Bluetoothcodecs

Het moeras gedraineerd

Bluetoothcodecs

Er was eens een tijd dat het enorm simpel was om muziek van je smartphone via oordoppen je oren in te krijgen. Dat ging via een poort met een diameter van 3,5mm. Daar kon je een stekkertje insteken en vervolgens had je stereogeluid. Gelukkig is de poort er nog steeds op veel smartphones en kun je ook oordopjes bedraad inpluggen via de USB-C-poort van telefoons, hoewel dat niet ideaal is.

Veel mensen vinden bedraad muziek luisteren toch al niet ideaal en draadloze oordoppen zijn in de afgelopen jaren dan ook niet aan te slepen geweest, hoewel bluetooth ook zo zijn nadelen heeft. Bijna alle smartphonefabrikanten hebben wel wat setjes uitgebracht en dan hebben we het nog niet eens over de audiomerken. Van oudsher is bluetooth echter helemaal niet bedoeld voor audio. Bluetooth zelf heeft in de loop der jaren dan ook vele aanpassingen gekregen om het alsnog goed bruikbaar te maken. Bluetooth Low Energy heeft het stroomverbruik verminderd, met Dual Audio kun je met verschillende apparaten tegelijk verbinding maken, en snelheid en bereik zijn in de afgelopen jaren eveneens verbeterd.

Draadloze oordoppen zijn in de afgelopen jaren niet aan te slepen geweestDat is fijn, maar de gebruikte codecs hebben natuurlijk ook hun weerslag op de luisterervaring en doorgaans is niet duidelijk welke codec op een bepaald moment wordt gebruikt. Als je lukraak een draadloze koptelefoon of oordopjes koopt, weet je wellicht helemaal niet of de codecs die voor jouw apparaten het best zijn, ondersteund worden. Alleen al daarom is het handig om te weten welke codecs er in de aanbieding zijn en waarmee ze samenwerken. Vandaar dit overzichtsartikel over bluetoothcodecs.

Codecs

Veel tweakers weten ongetwijfeld wat een codec is, al is het maar van het mp3-tijdperk. Als geheugenverfrisser leggen we nog even kort uit wat het is en hoe het werkt. Een codec is software óf hardware die in staat is om te coderen én te decoderen. Wij hebben het in dit artikel over software die de audio aan de kant van het verzendende apparaat codeert en op het ontvangende apparaat decodeert.

Er zijn drie manieren om audio op te slaan: ongecomprimeerd, met lossless compressie en met lossy compressie. Ongecomprimeerde audio ken je bijvoorbeeld van het Wav-bestandsformaat. Al je audio op deze manier opslaan kan natuurlijk, maar is veelal niet handig omdat het veel ruimte in beslag neemt. Dat geldt zeker voor bluetoothaudio.

Je zou misschien denken dat compressie altijd lossy is, waarbij dus gegevens verloren gaan. Dat is niet het geval. Denk maar aan een zip- of een rar-bestand. De audio wordt als het ware simpelweg uitgepakt en vervolgens afgespeeld. Voorbeelden hiervan zijn codecs als het open source FLAC en Apples lossless formaat ALAC. Daarbij wordt de data gecomprimeerd, maar gaat geen data verloren. Lossless gecomprimeerde bestanden zijn nog te groot voor veel toepassingen, maar er zijn steeds meer streamingdiensten die lossless streaming aanbieden, zoals Tidal, Qobuz en sinds kort Apple Music.

Naast deze lossless compressie is er ook lossy compressie, wat je natuurlijk onder meer kent van mp3, maar ook AAC. Mp3 heeft een bitrate van maximaal 320kbit/s en bij AAC is dat 256kbit/s. Dat is beperkt. Deze twee bestandsformaten maken gebruik van psychoakoestische modellen. Sterker nog, het is de essentie van deze audioformaten. Deze modellen bevatten informatie over welke data in theorie weggelaten kan worden zonder dat dit duidelijk hoorbaar is. Dit scheelt een hele hoop data en psychoakoestische modellen worden dan ook nog altijd gebruikt. Bandbreedte en opslag zijn immers niet altijd overvloedig aanwezig en dat geldt ook voor bluetooth.

Omgeving en vertraging

Bluetooth is onderhevig aan storende omgevingsfactoren. Dat kunnen fysieke obstakels zijn of radiofrequenties. Zo kan een magnetron je bluetoothverbinding verstoren. Ook is de afstand tussen zender en ontvanger natuurlijk een factor. Door al deze factoren moet bluetoothaudio vrij 'flexibel' zijn. De maximale bandbreedte kan weliswaar toereikend zijn voor hoge bitrates, maar ideale omstandigheden zijn zeldzaam. Daarom wordt audio voor bluetooth gecomprimeerd.

Aangezien bluetoothaudio wordt verzonden en weer ontvangen, is er sprake van vertraging, ofwel latency. Die wordt uitgedrukt in milliseconden. Hoeveel latency er is, hangt af van veel factoren. Denk aan de rekenkracht van de gebruikte apparaten, maar ook aan de implementatie van de bluetoothstandaard en de gebruikte codec. De latency die voor de diverse individuele codecs staat, is theoretisch en kan in werkelijkheid flink afwijken. Toch nemen we deze factor mee bij het behandelen van de diverse codecs, want hij is bijvoorbeeld belangrijk bij gamen en muziek produceren.

Bluetooth was nooit bedoeld voor audio, maar door recente codecs werkt het inmiddels primaBij het afspelen van video is het probleem van vertraging grotendeels opgelost, door A/V-sync. Daarbij wordt de latency van de bluetoothaudio geschat en wordt de video met evenzoveel milliseconden vertraagd. Met de komst van Bluetooth 5 is deze technologie gemeengoed geworden. Op YouTube werkt dit bijvoorbeeld prima en je ziet dan ook dat de video even stilstaat en dan pas gaat spelen.

Bluetooth was nooit bedoeld voor audio, maar door recente codecs werkt het inmiddels prima en is de kwaliteit voor de meesten acceptabel. We komen enigszins in de buurt van bedrade audio.

Een frisse duik in het moeras

Dan nu naar de meestgebruikte bluetoothcodecs van het moment. We beginnen met een overzichtje. Daarbij is het wellicht goed om uit te leggen wat de verschillende specificaties zijn. De bitrate is simpelweg de hoeveelheid data per tijdseenheid, uitgedrukt in kilobit per seconde. De samplerate is het frequentiebereik, uitgedrukt in kilohertz. Samples voor geluid kun je vergelijken met pixels in een afbeelding. Als de samplerate zoals bij cd's 44,1kHz is, dan bevat de audio dus 44.100 samples per seconde. De bitdiepte is het dynamisch bereik. Het is het aantal bits aan informatie per sample, dus eigenlijk de resolutie per sample. Dit is bijvoorbeeld 16bit, zoals bij cd-audio, of 24bit, wat je bij dvd's en blu-rays tegenkomt.

Codec	SBC	AAC	AptX	AptX HD	AptX Adaptive	LDAC	Samsung Scalable	LHDC (HWA)
Bitrate (kbit/s)	320 (variabel)	320 (variabel)	352/384 (schakelbaar)	529/576 (schakelbaar)	279-420 (adaptief)	330/660/990 (schakelbaar)	88-512 (adaptief)	400/560/900 (schakelbaar)
Samplerate (kHz)	48	44,1/96	44,1/48	44,1/48	44,1/48	96	96	96
Bitdiepte (bit)	16	16/24	16	24	16/24	24	24	24
Max. latency (ms)	250	150	150	250	80	220	?	?

Het ontvangende apparaat, om het makkelijk te houden gaan we er in dit artikel van uit dat we hebben het over een smartphone die verbinding maakt met oordoppen en met de oordoppen communiceert over de beste codec die kan worden gebruikt. Sony-oordoppen zullen om LDAC vragen en Samsung-oordoppen om de Samsung Scalable Codec. Daarover later meer.

SBC

Je kunt SBC zien als een soort basiscodec. Alle apparaten met bluetooth ondersteunen het in principe. Er kan dus altijd op teruggevallen worden. Meestal is het echter niet de ideale codec om te gebruiken. Hoewel de maximale specificaties prima zijn, zoals je in de tabel kunt zien, heeft het variabele aspect in combinatie met verschillende implementaties van fabrikanten tot gevolg dat de kwaliteit vaak beperkt is in verhouding tot die van de andere bluetoothcodecs die we hier bespreken.

AAC

Dit is de codec die Apple prefereert. AAC gebruikt psychoakoestische modellen, maar je kunt het als Android-gebruiker doorgaans het best vermijden. Dat komt doordat de verschillende Android-fabrikanten er zeer verschillende implementaties op na houden en dat komt weer doordat Android geen gestandaardiseerde manier heeft om met de codec om te gaan. Het is bovendien een energieslurpende codec voor gebruik met Android. Als je echter een Apple-apparaat hebt, is het een prima codec en is de standaardbitrate 245kbit/s.

AptX

AptX is van Qualcomm. Deze codec is vooral belangrijk voor Android-gebruikers en bijna alle Android-telefoons ondersteunen hem. Hij is niet beschikbaar voor iOS-gebruikers. De reden waarom hij te prefereren is boven SBC voor Android-gebruikers, is dat de bitrate en samplerate niet al te zeer variëren. AptX heeft een bitrate van 352 of 384 en een samplerate van 44,1 of 48kHz. Daarmee is de kwaliteit in de praktijk consistenter.

AptX HD is simpelweg de high-definitionvariant van AptX. Met een bitrate van 576kbit/s, een bitdiepte van 24bit en een samplerate van 48kHz is deze codec superieur aan AptX. Je kunt hier zien welke apparaten het ondersteunen en daarmee of het wellicht zin heeft om oordoppen te kopen die het eveneens ondersteunen. Ook de signal-to-noiseverhouding is met AptX HD beter dan bij het reguliere AptX.

Er zijn nog meer AptX-telgen. AptX LL staat voor 'low latency' en heeft maximaal slechts 40ms vertraging. Het komt weinig voor, maar is eventueel interessant voor gaming en muziekproductie. Het wordt vervangen door het vrij nieuwe AptX Adaptive. Het idee ervan is dat het schaalbaarder is zonder de kwaliteit aan te tasten. Dat is althans het doel volgens Qualcomm. De codec heeft dus variabele bitrates tussen 279 en 420kbit/s, in tegenstelling tot de AptX-codecs hierboven. Die kiezen een vaste bitrate. Of Adaptive even goed kan zijn als AptX HD, is de vraag, maar volgens Qualcomm is dat het geval. Doordat de codec efficiënter omspringt met de data, moet de kwaliteit hoger zijn bij dezelfde bitrate dan bij AptX en AptX HD. Waar andere AptX-codecs en bijvoorbeeld LDAC verschillende bitratepresets hebben, schakelt AptX Adaptive daar continu tussen.

