Intro
De afgelopen maanden zijn de ontwikkelingen op x86 processor gebied behoorlijk vlug gegaan. Na maandenlange speculaties over de Athlon werd deze in augustus dan toch eindelijk gereleased, met een bovenverwacht goede performance. Tegelijkertijd worden we door Intel met de ene naar de andere codenaam om de oren geslingert. Een niet nader te noemen bron bediende ons met een Intel Confidential roadmapje, die ik samen met een flinke heuvel her en der op het net beschikbare info tot een roadmap heb verweven. Behoorlijk veel werk, dat ook behoorlijk veel info heeft opgeleverd. Enjoy.
Coppermine
Laten we dicht bij moeder blijven en beginnen met de processors die in het komende jaar op de planning staan. Als trouwe bezoeker van deze site zul je weten dat de nieuwe 0,18micron Pentium III's met 133MHz frontside bus (codenaam Coppermine) op het punt staan gereleased te worden. De verwachte introductie datum is 24 oktober, met introductie snelheden van 666 (...euh, 667 
), 650 en 600MHz. Er gaan inmiddels geruchten dat Intel in november ook al een 733MHz versie zal introduceren, blijkbaar onder de indruk van de AMD Athlon.
Omdat we nog geen enkele benchmarks van de Coppermine hebben gezien is het nog moeilijk te zeggen wat Coppermine ons wat betreft performance gaat brengen. Het verschil met de Katmai is de hogere busspeed (133 ipv 100MHz) en het 256Kb full-speed L2 cache, dat net zoals bij de Celeron in de chip gebakken zit. Er worden dus geen losse L2 cache gebruikt, die zoals bij eerdere PII's en PIII's samen met processor op een printplaat werden geplakt. Dit verlaagt de produktiekosten aanzienlijk en maakt het tevens mogelijk dat er weer een socket(370) versie komt van de PIII.
De belangrijkste verandering is echter de uitbreiding van het L1 cache. Deze is nu 64Kb (vergelijkbaar de Cyrix 6x86 en AMD K6) en zou een verbetering van de integer performance met 15 tot 25% kunnen betekenen.
Hoewel Intel aanvankelijk keihard voor de Rambus standaard ging heeft het nu toch te kennen gegeven (tijdelijk) PC133 SDRAM als oplossing te zullen ondersteunen. In hoeverre dit gevolgen heeft voor de memory performance is moeilijk te voorspellen, eerdere benchmarks van Tom laten zien dat Rambus niet sneller is dan SDRAM. Uiteraard kunnen we geen conclusies trekken uit tests met beta hardware, maar het zegt wel wat.
Intel Coppermine roadmap
| Model | Okt | Nov | Dec | Jan | Feb | Mar | | Pentium III - 733 | | | | | | | | Pentium III - 700 | | | | | | | | Pentium III - 667 | 10/24 | | | | | | | Pentium III - 650 | 10/24 | | | | | | | Pentium III - 600 (0,18micron) | 10/24 | | | | | |
|
Volgens de gegevens uit de Intel presentatie zullen op 24 oktober 667, 650, 600 en 533MHz versies van de Coppermine gereleased worden. De 533 en 600MHz modellen zijn enigzins verwarrend, omdat er zowel Katmai als Coppermine versies zullen bestaan (600MHz model met busspeeds van 133 of 100MHz). De naamsverwarring zal worden opgelost door de Coppermine versie "Pentium-600B" te noemen.
De krater tussen de oktober release van de PIII-667 en de maart release (geen specifieke datum genoemd) lijkt me erg groot. Dit zou AMD erg veel tijd geven om snellere versies van de Athlon te introduceren. AMD zal naar verwachting in het vierde kwartaal van dit jaar al een 700MHz versie introduceren, met een 750MHz versie eind dit jaar of begin 2000. Tegen die tijd zal AMD overgaan op 0,18micron, waardoor AMD binnen afziendare tijd in staat zou moeten zijn om de Athlon naar 800Mhz te tillen..
Intel lijkt zelf weinig opwindende voorspellingen te hebben wat betreft de mogelijkheden van hun 0,18micron technologie. In snelheid van 733MHz in maart lijkt me niet genoeg om AMD (in kloksnelheid) bij te kunnen houden, zeker als Dresden online komt en de eerste copper-Athlon's de fabriek uit zullen rollen. Volgens onbevestigde speculaties kunnen we in het tweede kwartaal van 2000 een 800MHz versie verwachten, met een 900Mhz versie in het derde kwartaal. Naar alle waarschijnlijkheid zit de 0,18micron Coppermine core dan op z'n limiet en heeft Intel een probleem, tenzij men tegen die tijd de overschakeling naar 0,13micron kan maken.
Het zal me in ieder geval niet verbazen als Intel volgens geruchten al in november met een 733Mhz versie zal komen. Dit is hun enige mogelijkheid om de Athlon enigzins bij te houden.
