Introductie
Het is alweer een goed half jaar geleden dat Intel zijn X48-chipset introduceerde, maar nog steeds is deze bijzonder populair bij high-endgebruikers. Asus heeft daarom recentelijk de Rampage Extreme op de markt gezet, een bord voor overklokkers dat op de X48-chipset is gebaseerd.
De Rampage is een moederbord dat deel uitmaakt van de Republic of Gamers-serie van Asus, die zich richt op de veeleisende gebruiker en overklokker. Het bord beschikt over een ruime featureset en een opvallend uiterlijk. In deze review zullen we de Rampage Extreme nader bekijken.
Asus Rampage Extreme specificaties
| chipset | Intel X48 + ICH9R |
| socket | 775 |
| geheugen | 4x DDR3 |
| pcie x16-sloten | 2 |
| pcie x1-sloten | 3 |
| pci sloten | 2 |
| ps/2 | 1 |
| usb | 12 (6) |
| firewire | 2 (1) |
| netwerk | 2x 1Gbps |
| sata | 6 |
| esata | 1 |
| pata | 1 |
| floppy | 1 |
| fanheader | 8 |
| koeling | heatpipe + waterkoeling |
| onboard switches | stroom + reset + cmosclear + bios |
| bios beveiliging | biosflashback |
| debugging | lcd poster |
Het moederbord (1)
Met de Rampage Extreme heeft Asus een bord neergezet dat naar eigen zeggen het 'Ultimate Overclocking Board for Tweaking Fun' is. Het bord voorziet in ieder geval in de nodige mogelijkheden om te overklokken en komt daarnaast met een imposante heatpipe. Op deze heatpipe zit een fusionblok, dat het waterkoelingsblok vormt voor de chipset die bovenop de heatpipe geschroefd is. Asus levert daarnaast nog twee heatsinks mee. Eén daarvan kan naast de cpu-koeler geschroefd worden, de andere kan het waterblok vervangen, als er geen waterkoeling wordt gebruikt. Wat verder opvalt aan de heatsink die zich op het bord bevindt, is dat deze grotendeels van plastic is. De keuze viel waarschijnlijk op dit materiaal vanwege het uiterlijk, aangezien het een isolerende werking lijkt te hebben.
Voor het aansluiten van apparaten voorziet het bord in twee pci-sloten, drie pcie x1-sloten, waarvan de bovenste overweg kan met de audioriser, en tot slot twee pcie x16-sloten. In tegenstelling tot de mainstream-chipsets van Intel, de P35 en P45, heeft de X48 genoeg lanes om de twee x16-sloten van zestien lanes te voorzien. Zeker voor mensen die twee flinke kaarten in een Crossfire-setup willen plaatsen kan dit belangrijk zijn aangezien ze de kaarten hiermee van genoeg bandbreedte kunnen voorzien. De southbridge op het bord bestaat uit de ich9r, die zes sata-poorten mogelijk maakt en ondersteuning biedt aan diverse raid-levels. Naast de sata-poorten zijn er ook nog twee satapoorten die gebruik maken van een Silicon Image 5723 raid-controller. Deze biedt de mogelijkheid om gemakkelijk een raid 0- of raid 1-level aan te maken. Een negende sata-poort is een externe variant die onder de firewire-poort op de backplate te vinden is.
Op de backplate vinden we daarnaast twee Gbit-lan-poorten, zes usb-poorten, een enkele ps/2-poort en een knopje om de cmos te resetten zonder de kast open te hoeven maken. De backplate doet met dit alles wat leeg aan, met als opvallende afwezigen de audioconnectors. In plaats van deze op het bord zelf te plaatsen levert Asus een Creative SupremeFX X-Fi audioriser mee die in het bovenste pcie x1-slot gestopt kan worden. Waarom Asus heeft gekozen voor een riser is onduidelijk. Er is op zich ruimte genoeg op de backpanel voor de audio-poorten. Daarnaast werkt de betreffende audiokaart alleen in het bovenste pcie-slot en is deze niet te gebruiken op andere moederborden.