Dat is handig, omdat de verstoringen gemonitord worden, zodat teruggeschakeld kan worden naar een iets lagere bitrate als dat nodig is. Uitval kan dan worden vermeden. Daarnaast heeft het weinig zin om audio met lagere bitrates, die door streamingdiensten worden afgespeeld, met hogere bitrates te versturen. Dat kost immers meer bandbreedte en energie.

LDAC

LDAC is van Sony en is een goede high-end codec. Hoewel LDAC zoals je ziet in potentie een hogere samplerate en bitrate heeft, zijn de stappen tussen de verschillende kwaliteiten veel groter. LDAC heeft namelijk een bitrate van 330, 660 of 990kbit/s. AptX Adaptive is dan ook flexibeler en heeft bovendien een veel lagere latency, wat handig is voor bijvoorbeeld gaming. Als je echter lossless audio streamt, zoals met onder meer Tidal mogelijk is, profiteer je van de hogere bitrates en samplerates. Je koptelefoon moet dan uiteraard wel LDAC aankunnen.

Daar moet bij gezegd worden dat de getallen in werkelijkheid niet botweg te vergelijken zijn. Zo hadden we het al over een efficiëntere manier van data inpakken bij AptX Adaptive ten opzichte van de andere AptX-varianten, waardoor dezelfde fidelity gehaald kan worden met een lagere bitrate. Alsnog is dit in theorie de beste codec van dit moment voor de meesten, als je hoge kwaliteit audio wilt beluisteren.

Er is een manier om ervoor te zorgen dat LDAC altijd op de maximale bitrate van 990kbit/s opereert. Je moet dan in de Android-instellingen bij 'info' of 'over de telefoon' of iets dergelijks, afhankelijk van de fabrikant, herhaaldelijk op het Build-nummer tikken. Je krijgt dan ontwikkelaarsopties tot je beschikking. Vervolgens kun je dan terwijl je oordoppen verbonden zijn, onder netwerken de gebruikte audiocodec kiezen en als je LDAC kiest, ook de gewenste bitrate. Je kunt dan last krijgen van een minder consistente verbinding, maar je weet wel dat het geluid dat je hoort, de hoogst mogelijke kwaliteit heeft. Net als aan AptX, heb je als iOS-gebruiker ook weinig aan LDAC, tenzij je een aparte dac aansluit op je iOS-apparaat.

Samsung Scalable-codec

Veel Samsung-apparaten ondersteunen de Samsung Scalable-codec. Ondanks de hoge variatie in bitrate levert deze codec in de praktijk een prima audiokwaliteit en vooral ook stabiliteit. De werking ervan lijkt erg op die van AptX Adaptive. De bluetoothverstoringen worden gemonitord en op basis daarvan wordt de bitrate aangepast. Gebruikers van Samsung-smartphones en Samsung-oordoppen hoeven, net als bij AAC voor iOS-gebruikers, doorgaans niet verder na te denken; deze codec is vrijwel altijd de juiste keuze.

LHDC (HWA)

Een andere interessante codec is de Low Latency High-Definition Audio Codec, ofwel LHDC. Deze is vrij nieuw en is met Android 10 geïntroduceerd. Niet alle fabrikanten ondersteunen de codec. Xiaomi, Huawei en OPPO doen dat wel en dat is best fijn, want mocht je een apparaat bezitten dat ermee om kan gaan, dan is de maximale bitrate hoog. Hoewel we geen betrouwbare, precieze getallen kunnen vinden over de latency, zou die ook lager zijn dan die van veel andere codecs. Vooralsnog zijn er maar weinig koptelefoons die deze codec ondersteunen, maar wat niet is, kan nog komen.

Er zijn nog meer bluetoothcodecs dan we in dit artikel noemen, die minder vaak gebruikt worden. Zo is er bijvoorbeeld ook een lowlatencyversie van LHDC, LLAC genaamd. Deze is handig, je raadt het al, voor gamers. De belangrijkste codecs hebben we nu echter wel behandeld.

Tot slot

Tot zover dit overzicht van audiocodecs. Eigenlijk is er niet enorm veel dat je moet weten om goed geluid te krijgen via bluetooth, zeker als Apple-bezitter. Eigenlijk is de kous voor de meeste iOS-bezitters af bij AAC. Als je nieuwe oordoppen koopt, zorg er dan voor dat AAC ondersteund wordt, want anders ben je tot SBC veroordeeld.

Als Android-gebruiker is het zeker aan te raden om te checken welke codecs worden ondersteund door je verzendende en je ontvangende apparaat. Met de informatie uit dit achtergrondverhaal kun je vervolgens bepalen welke codec voor jou de beste is. Zoals gezegd kun je in de ontwikkelaarsopties van Android checken welke codec wordt gebruikt en eventueel overschakelen naar een andere of, zoals bij LDAC, naar een constante bitrate. Vooral als je een nieuwe hoofdtelefoon overweegt, is het natuurlijk zaak om goed te kijken welke codecs ondersteund worden. Koop je bijvoorbeeld een product als de Galaxy Buds Pro en je hebt geen Samsung-smartphone, dan zit je aan SBC of AAC vast, geen van beide een ideale optie voor Android-gebruikers.

Ben je een Spotify-gebruiker, dan is je maximale bitrate 320kbit/s en heb je aan een codec als AptX op Android voldoende. SBC is niet aan te raden, omdat de implementatie per apparaat erg verschilt en daardoor haal je de maximale 320kbit/s vaak niet in de praktijk. Luister je via streamingdiensten met een hogere kwaliteit, zoals Tidal, Qobuz en Deezer, dan is AptX HD, AptX Adaptive of LDAC in de praktijk vaak een goede keuze. Voor Samsung-gebruikers is Samsung Scalable prima.

Als je vooral naar de specificaties kijkt, kan het zijn dat je een veelgebruikte codec als AptX of zelfs AAC als inferieur beschouwt. Ook wij houden van optimaliseren en kiezen het liefst de hoogste kwaliteit als bijvoorbeeld de streamingdienst een hogere kwaliteit stream aanbiedt. Toch zullen veel mensen het verschil niet horen tussen AAC, AptX, AptX HD, LDAC en LHDC. Dat is echter natuurlijk ook afhankelijk van de kwaliteit van het ontvangende apparaat.

Heb je een dac of koptelefoon van hoge kwaliteit aangesloten die bijvoorbeeld LDAC of AptX HD ondersteunt, dan wil je uiteraard die codec gebruiken en niet SBC of AAC. Met een setje oordoppen van matige kwaliteit maakt het een stuk minder uit. Als je een Android-gebruiker bent: probeer vooral zelf eens uit of je het verschil hoort, door via de ontwikkelaarsopties te schakelen tussen codecs. De audiokwaliteit is echter veel afhankelijker van bijvoorbeeld de dac van je afspeelapparaat en de driver in je oordoppen, en hoe ze getuned zijn. Wat latency betreft is er echter wel veel verschil bij deze codecs onderling en als je aan audioproducties werkt of fervent gamer bent, is dit wel een belangrijke specificatie om op te letten. Zoek je oordopjes dan dus uit op basis van de latencyspec.

Hopelijk heb je na het lezen van dit overzichtsartikel een goed beeld gekregen van de opties en waar je op kunt letten, zodat je luisterervaring voortaan optimaal is.

Reacties (165)

[De Vliegmieren]

Er wordt in dit artikel een goed overzicht gegeven van de verschillende BT codecs en hun technische karakteristieken.

Echter, er wordt ook over 'kwaliteit' gesproken van het geluid, zonder dat daar enige duiding is aangeleverd, gebaseerd op meetbare resultaten (bijv double-blind tests). Wellicht is het beter om elke verwijzing naar 'kwaliteit' achterwege te laten als daar geen onderbouwing voor wordt aangedragen?
Het zou jammer zijn als er wordt bijgedragen aan misconcepties zoals dat een hogere bitrate of bitdiepte per definitie beter is voor de waargenomen geluidskwaliteit.

[Reactie gewijzigd door De Vliegmieren op 22 juli 2024 16:34]

[WillySis]

De 'kwaliteit' in het artikel steunt vooral op de bit-rate en daarnaast op het gehoor. Dat laatste is persoonlijk en vraagt ook om een kritische luisteraar met een scherp en getraind gehoor.

Geen van de codecs is volkomen loss-less. Ze maken dus allemaal gebruik van de kunst van het weglaten van tonen die men in principe niet kan onderscheiden. Hoe hoger de bit-rate, hoe minder men weg hoeft te laten, maar als de sample rate omhoog gaat gaat men per tijdseenheid weer meer data versturen en moet er (per sample) weer wat meer weggelaten worden.
Het verschil tussen de betere codec's zit in het algoritme wat geluiden weg laat. Je kunt dat met spectrum analysers wel meten, maar dat zegt niets over hoe men de kwaliteit ervaart.
De kwaliteit van een codec wordt dus gedeeltelijk bepaald door de bitrate, maar is vooral een persoonlijke ervaring.

Heel belangrijk is overigens ook de bron. Komt die van een Spotify, dan zijn de meeste codecs in staat 100% van de data door te sturen. De blue-tooth codecs zijn dan niet de zwakste schakel. Dat geld wel voor muziek van studio kwaliteit in een loss-less audio formaat.

[MerijnB]

Ik denk dat jullie hetzelfde bedoelen, wat @De Vliegmieren (denk ik) vooral bedoelt (en daar ben ik het mee eens), is dat kijken naar cijfertjes zonder onderliggende kennis over die cijfertjes en zonder subjectieve tests eigenlijk niets zegt.

Heel belangrijk is overigens ook de bron. Komt die van een Spotify, dan zijn de meeste codecs in staat 100% van de data door te sturen. De blue-tooth codecs zijn dan niet de zwakste schakel. Dat geld wel voor muziek van studio kwaliteit in een loss-less audio formaat.

Kun je dit duiden? Bedoel je dat Spotify al compressed was terwijl 'studio kwaliteit' uncompressed is?

[WillySis]

Spotify past altijd een compressie toe, studio kwaliteit is per definitie ongecomprimeerd. De samplerate van studio kwaliteit kan wel verschillen.

[MerijnB]

In dat geval is je stelling eigenlijk net verkeerd om: een 'studioversie' van een muziekstuk zal minder last hebben van BT compressie dan een 'spotifyversie' van hetzelfde muziekstuk (tov het originele uncompressed, dus voor de Spotify compressie).