Katmai, Deschutes en Mendocino
De Katmai, oftewel de huidige Pentium III met 512Kb off-die cache en 100MHz FSB, zal voorlopig in produktie blijven. De laatste nieuwe Katmai versie die we kunnen verwachten is een 533MHz model met 133MHz busspeed. Deze zal, tegelijkertijd met een 533MHz Coppermine, in oktober gereleased worden. Het is me niet helemaal duidelijk waarom Intel van zowel de Katmai als de Coppermine een 533Mhz versie uit gaat brengen (staat in het tabelletje dus zal wel waar zijn?).
Deschutes
Met de Deschutes (Pentium II), waarvan nog 450 en 400MHz modellen in produktie zijn, is het afgelopen. Produktie van de PII-400 stopt waarschijnlijk in oktober, de PII-450 kan in december begraven worden.
Celeron
Op Celeron gebied hoeven we voorlopig geen grote ontwikkelingen te verwachten. Er gaan geruchten over een 'Coppermine-128' (Celeron met 128Kb on-die cache, 100MHz FSB en SIMD instructies), maar deze processor wordt voorlopig nog niet genoemd op de officiële Intel roadmap. De enige nieuwe versie die gepland staat is de Celeron-533, met een busspeed van 66MHz.
| Model | Okt | Nov | Dec | Jan | Feb | Mar | | Celeron 533/66 | | | | | | |
|
De geruchten gaan dat in het eerste kwartaal van 2000 de 100MHz versie gereleased zal worden, wat me ook wel logisch lijkt. De concurrentie in het low-end segment is in ieder geval lager dan in het high-end segment, aangezien AMD voorlopig niet in staat lijkt te zijn om snellere versies van de K6-2 en K6-III uit te brengen. Intel staat dan logischerwijs minder onder druk om snellere versies van de Celeron te introduceren. Dit maakt tevens een grotere differentiatie tussen de Celeron en Pentium III lijn mogelijk, wat alleen maar gunstig kan zijn voor Intel. Er zijn geen low-cost Celeron alternatieven voor de PIII, zoals dat een aantal maanden geleden wel het geval was (Celeron bijna net zo hoog geklokt als de Pentium III).
Tegen de tijd dat de 0,18micron 'Coppermine-128' gereleased wordt kan de kloksnelheid weer omhoog gegooid worden. Mogelijk heeft AMD dan inmiddels de low-end Athlon Select gereed, en kunnen AMD en Intel weer gezellig doorkampfen in het low-end segment.
Xeon & Mobile CPU's
De Pentium III - Xeon onderscheid zich op dit moment vergeleken met de Pentium III alleen op het gebied van cachegrootte en cachesnelheid: de Xeon heeft 512 tot 2Mb off-die cache op volle processor snelheid. Met de komst van de Coppermine zal ook de Xeon de overgang naar de Coppermine core maken (codenaam Cascades). Dit betekent dat de L2 cache in de chip zal zitten, wat Intel de mogelijkheid geeft om een socket versie van de Xeon te maken. Intel heeft hiervoor een apart socket in gedachte: Socket 418.
Pentium III Xeon roadmap
| Model | Okt | Nov | Dec | Jan | Feb | Mar | | Pentium III Xeon - 733 (256K) | | | | 1/23 | | | | Pentium III Xeon - 667 (256K) | 10/24 | | | | | | | Pentium III Xeon - 600 (256K) | 10/24 | | | | | |
|
Wat de verschillen zijn tussen de Cascades en de normale Coppermine is mij niet helemaal duidelijk: beide chips hebben 256Kb on-die cache op volle processor snelheid. Het lijkt erop dat Intel de Xeon modellen met Katmai core vanwege hun grote cache geheugens blijft handhaven, hoewel er geen snellere versies zullen worden uitgebracht.
Voorlopig blijft Intel koning in het high-end x86 server segment. De Athlon's zijn weliswaar sneller in single CPU configuraties, maar bij servers is schaalbaarheid veel belangrijker en zolang de Athlon geen SMP kent komt daar weinig van terecht. Tegen de tijd dat de SMP-capable Athlon's worden geïntroduceerd zou Intel wel eens een probleem kunnen hebben, want het point-to-point EV6 bus protocol is superieur aan Intel's GTL+ bus architectuur. Bij de EV6 bus heeft elke Athlon z'n eigen 200MHz (1,6Gbyte/sec) dedicated pijp richting geheugen. Bij de GTL+ bus moeten 2 tot 4 processors vechten om bandwidth op een lijntje van 100 of 133MHz (800-1060Mbyte/sec).
Mobile Pentium III en Celeron processors
| Model | Sep | Okt | Nov | Dec | Jan | Feb | Mar | | Pentium III - 700 | | | | | | | | | Pentium III - 650 | | | | | | | | | Pentium III - 600 | | | | | | | | | Pentium III - 500 | | | | | | | | | Pentium III - 450 | | | | | | | | | Pentium III - 400 | | | | | | | | | Celeron 466 | 15/9 | | | | | | | | Celeron 433 | 15/9 | | | | | | |
|
Op mobiel gebied zullen de zogenaamde Geyserville CPU's geïntroduceerd worden. De eerste 400, 450 en 500MHz modellen van deze lijn zullen deze maand hun opwachting maken. 600, 650 en 700MHz versies volgen in het eerste kwartaal van 2000, waarmee de mobiele CPU's vrijwel hetzelfde prestatieniveau als de normale PIII processors bereiken.
