Artikelen in de media roepen vaak emoties op als ze nieuw lijken, maar in feite inhaken op een oud verhaal: een cliché haast. Dat leerde ik, jaren geleden, van een redacteur van De Telegraaf die bij hetzelfde evenement was voor de aankondiging van een nieuwe smartphone. De journalist in kwestie noemde enkele voorbeelden: verhalen als 'Grote bedrijven belazeren ons' en 'De hoge heren in Den Haag duwen ons iets door de strot wat we niet willen' kun je op talloze manieren vertellen en mensen maken zich er telkens boos om. Prijsverhogingen bij providers? Telefoonfabrikanten die onder de garantie uit willen komen? In die verhalen is de zak misschien nieuw, maar de wijn eeuwenoud.
In de smartphonemarkt maken fabrikanten ook gebruik van dergelijke verhalen om producten te verkopen. Het bekendste is natuurlijk 'David tegen Goliath', de kleine speler die probeert grotere tegenstanders met slimmigheden te verslaan. OnePlus bijvoorbeeld heeft dat beeld lang gebruikt. Ook heel bekend is inhaken op 'vroeger was alles beter'. Dat deed HMD Global met de nieuwe Nokia 3310, TCL met de BlackBerry KeyOne en Lenovo met de Motorola Razr. Je zou dus denken dat de smartphone in deze review een van de populairste smartphones van 2020 kan worden. De Planet Cosmo Communicator is niet alleen een David tegen vele Goliaths, Davids wapen is deze keer gemaakt van pure nostalgie; het design is duidelijk gebaseerd op geliefde oude pda's van Psion.
Hoe kunnen we zo'n sterk verhaal weerstaan? Toen tweaker Jerie aanbood zijn Cosmo Communicator uit te lenen voor een review, hadden we geen andere keuze dan 'ja' te zeggen. Dankzij Jerie lees je nu hier de eerste en vermoedelijk enige Nederlandstalige review van dit volstrekt unieke apparaat. Jerie, dank voor het lenen!
Typen op een fysiek toetsenbord
Eerst een kleine historie voor wie iets te jong is. Voordat smartphones populair waren, waren er pda's. Die konden niet bellen, maar hadden wel functies als het draaien van apps, het bijhouden van contacten en agenda's, en later het checken van e-mail. Een van de pioniers op dit gebied was het Britse Psion. De lijntjes van Psion naar moderne smartphones zijn duidelijk te zien. Psions software evolueerde in Symbian, dat tot 2011 marktleider was op het gebied van besturingssystemen voor smartphones. Het idee van een mobiel apparaat met een touchscreen en de mogelijkheid om apps van derden te draaien, was toen al duidelijk te zien.
De Planet Cosmo Communicator (links), afstammeling van de Psion Series 5
Wat het niet heeft gered, is het ontwerp met een zo groot mogelijk fysiek toetsenbord. Het Britse Planet Computers heeft zich erop gericht om dat terug te brengen, maar dan op kleine schaal. Wat heet: net als Pebble deed met smartwatches, verkoopt het zijn waar vooral via crowdfundingcampagnes. Eerst was daar de Gemini en nu dus de verbeterde versie in de vorm van de Cosmo Communicator. Verwacht dus geen verkoop van miljoenen; het aantal backers van de Indiegogo-campagne was 4136.
Planet heeft de ontwerper van de Psion Series 5, Martin Reddiford, gevraagd voor het design en dat is te zien. Het formaat is vrijwel gelijk en het toetsenbord is wat vorm en lay-out betreft bijna niet te onderscheiden van dat van de pda uit de jaren negentig.
Het toetsenbord is fijn. We hebben de travel niet exact kunnen meten, maar we kwamen tot tussen 1 en 1,5mm, waarbij iets minder dan 1mm genoeg leek om de toets te activeren. Ter vergelijking: een Apple MacBook met Butterfly-toetsenbord heeft een travel van maximaal 0,57mm.
De vraag is: ben je sneller op het fysieke toetsenbord van de Cosmo Communicator? Oefening baart kunst en na een paar weken geregeld typen kwam ik uiteindelijk best ver. Dat komt zo: de travel is heerlijk, de toetsen zijn goed te onderscheiden en het zou dus een uitstekend toetsenbord kunnen zijn. Door de beperking van de grootte van het apparaat zitten de toetsen wel dicht op elkaar en dat maakt typen lastig. Bovendien is er geen autocorrectie, waardoor je fouten zelf moet herstellen. Dat vertraagt het typen wel iets.
Uiteindelijk werd ik toch sneller op de Cosmo Communicator dan op mijn eigen, dagelijkse smartphone, die van een toetsenbord met autocorrectie is voorzien. Hij haalde het, uiteraard, niet bij mijn dagelijkse toetsenbord voor een desktop. Deze bevindingen kunnen en zullen van persoon tot persoon verschillen. Zo ben ik op gewone toetsenborden niet de snelste typer, doordat ik nooit met tien vingers blind heb leren typen: ik gebruik er zes. Bij de Cosmo waren dat er door ruimtegebrek vier.