Het moederbord (2)
Het moederbord wordt geleverd in een grote grijze verpakking met daarin twee dozen. Het bovenste doorzichtige deel bevat het moederbord en de audioriser, daaronder bevindt zich de doos met accessoires. Asus is niet alleen royaal geweest met features op het moederbord, ook de accessoires zijn rijkelijk aanwezig. Zoals bij alle borden uit de Republic of Gamers-serie levert Asus kabels mee voor de harde schijven, de q-connector, een extra usb-backplate en een extra fan, maar in de doos vinden we nog meer. Zo is er ook een zak met waterkoelingsonderdelen aanwezig en vinden we twee doosjes met daarin heatsinks, een lcd-poster, temperatuursensors en iets dat Asus de diy-pedestal noemt.
Als laatste opvallende onderdeel is er de backplate, daar zit namelijke een kabel aan vast, terwijl niet duidelijk is waar deze kabel precies voor dient. Bij het opstarten van het systeem wordt dit echter al snel duidelijk. De backplate licht groen op in het donker, zodat de icoontjes van de verschillende aansluitingen zichtbaar worden.
Licht geeft het bord overigens genoeg. Op de heatsink prijkt een RoG-logo dat wit oplicht, de audioriser beschikt over een blauwverlichte bovenkant en de knopjes op het moederbord zijn ook allemaal verlicht. Daarnaast zitten er ook nog indicatie-leds op het moederbord, die aangeven of er niet een te hoog voltage door de diverse onderdelen gaat.
:fill(white)/i/1219836947.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1219836948.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1219836949.jpg?f=thumb)
De lcd-poster is een klein lcd-scherm dat in een doorzichtige behuizing zit en blauw licht verspreidt als deze is aangesloten. De lcd-poster wordt aangesloten op een connector boven de ps/2-poort. Het scherm geeft gedurende het booten weer wat het systeem aan het doen is. Deze informatie kan gebruikt worden bij bijvoorbeeld troubleshooten. Als het systeem gestart is, kan de tijd op de lcd-poster afgelezen worden.
De diy-pedestal bestaat uit negen blokjes van stevig plastic met een plaklaagje erop. Deze kunnen onderop het bord worden geplakt, zodat de gebruiker deze bij een overkloksessie niet hoeft in te bouwen aangezien de Rampage zo gemakkelijk op een bureau kan liggen. Het voordeel ten opzichte van simpelweg op een plat vlak leggen is dat deze blokjes ervoor zorgen dat er aan de onderkant van het moederbord lucht kan blijven stromen.
Voor de thermalsensors zitten er drie headers op het moederbord waar deze op aangesloten kunnen worden. Deze sensors kunnen gebruikt worden om de temperatuur van andere hardware, zoals een videokaart of harde schijf in de gaten te houden vanuit de bios. In de bios is ook een maximale temperatuur in te stellen, waarboven het systeem moet uitschakelen.
Installatie en bios
De hardware-installatie is niet moeilijker dan bij een ander moederbord. De q-connector die Asus meelevert kan worden gebruikt om het frontpanel makkelijk aan te sluiten. In plaats van de losse kabels rechtstreeks op het bord te prikken, sluit je deze aan op een connector en die duw je op het bord. Dat is voor veel behuizingen een stuk makkelijker, omdat je zo minder hoeft te priegelen met kabels.
Het vervangen van de heatsinks is met enkel een schroevendraaier eenvoudig te realiseren. Pushpins die lastig los te maken zijn vinden we niet op dit bord, zodat de meegeleverde heatsinks erg makkelijk te plaatsen en weer te verwijderen zijn.
:fill(white)/i/1219836820.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1219836821.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1219836822.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1219836823.jpg?f=thumb)
De meegeleverde handleiding is erg compleet en geeft van iedere header de pinout duidelijk aan. Mocht je dus een connector met afwijkende pinout hebben dan is de juiste er altijd makkelijk bij te vinden. Met name voor de knutselaars onder ons zijn dit soort kleine details altijd welkom.
