Valse hoop en beloftes
Er is in 2007 een groot aantal nieuwe processors geïntroduceerd. Zo zagen we bijvoorbeeld de Itanium Montvale, de Xeons Harpertown en Tigerton, de UltraSparc T2 en de machtige Power6 de revue passeren. Er was echter geen enkele chip die de gemoederen zo bezig heeft kunnen houden als Barcelona. AMD introduceerde de chip officieel op 10 september, maar in de maanden daarvoor en daarna leek het wel of er iedere dag weer iets nieuws over te vertellen was, wat iedere keer weer lange discussies opleverde.
Barcelona is dan ook een belangrijke mijlpaal voor publiekslieveling AMD, misschien zelfs wel een bepalende factor voor de toekomst van het bedrijf. Hoewel AMD al bijna net zo lang meeloopt als zijn aartsrivaal, heeft het voor het grootste deel van zijn bestaan in de schaduw van Intel geleefd, met wisselend succes als leverancier van 'kloontjes'. Met de introductie van de Athlon in 1999 was het al begonnen om dat imago van zich af te schudden, maar het waren de Opteron en de Athlon 64 uit 2003 die pas echt een doorbraak betekenden om het bedrijf op de kaart te zetten als innovator.
Het waren een paar mooie jaren, maar in 2006 sloeg Intel hard terug met de Core-architectuur. Die leverde snelle, efficiënte en zuinige chips op, die niet alleen de Pentium 4 in een klap overbodig maakten, maar ook de K8 het schaamrood op de kaken brachten. Aan het begin van dit jaar bevond AMD zich dus weer in de rol waar ze in de drie jaren daarvoor net uit waren geklommen: een prijsvechter. Weliswaar een met een bekendere naam en betere relaties met systeembouwers, maar ook een met hogere vaste lasten door steeds duurder wordende fabrieken, grote schulden door de aankoop van ATI en geen veiligheidsnet meer in de vorm van een flashgeheugenafdeling. Het is dus niet zo dat er per definitie iets mis is met prijsvechten, maar AMD was er duidelijk niet op voorbereid.
De grote vraag
Er was dit jaar eigenlijk maar één vraag die Barcelona moest beantwoorden: heeft AMD met de K8 zijn hoogtepunt beleefd, of is het echt de David in de uitgemolken Goliath-analogie? Fans van het bedrijf hoopten natuurlijk op het laatste. We hebben het dan niet alleen over de fanboys - een wat denigrerende term voor de 'voetbalhooligans' van de it-industrie - maar ook over weldenkende mensen die gewoon het beste voorhebben met de markt. Concurrentie is immers nog altijd de beste manier is om zeker te blijven van redelijke prijzen en een rap tempo van verbeteringen.
Deze hoop, versterkt door vertrouwen dat was overgebleven uit het Pentium 4-tijdperk en verder aangewakkerd door uitspraken en plannen van AMD zelf, leidde tot torenhoge verwachtingen voor de Barcelona. In januari beweerde Randy Allen - een van AMD's topmanagers - bijvoorbeeld nog dat de nieuwe processor in een breed scala van benchmarks veertig procent sneller zou worden dan Intels quadcores. Roadmaps toonden desktopversies op 2,9GHz en de introductie werd in de zomer verwacht. In mei herhaalde hij zijn boude uitspraken nog eens, vastgelegd op Youtube.
"It's gonna be the highest performing x86-processor out there. It's gonna completely blow away the existing Clovertown product in every dimension. Barcelona is gonna be clearly a leading performance product." -- Randy Allen, AMD VP, Server & Workstation Division, mei 2007.
De rest van het jaar krabbelde men langzaam maar zeker terug. In april was de boodschap al gewijzigd naar 'twintig tot vijftig procent sneller op dezelfde kloksnelheid'. Weer twee maanden later werd er helemaal geen referentie meer gemaakt naar de Xeon, toen was het alleen nog maar 'vijftig tot tachtig procent beter dan de dualcore Opteron, in prestaties óf prestaties per watt'.
De kloksnelheid was ook onderwerp van allerlei heftige geruchten. In februari sloeg een site de spijker al op zijn kop door te beweren dat de Socket F-versie van Barcelona op zijn hoogst op 2,0GHz zou gaan draaien, maar dat zou nog vier maanden lang tegengesproken worden door conflicterende berichten. Zelfs 'conservatieve' geruchten spraken over een introductie op 2,3GHz, met een verhoging naar 2,5GHz tegen het einde van het jaar.