Lossy compressie zal namelijk altijd invloed hebben*. Het is dus niet zo dat omdat Spotify al compressie heeft toegepast, de BT compressie geen invloed meer heeft, je krijgt dan compressie op compressie, en dat zal verder weg staan van het origineel dan compressie van uncompressed audio.

Een hogere samplerate heeft voor afluistering sowieso geen invloed.

* Er is altijd invloed van lossy codecs, deze invloeden kun je meten, maar ze zijn in de praktijk bijzonder klein, zeker bij de hoge bitrates. Als je goed test zijn er bijna geen mensen die dit kunnen duiden. Dus ja, compressie op compressie is 'slecht', maar hoeveel invloed het in de praktijk heeft is maar helemaal de vraag.

[WillySis]

Nee, de studioversie krijgt juist te maken met compressie door de BT codec. Bij een lossy audio format is die compressie al gedaan. Het aantal door te sturen bits is al drastisch verminderd. De BT codec hoeft dus niets meer te doen, maar kan gewoon alles doorsturen. Er komt dus geen compressie op compressie.
Een studio kwaliteit heeft dermate veel bits dat de BT codec hier echt moet ingrijpen omdat BT die hoeveelheid bits domweg niet kan versturen.

De samplerate wordt bepaald aan de hand van de kwaliteit die nodig is. Telefoon kwaliteit (8.000 Hz) geeft echt een belabberde geluidskwaliteit. Radio heeft een samplerate van 22.000 Hz, muziek in cd kwaliteit heeft een sample kwaliteit van 44100 Hz, Studio en dvd kwaliteit heeft een samplerate van 48000 Hz. Bij lagere samplerates is er minder data en dat kan onbewerkt door de codec worden doorgegeven. Tot een samplerate van ca 32000 HZ kan BT de datastroom goed behappen. Daarboven is het afhankelijk van de muziek die moet worden doorgestuurd hoeveel compressie moet worden toegepast. Meer informatie over bitrates kan je hier vienden:https://manual.audacityteam.org/man/sample_rates.html
Het aantal bits per sample is normaal 16, maar voor studio kwaliteit worden meestal 24 of 32 bits per sample gebruikt. Alle codecs brengen dit eerst terug naar 16 bits. In theorie is dat hoorbaar, maar dan moet je echt naar orkesten luisteren waar veel instrumenten in zitten die veel hoge tonen produceren. Dit is wel waarom men het geluid van een CD wat koeler vindt klinken dan het analoge vinyl. Het verschil is echter zo klein dat bij blind testen eigenlijk niemand echt kan horen of men naar een CD of vinyl luistert.

[MerijnB]

Sorry dat ik het zeg, maar je maakt er nu wel een zooitje van hoor...

Nee, de studioversie krijgt juist te maken met compressie door de BT codec. Bij een lossy audio format is die compressie al gedaan. Het aantal door te sturen bits is al drastisch verminderd. De BT codec hoeft dus niets meer te doen, maar kan gewoon alles doorsturen. Er komt dus geen compressie op compressie.

Er is geen sprake van 'compressie is al gedaan'. Het zijn twee losse compressie slagen, die gaan allebei gebeuren. Het is niet zo dat een BT codec 'ziet' dat hij bijvoorbeeld een 320kbps mp3 krijgt en dus niets hoeft te doen. De codec krijgt de audio ongecomprimeerd aangeleverd (ook als het daarvoor gecomprimeerd was) en weet dus niet eens of de audio eerder compressed was of niet. Er is (als je al gecomprimeerde audio via BT verstuurd) dus altijd sprake van compressie op compressie.

Een studio kwaliteit heeft dermate veel bits dat de BT codec hier echt moet ingrijpen omdat BT die hoeveelheid bits domweg niet kan versturen.

'Studio kwaliteit' is geen ding of maatstaf, er wordt (in geval van ongecomprimeerde audio) gesproken over sample rate en bitbreedte, de term 'bits' is in deze context dan ook nietszeggend.

De samplerate wordt bepaald aan de hand van de kwaliteit die nodig is.

Vaak hangt dat ook af van de technische (on)mogelijkheden, de rede dat bij telefoon een lage samplerate werd gebruikt is omdat er niet genoeg bandbreedte was, niet omdat ze niet beter wilde.

Telefoon kwaliteit (8.000 Hz) geeft echt een belabberde geluidskwaliteit.
Radio heeft een samplerate van 22.000 Hz,

Radio is analoog, er dan in zijn geheel geen sprake van een samplerate. Radio is ook nogal een breed begrip, heb je het over FM? FM kan tot ongeveer 15kHz aan frequenties laten horen, dus dan heb je het over een samplerate van 32kHz ofzo, als je de vergelijking met digitale audio wil maken.

Bij lagere samplerates is er minder data en dat kan onbewerkt door de codec worden doorgegeven.

Onjuist, een codec zal altijd coderen, ook al is het qua bandbreedte niet nodig, het formaat is simpelweg anders.

Tot een samplerate van ca 32000 HZ kan BT de datastroom goed behappen.

Bij 32kHz 16 bit ongecomprimeerde audio heb je het over ongeveer 1Mbps (32000 x 16 x 2), dat is een stuk meer dan de meeste getalling die je hierboven in de tabel ziet staan en absoluut niet 'goed behapbaar' en het gunstigste geval krijg je het misschien net over, maar zeker niet betrouwbaar.

Meer informatie over bitrates kan je hier vienden:https://manual.audacityteam.org/man/sample_rates.html

Die link gaat over samplerates, niet over bitrates, bij ongecompliceerde audio is de bitrate gevolg van samplerate, bitdiepte en aantal kanalen, bitrate op zichzelf is bij ongecompliceerde audio nietszeggend.

Het aantal bits per sample is normaal 16, maar voor studio kwaliteit worden meestal 24 of 32 bits per sample gebruikt.
Alle codecs brengen dit eerst terug naar 16 bits. In theorie is dat hoorbaar, maar dan moet je echt naar orkesten luisteren waar veel instrumenten in zitten die veel hoge tonen produceren.

De bitdiepte (aantal bits per sample) heeft geen invloed op welke tonen wel of niet gereproduceerd kunnen worden, enkel op het niveau van de ruisvloer.

Dit is wel waarom men het geluid van een CD wat koeler vindt klinken dan het analoge vinyl.

Nee, dat komt omdat vinyl beperkingen heeft waar rekening mee gehouden wordt als hij wordt gemaakt, het niet linear zijn van vynil die hier het gevolg door zijn wordt vaak als 'warm' ervaren.

Het verschil is echter zo klein dat bij blind testen eigenlijk niemand echt kan horen of men naar een CD of vinyl luistert.

De audio die van CD en vynil afkomt verschilt meestal enorm, al is het alleen maar vanwege de andere masters die voor vynil gebruikt worden, tenzij je de audio van vynil sampled en op CD zit is het verschil prima te horen.

[Reactie gewijzigd door MerijnB op 22 juli 2024 16:34]

[Dorstlesser]

Zo werkt het echt niet.

[Admiral Freebee]

Dat is niet altijd waar want de ene codec is de andere niet. Stel dat je headset enkel SBC ondersteunt en je een MP3 afspeelt. Die MP3 wordt eerst gedecodeerd door je apparaat en dan gaat de SBC compressie er over om weer gedecodeerd te worden door je headset.

De originele audio is dus wel 2x door een compressiestap gegaan. Vergelijk het met een JPG die je eerst als ongecomprimeerde TIFF opslaat en dan weer als PNG.

Er zijn Bluetooth codecs die onder sommige omstandigheden een bronbestand kunnen doorsturen zonder extra decoderen. Bij sommige AAC bestanden kan dat.

[MerijnB]

Absoluut onwaar, een gedecoreerde mp3 levert nagenoeg exact even veel bits op als zijn niet gecomprimeerde origineel.

[Sharky]

Nee zo werkt het niet. Bij mp3 wordt geluid (Zoals eerder genoemd) psycho-akoestisch aangepast en worden bepaalde delen inderdaad weggelaten, vervolgens gaat er nog reguliere lossless compressie overheen. Als je het afspeelt (en dus decodeert/uitpakt) krijg je weer een stream die wellicht wat minder detail of dynamiek heeft maar waar niet opeens nullen zitten waar eerst samples zaten. Los daarvan heeft de bluetoothcodec echt geen flauw idee wat hij voorgeschoteld krijgt en maakt hij geen onderscheid tussen gecomprimeerd en ongecomprimeerd. Anders had de bluetoothstandaard wel mp3 geheten, en niet aptx of iets dergelijks.

[whiner]

Ach ja als mensen schijnbaar het verschil kunnen horen bij dts of dts HD, dan hebben ze nog een weg te gaan.

Schijnbaar ligt de hoorbare grens op 1.5 mbs bij muziek.

[MerijnB]

De hoorbare grens is niet direct afhankelijk van het aantal bits per seconde. Muziek is een complex geheel van tonen in verschillende toonhoogten. Muziekstukken met veel hoge tonen worden eerder door compressie "vervormd" dan rockmuziek met veel lage tonen.

Rockmuziek maakt meestal gebruik van distorted gitaar, dat is een en al boventoon en dus ook veel hoge tonen.

Ik hoor het ook niet. Bij goede klassieke opnamen kan ik de MP3 compressie er nog uithalen, maar met de bitrate van 320 kbit/s begin ik nu toch ook moeite te krijgen.

De codecs zijn overigens best goed. Zeker 60 % van de mensen kan een compressie van 320 kbs mp3 niet eens herkennen. De BT compressie is minder en voor 80 tot 90% van de mensen niet van echt te onderscheiden.

Dan test je waarschijnlijk verkeerd, kijk eens naar de testen van de AES, bijna niemand kan iets als 320kbps mp3 onderscheiden.

[Dorstlesser]

Rockmuziek heeft veel hoger tonen maar omdat die niet coherent zijn (door overdrive een distortion), zijn grappig genoeg niet van compressiesrtefacten te onderscheiden.

[MerijnB]

Data compressie hangt grotendeels op het gebruik van frequency masking, precies datgene wat een instrument karakter geeft, de boventonen, is wat zich daar niet goed voor leent, dus los van het instrument compressie als mp3 zal daar niet veel aan veranderen (mits de bitrate hoog genoeg is).

Vooral is de hoogste halve octaaf van een goede (grand) piano opname kan je de verschillen wel ontdekken. Fraunhofer laat die sneller weg dan de LAME encoder

Wat bedoel je met het hoogste halve octaaf? F7 t/'m C8? Welke frequenties hebben we het dan over en wat laat Fraunhover weg volgens jou?