Ik heb voor deze test dezelfde tekst getypt op de Cosmo, mijn eigen smartphone en mijn reguliere desktop. Het verschil tussen een reguliere smartphone en de Cosmo lijkt niet groot, maar het voelde veel lekkerder aan om fysiek te typen dan om te rammen op glas, al miste ik de autocorrectiefunctie. Ik maakte relatief veel typo's die ik moest herstellen.
Maar er is meer aan een toetsenbord dan typen. Met het toetsenbord kun je ook sneltoetsen gebruiken, wat ik op desktops en laptops doorlopend doe. Het voelt machtig aan om op een mobiel apparaat fysiek te kunnen alt-tabben natuurlijk, maar ook zaken als Ctrl-A voor alles selecteren werken gewoon. Er zijn ook snelkoppelingen voor het volume - de behuizing heeft geen aparte volumeknoppen - en voor het instellen van de helderheid bijvoorbeeld. Dingen als speciale tekens en haakjes zijn daardoor eveneens gemakkelijk bereikbaar en ook dat kwam vaak van pas.
Een pda in 2020
Een pda heeft een ander formaat dan een smartphone, maar we kunnen er niet omheen: voor een mobiel apparaat is de Cosmo een flinke jongen. Dat is iets om rekening te houden als je hem in een broekzak wil meenemen. Hij paste wel in alle broeken die ik tijdens de testperiode heb gedragen, maar zat niet echt comfortabel.
Je kunt met wat fantasie twee robotgezichten ontwaren aan de voorkant van de Cosmo Communicator
Formaat en behuizing
Cosmo
Apple iPhone 11 Pro Max
Samsung Galaxy S10+
Lengte
171,4mm
158mm
157,6mm
Breedte
79,3mm
77,8mm
74,1mm
Dikte
17,3mm
8,1mm
7,8mm
Gewicht
326g
226g
175g
Dat hij niet comfortabel in een broekzak zit, komt door drie dingen: hij is ten opzichte van reguliere smartphones lang, dik en zwaar. Door de lengte krijg je hem nauwelijks in een zak, door de dikte voel je hem uitstulpen en door het gewicht probeert hij duidelijk meer dan andere smartphones je broek omlaag te trekken.
De Cosmo is misschien niet dun, maar je krijgt wel twee (!) usb-c-poorten en een 3,5mm-jack
De Cosmo is gemaakt van prima materialen: metaal en kunststof, maar er is toch wat aan te merken op het ontwerp. Er zitten kieren tussen de diverse elementen, en daar kan stof en vuiligheid tussenkomen. Als hij openstaat, is het scharnier aan de zijkanten open, waardoor de flexkabels die het scherm met het pcb verbinden, zichtbaar zijn. Het kan misschien geen kwaad, maar als je iets laat vallen over je openstaande Cosmo, dan komt dat er wel in en tussen.
Een ander detail is dat het openklappen van de behuizing een beetje zwaar gaat. Er zit een randje om een vinger onder te duwen, maar zelfs daarmee kost het moeite om de Cosmo tot openen te bewegen. Als je hem dichtdoet, hoor je bovendien de behuizing landen op de toetsen, die daardoor altijd een beetje ingedrukt lijken te zijn. Dat zal zo horen, maar het klinkt de eerste keren vreemd.
De vingerafdrukscanner zit onder het secundaire scherm aan de buitenkant. Nu is dat in gesloten stand een prima locatie, maar als je hem open hebt, is het toch even zoeken naar de precieze plek. Het is bovendien een van de slechtste vingerafdrukscanners die we in de afgelopen jaren hebben gezien. Hij registreert de vinger niet altijd goed en faalt geregeld.
Er is meer slecht nieuws: het scherm aan de buitenkant, een 1,91"-oledscherm, is niet best. Het kan niet heel helder, wat het idee van het altijd kunnen aflezen van meldingen en de tijd tenietdoet. De werking is bovendien traag en buggy, de interface die Planet ervoor heeft bedacht, is daarnaast onduidelijk. Het is een idee met potentie voor zo'n apparaat, maar de uitwerking is voor veel verbetering vatbaar.
Accuduur, hardware en software
Je zou denken dat in zo'n grote behuizing ook een enorme accu past, maar dat valt tegen. De Cosmo heeft een 4220mAh-accu en dat is iets bovengemiddeld. Wat niet bovengemiddeld is, is de accuduur. Sterker nog: die bleek op ons leenexemplaar om te huilen. De dag doorkomen is zo goed als onmogelijk met normaal gebruik, behalve door hem uit te zetten als je hem niet nodig hebt.
Accuduur bij webbrowsen wifi (helderheid @ 250cd/m²)
Smartphone
Gemiddelde tijd in uren en minuten (hoger is beter)
Op onze browsetest kwamen we tot een uur of zes en dat komt overeen met de ervaring in de dagelijkse praktijk. De andere tests zijn niet gelukt. Daar komt bij dat de stand-bytijd echt slecht is. Misschien dat het beter wordt met updates en upgrades, maar voorlopig kun je hem het beste meteen laden als je de kans hebt.