Intel price roadmap
Pentium III / Pentium III price roadmap
| Speed/FSB | Cache | 22 Aug | 12 Sep | 24 Okt | 12 Dec | | Coppermine 667/133 | 256K | | | $669 | $647 | | Coppermine 650/133 | 256K | | | $647 | $626 | | Coppermine 600/133 | 600/100 | 256K | | | $498 | $476 | | Katmai 600/133 | 600/100 | 512K | $669 | $615 | $508 | $508 | | Katmai 550/100 | 512K | $487 | $423 | $369 | $369 | | Coppermine 533/133 | 256K | | | $316 | $294 | | Katmai 533/133 | 512K | | $369 | $316 | $294 | | Katmai 500/100 | 512K | $251 | $241* | $229 | $220 | | Katmai 450/100 | 512K | $183 | $173* | $173 | | | Deschutes 450/100 | 512K | $183 | $173* | $173 | | | Deschutes 400/100 | 512K | $163 | | | |
|
Celeron price roadmap
| Speed/FSB | Cache | 1 Aug | 12 Sep | 11 Nov | | 500/66 | 128K | $167 | $153 | $143 | | 466/66 | 128K | $114 | $99 | $94 | | 433/66 | 128K | $93 | $79 | $73 | | 400/66 | 128K | $73 | $64 | $64 | | 366/66 | 128K | $69 | $69 | |
|
Pentium III Xeon price roadmap
| Speed/FSB | Cache | 24 Okt | 12 Dec | | 667/133 | 256K on-die | $719 | $697 | | 600/133 | 256K on-die | $548 | $526 | | 550/100 | 2M | $3692 | | | 550/100 | 1M | $1980 | | | 550/100 | 512K | $931 | | | 500/100 | 2M | $3692 | | | 500/100 | 1M | $1980 | | | 500/100 | 512K | $931 | |
|
De oude Pentium III Xeon modellen worden gehandhaafd en de prijzen zullen niet dalen. Minder slimme jopies zullen de Xeon-500 aanschaffen .
Intel i820 Camino chipset
Wat betreft chipsets staat er ook het een en ander te gebeuren. Allereerst is er daar natuurlijk de Camino aka i820 chipsets, waarvan je ongetwijfeld het een en ander gehoord zult hebben. De belangrijkste nieuwe features van de i820 chipset zijn support voor Rambus DRAM, ATA66 en AGP4x.
Zoals eerder gezegd was Intel aanvankelijk een erg fanatiek Rambus supporter (het heeft immers een groot aandeel in Rambus Inc.), maar in verband met de produktieproblemen en hoge kosten van Rambus RIMMetjes heeft Intel besloten om ook PC133 SDRAM support aan de i820 chipset toe te voegen.
Bij het horen van de Rambus specs zul je in eerste instantie denken dat het hier om een heftige performance revolutie gaat: 800Mhz klinkt zeker indrukwekkend. Er blijken hier echter een aantal addertjes onder het gras te liggen. Rambus heeft weliswaar een erg hoge kloksnelheid (400Mhz voor PC800 Rambus), maar er wordt slechts 16-bit data per keer verstuurd. Dit gebeurd twee keer per kloktik, op zowel de lage als hoge flank van het signaal. Na een simpel rekensommetje (400 * 2 * (16/8)) komen we dan op een theoretische bandwidth van 1,6GByte/sec.
Deze 1,6Gig per sec is weliswaar twee keer zoveel als PC100 SDRAM, maar Rambus heeft het nadeel van een hogere latency (er verstrijken vier transfers voordat een 64-bit word gevuld kan worden). Rambus is daarom erg goed in burst access (waarbij grote hoeveelheden data aan één stuk verplaatst moeten worden), maar faalt op random access times.
Vroege Camino/Rambus benchmarks van Tom hebben aangetoond dat Rambus niet sneller is dan een overgeklokte BX chipset met PC133MHz SDRAM (=1,06Gbyte/sec). De voordelen van Rambus zijn twijfelachtig en de complete industrie lijkt deze stelling te onderschrijven door massaal voor DDR SDRAM te kiezen. Bij Double Data Rate SDRAM wordt net zoals bij Rambus op zowel de hoge als lage flank van het signaal data verzonden. PC266 DDR SDRAM haalt op deze manier een hogere transfer rate dan Rambus (2,1Gbyte/sec), dit echter met een veel lagere latency en tegen lagere kosten (DDR SDRAM is nauwelijks duurder dan normaal SDRAM).
Nieuwe Athlon chipsets van VIA en Acer Labs zullen zowel DDR SDRAM als Rambus gaan ondersteunen, alweer een pluspunt voor de Athlon?