De installatie van de software verloopt ook prima. De drivers kunnen door middel van de 'Asus Install' automatisch vanaf de meegeleverde driverdvd geïnstalleerd worden. Het enige nadeel hiervan is dat de schijf bootable is en een foutmelding veroorzaakt met betrekking tot een missende command prompt als deze gestart wordt. Je zult dus of de schijf uit de drive moeten halen of de bootsequence veranderen. Deze fout duikt alleen op als de floppydrive in het bios is uitgeschakeld, maar gezien het feit dat floppydrives in hedendaagse pc's met uitsterven worden bedreigd, is de kans groot dat je deze slordigheid tegenkomt.
Bios
Het bios op dit moederbord is erg uitgebreid en duidelijk gericht op overklokkers. Het eerste scherm dat we tegenkomen is het extreme tweaker-scherm, waarmee een overklok heel precies kan worden ingesteld. De eerste twee functies bieden de mogelijkheid een "cpu level up" en een "memory level up" in te stellen. Hiermee worden de processor en het geheugen automatisch met één stap overgeklokt. Een Core 2 Duo E8400 zal zo bijvoorbeeld op E8500-snelheden ingesteld kunnen worden.
Een echte overklokker zal deze optie waarschijnlijk niet gebruiken maar gelijk het bios induiken om er het maximale uit te halen. Niet alleen zijn alle voltages en timings in te stellen, maar ook de Gtlvref. Dit voltage kan ingesteld te worden om instabiliteiten in het geleverde voltage naar de cpu op te vangen. De keerzijde hiervan is natuurlijk wel dat een overklok op veel meer punten stuk kan lopen, dus je zult veel tijd kwijt zijn als je echt het maximale eruit wilt halen.
De rest van het bios spreekt redelijk voor zich. Alle opties die we nodig achten zijn aanwezig, waaronder de instellingen voor de speeding controller, waarmee de twee extra sata-poorten in te stellen zijn op raid 0, raid 1 of als enkele disk. Verder vinden we in het bios ook de mogelijkheid om te kiezen vanaf welke bios-chip geboot moet worden en de optie om de eerste chip te updaten vanaf de tweede en vice versa. Op deze manier is het dus mogelijk twee bios-versies naast elkaar te draaien en makkelijk te switchen.
Een laatste noemenswaardig punt is de hardwaremonitor. Deze is erg uitgebreid: van ieder onderdeel zijn de de voltages uit te lezen die we ook in kunnen stellen bij het extreme tweaker-scherm. Hierdoor zijn fluctuaties gelijk zichtbaar en kan gekeken worden waar tweaks nodig zijn wat betreft het voltage. De snelheden van de fans kunnen voor ieder van de acht headers worden uitgelezen en voor zes van de acht geldt dat ze ook geregeld kunnen worden in het bios. Onder de temperatuurmonitor vinden we naast de temperaturen voor de cpu, de chipset en het moederbord ook de temperaturen voor de drie optionele sensoren.
Energiebesparing
Overklokken
Naast de overklokmogelijkheden die de bios heeft, heeft Asus nog een andere mogelijkheid om te overklokken. Op het bord zit naast de power- en resetknop een joystickje en 2 knopjes, waarmee direct het voltage en frequentie aangepast kan worden. Daarnaast kan de lcdposter als hardwaremonitor gebruikt worden en vinden we de mogelijkheid om te kiezen vanaf welke bioschip geboot moet worden. Hierdoor hoef je minder te rebooten en weer naar de bios te gaan. De frequentie wordt realtime aangepast, waardoor gelijk te testen is of de overklok succesvol en stabiel is.
Natuurlijk konden we het niet laten wat overkloktests uit te voeren. Om een vergelijking te maken tussen de X48 en de P45, gebruiken we hier dezelfde overklok test en vergelijken we de resultaten van de Asus Rampage met de MSI P45 Diamond en de Gigabyte EP45T-Extreme.