Bij elektrisch versterkte instrumenten zijn er zelden hoge bij- of resonantie tonen.

Onderbouw deze eens? Zeker een overstuur instrument is voornamelijk boventonen (oversturing is het overdrijven van boventonen).

[WillySis]

Bij elektrisch versterkte instrumenten worden wel hoge tonen overdreven. Dat vinden wij hoge tonen, maar heel hoog zijn ze (voor de encoders) niet, bovendien zijn ze hard en en het frequentiespectrum bevat gaten en ze overstemmen andere frequenties. De tonen zijn bovendien "schoon", zonder extra hoge boventonen. Bovendien zitten er veel vaste patronen in en die zijn gemakkelijk te comprimeren.

[MerijnB]

Je noemt zoveel abtracte zaken die je niet concreet maakt.

Bij elektrisch versterkte instrumenten worden wel hoge tonen overdreven. Dat vinden wij hoge tonen, maar heel hoog zijn ze (voor de encoders) niet

Wat voor frequenties heb je het hier over, waarom is dat bij een viool anders?

bovendien zijn ze hard en en het frequentiespectrum bevat gaten en ze overstemmen andere frequenties.

Hoezo bevat het spectrum gaten? Waarop basseer je dat? Wat voor frequenties overstemmen ze en hoe heeft dat invloed en is dat anders dan bij viool?

De tonen zijn bovendien "schoon", zonder extra hoge boventonen. Bovendien zitten er veel vaste patronen in en die zijn gemakkelijk te comprimeren.

Wat zijn 'schone' tonen, wat zijn extra hoge boventonen? Wat voor patronen?

[trisje]

Neemt nog steeds niet weg dat 95% van de mensen het verschil niet hoort. Wat ook in de vele test op internet wordt aangegeven als resultaat. Als je live naar bv. goede leerlingen op viool luister van een of andere hoge muziek opleiding, Klinkt dat voor iedereen als goed, echter de muziek leraar hoort dat ze niet goed genoeg geoefend hebben en nog waardeloos spelen. Dus subjectief horen de meeste mensen als men heel eerlijk is het verschil niet. Objectief is er wel een verschil.

[Kvuivbribumok]

Is er niet een probleem met double encoding ? Spotify bvb gebruikt OGG en als je dan via een Apple device luistert wordt dat weer ge-encode door de AAC codec ... (zelfde voor Android eigenlijk maar dan met andere codecs)

[Kvuivbribumok]

Heb wat zitten googlen (wist het zelf eerlijk gezegd niet) en kwam deze zeer uitgebreide artikel tegen:
https://habr.com/en/post/456182/

waarin staat:

Just as with any other Bluetooth codec, any music is first decoded then encoded with a codec. When listening to music in AAC format, it is first decoded by the OS, then encoded into AAC again, for transmission over Bluetooth. This is necessary to mix several audio streams such as music and new message notifications. iOS is no exception. You can find a lot of statements that iOS does not transcode music in AAC format for transmission via Bluetooth, which is incorrect.

Waaruit blijkt dat er dus wel altijd een double encoding gebeurt met bluetooth wat eigenlijk wel jammer is. (mee eens dat het voor lossless geen probleem is)

[Dorstlesser]

Bron? AAC levert na decompressie gewoon een 48khz, 16bit stream op; ofwel 768 kb/s, hoger dan standaard BT codecs.

[MerijnB]

Gezien de audio die hiervoor meestal gebruikt is stereo is zelfs twee keer zoveel

[MerijnB]

Mp3 compressie is lossy. Dat betekend dat er bits verloren moeten gaan. Bij decomprimeren naar een bestand (WAV) worden die bits ingevuld met nullen. In streams worden ze gewoon achterwege gelaten.

Een bit is 0 of 1, beide hebben betekenis, je kunt een bit die je hebt weggelaten dus niet 'vervangen' met 0, dan verander je de betekenis. Dat er bits veranderen door lossy compressie is evident, het is tenslotte lossy, maar kunnen net zo veel bits van 0 maar 1 veranderen als van 1 naar 0.

Ik wil je aanraden je even iets beter in te lezen over digitale audio en de werking van het binaire talsysteem in zijn algemeen, je diverse posts laten zien dat je daar een flink stuk verkeerd ziet.

[Reactie gewijzigd door MerijnB op 22 juli 2024 16:34]

[WillySis]

Als er bij MP3 in een aantal achtereenvolgende samples minder dan 16 bits nodig zijn, wordt daar een marker voorgezet en het het volgende stuk wordt met minder bits opgeslagen. Dat is zelfs de kern van veel compressie (inclusief lossless).

[MerijnB]

Maar zodra je dit decomprimeert gaat dit niet meer op.

Als je 10 seconde stereo uncompressed digitale audio hebt van 44.1kHz bij 16 bit is het precies dat:
10 x 44100 x 16 x 2 = 14112000 bits
10 secondes x
44100 samples per seconde x
16 bits per sample x
2 kanalen (ivm stereo).

Je kunt geen van die bits 'weglaten'.

[Reactie gewijzigd door MerijnB op 22 juli 2024 16:34]

[MerijnB]

Ik kan je alleen aanraden om op het net eens te zoeken naar de technieken die gebruikt worden om muziek te comprimeren en bits te besparen en hoe dat wordt behandeld bij decompressie. Wat verloren is gegaan wordt echt niet terug getoverd, maar de ongecomprimeerde stream moet altijd weer evenveel kb/s krijgen als daarvoor. Er moeten dus bits en bytes worden toegevoegd.

En net zeg je nog dat die bits gewoon 'weggelaten kunnen worden door ze op 0 te zetten'?

[Dorstlesser]

Dat is geen antwoord op m'n vraag. Je zegt dat double encoding zelden voorkomt bij BT omdat gedecodeerde lossy streams minder bandbreedte nodig hebben dan gedecodeerde lossless streams, maar dat is natuurlijk niet zo. Hoe BT daarmee omgaat, dát weet ik niet, maar lossy of lossless heeft enkel een effect op de bandbreedte van de gecomprimeerde stream, niet de gedecomprimeerde stream.

[Jan Ham]

De technische karakteristieken zijn onvolledig. SBC ondersteunt tot 1500kb/s het heeft wel een primitief psychoacoustisch model (simple auditory masking). A2DP specifficatie raad twee profielen aan; Middle quality en High Quality. Hoogste wat je daarmee kan krijgen is joint stereo 345kb/s bij 48kHz sample rate. Probleem is dat je afhankelijk ben van de implementatie van elke partij in de keten, hardware afspeel device, software, afspeel device, hardware en software/firmware weergave device. A2DP profielen en de vorm ervan zijn geen harde vereisten maar worden aangeraden, daardoor word er met de implementatie zoveel aangekloot.

AptX is snel en simpel zonder psychoacoustisch model (ADPCM) uit 1988. De bitrate werkt anders dan modernere codecs. AptX gebruikt 4 frequentie banden (0-5,5kHz 5,5-11kHz 11-16,5kHz en 16,5-22kHz) en de bits verkrijgbaar per band staan vast per band. Heb je bits over in een band kan je die niet gebruiken in een andere die er wel behoefte aan heeft. AptX HD werkt hetzelfde alleen met meer bits per band.
Een hele goede SBC implementatie kan daarom dus beter klinken dan AptXHD.

AptX LowLatency is AptX met andere latency en buffers instellingen.

AAC (op android) is compleet afhankelijk van de kwaliteiten van hardware encoders op de SoC. Alle audio wordt ook eerst gedecodeerd en weer geencodeerd voor AAC transmisie. Dus mp3 wordt dus gedecodeerd en dan geencodeerd als AAC. Maar ook AAC word eerst gedecodeer want de gestreamde AAC moet ook de audio van het O.S. zelf (notificaties etc.) encoderen.

LDAC encoder zou standaard ondersteund moeten zijn vanaf Android 8.

[Reactie gewijzigd door Jan Ham op 22 juli 2024 16:34]

[musicfreak]

Dat viel mij ook op, ik had eigenlijk iets meer technische achtergrondinfo verwacht. Een artikel wat ik zelf erg nuttig vind is https://habr.com/en/post/456182. Hierin wordt ook ingegaan op de zogenaamde Bitpool value die bij SBC direct van invloed is op de bitrate. En fabrikanten van hoofdtelefoons maken daar blijkbaar hele verschillende keuzes in, met daardoor ook verschillen in geluidskwaliteit.
De bewuste persoon heeft ook patches gemaakt die oa in LineageOS terecht zijn gekomen waardoor de bitrate op 452 kbps uitkomt. Zelfs 595 kbps is mogelijk maar dat gaat wel ten koste van de stabiliteit.
Misschien iets voor een 2e artikel, of een aanvulling @Andrasman?

[Andrasman]

Daar zou ik wel eens in willen duiken, zodra ik daar wat meer tijd voor heb. Sowieso interessant. Het idee achter dit artikel was vooral een redelijk beknopt overzicht te scheppen, misschien iets meer geschikt voor de mensen die niet heel erg in de materie zitten. Zelf kan ik zeker ook nog dingen leren op dit gebied, dus dit soort links helpen mij ook weer verder. Het lastige aan audio blijft wmb toch dat veel mensen elkaar tegenspreken, zoals ook in deze comments weer blijkt, waardoor het des te belangrijker de feiten te bespreken.. maar ook weg te laten wat feitelijk vast te stellen is. Goede bronnen vinden die helemaal betrouwbaar zijn is niet altijd even makkelijk, bleek ook bij het schrijven van dit artikel.

[MerijnB]

Het zou zeker verfrissend zijn om daar een keer een goed artikel over te zien, zie ook mijn eedere post.

Ik snap helemaal het probleem van goede bronnen vinden, dat is om een of andere rede enorm lastig bij dit onderwerp, toch is er genoeg kennis aanwezig op tweakers, in draadjes zoals deze zitten mensen als Jag, Techneut en Scissors. Scissors bijvoorbeeld ontwerpt DAC's voor zijn werk, die weet echt wel waar hij het over heeft.