Camino chipset: AGP4x & ATA66
Om verder te gaan met de Camino chipset: naast Rambus support zal ondersteuning voor ATA66 en AGP4x toegevoegd worden. ATA66 kennen we al van de Abit moederborden en losse Promise controllers. 66Mbyte/sec klinkt leuk, maar in de praktijk is het verschil lang niet zo extreem. Desondanks hebben benchmarks aangetoond dat ATA66 wel degelijk enig nut heeft.
De AGP4x feature is zowaar nog meer overhyped dan ATA66. Dankzij AGP4x wordt de snelheid van de AGP poort verdubbeld naar 1056Mbyte/sec. Dit lijkt op zich erg leuk, maar als je berekent dat videokaarten een interne bandwidth van boven de 3Gbyte/sec hebben, dan is AGP4x nog steeds te traag om het zonder prestatieverlies voor AGP texturing te gebruiken. Uiteraard kunnen we die extra bandwidth wel handig inzetten bij het heen en weer slepen van geometry data, maar de daarvoor benodigde bandbreedte is heel wat minder dik dan de gegevensstroom die tussen de graphics processor en texture RAM loopt.
De Camino chipset kan verder maximaal 1Gbyte RAM trekken, wat mij enigzins beperkt lijkt. Voor high-end workstations wordt je zo al snel richting de i840 Carmel chipset geduwd (of je moet een Athlon te nemen, wat op zich ook niet dom is ).
De release van de i820 staat gepland voor 27 september, tegelijkertijd met de introductie van de PIII-533B en PIII-600B (Katmai, maar met 133MHz FSB). Inmiddels gaan er ook al geruchten over de Camino 2: deze zou gereleased worden in de tweede helft van 2000 en zou ATA100 support mee dragen, samen met 4 USB poorten en geïntegreerde LAN functionaliteit.
i810e, i815 en i840 Carmel chipsets
De release van de Camino chipset zal samenvallen met die van de i810e, op 27 september. De i810e is een verbeterde versie van de crappy i810 'Whitney' chipset. Veranderd is support voor PC133 SDRAM (met 133MHz display-cache bus). Verder blijft de i810e gewoon een chipset waar je het beste zover mogelijk van verwijderd kunt blijven. Vanwege z'n baggertrage geïntegreerde videochip valt 'ie in ieder geval niet aan te raden voor de tweakende performance junkies die deze site bezoeken...
i815
De i815 (oorspronkelijk de naam van de i810e) is de opvolger van de i810e met minder trage graphics decelerator ('Coloma' in plaats van 'Portola'). De exacte release date van de i815 chipset is niet bekend, maar hij wordt ergens in het vierde kwartaal van dit jaar verwacht.
i840 Carmel
Op server gebied heeft Intel voor ons de i840 Carmel chipset in petto. De Carmel chipset zal geschikt zijn voor Slot1, Slot2 en (neem ik aan) Socket418. Net zoals de i820 chipset heeft Carmel support voor AGP4x.
Aanvankelijk was het de bedoeling dat deze chipset van een dual-Rambus interface (3,2Gbyte/sec) zou worden voorzien, maar Intel is inmiddels gestaakt met pogingen om dit aan de praat te krijgen. Hier komen we namelijk bij een derde nadeel van Rambus: de hoge frequenties maken het vrijwel onmogelijk om een flinke kudde RIMMen naast elkaar aan de praat te krijgen. Om dit probleem te ondervangen heeft de Carmel chipset ondersteuning voor PC133 SDRAM. Intel is tevens van plan om DDR SDRAM toe te passen, maar dit zal nog niet in de Carmel chipset gebeuren.
Verder vinden we allerlei grappige features zoals quad processor support, ondersteuning voor maximaal 8Gb geheugen en support voor 64-bit PCI.
Wegens het ontbreken van de dual-Rambus interface zullen fabrikanten van heftige Xeon enterprise servers waarschijnlijk uitwijken naar een oplossing van Reliance Computing Inc, een fabrikant van high-end Intel chipsets.
Intel Merced
Tot zover het eerste bedrijf van dit artikeltje. In het tweede deel komen de produkten aan bod die wij in de 'verre' toekomst (dat wil zeggen: voorbij 2000 ) van Intel kunnen verwachten. Tevens besteed ik korte aandacht aan de produkten die Intel-alto's zoals AMD, IBM / Motorola en Alpha Processor Inc. in voorbereiding hebben. Release dates van deze produkten zijn niet bekend en verwachtingen over de performance zijn vaag.
Merced
Hoppa, laten we maar meteen met de Merced beginnen. Als we Intel moeten geloven dan gaat deze processor een ware revolutie teweegbrengen in de geschiedenis van de x86 PC: voor het eerst in 15 jaar zal Intel overstappen op een compleet nieuwe architectuur, IA-64 genaamd. Zoals de naam doet vermoeden gaat het hier om een 64-bits architectuur en is daarmee fundamenteel anders dan de IA-32 architectuur, die we sinds de fossiele 386 kennen.