Over laden gesproken: dat vergt uitleg. Hij kan snelladen via PumpExpress. Dat is geen onbemand pompstation langs de provinciale weg, maar een technologie voor snelladen van MediaTek. Dat gebeurt met maximaal 18W en dat is niet heel snel of langzaam. Maar nu komt het: snelladen kan alleen met de usb-c-poort aan de linkerkant van het toestel, naast de 3,5mm-jack. Met de andere usb-poort kun je wel laden, maar alleen langzaam. Dit staat niet op de behuizing; je moet het weten, dus bij dezen. Ook is de Cosmo Communicator kritisch op de kabels en laders die je gebruikt. Bij alle exemplaren behalve de eigen lader en kabel weigerde hij te gaan snelladen, en langzaam laden is ook echt langzaam bij de Cosmo.
Procent vol na 30 minuten
Afgeleide: browsetijd na half uur laden
Laadtijd
Procent vol na 30 minuten
Smartphone
Gemiddelde toename acculading in % (hoger is beter)
We hebben bij de laadtest iets nieuws: op verzoek van tweaker renezaal zijn we gaan kijken naar hoe lang je kunt browsen in de browsetest als de accu dertig minuten is opgeladen. Het is geen test, alleen het resultaat van de browsetest gedeeld door het resultaat van de laadtest, maar het geeft een indicatie hoe lang je een telefoon na een half uur laden weer kunt gebruiken.
Software
De software is ook een zwak punt van de Cosmo. Ten eerste heb je aanwijzingen nodig voor basisfuncties als het wijzigen van het volume of het nemen van een screenshot. Wil je het volume wijzigen zonder de Cosmo open te doen? Het kan, maar het is verdraaid lastig om zelf uit te vinden. Er staan tutorials op YouTube en die zijn geen overbodige luxe. Waar je ook de handleiding voor nodig hebt: weten waarvoor de vier (!) ledjes op de voorkant dienen. Ze hebben allerlei kleuren en gebruiken die ook om zaken duidelijk te maken, maar je moet de codetaal van de Cosmo kennen om te weten wat het betekent.
De Cosmo spreekt geen Nederlands en de software ziet er ook op andere punten onafgewerkt uit. Zo staat er een groot VoLTE-logo in beeld naast het 4g-logo en dat is uiteraard niet nodig of mooi. Bovendien denkt de Cosmo dat hij altijd aan het laden is, ook als dat niet zo is. Soms wil hij alleen starten als hij op een lader is aangesloten, zelfs als de accu vol is. Een update na het begin van de reviewperiode heeft die zaken niet opgelost.
Het meest hilarisch is het menu waarin updates staan. Dat heeft een Android 4.0-interface. Dat donkere holothema herbergt ook een duistere kant; je moet voorwaarden accepteren van Digitime Tech. Zij beloven je data niet te verkopen, dus dat is mooi, maar misschien moet je wel even nadenken voordat gegevens over je telefoon en mobiele verbinding naar China gaan. Sterker nog, Digitime Tech heeft een backdoor geplaatst in de software van de Cosmo Communicator en een Schotse ontwikkelaar publiceerde dat op zijn eigen site. In een reactie zegt Planet dat in de toekomst de updater van Digitime Tech zal verdwijnen uit de firmware van zijn telefoons en dat is maar goed ook.
Planet voegt eigen apps toe die ook in de Play Store staan. In de software vonden we ook een dock met snelkoppelingen. Dat dock is altijd op te roepen met een druk op de Planet-toets en werkt verdraaid handig.
Planet is goed geweest met het ondersteunen van de Gemini en dat gebeurt dus hopelijk ook met de Cosmo. Denk niet alleen aan Android; de bedoeling is dat gebruikers ook Kali Linux, Sailfish of een ander besturingssysteem kunnen gebruiken. Dat maakt van deze smartphone op termijn een veelzijdig apparaat. Sommigen zullen er niet om geven, maar voor anderen is dit de droomsmartphone.
Hardware
De Cosmo draait op een MediaTek Helio P70-soc. Die heeft vier Cortex A73-kernen op maximaal 2,1GHz en vier Cortex A53-kernen, met een ARM Mali G72MP3-gpu. Dat is een soc uit 2018 en het was toen al geen enorme hoogvlieger, vooral niet op grafisch vlak. Planet heeft er 6GB geheugen en 128GB opslag bijgedaan.
De telefoon doet zijn werk prima en heeft, behalve bij het scherm aan de voorkant, geen last van grote haperingen. Bij zwaardere apps moet hij wel langer nadenken, maar dat kun je ook verwachten met een soc die twee jaar geleden uitkwam.
De Cosmo is goed voorzien van aansluitingen. Er zijn twee usb-c-poorten; die aan de linkerkant is voor laden, die aan de rechterkant is alleen een usb-host voor bijvoorbeeld het aansluiten van een muis. Er is ook een 3,5mm-jack voor het afspelen van audio.