Klanten worden zenuwachtig
Ondertussen waren er duidelijke tekenen dat er iets niet in de haak was: in mei werd de eerste echte benchmark van Barcelona getoond. De kloksnelheid van de chip waar die op werd gedraaid werd verdacht genoeg niet bekendgemaakt, maar met wat rekenwerk kwamen we er snel achter dat het om een 1,8GHz-model ging. Op Computex de maand daarna was zelfs niets sneller dan 1,6GHz te vinden en werd duidelijk dat ook de partners van AMD zich zorgen maakten over de gezondheid van het ontwerp. Er waren echter optimisten die weer gingen geloven in de origineel geplande snelheden tot en met 2,9GHz, die dankzij een soort 'wonderstepping' weer haalbaar zouden zijn geworden.
Zelfs in juli, toen AMD al officieel had bevestigd dat 2,0GHz de introductiesnelheid voor Barcelona zou worden, bleef het algemeen geaccepteerde geloof dat ze er in de maanden daarna nog minstens 300MHz tot 500MHz extra uit zouden persen. AMD zelf deed vrolijk mee om dat geloof in stand te houden. Zo demonstreerde het een desktopmodel op 3,0GHz, zette het gesimuleerde benchmarks op zijn website van een 2,6GHz-versie, stuurde het reviewers samples van 2,5GHz-chips en bleef het 2,4GHz en 2,6GHz Phenoms beloven (sommigen gelekte roadmaps praatten zelfs over 2,8GHz voor dit jaar nog). Uiteindelijk is er bar weinig van die plannen terechtgekomen. We gaan 2008 in met de snelste Barcelona nog steeds op 2,0GHz - áls je hem al kunt krijgen.
Juli: demonstratie Phenom op 3,0GHz. Maximale snelheid leverbaar nu: 2,3GHz
Problemen na de introductie
We hebben op de vorige pagina gezien hoe AMD de verwachtingen voor Barcelona in het begin van het jaar veel te hoog neerlegde en daar later ernstig op moest terugkomen. De chip die Clovertown zou 'wegblazen' werd uiteindelijk niet meer dan een goedkoop alternatief voor Intels quadcore. Henri Richard, die bij AMD verantwoordelijk was voor de marketing, had kennelijk geen zin om de eerdere beloftes van het bedrijf goed te praten en vertrok twee dagen voor de introductie met de noorderzon. De officiële verklaring was dat hij het gevoel had dat zijn werk er op zat, maar we zullen zien dat het eigenlijk pas net begon.
AMD had zich gigantisch moeten haasten om Barcelona op tijd af te krijgen. Oorspronkelijk was de chip beloofd voor het tweede kwartaal, dat loopt tot en met juni, maar subtiele veranderingen naar 'het midden van het jaar' en 'de zomer' schoven die datum langzaam maar zeker op. In juni beloofde het bedrijf nog in augustus met de leveringen te zullen beginnen. Uiteindelijk werd de aankondiging op 10 september gedaan en waren de chips nergens te vinden. Zoals afgesproken, aldus het bedrijf.
Henri Richard, hier nog heel trots op het feit dat Barcelona een 'echte' quadcore is. Later zou AMD
spijt krijgen dat ze niet dezelfde aanpak als Intel hadden gekozen.
Foutje, bedankt
Het enige probleem was dat de revisie van de chip die men introduceerde vrij letterlijk vers uit de fabriek was komen rollen. De reviewers kregen hun testexemplaren op vrijdag of zaterdag en moesten een paar nachten doortrekken om de volgende maandag hun artikelen af te kunnen hebben. Grote serverbouwers zoals Dell, IBM, HP, Sun en Fujitsu lieten zich echter niet opjutten: zij zouden hun goede naam te grabbel gooien door nieuwe serverplatforms ongetest op de markt te gooien. Hun interne kwaliteitscontroles nemen ook een paar maanden in beslag, waardoor bij de introductie al duidelijk was dat eerste Barcelona-servers nog minstens een aantal weken op zich zouden laten wachten.
Tijdens de tests van de serverbouwers kwam echter een probleem aan het licht dat AMD zelf over het hoofd had gezien: de zogenaamde TLB-bug. Een obscure samenloop van omstandigheden bleek datacorruptie en vastlopers te kunnen veroorzaken. Een snelle maar vieze bios-oplossing was al snel voorhanden, maar die haalde de prestaties van de chip naar beneden. Gemiddeld was de schade ongeveer tien procent, maar geheugenintensieve toepassingen zoals virtualisatie leden er zwaarder onder. De grote servermerken besloten de chip om die reden nog niet te gaan gebruiken. Zoals het er nu naar uitziet zal dat tot het tweede kwartaal van volgend jaar zo blijven.