Waar het drassig wordt zit proof of the pudding waarschijnlijk in het feit of mensen Nyquist snappen en toepassen. Voor heel veel zaken is een beetje ICT kennis al genoeg om door te hebben dat iets 'niet kan'. Bijna iedereen snapt dat als je twee files hebt, die binair gelijk zijn ze niet anders kunnen klinken bijvoorbeeld

[musicfreak]

Dank voor je reactie Chris! Ik hoorde een maand of wat terug in de podcast dat je hier een artikel over wilde schrijven, en had bedacht je deze links te sturen maar dat was erbij ingeschoten.
Maar altijd goed, wat extra verdieping. Zou ik wel een aanvulling vinden.
Het verfrissende in het artikel vond ik wel dat je SBC niet moet afserveren als de basiscodec die alleen maar slecht kan klinken, en dat je met wat tweaks een erg hoge bitrate / geluidskwaliteit eruit kan krijgen. AptX HD of LDAC zijn wat dat betreft ook niet persé de heilige graal, daar zitten ook licenties en belangen achter. Gelukkig zijn er ook sites die zaken feitelijk / technisch behandelen.
Nog een andere link met interessante info (incl discussie onderaan), al moet ik de samples nog beluisteren : https://www.sereneaudio.c...uetooth-audio-at-its-best

[Reactie gewijzigd door musicfreak op 22 juli 2024 16:34]

[Andrasman]

Super, bedankt! Als ik hier dieper in ga, zal ik inderdaad de hulp van het forum en medetweakers inschakelen.

[galgootje]

Briljant artikel, fijn om eens net op een rijtje te hebben!

Wat ik een fijne uitbreiding zou vinden is welke Bluetooth USB dongle / Bluetooth module ik aan mijn setup zou toe kunnen voegen om een betrouwbare bluetooth verbinding te verkrijgen met een zo hoog mogelijke afstand met een zo laag mogelijk kwaliteitsverlies.

Ik zoek al een poosje naar een beter-dan-standaard USB dongeltje. Keyboard + muis doen 't over 't algemeen prima, maar audio kwaliteit is tijdens de werkdag nogal.. Eh... Onderhevig aan externe factoren.

Kan iemand me op dit vlak op weg helpen? Basically: met welke (bij mijn voorkeur USB) BT unit krijg ik een zo optimaal mogelijke verbinding voor audio?

Gewoon voor de nieuwste gaan (een 5.x dongle) levert toch niet perse de beste verbinding begreep ik.

Weet iemand hier iets van?

[Verwijderd]

Audiosciencereview.com is de laatste tijd wel bezig om de kwaliteit van de verschillende codecs in kaart te brengen:
https://www.audiosciencer...receiver-bt-codecs.23740/

Daaruit lijkt af te leiden dat LDAC technisch superieur is aan de andere codecs, afhankelijk van de implementatie. In hoeverre dat een controleerbaar hoorbaar verschil oplevert zal echter ook per luisteraar anders zijn.

[Reactie gewijzigd door Verwijderd op 22 juli 2024 16:34]

[machiel]

Dit soort onderzoeken zouden veel meer moeten plaatsvinden. Alleen de specs van de fabrikant vergelijken zegt dus helemaal niets.

[rcoranje]

Is dubieus onderzoek. Apples AAC gedaan via Android, waarvan bekend is dat het niet met AAC kan omgaan. Wordt erkend, maar dan de moeite nemen om AAC via bijvoorbeeld een iPhone te testen ho maar.

[MerijnB]

Is dubieus onderzoek. Apples AAC gedaan via Android, waarvan bekend is dat het niet met AAC kan omgaan. Wordt erkend, maar dan de moeite nemen om AAC via bijvoorbeeld een iPhone te testen ho maar.

Nou nou:

Switching to AAC shows the poor quality we have seen which I am guessing is due to Android implementation of AAC encoder (meant to test this with an iPhone but forgot -- will do so later):

ik vind je opmerking wel erg kort door de bocht, daarbij zegt dit misschien iets over de resultaten van AAC, maar natuurlijk niet van de rest. Het laat vooral zien dat er verschillen zijn, maar dat de niet zo relevant zijn ivm de magnitudes van deze verschillen.

[rcoranje]

Magnitudes? Hoe kun je nu kwaliteit van een codec beoordelen als je ‘vergeet’ die te testen met apparatuur die met die codec kan omgaan? Dan maak je jezelf toch belachelijk? Zeggen dat je dat later alsnog zult doen is geen excuus. Is overigens nog niet gebeurd, voor zover ik weet.

[MerijnB]

Magnitudes?

Je kunt adhv deze test voor de verschillende codecs zien hoe ze preseteren, prima, AAC nog niet dan, maar dat zegt niets over de andere codecs.

Kijk even naar de resultaten, bij de slechte resultaten zie je dan een 2e harmonische op -96dB, denk jij dat je dat gaat horen?

Hoe kun je nu kwaliteit van een codec beoordelen als je ‘vergeet’ die te testen met apparatuur die met die codec kan omgaan?

Dat geldt dus alleen voor AAC, zoals eerder genoemd.

Dan maak je jezelf toch belachelijk? Zeggen dat je dat later alsnog zult doen is geen excuus. Is overigens nog niet gebeurd, voor zover ik weet.

Nee hoor, absoluut niet. Het wordt erbij vermeld en heeft geen invloed op de testresultaten van de andere codecs. Audiosciencereviews is een van de weinige plaatsen waar daadwerkelijk getest wordt op relevante zaken ipv wollig audiofiel gepraat en dus zeer gerespecteerd.

[fapkonijntje]

Een andere kanttekening is dat de AAC implementatie bij Android sterk afhankelijk blijkt te zijn van de telefoonbakker. Zo doet Samsung het best oké, Huawei beduidend minder. Maar zo doet de Huawei P20 het vrij slecht, terwijl de p30 het beter doet. Dat lijkt iets met power management te zijn.

Er zijn dus Androidtelefoons die AAC wel goed doen. Geen idee alleen welke dat zijn.

[JaapM31]

Zoiets kun je in een dergelijke test natuurlijk niet meenemen. Een x aantal telefoons van elke telefoonfabrikant.

Maar gezien de implementatie van AAC dermate slecht is blijkbaar, kun je daaraan denk ik ook wel een conclusie trekken.

[fapkonijntje]

Zo slecht is de implementatie niet eigenlijk. De implementatie zelf is gewoon netjes. Wat er fout gaat is dat de configuratie van de AAC encoding stap mede bepaald wordt door het power management op het toestel. Op basis daarvan kan er ook een lagere bitrate gekozen worden en dat is wat je merkt.

Een P20 doet het relatief slecht met AAC, maar is wel een toestel dat goed bekend staat om de lange batterijduur op de relatief kleine accu. Ergens ook een keuze, al had deze van mij wel anders mogen zijn.

[supersnathan94]

AAC is computationeel zwaarder en powermanagement kan daar dus wel serieus invloed op hebben. Op een iPhone is de kwaliteit van AAC hoorbaar anders. Ik vind het zelf beter klinken (minder artefact achtige dingetjes).

In tests online (YT) vind ik aac er beter uitkomen dan bijvoorbeeld MP3 met een hogere bitrate. Vanaf 64kbps vind ik zelf AAC al echt prima bruikbaar, maar mp3 vind ik met 128 nog steeds niet voldoende. Groot verschil.

[SpazzII]

Als je iets niet hebt gedaan en vervolgens transparant bent over dat je dat niet hebt gedaan maak je jezelf niet belachelijk, maar juist geloofwaardig. Als je nou een tekortkoming in de methode kan beschrijven heb je misschien een punt.

[albatross]

"Het zou jammer zijn als er wordt bijgedragen aan misconcepties zoals dat een hogere bitrate of bitdiepte per definitie beter is voor de waargenomen geluidskwaliteit."

Dat is toch wat kort door be bocht. Neem nou, heel extreem, blu-ray HD Audio. Met een bitrate van 9216 kbps (LPCM) is die zo'n 29 keer hoger dan van een mp3-tje (320 kbps), en nagenoeg 15x hoger dan van een DD 5.1 track. Dat ga je beslist horen. Je stelling dat een hogere bitrate of bitdiepte dus niet per definitie beter is voor de waargenomen geluidskwaliteit berust een beetje op een denkfout -- subsidiair, een verkeerde manier van naar het issue te kijken. Er zijn namelijk namelijk veel meer factoren dan bitrate and bit-diepte alleen die bijdragen tot een goede audio kwaliteit, maar je moet dit soort testen altijd doen onder de ceterus paribus voorwaarde: oftewel, wanneer je alle andere factoren constant houdt, dan gaat een hogere bitrate of bitdiepte per definitie inderdaad beter klinken.

Het bovenstaande is vooral waarneembaar bij lage bitrates. Zo merk je -- onder gelijke omstandigheden, dus -- duidelijk het verschil tussen 192 kbps en een 320 kbps mp3-tje, maar het verschil tussen zeg, 9216 kbps en 18432 kbps (niet bestaand) zul je niet meer horen. Maar de mobile devices markt begeeft zich uiteraard vooral in de regionen van de (relatief) lagere bitrates, dus daar geldt toch echt: een hogere bitrate en bitdiepte draagt aanzienlijk bij tot een betere audio kwaliteit.

[MerijnB]

Bitrates van gecomprimeerde en niet gecomprimeerde audio vergelijken is zinloos, en al helemaal als je 2 kanaal (stereo) met 6 kanaals (5.1) vergelijkt.

De verschillende codecs verschillen ook in efficiëntie, en het dus wel degelijk dat een 128kbps vorbis beter klinkt dat een 160kbps mp3, de vliegmieren heeft gelijk met zijn stelling (dat hogere bitrates per definitie beter is).

[Reactie gewijzigd door MerijnB op 22 juli 2024 16:34]

[albatross]

"Bitrates van gecomprimeerde en niet gecomprimeerde audio vergelijken is zinloos, en al helemaal als je 2 kanaal (stereo) met 6 kanaals (5.1) vergelijkt."

En dat is dus precies wat ik zei: dat bitrates van gecomprimeerde en niet gecomprimeerde audio vergelijken zinloos is, omdat een bitrate vergelijkingstest alleen maar zinvol is wanneer je de overige omstandigheden gelijk houdt.

[MerijnB]

Je vergelijkt het zelf

Dat ga je beslist horen.

Daarbij heeft De Vliegmieren het helemaal niet over het vergelijken van bitrates van welk gecomprimeerd en niet gecomprimeerd.

Hij heeft het over het vergelijken van de 'kwaliteit' van de verschillende codecs (dus alleen gecomprimeerd), zonder de bitrates te vergelijken (want die zijn niet maatgevend).

[12345j]

Er wordt gewoon netjes gesteld dat mensen in de praktijk de verschillen nauwelijks zullen horen. En zo is het ook, dus waarom dagen aan onderzoek besteden om de exacte geluidskwaliteit te kwantificeren.