We hebben geprobeerd een zo hoog mogelijk FSB te bereiken en hierbij superpi te draaien en hetzelfde met de een zo hoog mogelijke totale snelheid. Voor het testen is gebruik gemaakt van een e8400 met een arctic freezer 7 pro als koeler. Het voltage van de cpu is met 0.1v verhoogd, zoals dit ook op de andere borden gedaan is. Op deze manier is een eerlijke vergelijking mogelijk.
| Max fsb |
|---|
| Asus Rampage Extreme |    580 |
| MSI P45 Diamond |    421 |
| Gigabyte EP45T-Extreme | 590 |
Met de Rampage wisten we een stabiele FSB van 580MHz te halen. Daarmee zit hij net iets onder de EP45T-Extreme die 590MHz neer wist te zetten, maar laat hij de MSI P45 Diamond achter zich, met bijna 160MHz hogere klok.
| Max frequentie |
|---|
| Asus Rampage Extreme | 3825 |
| MSI P45 Diamond | 3788 |
| Gigabyte EP45T-Extreme | 3760 |
De totale snelheid ligt vrij dicht bij elkaar, maar de Rampage weet hier de snelste score neer te zetten en zit 65MHz af van de EP45T-Extreme, die hierin de laagste snelheid wist te behalen.
| SuperPi 1M |
|---|
| Asus Rampage Extreme (9x 425) | 12,257 |
| MSI P45 Diamond (9x 421) |    12,328 |
| Gigabyte EP45T-Extreme (8x 470) |    12,344 |
Deze superpi benchmark laat zien dat de scores erg dicht bij elkaar liggen, de snelheden zijn allen gemeten op de maximale snelheid. De Rampage weet ook hier de snelste tijd neer te zetten, maar het verschil is minimaal op beide P45 tegenstanders.
Asus OOC
Conclusie
De Rampage Extreme is zowel wat uiterlijk als features betreft een kleurrijk bord. Het moederbord wordt met alle accessoires die je nodig hebt geleverd en bevat bovendien een aantal leuke extra's, zoals de lichtgevende backplate en de lcd-poster. Of je hiervan houdt of niet is natuurlijk een tweede, maar het is aardig dat het erbij zit.
De overklokmogelijkheden zijn enorm en de prestaties van het moederbord zijn ronduit goed. Met behulp van de meegeleverde heatsinks en waterkoelingonderdelen is het systeem zowel met lucht als met water goed te koelen. De overklokkers op de Asus OOC-bijeenkomst waren ook zeer te spreken over de overklokprestaties en de eenvoud waarmee het systeem op te voeren was.
Het moederbord heeft wel een aantal opvallende eigenschappen. Het gebruik van een losse audioriser is wat vreemd en is volgens ons overbodig, omdat de aansluitingen makkelijk onboard geplaatst hadden kunnen worden. Echte meerwaarde biedt de riser niet ten opzichte van onboard-connectors.
Verder werkt de epu-technologie erg slecht. Iemand die gehoopt had hiermee het verbruik wat te kunnen verminderen komt bedrogen uit, maar voor de gemiddelde overklokker zal dit geen reden zijn het bord links te laten liggen.
Het grootste nadeel is echter wel de prijs. De adviesprijs van dit bord ligt op 349 euro. Als we kijken naar de features die geboden worden, is dit veel geld voor een paar kleine extra's als een waterkoelblok, een lcdposter en de knopjes die realtime de fsb kunnen veranderen. Andere X48-borden zijn al te vinden voor ongeveer de helft van de adviesprijs van de Rampage Extreme. Dit bord zal daarom alleen voor de tweakers met een goed gevulde portemonnee een reële optie vormen, al is het natuurlijk zo dat de winkelprijzen een stuk lager uitvallen dan de adviesprijs.
pluspunten
+ rijk aan features
+ uitgebreide en eenvoudige overklok-opties
+ overklokprestaties
+ veel accessoires
minpunten
- losse audioriser
- hoge prijs
- werking epu
Met dank aan Asus voor het beschikbaar stellen van een Rampage Extreme en de uitnodiging voor het OOC.
124W
:fill(white):strip_exif()/i/1221577858.jpg?f=thumbmedium)
:strip_exif()/u/26632/dosprompt2.gif?f=community){kind=small}
/u/62384/crop61891f444d6e9.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/61660/crop66280cd1bbb54_cropped.jpg?f=community){kind=small}
)
:strip_icc():strip_exif()/u/37421/kt666.jpg?f=community){kind=small}