De Merced wordt ontwikkeld in samenwerking met Hewlett Packard (niet alleen bekend van printertjes maar ook van z'n zware RISC server CPU's). De Merced maakt gebruik van EPIC (Explicitly Parallel Instruction Computing), een soort kruising tussen RISC en CISC. De bedoeling is dat de code bij de IA-64 architectuur door de compiler wordt geoptimaliseerd, zodat dit niet meer on-the-fly door de processor gedaan hoeft te worden.
Net zoals de huidige AMD K6-III (en waarschijnlijk ook de Athlon Ultra) zal de Merced over een tri-level cache architectuur beschikken. Het hoogste cache niveau heet hier L0 cache, wat in eerste instantie voor enige verwarring zou kunnen zorgen (het L1/L2/L3 ideetje van de K6-III lijkt me logischer). De omvang van het L2 cache zal 2 tot 4Mb zijn.
Performance
Intel beschrijft de stap in performance ten opzichte van de Pentium III als een 'quantum leap' in processing power die vergelijkbaar is met het verschil tussen de 386 en de 286.
De Merced zal over 3 of 4 floating point units beschikken, die 6 tot 8 instructies tegelijkertijd uit kunnen uitvoeren. Dit zou een performance van 6Gflops (single precision) of 3 Gflops (extended precision) opleveren, drie keer zo hoog als de snelheid van de huidige Pentium III Xeon en 20 keer zo snel als de FPU van P6 stamhoofd Pentium Pro.
De kloksnelheid van de Merced begint naar verwachting bij 1Ghz, waarbij de 128-bit Slot-M bus op een snelheid van 200MHz draait. De Merced zal in een 418-pins socket geplaatst worden en zal z'n power aan een aparte stroomkabel onttrekken.
Merced: software & release date
Om optimaal gebruik te maken van de mogelijkheden van de Merced zal gebruik moeten worden gemaakt van 64-bit software versies. Bestaande besturingsysteem zullen daarom richting het IA-64 platform geport moeten worden. Op het Intel Developers Forum in september werden al werkende samples van de Merced gedemonstreerd, draaiend op 64-bits versies van Linux en Windows NT.
Win64 is trouwens maar half 64, half 32-bits, waardoor veel snelheid verloren gaat. Linux lijkt zich in een uitstekende positie te bevinden: vanaf het prille begin zal er een 64-bits kernel beschikbaar zijn, die overigens zonder hercompilatie 32-bit x86 binaries zal kunnen blijven draaien. De ontwikkeling van IA-64 wordt ondersteund door o.a. Hewlett Packard, IBM, Intel, Silicon Graphics en VA Linux Systems, die er garant voor zullen staan dat 64-bit Linux meteen zal kunnen worden toegepast in high-end enterprise omgevingen.
De Merced zal IA-32 compatible zijn in hardware. Oude x86 software kan dus gewoon gebruikt blijven worden, hoewel verwacht wordt dat de performance dan niet beter zal zijn dan die van een simpel PIII'tje.
Release date
Het was ooit de bedoeling dat de Merced ergens in 1998 geïntroduceerd zou worden, maar dat is er dus duidelijk niet van gekomen. Het lijkt er nu echter op dat Intel op weg is naar een release in de eerste helft van volgend jaar. Wie 1500 tot 2000 dollar klaar heeft liggen voor een processor kan 'm tegen die tijd gaan halen.
Merced zal bij zijn introductie echter niet de enige 64-bits processor op de markt zijn, maar zal het op moeten nemen tegen 64-bits chips van HP, Silicon Graphics, Sun en Compaq/API. Vooral de nieuwe generatie 21364 Alpha's (waarover later meer) kan een serieuze concurrent van de Merced worden.
Traditioneel gezien heeft Intel met z'n 32-bits processors altijd zwak gestaan in deze markt. Met de Merced lijkt het eindelijk mee te kunnen dingen in dit 'ultra' high-end segment. Wat de Merced en zijn opvolgers in ieder geval als voordeel hebben is dat zij van Intel afkomstig zijn en dat massaproduktie daarmee verzekerd is. De 64-bits processors van Sun, SGI en API zullen altijd in een relatief kleine niche markt blijven opereren, waardoor produktieaantallen beperkt zullen zijn en het onzeker zal zijn of deze processors op de lange termijn rendabel zullen blijven.
De komende zes maanden zal Intel gebruiken om Merced te debuggen en de performance en betrouwbaarheid te testen. Na de release zal het volgens Intel nog tot 2002 duren voordat de IA-64 architectuur redelijk ingeburgerd is. NEC, Hitachi zijn in ieder geval al bezig met het ontwerpen van 8 en 16-way Merced systemen. SGI heeft een leuk servertje met 512 Merced processor in de planning, dus er is zeker belangstelling voor de Merced.
Willamette & Foster
De hoge prijs van de Merced maakt 'm bij introductie ongeschikt voor toepassing in het consumer segment. Bovendien zal de software industrie nog niet op de IA-64 architectuur voorbereid zijn. Voorlopig zullen we het dus nog moeten doen met de in 1995 geïntroduceerde P6 core, die met de Willamette een laatste opknap beurt krijgt.