[B_FORCE]

Dat "nauwelijks kunnen horen" is nogal sterk afhankelijk van context.
Mensen scheren dat altijd maar gemakshalve over een kam, maar het maakt nogal heel veel uit of je dit test op een simpel bluetooth speakertje, super gevoelige koptelefoons, studio monitoren of super gevoelige speakers met hoorns.

De kwaliteit zul je dan ook niet enkel moeten uitdrukken in hoorbaarheid, maar ook gewoon harde specs als SNR, THD+N ed.

Dan pas kun je direct iets zeggen of iets eventueel hoorbaar (of waarschijnlijk niet) zal zijn in een bepaalde context.

Ik vind het vooral (wederom) jammer dat Tweakers dat niet wat verder heeft uitgezocht.

[thibaultvdb]

Ik ben ook grote fan van de audioscience manier van testen. Uiteindelijk probeer je de chain zo transparant mogelijk te krijgen, de eindkwaliteit blijft imo voor 80 procent van de speakers/headphones afhangen. Kleuren kan je altijd met EQ curves.

[Reactie gewijzigd door thibaultvdb op 22 juli 2024 16:34]

[Ludewig]

studio monitoren of super gevoelige speakers met hoorns

Waarom zou je die ooit via bluetooth voeden?

[Radiodurans]

Het vermelden van bitdiepte bij de lossy codecs is wat onduidelijk in de tabel. Lossy codecs hebben nl. een wisselende bitdiepte per sample, dat is het hele idee er achter omdat je niet-hoorbaar dynamisch bereik wil weggooien en daarmee bits bespaart. Je kunt dus hooguit spreken van een gemiddelde bitdiepte maar technisch gezien blijft dit een onzorgvuldige beschrijving.

Wel is het zo dat je bijv. AAC rechtstreeks 16 of 24bit kunt voeren en deze indien het psycho-akoestisch model voorspelt dat dit hoorbaar is netjes tot de max encodeert. Dit is niet het geval bij bijv. MP3 of SBC.

[Reactie gewijzigd door Radiodurans op 22 juli 2024 16:34]

[foobar79]

Groot gemis in het artikel is dat het niet in gaat op de problemen wanneer een microfoon actief is.
Op het moment dat je bi-directionele audio nodig hebt zoals bij handsfree bellen gaat de boel naar HSP/HFP mode.
Gevolg is dat de audio stream mono channel wordt en de kwaliteit enorm af neemt. Tevens dit volgens mij DE reden dat consoles geen bluetooth headsets ondersteunen aangezien de game audio in mono onacceptabel is.

Ik had graag gelezen of daar eindelijk eens iets aan gedaan gaat worden of dat we de komende jaren nog steeds met deze slechte geluidskwaliteit blijven steken.

[sympa]

De bitrate doet niet ter zake, de geluidskwaliteit wel.
Het zou zinvol zijn een test te doen met "kale" codecs, dus zonder oordopjes of zo er aan verbonden. Bijvoorbeeld zoals die in ffmpeg staan, of zoals ze in Android staan misschien.
En dan kan je ABX-tests doen op het eindresultaat. Dat zegt wel iets over geluidskwaliteit. Kijken naar bitrates zegt niks.
Als je dan toch naar bitrates kijkt, let dan ook op de moete die de codec doet iets van die bits te maken. AAC is bijvoorbeeld efficiënter dan MP3. Maar van aptX weten we dat niet (ik gok van niet want het is een eenvoudige 80er jaren codec) en van LDAC ook niet (schijnt van Sony ATRAC af te komen, maar geen idee hoe dat zich verhoudt tot SBC, wat misschien uit de DCC-hoek bij Philips komt). Maar die zijn open source, daar kan je aan testen.
En dan is er de Samsung codec. Dat die omlaag kan tot lage bitrate belooft wel wat voor de efficiëntie, maar wat is het echt?
Tot slot: aptX schijnt het goed te doen met een intermodulatietest met 2 tonen. Alleen is dat geen muziek...

[smierlo]

Erg interessant. Het feit dat er nog zoveel codecs zijn van verschillende en al dan niet dubieuze kwaliteit, is voor mij een duidelijk signaal dat draadloze oortjes etc. nog in de kinderschoenen staan.

In het artikel wordt al gezegd, we komen enigszins in de buurt van bedrade audio. Ofwel, mijn draadloze oortjes van tussen de 50 en 200 euro, kunnen niet op tegen bedrade oortjes van 10 euro. Dan ben je ook direct van de hele discussie af van een protocol dat nooit gemaakt is voor audio. Al moet ik zeggen dat het bij draadloze boxen van jbl bijv. Best goed werkt.

Ik zie echt de meerwaarde niet van draadloze oortjes. Ik zie alleen maar nadelen. Duur, raakt ze makkelijk kwijt, slechter geluid, vertraging, kwaliteitsvermindering, beperkte mogelijkheden, duur (oh dat zei ik al) en staat nog in de kinderschoenen. Als je kijkt naar de voordelen, geen draadje... Vind ik dat wat summier en zeker die euro's niet waard. Ik vind het dan ook bijzonder dat de halve wereld hier al mee rondloopt.

Dit ook omdat het product gewoon geen verbetering is, maar een modeverschijnsel. Dat is echt wat anders dan bijv. Draadloze boxen die naast het feit een modeverschijnsel te zijn, ook flinke kwaliteit en functionaliteit meeneemt tov bedrade boxen.

Ik ben wel benieuwd waar dit naar toe gaat. Alsde kwaliteit beter wordt en de prijzen lager wordt het interessanter.

Dan heb ik het nog niet over levensduur en batterijvebruik gehad.

[Finraziel]

In het artikel wordt al gezegd, we komen enigszins in de buurt van bedrade audio. Ofwel, mijn draadloze oortjes van tussen de 50 en 200 euro, kunnen niet op tegen bedrade oortjes van 10 euro. Dan ben je ook direct van de hele discussie af van een protocol dat nooit gemaakt is voor audio. Al moet ik zeggen dat het bij draadloze boxen van jbl bijv. Best goed werkt.

Het artikel zegt ook:

De audiokwaliteit is echter veel afhankelijker van bijvoorbeeld de dac van je afspeelapparaat en de driver in je oordoppen, en hoe ze getuned zijn.

Onzin dus dat bedrade dopjes van 10 euro betere kwaliteit zouden geven dan highend Bluetooth modellen.

Verder ga je ook behoorlijk kort door de bocht dat het geen verbetering zou zijn. Geen draad betekent ook dat die niet in de knoop kan raken, niet steeds irritant tegen je huid aan kan krullen, geen kabelbreuken, geen poort op je telefoon waar je regelmatig stof uit moet graven of de connectie wordt onbetrouwbaar... Ook bieden Bluetooth dopjes gelijk mediacontrols (instelbaar meestal), iets wat bij bedrade dopjes in mijn ervaring juist erg hit or miss was of dat ging werken of niet (vooral met Android).
En met bedrade dopjes ben je afhankelijk van de dac in je telefoon. Kan een voordeel of nadeel zijn, maar daarmee is de geluidskwaliteit van een bluetooth setje juist weer wat consistenter en minder afhankelijk van de telefoon (als de juiste codec er maar is).

Edit: overigens ook dat het in de kinderschoenen staat vind ik geen goede inschatting. De echte audiofiel zal er goed op moeten letten, maar met mijn galaxy s20 fe krijg ik op verschillende Bluetooth apparaten uitstekend geluid zonder op de codec te letten. Ik heb net eens gekeken welke codec gebruikt wordt... Mijn Anker soundcore motion+ portable speaker default naar aptx, terwijl mijn Edifier R1700BT desktop speakers naar SBC terug vallen. Toch klinkt de tweede veel beter, (omdat het simpelweg veel grotere speakers zijn). Het is echt niet zo dat SBC automatisch crap is, maar schijnbaar is de implementatie dus niet altijd even consistent. Dat ligt dus weer aan de telefoon, maar bij Samsung lijkt dat dus wel in orde te zijn. Een telefoon die hier geen goede implementatie van heeft zou ik ook niet zomaar blind bij vertrouwen dat er wel een goede dac in zit en dat bedrade oortjes dus beter gaan klinken.

[Reactie gewijzigd door Finraziel op 22 juli 2024 16:34]

[christopher72]

Ik wil even inhaken op bedraad versus bluetooth: Met bluetooth heb je te maken met de - meestal - inferieure DAC die zit ingebouwd in jouw IEM of hoofdtelefoon. Die gaan het niet trekken tegenover een dedicated DAC /amp met een bedrade hoofdtelefoon. Er is ook veel audio-apparatuur waarvan de DAC maar matig is, dan wordt het verschil dus kleiner.

Ik ben zo goed als afgestapt van Bluetooth, omdat een high-end bedrade hoofdtelefoon en DAC veruit het beste resultaat geeft. Ik ga ook weer een DAP kopen met goede bedrade IEM… daar kan geen mobieltje met bluetooth en draadloze hoofdtelefoon tegenop. Ik vrees dat ik iets te veel audiofiel ben om nog weer op Bluetooth terug te vallen (met alle geklooi die ermee ‘gepaired’ gaat… pun intended).

[Finraziel]

Ja tuurlijk, als audiofiel wil je het beste en dan ga je niet voor Bluetooth. Maar je gaat ook niet voor een bedraad setje van een tientje. En jij hebt het over een dedicated dac/amp, maar daar hadden we het ook niet echt over. De vergelijking hier is juist Bluetooth tegenover een goedkoop bedraad setje direct op je smartphone die waarschijnlijk ook geen top of the line dac zal hebben.

Voor de allerbeste geluidskwaliteit moet je niet bij Bluetooth zijn, maar Bluetooth hoeft absoluut niet slecht te zijn. Ik ben zelf geen echte audiofiel, maar ik vind ook echt niet alles maar goed. En voor mij is Bluetooth prima.

[thibaultvdb]

Je kan ook voor best of both worlds gaan met een mini bluetooth dac als de EarStudio es100 of de btr5 van Fiio. Kan je nog steeds goede oortjes aansluiten (blon bl03 / koss ksc75 in mijn geval) en genieten van een goede dac/amp icm. de ldac codec. Ik heb nog nooit een goede all in one bluetooth device gehoord. Ananda BT is misschien een optie die ik eens moet testen. Al die ANC koptelefoons zijn zooi die minder goed klinken dan bedrade opties van <30 euries.

[Reactie gewijzigd door thibaultvdb op 22 juli 2024 16:34]

[Finraziel]

Buiten dat geluid altijd subjectief is, waar luister je die <30 euro opties dan op? Als dat op een dure dedicated dac is dan is die vergelijking niet echt eerlijk, die moet je dan meenemen in de vergelijking.