Desktopversie: niet veel beter
Dat er een desktopversie van Barcelona zou komen werd al sinds het begin aangenomen, maar de nieuwe naam Phenom werd pas in mei door AMD bevestigd. De oorspronkelijk planning was om deze chip in september uit te brengen, maar terwijl Barcelona steeds subtiel werd uitgesteld, schoof ook Phenom langzaam door. Tot op het allerlaatste moment werd er nog gesleuteld aan de snelheden en de thermische specificaties: de geplande 2,6GHz FX-versie was al naar volgend jaar geduwd, maar letterlijk daags voor de introductie werd het goedkopere 2,4GHz-model ook nog uitgesteld.
Phenom zag er bij zijn introductie ineens een heel stuk minder gezond uit dan verwacht werd. Het is dan ook niet vreemd dat AMD de aandacht probeerde af te leiden door Phenom tegelijk met de Radeon HD 3800 en ATI 790-chipset te lanceren, als het Spider-platform. Slechts een paar dagen voor de publicatie van dit overzicht werd het nog een stap erger: de snellere chips werden van het eerste naar het tweede kwartaal geduwd.
| Model | Oorspronkelijke roadmap | Huidige roadmap |
|---|
| Phenom 9900 (2,6GHz) | Q4 2007, 125W | Q2 2008, 140W |
| Phenom 9700 (2,4GHz) | Q3 2007, 95W | Q2 2008, 125W |
| Phenom 9600 (2,3GHz) | Q3 2007, 95W | Q4 2007, 95W |
| Phenom 9500 (2,2GHz) | Q3 2007, 95W | Q4 2007, 95W |
Quadcore wordt stiekem warmer
In de tabel is al te zien dat er niet alleen sprake was van uitstel, maar dat het stroomverbruik van de twee snelste versies ook hoger uitviel dan gedacht. Ondertussen bleken ook de Opterons warmer te worden: de originele tdp-banden van 68W, 95W en 120W werden heel stilletjes aangepast naar 79W, 115W en 137W. AMD vond het niet nodig om deze verhoging van 14 tot 21 procent aan de grote klok te hangen, ondanks het feit dat het in de aanloop naar de introductie verschillende keren met klem had beloofd dat de quadcore Opteron niet warmer zou worden dan de dualcore. Het bedrijf droeg zijn nieuwe maatstaaf ACP als excuus aan, die ondanks de verhoging van het maximumverbruik ongewijzigd op 55W, 75W en 105W was blijven liggen. The Inquirer was er snel bij om deze getallen Fake-o-Watts te noemen.
De rest van het jaar kon AMD weinig anders dan de voorraden van trage en warme quadcores met grote kortingen opruimen en ondertussen keihard doorwerken aan een nieuwe revisie van het ontwerp. Een kerstcadeautje werd het genoemd, maar iedereen die het nieuws had gevolgd wist wel beter. Zoals het er nu naar uitziet zal deze situatie in de eerste maanden van het nieuwe jaar onveranderd blijven.
Financiële zorgen
De timing van de hele soap rond Barcelona kwam voor AMD als bedrijf op een slecht moment. Het aandeel was na een piek boven de 40 dollar in 2006 namelijk al gehalveerd in waarde toen het aan het jaar begon. Inmiddels is het nog een keer gehalveerd, naar minder dan 8 dollar. Aandelen zijn een tak van sport waar de redactie van Tweakers.net zich normaal vrijwel niet mee bezighoudt, voornamelijk omdat de koers meestal weinig zegt over de technieken en producten.
De financiële situatie van AMD is sinds eind 2006 echter een nieuwsonderwerp geworden, omdat het na de aankoop van ATi en de prijzenslag die volgde op de introductie van de Core 2 Duo in zwaar weer terecht is gekomen. Hoewel het woord faillisement vaak is gevallen in discussies, is dat realistisch gezien helemaal niet aan de orde geweest. Een koerswijziging - al dan niet na een overname - was echter wel een optie, met mogelijk grote gevolgen voor de langere termijn.
Gat in de hand
AMD heeft de afgelopen vier kwartalen bijna 2,2 miljard dollar verloren. Het integreren van ATI was daar deels verantwoordelijk voor: dit kostte het bedrijf 836 miljoen dollar. Het grootste deel van de 5,4 miljard dollar die betaald werd voor de overname is op dit moment echter nog niet verwerkt in de verliezen. Het uitgeven van de aankoopsom werd in de boeken namelijk gecompenseerd door de naamsbekendheid en ervaring van de gpu-maker als bezitting te noteren, ter waarde van maar liefst 4,4 miljard dollar.