De smartphone kan twee nanosimkaarten hebben, of een simkaart en een micro-sd-kaart. Als je kiest voor uitbreidbare opslag, hoef je niet je tweede verbinding te missen, want er is ook een e-sim. Dat is uitermate netjes en heel compleet.
Schermtests en camera's
De Cosmo heeft twee camera's, maar vergeet die maar gelijk. Planet prijst die aan als 5- en 24-megapixelsensors, maar de foto's die eruit komen, hebben een resolutie van 2,1 en 17 megapixel. Dat komt doordat Planet de foto's van een 4:3-sensor cropt naar 16:9. Bij de frontcamera is dat niet het geval, maar kiest de fabrikant voor een lagere resolutie. Dat kun je uiteraard aanpassen.
De interface lijkt heel simpel en dat is hij ook. Er is standaard een modus voor Foto en Video, en alle opties zijn verstopt onder het icoon aan de linkeronderkant van het scherm. Dat is niet bepaald een standaardicoon voor instellingen; het lijkt meer een snelkoppeling naar een Album-app. Daar zijn wat basale instellingen te vinden.
Laten we beginnen met de ergonomie; foto's maken zullen veel gebruikers doen in opengeklapte stand en dat is een beetje ongemakkelijk. Door de hoek waarin hij staat, kun je hem ook niet plat op tafel zetten en dan hopen op een mooie foto; de camera is dan schuin naar beneden gericht.
Planet weet dat ook wel en heeft dus niet al te veel aandacht besteed aan de camera. Je zult geen portretmodus vinden of andere softwarematige trucs. Het is een camera die foto's en video's maakt, op 1080p maximaal, en dat is het. De resultaten zijn ook niet denderend. De frontcamera, of binnencamera, heeft geen autofocus en toch al geen goede resultaten. Het was duidelijk geen speerpunt.
Scherm
Het primaire scherm van de Cosmo is een lcd van 13,6x6,8 centimeter, met een oppervlakte van rond 85 vierkante centimeter en een diagonaal van 5,99". Het heeft een resolutie van 2160x1080 pixels, voor een beeldverhouding van 2:1 of 18:9. Dat is niet zo'n breed scherm anno 2020; 19,5:9 is nu ongeveer de standaard, met uitschieters naar 20:9 en zelfs 21:9. We hebben het scherm natuurlijk ook doorgemeten met onze SpectraCal C6-colorimeter en CalMAN 5-software.
De maximale helderheid is niet geweldig. Met 453cd/m² zit het scherm aan de onderkant van de markt en in het winterzonnetje bleek het niet gemakkelijk af te lezen. Het contrast is met 1231:1 niet heel slecht, maar zeker ook niet top voor een lcd.
Dat is de algehele indruk van het scherm. Het is te blauw afgesteld en daardoor zien grijstinten er altijd blauwig uit. De kleuren worden wel prima weergegeven, maar met een te hoge kleurtemperatuur is dat niet heel nuttig.
De prijs is hoog; je betaalt in de preorder nu 955 euro voor de telefoon. Aan de andere kant: dit is vermoedelijk een hebbeding voor veel mensen en geen primaire smartphone, dus we weten niet waarmee we het moeten vergelijken. Het is in elk geval schitterend dat de Cosmo Communicator bestaat. Als je pda-gebruikers ruim twintig jaar geleden had gevraagd hoe een toekomstige smartphone eruit zou zien, hadden ze dit voor ogen kunnen hebben. Met de Cosmo Communicator kun je terug naar de toekomst van toen.
Een paar van de belangrijkste pijlers staan recht overeind. Het toetsenbord tikt prima en biedt handige snelkoppelingen voor van alles en nog wat. Het draait nu alleen nog Android, maar ondersteuning voor alternatieve besturingssystemen komt eraan en dat is een uitstekende toevoeging. Daarnaast is het een complete smartphone met ruimte voor twee simkaarten of één e-sim, een simkaart en een micro-sd-kaart. Er zijn bovendien twee usb-c-poorten, een 3,5mm-jack en daarnaast bluetooth 5.0, wifi-ax en nfc.
Als reguliere smartphone valt de Cosmo door de mand. Ten opzichte van andere smartphones is hij groot, dik en zwaar. De camera's zijn matig en bevatten heel weinig functies. De software zit vol rariteiten. De accuduur stelt teleur en de software bevat bugs en vreemde elementen.
Zelfs de backers van de Cosmo gaan hem vermoedelijk niet als primaire smartphone gebruiken; daarvoor is hij nog te buggy en heeft hij te weinig accuduur. Bovendien lever je veel in voor het kunnen gebruiken van het toetsenbord. Hij kan waarschijnlijk niet op tegen moderne smartphones van nu, maar het is mooi dat er in de smartphonemarkt plek lijkt voor een kleine niche van smartphones die aan pda's doen denken.
Ik heb er één, en in de voorverkoop was de prijs natuurlijk behoorlijk lager, voor USD 600 inclusief verzending heb ik hem thuis gekregen. Als telefoon voor dagelijks gebruik vind ik het inderdaad redelijk onbruikbaar.