Dankzij toegevoegde decoders, executions units, grotere buffers, een langere pipeline, een 'instruction trace cache' en minimaal 1Mb on-die cache zal de Willamette op dezelfde kloksnelheid naar verwachting 30 tot 50% sneller zijn dan de Pentium III.
Aanvankelijk werd aangenomen dat Willamette tegen snelheden van rond de 900MHz op de markt geparkeerd zou worden. Kloksnelheden zouden daarna omhoog getilt worden dankzij de overstap op een 0,13micron produktietechnologie in 2002. Inmiddels wordt er gespeculeerd dat Intel wegens zware concurrentie van de Athlon sneller wil overstappen op 0,13micron, waardoor de Willamette op 1,2GHz gereleased zou kunnen worden.
De introductie van de Willamette stond aanvankelijk gepland voor het vierde kwartaal van 2000, maar aangenomen wordt dat de release is verschoven naar 2001. Blijkbaar is Intel nogal onder de indruk van de Athlon en heeft het meer tijd nodig om met een volwaardig alternatief te komen.
Foster
Foster is de server (Xeon) versie van Willamette en zal tegelijkertijd met de Willamette op vergelijkbare (+1GHz) snelheden geïntroduceerd worden. Om de IA-64 integratie te bevorderen zal Foster gebruik maken van de 128-bit (200MHz / 3,2Gbyte/sec) Slot-M bus van de Merced.
Foster zal over minimaal 1Mb on-die L2 cache beschikken en zal wat betreft 32-bit performance ongeveer vergelijkbare prestaties leveren als de Merced. Foster zal voor Intel het stabiele, betrouwbare en beproefde platform moeten vormen, terwijl de Merced zich op het 'ultra' high-end segment richt. Wat betreft verkoopcijfers zal Foster voor Intel daarom belangrijker zijn de Merced.
McKinley, Madison, Deerfield etc.
McKinley is de tweede generatie IA-64 processors, waarvan de kloksnelheid boven de 1GHz zal beginnen. McKinley zal in feite een gepatchde Merced zijn, waarin features zijn toegevoegd die Intel omwille van de voortgang van het Merced project weg heeft moeten laten. McKinley zal daarom naar verwachting een verdubbeling van de performance van Merced betekenen!
De eerste McKinley samples zullen ergens in het midden van 2000 gebakken worden en de uiteindelijke release staat gepland in 2001. Intel verwacht voor McKinley veel hogere verkoopcijfers dan Merced. Merced wordt gezien als de processor die de IA-64 architectuur aan moet kachelen, de massale toepassing zal echter pas met de release van McKinley op gang komen. McKinley zal dan ook de eerste 'low-cost' IA-64 processor zijn, dat wil zeggen gericht op onbetaalbare servers en high-end workstations .
Intel hoopt op 0,13micron in 2002, maar gezien de speculaties dat Willamette in 2001 al op 0,13micron wordt gereleased zou het logisch zijn dat dit ook bij McKinley gebeurd.
Madison
Met de komst van Madison zal Intel eindelijk de stap naar (0,13 micron) koper technologie maken. Met de release van Madison in 2002 wil Intel tevens een scheiding in zijn IA-64 produktlijn aanbrengen: Madison wordt gericht op de high-end en Deerfield op de 'minder hoge' high-end.
Deerfield
Deerfield is een gemankeerde versie van Madison en zal de eerste IA-64 processor zijn die zich op het zogenaamde 'low-cost' segment zal richten. Het gaat hier dan echter nog steeds om duur spul: mid-range servers en workstations. De introductie zal gelijktijdig met Madison in 2002 plaatsvinden.
Northwood
IA-64 processor met snelheden van rond de 3Ghz, release somewhere in 2003, meer info niet bekend.
Chipsets: 460GX, Timna etc.
Over de chipsets die Intel gepland heeft voor de komende jaren is op dit moment nog vrij weinig concrete info bekend.
Banister
Over de Banister chipset zijn nauwelijks specificaties bekend. Het schijnt een simpel chipsetje voor de mobiele PC en Celeron te moeten zijn, met audio en modem functionaliteit in software.
460GX
De 460GX is de chipset voor de Merced, met 128-bit Slot-M interface en support voor 2 ('Big Sur') tot 4 ('Lion') processors. Verder heeft-ie 64-bit PCI slots en AGP Pro, een verbetering van de AGP 2.0 specificaties waarmee maximaal 110Watt aan power uit de AGP poort ontrokken kan worden. De 460GX kan de redelijk relaxte hoeveelheid van 64Gbyte geheugen addresseren. De release moet ergens in het vierde kwartaal van 2000 plaats vinden.
Tehema
Chipset voor Willamette processor.
Colusa
Chipset voor 4 Foster processors, release ergens in het vierde kwartaal volgend jaar.