[thibaultvdb]

Ik luister meestal met een topping d90/a90 stack voor max transparantie in de HifiMan Ananda. De <30 eur opties beluister ik op de earstudio es100 met bluetooth.

[Finraziel]

Die 100 euro kost zo te zien, dus jouw combinatie van dat ding en 30 euro dopjes is even duur als wat ik voor de wf1000xm3 betaald heb.

Dat het beter geluid geeft geloof ik best, maar je zit wel met een extra apparaat en draadjes. Puur om maar aan te geven dat niet de een of de ander op alle punten wint het is maar net wat je belangrijker vindt.

[brunogr]

De ES100 heb ik ook.
Hiermee merk ik een duidelijke verschil tussen LDAC en de andere (aptx-HD en AAC. Hoewel ik een android toestel heb, voel ik trouwens AAC, vreemd genoeg, subjectief als beter dan aptx-HD...).

Ik ervaar wel een nadeel met LDAC :
kan minder goed met afstanden omgaan, vooral op de hoogste resolutie.

Over de Ananda BT:
even in de gaten houden dat de BT module van de Ananda geen knopje of andere oplossing heeft, om de sterkte te regelen!

[Vizzie]

Ligt eraan in welke context je het gebruikt.

Tijdens het sporten bijvoorbeeld heb ik veel liever oortjes zonder draad, als je eens lekker gaat zitten om goed te luisteren is jouw oplossing superieur terwijl draadloze oortjes voor telefonie weer veel makkelijker zijn.

Dat een oplossing in één scenario het beste is wil niet zeggen dat dat voor alle scenario’s geldt.

[JaapM31]

De echte audiofiel loopt in een grote bocht om Bluetooth heen peins ik

[Meiklokje]

Ja er gaat niks tussen een losse dac met bedrade hoofdtelefoon. Je bent niks met zo n ding op batterij voeding met belabberde geluidskwaliteit met te korte batterij duur. Heb je nog maar dat standaard geluid zoals die airpods van Apple. 130 euro voor die prul en iedere keer plat.

[hiostu]

Ofwel, mijn draadloze oortjes van tussen de 50 en 200 euro, kunnen niet op tegen bedrade oortjes van 10 euro.

Nee die conclusie kun je niet trekken. Bluetooth is maar een onderdeel. Wanneer je high end koptelefoons vergelijkt met beide goede drivers en eentje heeft bluetooth en een andere een draad, dan kun je verwachten dat die met een draad nog beter klinkt. Maar ook dat ligt weer aan bv de DAC waar je hem in prikt.

Als ik mijn Sony wh-1000xm3 vergelijk met mijn standaard iphone bedrade oordopjes, dan klinkt de eerste stukken beter. Vergelijk ik alleen de XM3 weer met mijn Beyerdynamic DT770 pro of Senheisser HD600, dan klinken die laatste twee weer beter dan de XM3.

[sOid]

Als ik aan het klussen, sporten of huishouden ben, vind ik draadloze oortjes/een draadloze koptelefoon echt fantastisch. Zo veel meer bewegingsvrijheid dan met zo’n ellendige draad naar je broekzak.

Bedraad is de geluidskwaliteit ongetwijfeld beter, maar als je ook maar enigszins fysiek actief bent zijn draadloze varianten hun gewicht in goud waard. Geluidskwaliteit hoeft niet altijd op plek 1 te staan.

[Kevinp]

En juist met deze acties heb ik liever een draad. Dat gezegd hebbende ik kan niet zo goed tegen koptelefoons lang in mijn oren. Dus ik vind het fijn als ik het toch wil om er één in te hebben, en deze makkelijk onder het sporten uit te kunnen gooien en de andere in te doen (die bungelt nog ergens aan een draadje).

En als je de draad onder je tshirt of trui doet blijf je er niet achter hangen.

[S0epkip]

Klinkt alsof je zoiets goed zou kunnen gebruiken:

https://cdn.opstatics.com...ireless2v2/kv/kv/kv66.jpg

OnePlus Wireless Bullets 2 (niet de Z, ivm de ontbrekende codecs die in dit artikel worden besproken).

[DamirB]

Bedraad is niet altijd beter hoor. Mijn Sony Wh-1000xm3 hebben een DSP ingebouwd en eigen DAC. Dat samen met LDAC klinkt beter dan wanneer ik 'm in een telefoon steek.

[MerijnB]

Hangt er helemaal vanaf wat de definitie van beter is, die dsp zit waarschijnlijk aan de audio te sleutelen, dat vind jij prettig klinken maar een ander vindt het jammer dat het daarmee minder transparant is. "Beter" is te persoonlijk om te generaliseren.

[DamirB]

Nee hoor, in dit geval klinkt de Sony zonder z'n DSP bijzonder slecht, en voor een koptelefoon die je meestal onderweg gebruikt is dat gesleutel wel fijn, zorgt uiteindelijk voor de betere luisterervaring. Maar dit was misschien een slecht voorbeeld, mijn punt is dat soms een eigen amp/DAC in een koptelefoon beter is dat een crappy setup in een telefoon. Hifiman heeft inmiddels ook een BT koptelefoon uitgebracht precies voor dit soort gevallen.

[MerijnB]

Nee hoor, in dit geval klinkt de Sony zonder z'n DSP bijzonder slecht, en voor een koptelefoon die je meestal onderweg gebruikt is dat gesleutel wel fijn, zorgt uiteindelijk voor de betere luisterervaring.

Hoe heeft dat te maken met het feiten dat sleutelen aan de audio per definite betekend dat je verder weg gaat van het origineel, en dat voor iemand die graag dicht bij het origineel blijft dat dus niet perse beter hoeft te zijn?

Maar dit was misschien een slecht voorbeeld, mijn punt is dat soms een eigen amp/DAC in een koptelefoon beter is dat een crappy setup in een telefoon. Hifiman heeft inmiddels ook een BT koptelefoon uitgebracht precies voor dit soort gevallen.

De 'crappy invloed' van een telefoon is enorm veel kleiner dan meestal beweerd wordt. Als je daar echt last van hebt hoor je dat in de vorm van ruis, brom of bijgeluiden, niet in een iets ander klankbeeld. Zie ook de metingen aan dacs op bijvoorbeeld audiosciencereview

[dave1995]

Via Bluetooth kan je geen HighRes overbrengen...

[ToolBee]

Heb je het artikel überhaupt gelezen?

Of bedoel je High-End?

[Indoubt]

hangt ervan af. Als je met Hi Rez 24 bits 192kHz bedoelt heeft ie toch gewoon gelijk. Ik heb nog wel schijfjes liggen in 24/192.

Voor velen maakt het niet uit en dat is ook helemaal prima

[MerijnB]

De term hi res is een beetje vaag, maar betekend meestal alles hoger dan red book. 24 bit 192kHz wordt idd niet ondersteund door BT, maar maakt niet veel uit, is onzinnig voor afluistering.

[thibaultvdb]

Open back vs closed back is een belangrijke distinctie. Alle ANC devices zijn closed back met veel geknoei in het DSP domein. Klinkt altijd fout. Beetje zoals een overgesatureerd tv scherm dat je bij de dealer tegen komt. Uiteindelijk wil je vooral correcte kleuren anders ziet elk personage er ziek uit. Net hetzelfde in de audio wereld.

[Maarten21]

Ofwel, mijn draadloze oortjes van tussen de 50 en 200 euro, kunnen niet op tegen bedrade oortjes van 10 euro.

Er komt niet per definitie beter geluid uit bedrade dan draadloze oortjes natuurlijk. Dit artikel gaat alleen over transmissie. Slechts een klein deel van de keten van bron naar oor.

[Ablaze]

Dat is waar. Maar de uiteindelijke kwaliteit is afhankelijk van de bron. En die wordt in kwaliteit verlaagd door de codecs. Met een SBC overdracht ga je nooit high end halen.
Een pluspunt van bedrade hoofdtelefoons is dat deze extra coding/decoding niet hoeft plaats te vinden.

[PD2JK]

Deze mening deel ik. Er gaat niets boven een goed stel gebalanceerde doppen met twee drivers per oordop.

Die draad zit mij echt niet in de weg.

[Dennism]

In het artikel wordt al gezegd, we komen enigszins in de buurt van bedrade audio. Ofwel, mijn draadloze oortjes van tussen de 50 en 200 euro, kunnen niet op tegen bedrade oortjes van 10 euro.

Die conclusie is wat kort door de bocht, wat ze daar lijken te bedoelen is dat wanneer je dezelfde oordopjes (in een bedrade en draadloze variant), DAC en andere instellingen (denk aan de equalizer) zou hebben, dat dan de draadloze in de buurt komen van de bedrade variant.

Bedrade oordopjes van €10 komen zeker niet in de buurt van draadloze oordopjes van €100-200. Maar kijk ik naar mijn 1000XM3's (gekocht voor +- €150) vergeleken met bedrage oordopjes die ik ooit voor +- €100 kocht (type nummer zo even niet bij de hand) dan ligt dat aardig dicht bij elkaar. Wat in mijn geval dus betekend dat ik ongeveer €50 heb betaald voor alle draadloze functionaliteit die ik nu heb (denk ook aan handsfree bellen tijdens het wandelen e.d., de bedraade dopjes kunnen dat niet). Ik zou het ook zeker geen modeverschijnsel willen noemen (afgezien van bepaalde stromingen binnen de middelbare schooljeugd misschien, die allemaal een bepaalde witte variant willen hebben lijkt het). De beperkte mogelijkheden zie ik ook niet direct, bedraade oortjes zijn vaak juist veel beperkter in gebruik, zowel in features als ook in range (met de draadloze oordopjes bijvoorbeeld kan mijn telefoon op tafel liggen terwijl ik achter in de tuin nog een podcast kan luisteren, dat lukt me niet met de bedraade variant).

[Sebazzz]

Hoe zit het met computers die Bluetooth hebben? Ligt de ondersteuning voor codecs aan de Bluetooth stick of aan Windows?

[D2D_Christiaan]

Voor Intel Wifi/Bluetooth kaartjes is Aptx volgens mij niet standaard actief, maar wel werkend te krijgen. Deze post hielp mij met het aan de praat krijgen van Aptx: https://www.reddit.com/r/...roid_app&utm_source=share

[Reactie gewijzigd door D2D_Christiaan op 22 juli 2024 16:34]

[MadMarky]

Bedankt voor de tip, maar zo moeilijk is het installeren van een driver toch niet?
Downloaden, dubbelklikken en de rest wijst zich vanzelf. Je hoeft zelfs niet ieder apparaat handmatig ergens te configureren maar krijgt een notificatie over AptX. Kind kan de was doen

[D2D_Christiaan]

Intel heeft in latere versies van hun driver de Apt-X toggle en notificatie verwijderd. Dus daarbij is het niet duidelijk of Apt-X nog aanwezig is.