Voor mij is de Communicator echter super handig om met een SSH-client even snel iets te kunnen veranderen op een server zonder een laptop bij de hand te hoeven hebben. Ook voor het voorbereiden op RHCSA en RHCE (vanmiddag examen voor de laatste!) is-ie echt heel handig gebleken.
Voor automatische correctie kun je trouwens gewoon SwiftKey installeren. Dat vind ik makkelijk werken, de suggesties kun je aantikken op het scherm (komen onderaan), maar je kunt ze ook met een nummertje dat erbij staat op het toetsenbord selecteren.
En nu we het toch over het toetsenbord hebben: een rij extra in de breedte zou ik beter gevonden hebben, zodat je ook de apostrof zonder vingergymnastiek zou kunnen typen.
Vanochtend is er ook een update binnengekomen die het probleem van Digitime Tech zou moeten oplossen.
Natuurlijk, USD 600 is duur voor een apparaat met compromissen. Maar ik verwacht dat het apparaat realistisch 2-3 jaar meegaat in mijn use case, en dan is het per maand niet zoveel voor het gemak dat het steeds opnieuw geeft.
Maar waarom niet gewoon een klein (opvouwbaar) bluetooth toetsenbordje meenemen? Zo heb je het beste van beide werelden: een goede telefoon voor dagelijks gebruik en een toetsenbord voor de gevallen wanneer het nodig is.
Het lijkt erop alsof mensen gebruiksscenario's bedenken om deze telefoon te rechtvaardigen. Het is toch eigenlijk te zot voor woorden dat je een apparaat van $600 aanschaft enkel en alleen om met SSH te werken. Dit terwijl je voor een paar euro al een toetsenbordje hebt.
Natúúrlijk heb ik dat ook, en natúúrlijk is dat een ThinkPad keyboard.
Toch merkte ik dat ik dat niet meer pakte, en juist wel de Communicator. Als dat wel zo geweest was, had ik hem natuurlijk zo snel mogelijk weer geloosd.
Gewoon een kwestie van voorkeur dus, ik geniet er steeds weer van als ik het apparaat open klap om mee te werken. Geen ergenissen met pairen, de telefoon net goed leggen, niet zorgen voor volle accu's, gewoon open klappen en lekker aan de gang.
Misschien niet voor jou aangezien jij dit ding nu hebt, maar voor dat gebruik zou je ook kunnen kijken naar bijvoorbeeld de GPD Pocket 2: https://www.gpd.hk/gpdpocket2
Hij is iets groter met 181×113×8-14mm ten opzichte van de 171x79x17 (vooral breder dus het is even kijken of hij net zo makkelijk mee te nemen is), maar daar krijg je vermoed ik ook weer een betere type ervaring voor terug en meer mogelijkheden (het is een volledige windows laptop). Nadeel is natuurlijk ook dat je geen ingebouwd internet hebt, maar er vanuit gaand dat je toch ook een gewone smartphone bij je hebt kun je met een snelle swipe naar beneden en een tik in je quick settings je internet delen met dit apparaat. Groot voordeel is dan weer dat dit apparaat voor zo'n 400 euro te krijgen is.
Het is afwegen van voor- en nadelen maar ik wou hem vooral even noemen voor wie deze Planet overweegt na jouw verhaal, nog een apparaat om mee te nemen in de overweging
De GPD Pocket 2 draait prima Linux! Standaard komt deze met Windows 10 Home (en een of andere vage beta versie van de BIOS). Ik heb er Kali op gebruikt. Het enige lastige is dat het scherm 90 graden gerotate start maar dat kun je aanpassen in console/X/Wayland. Kali kun je overigens ook op Windows, Android, en ARM draaien, en je kunt ook gewoon Debian draaien en dan de nodige software installeren (is een script voor te vinden die dan de Kali utils installeert).
Mijn referentiekader is het toetsenbord van de MBP 2015 13" en een Wooting Two. Ik heb het toetsenbord van de GPD Pocket 2 nog niet goed kunnen vergelijken met de Cosmo Communicator of eerdergenoemden. Ik betwijfel of ik dit uitvoerig en objectief zal kunnen vergelijken.
De GPD Pocket 2 heeft 1 USB-C (wat ook een variant van snelladen ondersteunt; ik weet zo gauw even niet welke), en twee USB3-A. Daarnaast ook een 3.5 mm, en een extern (!!) microSD slot. Op de eerste GPD Pocket zat een 'nub/knob' (of pointing stick of TrackPoint of hoe je het ook wilt noemen); de GPD Pocket 2 heeft een infrarood touch pad van ~1 cm bij 1 cm. Ik heb het zelf niet direct kunnen vergelijken maar mensen in de community zien dit als minpunt. Als voormalig gebruiker van een TrackPoint (op diverse ThinkPads) kan ik wel onderschrijven dat dit prettiger werkte. Waarom? Fysieke feedback is een grote plus. Er is ook een zwarte variant met meer RAM/flash (de grijze heeft 4 GB DDR3 RAM en 128 GB flash).