Nu het hele hebben en houden van AMD op Wall Street nog nauwelijks meer waard is dan dat, is het bedrag waarvoor ATI in de boeken staat echter niet meer realistisch. Het bedrijf zal een flinke afschrijving moeten doen, wat diepe rode cijfers zal betekenen. Eigenlijk is dat geen ramp, omdat het geld dat men 'verliest' door de afschrijving al een jaar geleden weg was. Het is echter geen goede reclame voor een bedrijf dat al het hele jaar zijn hand ophoudt bij investeerders.
Door al het geld dat de deur uit vloog in 2007 moest AMD namelijk flink wat lenen. In april haalde het 2,2 miljard dollar op en in augustus nog eens 1,5 miljard dollar. Deze bedragen werden deels gebruikt om eerder afgesloten leningen terug te betalen, maar het bedrijf sloot het derde kwartaal toch af met een langetermijnschuld van 5,3 miljard dollar. In november was er een meevaller: het Arabische oliestaatje Abu Dhabi investeerde 622 miljoen dollar in het bedrijf in ruil voor 49 miljoen aandelen. Die investering was een maand later overigens al 40 procent van zijn waarde verloren.
| Totaalresultaat | Q4'06 | Q1'07 | Q2'07 | Q3'07 |
|---|
| Omzet | | 1773 | 1233 | 1378 | 1632 |
| Productiekosten | | -1131 | -886 | -917 | -963 |
| R&D | | -801 | -432 | -475 | -467 |
| Algemene kosten | | -368 | -335 | -365 | -352 |
| Rente | | -50 | -78 | -93 | -133 |
| Afschrijvingen | | 0 | -84 | -78 | -76 |
| Belasting | | 10 | -23 | -32 | -27 |
| Spansion | | -8 | -8 | -9 | -9 |
| Overigen | | 1 | 2 | -9 | -1 |
![]() |
|---|
| Verlies: | | -574 | -611 | -600 | -396 |
| Resultaat per afdeling | Q4'06 | Q1'07 | Q2'07 | Q3'07 |
|---|
| Computing Solutions | Omzet | 1486 | 918 | 1098 | 1283 |
| | Winst | 65 | -321 | -258 | -112 |
![]() |
|---|
| Graphics | Omzet | 166 | 197 | 195 | 252 |
| | Winst | -27 | -35 | -30 | -3 |
![]() |
|---|
| Consumer Electronics | Omzet | 120 | 118 | 85 | 97 |
| | Winst | 20 | -4 | -22 | -3 |
![]() |
|---|
| Kosten integratie ATI | | -551 | -113 | -94 | -78 |
Het nieuws was niet alleen maar negatief: in de loop van het jaar werd het verlies langzaam maar zeker minder, als gevolg van meer omzet en betere marges. Een houdbare situatie is echter nog lang niet bereikt en volgens de verwachtinging van het bedrijf zelf kan het ook nog zeker wel een halfjaar duren voor er überhaupt weer winst gemaakt zal worden. Het is niet moeilijk om te zien hoe een Barcelona die wél snel en op tijd was geweest dit proces had kunnen versnellen.
Drie cores
Nu de nieuwe quadcore in de praktijk een goedkope chip is geworden, is het nog maar de vraag of AMD er financiëel gezien veel op vooruit gaat. De Barcelona is met een oppervlak van 283mm² namelijk de grootste en duurste chip die het bedrijf ooit bedacht heeft. Op een 300mm-wafer passen maximaal ongeveer tweehonderd van deze monsters. Zelfs met een uitstekende yield (0,2 defecten per vierkante centimeter) gaat ongeveer veertig procent daarvan verloren. Op dezelfde wafers met dezelfde yields kunnen meer dan drie keer zoveel werkende 65nm dualcores gemaakt worden. AMD zou zijn quadcores gemiddeld dus ook voor drie keer zoveel geld moeten verkopen om er evenveel aan te verdienen.
Het bedrijf heeft een eenvoudige maar effectieve truc bedacht om dit risico in te dammen: de tricore. Door quadcores met een defect in een van de kernen alsnog te verkopen wordt het aantal nuttige chips per wafer verhoogd. De aankondiging van de Phenom X3 werd in september gedaan en kwam als een verrassing, omdat hij op eerdere roadmaps nog niet te vinden was.
In oktober praatten de geruchten over snelheden van 2,3GHz en 2,5GHz in maart. Even later werden februari en zelfs januari nog even geroepen, maar uiteindelijk komen we toch terug op maart uit, met 200MHz lagere klokfrequenties. Wie de snellere B3-versie wil zal nog tot het tweede kwartaal moeten wachten.
