Wie een zeer compacte pc wil, nog compacter dan wat je met een mini-itx-bord voor elkaar kunt krijgen, kan sinds 2012 al terecht bij Intels NUC-systeempjes. Deze zijn opgebouwd rond een klein moederbord van 10x10cm met daarop relatief zuinige Intel-cpu's. Voor de eerste paar generaties gebruikte Intel zijn meest zuinige cpu's, maar later kwamen er ook modellen met 28W- en 45W-cpu's en vorig jaar zelfs met de 65W- en 100W-chips met Vega-graphics. Wat je bij een NUC tot nu toe niet kon krijgen, was een cpu met meer dan vier cores, of een losse videokaart: serieuze rekenkracht dus. Daar brengt Intel nu verandering in met de NUC 9 Extreme-generatie, die op CES officieel werd aangekondigd en behoorlijk afwijkt van het aloude NUC-concept.
Deze nieuwe NUC's bestaan uit iets dat Intel een Compute Element noemt. Dat is eigenlijk een complete computer in de vorm van een pci-e-insteekkaart. De Compute Element wordt in een klein baseboard geprikt waar vervolgens weer andere dingen op kunnen worden aangesloten, zoals een losse videokaart of extra opslag. Op het mainboard zitten een mobiele Intel-cpu en twee m2-slots, en er is plaats voor twee ddr4-so-dimm's. Voor draadloze verbindingen zijn bluetooth 5- en wifi 6-ondersteuning ingebouwd. Achterop vind je twee keer gigabit-ethernet, vier keer usb-a, hdmi 2.0a, twee keer Thunderbolt 3 en een audio-uitgang. Intel gaat de Element leveren met drie verschillende cpu's: een i5-9300H, i7-9750H en i9-9980HK. Gebruikers kunnen kiezen voor een losse Element, of voor de hele kit met chassis.
NUC9i5QNX | NUC9i7QNX | NUC9i9QNX | |
CPU | Intel Core i5-9300H | Intel Core i7-9750H | Intel Core i9-9980HK |
Cores/Threads | 4/8 | 6/12 | 8/16 |
Base clock | 2,4GHz | 2,6GHz | 2,4GHz |
Max turbo | 4,1GHz | 4,5GHz | 5GHz |
GPU | Intel UHD Graphics 630 | Intel UHD Graphics 630 | Intel UHD Graphics 630 |
GPU Base clock | 350MHz | 350MHz | 350MHz |
GPU Max clock | 1,05GHz | 1,15GHz | 1,25GHz |
Verwachte prijs (kit) | $1050 | $1250 | $1700 |
Intel is niet de enige fabrikant die rond de Compute Element systemen zal bouwen. Het bedrijf stelt de kaart beschikbaar aan derde partijen die er vervolgens zelf een behuizing voor kunnen ontwerpen. Op CES toonden onder andere CoolerMaster en Razer al hun eigen variaties op een NUC 9 Extreme-behuizing. Bij Intel zelf konden we de extreme NUC, die ook bekendstaat onder de codenaam Ghost Canyon, van dichtbij bekijken. Daarbij was een van de technici van Intel zo aardig om het systeem uit elkaar te trekken en onze vragen te beantwoorden.
Dat uit elkaar halen is iets dat de meeste kopers sowieso zullen moeten doen, want net als het gros van de huidige NUC's zal ook deze nieuwe versie zonder geheugen of opslagmedium worden geleverd. Gelukkig gaat dat demonteren redelijk eenvoudig. Om te beginnen moeten de zijpanelen en bovenkant van de kast worden verwijderd zodat je toegang krijgt tot het binnenwerk en dus de Compute Element. Nadat je een aantal kabeltjes hebt losgehaald van hun headers is de Element eenvoudig los te halen, net zoals je dat met een videokaart zou doen. Hij wordt afgedekt met een kunststof plaatje dat zich na het loshalen van twee schroefjes makkelijk laat verwijderen, zodat je toegang hebt tot het binnenwerk van de Element. Daar is ruimte voor twee m2-ssd's en twee ddr4 so-dimm's. Bij het inbouwen zou je op dat moment de hardware vastklikken en de boel weer in elkaar zetten.