Ander voordeel van de GPD Pocket 2 is dat je deze eenvoudig open kunt maken: 4 (of 6?) standaard schroefjes. Ik heb deze dan ook gemod met wat koper voor heatsink, en thermal pads (mods met AliExpress links te vinden op o.a. Reddit). Hierdoor draait hij standaard een stuk koeler, ook zonder de fan aan (die nogal een herrie maakt onder full load), en throttled hij onder load minder snel. Hij maakt gebruik van een Atom, en heeft last van Spectre en de hele mikmak.
Garantie is bij GPD een nachtmerrie. Ze onderschrijven duidelijke hardware defecten niet als zodanig, en het terugsturen kost je geld plus nog een keer importheffing (bij Planet's Cosmo zit dit al bij de kosten @Finraziel). Hoe de garantie bij Planet zit, weet ik niet, maar aangezien die in de UK zitten ipv China / Hong Kong heb ik hier meer vertrouwen in.
Tot zover de GPD Pocket 2. Waarschijnlijk verkoop ik die van mij want bij mijn nieuwe baan kan/mag/hoef (vul in) ik er niets meer mee doen.
Op de review van de Cosmo heb ik niets groots toe te voegen. Het onderschrijft mijn eigen ervaring en eigen onderzoek (op IGG, OESF, enz). Ik ben blij dat ik de Cosmo aan Tweakers uit heb kunnen lenen want zo'n uitgebreide review had ik zelf niet kunnen schrijven. Ook is het gehele proces van uitlenen prettig verlopen; een aanrader om op deze manier iets toe te voegen aan de Tweakers community.
Martin Wimpress (Canonical) van Ubuntu Mate heeft zelf een GPD pocket 2 en Ubuntu Mate draait er dan ook prima op, hij heeft ook het gedraaide scherm enzo opgelost: https://ubuntu-mate.org/umpc/
Herkenbaar. Voor mij is de Cosmo mijn enige telefoon. De grootte stoort me niet; op dagen dat ik veel moet bellen gebruik ik een bluetooth headsetje.
Voordeel van het vaste toetsenbord is dat ik het altijd bij me heb. Ik heb ook wel een BT toetsenbord, maar dat stop ik dus niet in mijn zak.
Laptop heb ik al weken niet meer aangeraakt. Het enige dat ik mis is een pennetje voor invoer (Psion 5 had dat wel) en dan de mogelijkheid om het scherm helemaal plat te kunnen leggen. Volgende Planet apparaat wellicht. Een extra rij toetsen en daarmee een nog iets groter 4:3 scherm mag ook. Pas nog altijd wel in mijn kontzak/jasjes.
De test issues onderschrijf ik deels. Ik zie per software release een hoop opgrelost worden. Als Samsung iets op de markt zet is het meer gepolished dan een crowdfunding. De hardware deugt in mijn optiek, de bijschaving volgt middels de software.
[Reactie gewijzigd door Verwijderd op 23 juli 2024 05:37]
Je kunt het wel gebruiken, maar de echte voordelen van een fysiek toetsenbord, worden wel stukken minder als je ook nog een x-aantal vingers kwijt bent aan het vasthouden van het toestel.
Dat ben ik niet, en ik heb nota bene kleine handen. Dus ik snap niet waar je het over hebt. Ik typ prima met mijn duimen, zoals ik dat op mijn BlackBerry's en HP hiervoor ook deed. Gaat supersnel.
[Reactie gewijzigd door TheVivaldi op 23 juli 2024 05:37]
Als je dat zakelijk gebruikt is die 600 natuurlijk best te verantwoorden. Als je vaak SSH gebruikt. 1x remote een noodactie moeten doen en je hebt het geld er al uit.
als je zakelijk een toestel gebruikt dat maximaal een uur of 6 meegaat dan doe je het naar mijn idee niet heel best. persoonlijk zou ik overwegen om te kijken of je zo'n apparaat op enige manier zo kunt aanpassen dat er cores worden uitgeschakeld op underclocked. Dan zou ik er iets als android GO op installeren zodat het nog steeds redelijke draait. Misschien krijg je er dan 8 of 9 uur uitgeperst en misschien krijg je met een custom rom ook betere performance en functionaliteit.
op dit moment zou ik idd ook eerder kijken naar een 7 of 10 inc chrome book of zo'n GPD pocket 2 (al heb ik die laatste nooit in handen gehad). Eventueel zou ik voor die zelfde 600 een Galaxy Note kiezen met een custom rom en een flip-cover keyboard.
als ik kijk naar de hardware dan zou een scherm als dat van de s10e, of de iphone xs of de iphone 11, al heel wat verbeteren.
ook zou ik om de donder niet voor deze cpu zijn gegaan, dan kies je toch sneller voor bijv een SD710 die als knappe mid-end echt wel wat beters te bieden heeft.
Het lijkt erop dat men overal te veel heeft moeten beknibbelen om desondanks nog steeds tot een te hoge kostprijs te komen.