Ik heb zelf een driver rollback gedaan om Apt-X te krijgen.

[Reactie gewijzigd door D2D_Christiaan op 22 juli 2024 16:34]

[Berlinetta]

Alle twee? Windows 10 heeft laatst pas AAC erbij gekregen.

[m2dekker]

Het laatste wat ik heb meegekregen was dat dit pas in een toekomstige release erbij komt :

https://www.theverge.com/...etooth-aac-support-update

[Nomen-Nescio]

@ De Vliegmieren

Je hoort echt wel het verschil tussen de verschillende codecs en de beschikbare bandbreedte. Ik zelf luister veel naar Tidal; 24 bit, 44,1 - 96 kHz, 990 kbit/s. Als ik dan terug ga naar Spotify of Deezer HiFi hoor ik echt wel het verschil.

Luisterbron FiiO M15, koptelefoons, afhankelijk van waar ik ben, Bowers & Wilkens PI4 of de PX7.

Begin volgende maand ontvang ik als het goed is de B&W PI7 (De eerste draadloze oortjes van B&W)

Ben al bezig met het voorbereiden / schrijven van een review

[Reactie gewijzigd door Nomen-Nescio op 22 juli 2024 16:34]

[JaapM31]

Hoogstwaarschijnlijk komt het verschil in kwaliteit door een andere mastering van het album wat je luistert.

[Nomen-Nescio]

Dat speelt natuurlijk ook een rol, maar ik hoor echt wel het verschil. Als ik dezelfde "CD" luister via Spotify, Deezer HiFi of Tidal Master (in HiFi mode) dan komt Tidal toch het beste uit de bus. Het klinkt dan net wat sprankeler, bredere soundstage, strakkere bass weergave, en dan heb ik het nog niet over de Tidal Master 24 bit - 96 kHz opnamen.

@hiostu

Helemaal mee eens, als ik, bedraad via de gebalanceerde uitgang van de FiiO M15, luister met mijn Audeeze LCD Closed Back dan klinkt het vele malen beter, maar ja, dat is niet een koptelefoon waar ik graag mee over straat loop

@Sebazzz

Als je via de PC naar je Bluetooth koptelefoon wil luisteren kun je er het beste een externe Bluetooth zender aanhangen, b.v. de FiiO BT30. Kun je heel je appartement door lopen zonder signaal verlies

Deze komt wel voorbij in mijn review over de B&W PI7

[Reactie gewijzigd door Nomen-Nescio op 22 juli 2024 16:34]

[JaapM31]

.. en dan heb ik het nog niet over de Tidal Master 24 bit - 96 kHz opnamen.

24/44 en 24/96, ik denk dat je je heel erg laat misleiden door marketing. Ik heb hier CD's (16/44) die beter klinken dan menig SACD (1/5.6 Mbps) - wat allemaal komt door de mastering.

Daarnaast ben ik vrij zeker dat Tidal compressie zal toepassen (Ik heb nummers van over 1GB) om de muziekdata bij jou te krijgen, en vervolgens pas jij ook compressie toe via Bluetooth om het op je apparaten te krijgen.

[MerijnB]

[...]
Daarnaast ben ik vrij zeker dat Tidal compressie zal toepassen (Ik heb nummers van over 1GB) om de muziekdata bij jou te krijgen, en vervolgens pas jij ook compressie toe via Bluetooth om het op je apparaten te krijgen.

Tidal doet flac en is dus hetzelfde als uncompressed.

[brunogr]

Maar de flac gebruiken ze als container voor MQA troep (!), dat eigenlijk nog maar 13 bits van de oorspronkelijke muziek heeft. De laatste 3 bits bevatten (met DRM encryptie) hoge frequentie komponenten, die bij de upsampling (unfolding) als onhoorbaar frequenties weergegeven worden. Waar ze vandaan komen houdt MQA geheim, in ieder geval niet van de oorspronkelijke records, MQA zegt dat ze deze 3 bits (de fijnste details van de muziek) wissen, omdat ze ruis zouden zijn.
Een recente video heeft de kwakzalverij van Tidal en MQA aan de kaak gesteld:

https://m.youtube.com/watch?v=pRjsu9-Vznc

(inmiddels wordt gesproken van "better than lossless" i.p.v. lossless...).

Dus als je Tidal met bluetooth beluisterd, zul je niet veel aan kwaliteit verliezen.
Het zou wel anders zijn wanneer men bluetooth zou gebruiken voor een echte volledige lossless dienst (bijv. zoals Qobuz).

[Reactie gewijzigd door brunogr op 22 juli 2024 16:34]

[MerijnB]

MQA is toch alleen bij hi-res? De hifi is zover ik weet gewoon red book flac?

[brunogr]

Er bestaat 16 bits MQA en 24 bit MQA (Ik had het over de 16 bits versie, met de 24 bit versie is er iets vergelijkbaar).

Probleem is dat mensen hebben ontdekt dat Tidal tracks, die officieel als niet MQA aangegeven worden, toch ook met MQA verknoeid zijn... Het is misschien wel een recente ontwikkelingen.
( het werd aangetoond in een van die heel lange MQA threads op ASR (Audio Science). Misschien dat GoldenOne het vermeld bij zijn MQA youtube video's?).

Een ander probleem is dat Tidal en MQA inmiddels een paar keren gelogen hebben, dus er wordt steeds moeilijker, ze te vertrouwen.

(Persoonlijk gebruik alleen bandcamp, maar als ik mainstream muziek zou willen streamen, dan zou ik voor Qobuz kiezen, in ieder alles behalve Tidal vanwege dat MQA bedroog.)

[MerijnB]

Bijzonder, goede rede om bij Tidal weg te blijven iig.

[JaapM31]

Klopt, echter gewoon 16/44 - dus even simpel gezegd, een CD-rip, of hetzelfde wat andere streamingdiensten aanbieden.

Daarnaast voor de hogere resolutie lees ik op de website van Tidal dat ze MQA gebruiken Dat is helemaal janken dan, kun je nog beter een MP3'tje van 160kbps luisteren

[MerijnB]

Klopt, echter gewoon 16/44 - dus even simpel gezegd, een CD-rip, of hetzelfde wat andere streamingdiensten aanbieden.

Andere streamingsdiensten bieden dat niet lossless aan (niet de Spotifies in elk geval), in zoverre dat waarde heeft, daarbij heeft hoger dan redbook toch geen zin.

Daarnaast voor de hogere resolutie lees ik op de website van Tidal dat ze MQA gebruiken Dat is helemaal janken dan, kun je nog beter een MP3'tje van 160kbps luisteren

MQA is idd best twijfelachtig, met name om de licentievoorwarden enzo.

[MerijnB]

Dat speelt natuurlijk ook een rol, maar ik hoor echt wel het verschil. Als ik dezelfde "CD" luister via Spotify, Deezer HiFi of Tidal Master (in HiFi mode) dan komt Tidal toch het beste uit de bus. Het klinkt dan net wat sprankeler, bredere soundstage, strakkere bass weergave, en dan heb ik het nog niet over de Tidal Master 24 bit - 96 kHz opnamen.

De zaken die je opnoemt (bredere soundstage en zo), zijn dingen die niet zo beïnvloed worden door codecs (zeker niet op de hogere bit rates) en al helemaal niet door hogere samplerate en grotere bitdiepte. Andere master zal dus de enige rol spelen (in combinatie met verkeerd testen).

[MerijnB]

Eens, áls er in het begin al goed getest is.

[dave1995]

Dan zou ik zeggen, probeer Qobuz eens voor een maand. Dan open je geen Tidal meer...

[JaapM31]

Qobuz schijnt inderdaad de beste te zijn als je voor kwaliteit gaat

[Ramon]

Interessant artikel.

Ik heb een NAD D3020 die ik soms met bluetooth gebruik. Soms vanaf een Windows 10 PC en soms vanaf een Apple laptop. Volgens de specs gebruikt de eerste dan SBC en bij de tweede wordt AAC gebruikt. Het viel mij op dat Deezer via de Apple laptop dan veel slechter klinkt. Als ik dit artikel lees is het ook niet zwart-wit als dat SBC de basiscodec is en standaard altijd AAC beter.

[mikesmit]

Dit artikel bevestigd dit ook een beetje. Er is totaal geen standaardisatie, iedereen implementeert de codecs anders, iedereen ondersteund wat anders en nergens zijn bitrates gegarandeerd.

[Mitsuko]

Vanaf de volgende versie gaat Windows 10 (of misschien wordt dat Windows 11) ook de AAC codec ondersteunen. Hopelijk gaat de kwaliteit voor jou dan niet achteruit

[CyberMania]

Waarom staat LC3 er niet tussen:

https://www.bluetooth.com/blog/a-technical-overview-of-lc3/

[Reactie gewijzigd door CyberMania op 22 juli 2024 16:34]

[MadMarky]

Omdat er nog geen devices uit zijn die LC3 ondersteunen en je er daarom als consument nu nog niets aan hebt.

[Nibbz]

Als je wilt horen wat kwaliteit is.. raad ik aan Senheiser HD660S of een HD800S icm een goeie DAC te beluisteren... dat is zo other worldy.. Geen enkele bose headset kan daar tegen op!

[seph32]

Ik heb HD600 maar dit zijn open headphones dus alleen goed voor thuis. Wireless headphones hebben een andere doelgroep vooral voor buitendeurs, geen gedoe met kabels, convinience etc.

[rcoranje]

Behalve dan dat velen in kringen van mensen die zeggen er verstand van te hebben, de grootst mogelijke moeite hebben om aannemelijk te maken dat de AirPods Max (Bluetooth en meer dan 600 euro) het toch net niet kunnen opnemen tegen de veel duurdere HD 800 S van Sennheiser, waarvoor je dan ook nog een prijzige hoofdtelefoonversterker nodig hebt. Let wel: met die APM’s loop je frank en vrij rond. Met die HD 800 S kom je je stoel niet uit.

[Nibbz]

Helemaal mee eens hoor . Echter, als men de tijd wil nemen om muziek te luisteren, en een 'other worldy' ervaring willen, kom je toch al uit op dit soort headphones.

En het is echt heel wat anders dan een bluetooth headset. Echter verschillen de ideale use cases enorm!