Timna
De Timna is een geïntegreerde PC-on-a-chip oplossing, die bestaat uit een IA-32 processor met 128Kb L1 cache en geïntegreerde south- en nortbridge. De Northbridge bestaat uit een graphics processor, (Rambus) memory controller en een audio / modem DSP. De Southbridge verzorgd het I/O gedeelte voor de PCI, USB en Ethernet controllers. Legacy devices zoals de voorhistorische ISA bus, seriële- en parallelle poort worden evenals de keyboard bus begraven.
De bedoeling van Intel is om met behulp van de Timna chipset de prijs van consumer PC's te verlagen van 700 dollar naar 300 dollar niveau's. Tevens wil men de Timna inzetten om het gebruik van Rambus DRAM in low-end systemen te pushen. Timna zou ook gebruikt kunnen worden in WebTV's en andere set-top boxen.
Of de Timna een succes zal worden wordt betwijfeld. Aangezien een dergelijk geïntegreerde chip een enorme die-size op zou leveren zouden de fabricage kosten erg hoog uit kunnen vallen. Tevens zou de graphics controller binnen de kortste keren gedateerd raken.
Intel Roadmap: overzicht
Om het 'overzicht te bewaren' heb ik de release dates van de in dit artikel genoemde Intel processors en chipsets nog ff snel in een tabelletje samengeplakt:
Intel processor roadmap
Intel chipset roadmap
Hup, hup, verder. We zijn er nog lang niet...
De concurrentie: AMD
Allemaal leuk natuurlijk om een compleet artikel aan de Intel roadmap te wijden, maar uiteraard wordt er ons door Intel's concurrenten de komende tijd ook het een en ander aan leuk spul in het vooruitzicht gesteld. Zolang Intel niet mee kan doen in het ultra high-end segment denken we hierbij vooral aan AMD, die met de Athlon zojuist een kick-ass PIII-killer heeft afgeleverd.
AMD Athlon
De Athlon dus. Hoewel AMD financieel nog behoorlijk wankel is, heeft het met de Athlon een ijzersterke Intel-beater in huis. De Athlon loopt met 0,25micron technologie momenteel al op 650MHz en volgens speculaties zullen er in oktober 700MHz en eind november 750Mhz versies gereleased worden. Ook als Intel besluit om in november al een 733Mhz Pentium III uit te brengen zal AMD een kloksnelheids-voorsprong blijven behouden (wat betreft droge FPU performance hebben ze die sowieso al).
Bij de overstap naar 0,18micron technologie (Fab25 in Austin, Texas), eind dit jaar, zal de kloksnelheid verder omhoog gekrikt kunnen worden, richting de 850MHz. Tegen die tijd zullen ook de eerste 0,18micron koper-interconnect Athlon's uit de daarvoor speciaal gebouwde fabriek in Dresden (Fab30) van de band rollen. Dit zou midden volgend jaar Athlon's met kloksnelheden van boven de 1GHz op moeten leveren.
Intel zou dan wel eens een probleem kunnen hebben, want hun 0,18micron Coppermine's blijven waarschijnlijk steken op 900MHz en zolang de Willamette er niet is zal Intel geen alternatief kunnen bieden voor de Athlon.
Om het voor Intel nog ongemakkelijker te maken zal AMD een scheiding doorvoeren in de Athlon-lijn: Athlon Select voor low-cost PC's, Athlon Professional voor de mid-end en Athlon Ultra voor high-end workstations en servers.
Athlon Select zal in een socket versie worden uitgebracht, maar wat er verder anders is vergeleken met de normale Athlon is niet helemaal duidelijk (wellicht tragere cache op 1/3 core snelheid?). De Athlon Professional en Athlon Ultra zullen met grotere L2 caches (tot 8Mb) uitgerust kunnen worden en waarschijnlijk komen er ook tri-level cache systemen zoals bij de K6-III. Met de release van deze processors in de tweede helft van 2000 zal de Athlon ook eindelijk in een multi-processor configuratie (Athlon Ultra op een Slot-B moederplank) gebruikt kunnen worden. AMD zal hiermee eindelijk een serieus alternatief kunnen bieden in het door Intel beheersde high-end x86 server en workstation segment.
AMD K6-2 en K6-III
Wat betreft de K6-2 en K6-III hoeven we weinig opwindende vernieuwingen te verwachten. Beide processor zullen voorlopig in produktie blijven en dankzij de overgang op 0,18micron technologie zullen er snellere versies op 550Mhz geïntroduceerd kunnen worden, wat wellicht dit jaar nog zou kunnen gebeuren. Verder zal de busspeed naar 133Mhz getilt worden ('K6-III Pro').
AMD K8
De AMD K8 maakt gebruik van 64-bits integers en 64-bits adressering en zal daarmee de eerste 64-bits x86 processor zijn. Zolang programma's niet specifiek voor de 64-bits K8 gecompileert worden zal de snelheidswinst echter beperkt blijven. Over de release date is alleen bekend dat het na 2000 plaats zal vinden.