AMD begeeft zich met de tricore op nieuw terrein en mogelijk zelfs glad ijs: de prijs van de tricore zal onder die van de quads moeten liggen, waardoor het bijna per definitie een concurrent wordt van de topmodellen in de dualcoreserie. Of het nou een Athlon X2 uit eigen stal of een 45nm Core 2 Duo van de concurrent is, de prestaties van een >3,0GHz tweespan zullen in veel gevallen beter zijn dan die van een 2,3GHz tricore, waardoor er mogelijk nog een lagere prijs nodig is om hem te slijten. Als de prijs echter weer te laag is, loopt men het risico dat de vraag het aanbod overstijgt, waarna AMD klanten 'nee' moet verkopen of genoodzaakt wordt om werkende quadcores voor een schijntje weg te doen.
Conclusie: volgend jaar beter?
Het jaar 2007 is er een dat AMD het liefst zo snel mogelijk zal vergeten. Het bedrijf had de ambitie om Intel af te troeven met een 'echte' quadcore en wist torenhoge verwachtingen te scheppen voor het product. De verslechterde financiële situatie maakte de druk om de hype waar te maken hoog. De uitvoering van het plan werd daardoor zo gehaast dat het uitliep op de ene teleurstelling na de andere.
Het staat buiten kijf dat we getuige zijn geweest van een zwarte pagina in de geschiedenis van AMD, maar de jury is er nog niet over uit of dat het begin van het einde heeft ingeluid of niet. Het is sowieso duidelijk dat het bedrijf een toontje lager moet gaan zingen wat betreft zijn plannen om Intels bijna-monopolie te doorbreken. Barcelona is in zijn huidige vorm niet opgewassen tegen de concurrentie en of dat met B3 en latere steppings zal veranderen is discutabel.
Shanghai, de 45nm-verkleining van Barcelona met 4MB extra L3-cache en een paar kleine andere verbeteringen, wordt opgewacht door Intels Nehalem. In het openbaar reageert AMD lakoniek op de derde iteratie van Intels Core-architectuur. Het wijst er maar al te graag op dat de meest in het oog springende verbeteringen van Nehalem ten opzichte van Penryn, al jaren in de Opteron zitten.
Achter de schermen neemt men de bedreiging van Nehalem ongetwijfeld een stuk serieuzer: de geïntegreerde geheugencontroller en interconnects zijn met afstand het grootste voordeel van de K10-architectuur ten opzichte van Intels Core-familie. Waarschijnlijk is het zelfs de voornaamste reden dat er nu nog een aantal benchmarks zijn waarin de prestaties van Barcelona en Phenom (bij gelijke kloksnelheid) uitblinken. Zodra dat wordt weggenomen wordt het strijdveld eerlijker, in dit geval ten nadele van AMD.
Prestaties zeggen niet alles
Het is een grote vergissing om te denken dat een bedrijf dat niet de allersnelste processors kan maken per definitie geen toekomst heeft. Een kleine speler als VIA houdt het bijvoorbeeld al tijden uit door de juiste niche in de markt op te zoeken. AMD is daar ook altijd goed in geweest: dat is wel te merken aan het feit dat veel prijsbewuste consumenten, waaronder goed geïnformeerde tweakers, maar al te graag een Athlon of Phenom halen in plaats van een Core 2 Duo of Quad. In het derde kwartaal won het bedrijf ondanks alle problemen zelfs een stukje marktaandeel terug.
Het management staat echter voor de moeilijke taak om weer winstgevend te worden zonder veel kansen om hogere prijzen te vragen. Uit het feit dat de marges de laatste paar kwartalen aan de beterende hand waren en zowel het operationele als het nettoverlies af is genomen, blijkt dat men hier redelijk in aan het slagen is. Ondanks het feit dat AMD volgend jaar waarschijnlijk weer niet de beste technologie zal hebben, zal het wel steeds beter roeien met de riemen die het heeft.
Wij vertrouwen er in ieder geval op dat AMD het in 2008 beter zal doen dan in 2007, ook leggen we de lat daarmee niet heel erg hoog. Pas als Shanghai dezelfde symptomen begint te vertonen als Barcelona is er reden tot serieuze zorgen; tot die tijd gaan we er echter vanuit dat het bedrijf nog een lange toekomst voor de boeg heeft.
:strip_icc():strip_exif()/u/117524/ubuntu.jpg?f=community){kind=small}
/u/170301/DSCF0136.JPG?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/147585/quagmiresml2.gif?f=community){kind=small}
/u/85038/mp3-file.JPG?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/83337/countess6-nice.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/221184/LuffyGoku.jpg?f=community){kind=small}