Als ik het tweakers artikel mag geloven merk je het bijna op alle (belangrijke) punten behalve het toetselbordje. maar met alleen een keyboard kom je er niet. overigens als laatste. Welke zot heeft bedacht dat een oled-postzegel op de achterkant een goed idee is als je; A: veel zuiniger en B: veel beter leesbaar, ook had had kunnen kiezen voor e-Ink
Bij het lezen van dit artikel kwamen bij mij ook weer de nostalgische gevelens naar boven. Als bezitter van de 3, de 3C en later de 5 MX heb ik altijd veel plezier beleefd aan deze apparaten. Mijn eerste 3 kocht ik voor 1000 gulden op Schiphol. Deze winkel was goed vertegenwoordigd in de Psion artikelen.
Met de 3C lukte het me met een RS232 kabel en een verloopkabel van Psion en een extern modem verbindinging te krijgen met het internet. Als service engineer had ik toen niet de beschikking over een laptop maar op deze manier kon ik wel mijn mail uitlezen van m'n werk in de auto.
Dat waren nog eens tijden.;-)
Ik vraag me af of het besproken apparaat een succes wordt. Laptops zijn betaalbaar geworden en eerlijk gezegd zou ik niet kliener willen gaan dan een 10~12 inch scherm. Maar wel met een fysiek toetsenbord. Ik vind lange berichten schrijven op een touchscreen nog steeds een crime.
Mijn gedachten gingen ook even terug naar mijn studentenkamertje waar ik nog voor het nieuwe millenium met een Psion kloon via de IR poort op een Ericsson SH-888 kon internetten en inloggen op mijn studentenmail...
Ik had zelf de voorganger, de Gemini. Ik vond het op zich een prima apparaat, alleen jammer dat de software nog steeds slecht uitgewerkt is (immers is de software van de Cosmo niet meer dan een voortzetting van die van de Gemini en hadden de bugs er inmiddels wel uit mogen zijn).
Een van de dingen die me het meest stoorden was het scharnier, omdat dit bestaat uit een stuk metaal dat buigt (en daarmee het toetsenbord achteraan een beetje omhoog drukt in opengeklapte stand), heeft dat een behoorlijke veerwerking. Tijdens het typen gaat daardoor het scherm op en neer wiebelen, en dit vond ik heel irritant. Ik vind het heel jammer dat ze deze constructie weer opnieuw gebruikt hebben.
Ik heb ook de originele Psion Series 5 (mx) en dat toetsenbord zag er hetzelfde uit maar werkte wel anders. De toetsen van de Psion gaan zwaarder maar zijn een stuk bestendiger tegen aan de zijkant indrukken. Als je dat op de Gemini deed, liepen ze vast, op de Series 5 gaat dat beter. Niettemin vond ik het toetsenbord van de Gemini zeer werkbaar.
Ik heb hem uiteindelijk verkocht omdat ik hem te onhandig vond als dagelijkse telefoon (zeker omdat hij ook het externe display van de Cosmo niet had), en hij gewoon te duur was als hebbeding. Linux functies zijn leuk maar je kan dan niet gebeld worden want dat was allemaal nog niet geimplementeerd. Dus nog iets dat die functie niet handig maakt als enkele telefoon. Ik moet ook zeggen dat ik via Swipen heel snel kan typen op mijn Samsung S8.
SSH'en was inderdaad wel handig, al was het vervelend dat sommige veel gebruikte toetsen met Fn-combinaties gebruikt moeten worden. Denk aan het minteken '-'.
Uiteindelijk ben ik voor die Samsung S8 gegaan met DeX functie. Een paar goedkope docks erbij en ik heb een complete werkomgeving met volledig toetsenbord op lokaties waar ik vaak ben. Situaties verschillen per persoon maar voor mij was dit een veel prettigere oplossing.
De nostalgische gevoelens zijn uiteraard sterk, maar mogen nooit de boventoon voeren. Volgens mij is op praktisch elk vlak dit toestel door de mand gevallen:
- een fysiek toetsenbord is leuk, maar resulteert in een verbetering van net geen 10%. Je hebt dus een dubbel zo dikke telefoon, die welgeteld 10% verbetering geeft. Daarnaast valt dit voordeel weg als je de telefoon niet ergens op kan zetten, aangezien je het toetsenbord dan "in de lucht" moet gebruiken en dit niet echt handig is. Als men autocorrectie had aan laten staan, was de winst waarschijnlijk veel groter geweest, aangezien je dan echt het beste van 2 werelden had.
- accuprestaties zeer ondermaats; dit ligt in dit geval volledig aan de optimalisaties. Maar een telefoon (of pda) die niet een hele dag te gebruiken is, is gewoon een no-go. Zelfs de psion's van 20+ jaar geleden gingen dagen mee op 1 accu...
- afwerking van Android: insert random/vaag Chinees telefoonmerk en je hebt dezelfde ervaring
- tutorials nodig voor het bedienen van basisfuncties? Sorry hoor, maar het woord "intuïtief" stond schijnbaar niet in de doelen die men voor ogen had.
- volledige hardware is zwaar verouderd
- prijs is volledig uit z'n verband. Je maakt mij niet wijs dat, gezien het eindresultaat, de productiekosten ook maar in de buurt van de bijna €1000 komen die er voor gevraagd wordt.