:strip_exif()/i/2003277586.jpeg?f=imagearticlefull)
Wacht je daar even mee en kijk je verder onder de motorkap, dan zie je het koelsysteem. De cpu wordt gekoeld door een vapor-chamber die doorloopt richting de chipset, die samen met de vrm's wordt afgedekt door een groot koellichaam. Volgens Intel is deze configuratie in staat om 65 watt aan warmte af te voeren, waarmee het bedrijf ervan overtuigd is dat ook de krachtigste NUC 9 met i9-cpu de ruimte heeft om maximaal te presteren.
Kopers van een NUC 9 Extreme zullen niet alleen zelf geheugen en opslag toevoegen, maar hoogstwaarschijnlijk ook een losse videokaart. Dat is immers waarom je deze NUC zou willen hebben. Het chassis van Intel biedt ruimte aan videokaarten van maximaal 202mm, die door een klein tussenschot deels gescheiden worden van de Compute Element. Dat is om ervoor te zorgen dat de fan van de Element niet de hete lucht van de videokaart aanzuigt. De voeding van Intels kastje is een 500W-exemplaar, maar het staat fabrikanten natuurlijk vrij om voor hun eigen behuizingen een krachtigere voeding te gebruiken.
Op het baseboard is verder nog een pci-e-x4-slot te vinden, bedoeld voor bijvoorbeeld een capture-kaart. Ook is er nog een extra slot voor een nvme-ssd. Intel biedt het ontwerp voor het baseboard in principe als referentieontwerp aan bij partners, maar geeft deze partners ook ruimte om een eigen baseboard te ontwerpen. We kunnen ons voorstellen dat een variant met sata-headers of meer x16-slots handig zou kunnen zijn, of een kleiner exemplaar waarbij het x4-slot achterwege wordt gelaten. Op de vraag of Intel ook ruimte laat voor andere typen koeling, bijvoorbeeld waterkoeling, was de reactie minder enthousiast. De Compute Element is echt bedoeld om kant-en-klaar te worden gebruikt, al zou Intel het ook niet verbieden.
/i/2003277572.jpeg?f=imagenormal)
Tot slot
De NUC 9 Compute Elements en kits gaan nog deze maand in de verkoop, en de kits van partners worden later dit jaar verwacht. Intel verkoopt ze niet direct, maar via retailers en bepaalt dus niet de uiteindelijke prijs. Op basis van de kostprijs verwacht de fabrikant dat de drie modellen respectievelijk 1050, 1250 en 1700 dollar gaan kosten. Voor dat geld krijg je dan het Ghost Canyon-chassis met de Compute Element, maar geen opslag, werkgeheugen of losse videokaart.
Toen we bij het horen van die prijzen de wenkbrauwen enigszins optrokken, reageerde de Intel-medewerker meteen door toe te geven dat het systeem inderdaad aardig aan de prijs is. Voor die forse meerprijs ten opzichte van een zelfbouw-desktop krijg je compactheid terug. Wie het dus belangrijk vindt dat een systeem niet veel ruimte inneemt of om welke reden dan ook zijn of haar systeem vaak moet verplaatsen, is de nieuwe NUC 9 Extreme een uitkomst. Want nooit eerder zagen we zoveel rekenkracht in zo'n klein systeem.
Om daar gebruik van te maken moet je niet alleen bereid zijn de hoofdprijs te betalen, maar ook accepteren dat de upgrade-mogelijkheden beperkt zijn. De videokaart, het geheugen en de ssd's zijn verwisselbaar, maar het moederbord en de cpu komen in één pakket en moeten dus gezamenlijk worden vervangen. Hoe mooi het systeem ook in elkaar zit en hoe indrukwekkend de technische prestatie ook is, met de huidige prijzen zijn deze nieuwe NUC's waarschijnlijk alleen interessant voor een kleine doelgroep.