De concurrentie: Alpha en G4
Compaq / API Alpha 21264 en 21364
De Alpha 21264 wordt algemeen beschouwd als de meest geavanceerde processor architectuur van dit moment. Wat betreft SPECint en SPECfp benchmarks (zie volgende pagina) is het de absolute king of the hill.
De Alpha processors zijn al jarenlang 64-bits en dat is groot voordeel zolang de concurrentie op 32-bit voort blijft ploeteren. Ook op de 64-bits Merced heeft API al een antwoord in voorbereiding: de Alpha 21364 zal volgens Compaq zeker tot de strekking van de huidige Intel Roadmap (die gaat tot 2003) met de IA-64 architectuur kunnen concurreren.
De 21364 zal geproduceerd worden op 0,13micron technologie en zal zodoende kloksnelheden van boven de 1GHz kunnen bereiken. De 128-bits memory interface zal gekoppeld worden aan 8 parallele Rambus channels, waardoor in 1 keer een 128-bit word weggeschreven kan worden (geen latency penalties zoals bij de Pentium III / i820 chipset). Het 1,5Mb grote L2 cache zal samen met de memory controller in de processor geïntegreerd worden en in een SMP configuratie zullen de processors over een vette 10Gbyte/sec point-to-point pijp met elkaar verbonden worden. Dit wordt vooral grappig wanneer je een stuk of 100 van die 364'tjes naast elkaar gaat draaien...
Maar we dromen verder: de single precision FPU performance is met 6,4 Gflop/s sneller dan Intel's Merced. De release zou in December van dit jaar plaats kunnen vinden en er wordt al gesproken over kloksnelheden van 1,6GHz. Mammie, wat zou dit een leuke server voor Tweakers.net zijn...
PowerPC G4
Wat een anti-climax om terug te moeten keren naar de burgelijke G4 waar ome Steve nu zo opwindend over probeert te doen. Okee, de G4 _is_ snel, maar om het nou een 'super computer' te noemen is lichtelijk overdreven (hoewel het daar met z'n 1 miljoen instructies per seconde in technisch opzicht wel aan voldoet).
De huidige G4's zijn één van de eerste processors die met behulp van koper technologie in massaproduktie vervaardigd worden. Desondanks bereikt de G4 momenteel slechts snelheden van 450Mhz, dit vanwege z'n korte pipeline die verhoging van de kloksnelheid bemoeilijkt. Als we de performance van een 650MHz Athlon met een 450Mhz G4 vergelijken, dan wint de Athlon met voorsprong (en zo'n Athlon systeempje is nog goedkoper ook). Uiteraard hebben we dan nog geen rekening gehouden met de leuke trucjes die Motorola's Altivec instructieset uit kan halen.
IBM heeft inmiddels een reference design ontwikkeld die moederplank fabrikanten over kunnen nemen. Hopelijk zien we binnenkort zulke borden verschijnen, zodat we eigenhandig een G4 systeempje samen kunnen stellen. Voor Linux gebruikers zou dit zeker interessant kunnen zijn (uiteraard zou je ook die wit-granieten doos van Steve kunnen kopen, maar daar betaal je wel stevig voor ).
SPECint & SPECfp benchmarks
Het leek me leuk om de SPECint en SPECfp performance van de PIII, Xeon, Athlon, G3, G4, Alpha 21164 en Alpha 21264 in een grafiekje bijeen te parkeren.
Allereerst de performance per MHz (welke architectuur kan de meeste instructies per kloktik verwerken):
Aangezien dit lang niet alles zegt heb ik ook een grafiekje gemaakt met daarin de processors op hun maximale kloksnelheid. Het ene processorontwerp kan immers hoger geklokt worden dan de ander, neem als voorbeeld de G4 die ondanks 0,15micron koper-interconnect technologie voorlopig niet voorbij de 500Mhz zal komen.
De maximale snelheid van de 21264 weet ik trouwens niet zeker (Samsung heeft geloof ik al Alpha's op 800Mhz lopen):
Duidelijk is dat de 21264 hevig kont schopt en dat de Athlon zeker geen slecht figuur slaat ten opzichte van super computers zoals de G4 .
Conclusie
Om dan ook nog maar ff een conclusie aan dit hele verhaal te breien: wij PC gebruikers gaan heftige tijden tegemoet, waarin Intel en AMD ons in rap tempo met steeds snellere processors zullen verblijden. Ook al hebben we geen geld om die dingen te kopen, het feit dat ze bestaan zal de nerd een positieve kijk op de toekomst verschaffen (eens zal ik ook zo'n monster in m'n pc'tje hebben liggen) .
De hevige battle tussen AMD en Intel, zowel in het low-end als high-end segment, zal de introductie van snellere CPU's alleen maar verder versnellen.
Quake zal sneller lopen dan ooit tevoren, de koeien zullen harder loeien dan ever voorheen en Windoos zal harder crashen dan Bill ooit had durven hopen. Kortom: het leven wordt goed, de wereld gaat beter worden en het goede overwint!
May the force deliver speed... Amen.