De nostalgie is dus leuk, maar de uitwerking is gewoon slecht. Het is een zeer matige telefoon, waar een redelijk toetsenbord aan vast is gemaakt en voorzien is van matige software. Los van dit alles is er volgens mij geen plaats meer voor dit soort apparaten. De concessies (formaat, gewicht, etc.) die gemaakt moeten worden om een toetsenbord (met 10% verbetering in typesnelheid) te huisvesten, wegen in geen enkel opzicht op tegen het eindresultaat. Vooral niet voor de belachelijk hoge prijs die men vraagt!
[Reactie gewijzigd door MazeWing op 23 juli 2024 05:37]
Die 10% winst is natuurlijk wel specifiek voor Arnoud, dat zal per persoon verschillen. De winst zal groter zijn voor mensen die echt niet konden wennen aan typen op een scherm. Voor mij zou het ook niks zijn, ik ben best snel geworden met swipen. Ook denk ik dat de winst groter zal zijn als je minder gewone tekst typt maar bijvoorbeeld meer code.
Alsnog ben je voor werkelijk gebruik echter beter af met een reguliere telefoon en een bluetooth toetsenbordje waarschijnlijk, maar dit lijkt dan ook meer een omdat-het-kan dingetje te zijn, een knipoog naar het verleden.
Het probleem voor de Planet Cosmo, is dat software dusdanig goed is geworden dat men enorm snel kan typen (of swipen) dankzij de zeer goede autocorrectie.
Dit was natuurlijk wel anders 10+ jaar geleden...
Deze telefoon is vast blijven houden aan bepaalde basisprincipes zoals die 20+ jaar gelden de norm waren. De tijd heeft echter niet stilgestaan en uiteraard zijn deze principes (flink) veranderd. Er is een reden waarom er al jaren praktisch geen enkel toestel met fysiek toetsenbord uitkomt. Alles (het OS, apps, de gebruiker, etc.) is overgestapt op een virtueel toetsenbord. Dit is zo enorm geperfectioneerd dat een fysiek toetsenbord nog maar weinig extra's heeft toe te voegen (dit blijkt ook uit de 10% winst die Arnoud heeft).
Maar voor mij is dit weer een typisch gevalletje nostalgie, waarop een x-aantal mensen meteen hun portemonnee gaan trekken en zich niet eens afvragen of het nog wel enig nut heeft in de huidige tijd. Dezelfde mensen die meteen een heruitgave van de magnavox odyssey (eerst console) zouden backen, zonder dat ze eigenlijk beseffen dat daarvoor echt geen plaats meer is in 2020...
Hier mag toch wel wat nuance bij. Ik heb nooit een PDA gehad maar ben na ~6 smartphones toch wel erg blij met m'n fysieke toetsenbord op mijn Key2 (alleen jammer van de spyware en backdoor).
Ja, het scherm is iets kleiner, daar staat wel tegenover dat ik welgeteld 0% van mijn scherminhoud kwijt ben aan een virtueel tobo. Omdat ik geen Netflix of andere dingen kijk op m'n telefoon (het is voor mij tenslotte ter communicatie) zijn er voor mij veel meer use cases die een tobo rechtvaardigen en een glazen plankje zelfs onhandig maken. Een fysiek tobo toets oneindig veel prettiger dan een virtueel tobo, al is het maar omdat je directe input levert in plaats van een app probeert te vertellen welk woord je nu wilt gebruiken.
Vergeet ook niet tot in hoeverre je wordt geconditioneerd door de markt. Sowieso hebben we een vrij beperkte smartphone markt in Europa (hoeveel merken liggen hier nou in de winkel?) en laten we ons graag vertellen wat we nodig hebben. Als ik in de Mediamarkt een klant verlekkerd zie kijken omdat een verkoper verteld dat toestel X wel twee(!) millimeter dunner is dan de ander, dan zakt de hoop mij wel in de schoenen. Vervolgens wordt zo'n ding volgeplakt en ingepakt omdat het mega kwetsbaar is, want de fabrikant denkt dat we het toestel thuis in een vitrine tentoonstellen. En dat moet haast ook wel, want iedereen koopt het blijkbaar.
Wat mij betreft mogen er wel meer toestellen in deze niche (lees: als gebruiksvoorwerp) verschijnen, want als mijn Key2 eenmaal weg gaat heb ik geen alternatief meer.
[Reactie gewijzigd door nst6ldr op 23 juli 2024 05:37]
Nu zal ik deze telefoon niet zo snel kopen maar een fysiek toetsenbord voegt natuurlijk veel meer toe dan 10%. Zoals Arnoud ook zegt voelt het gewoon beter.
En als je ook nog wat admin werk gaat doen dan heb je zo 500% winst. De softwarematige hackerboardjes vallen toch zwaar tegen. Helemaal met dingen als speciale tekens en steeds wisselen tussen cijfers/letters.
Natuurlijk zal 99% beter af zijn met een software matig toetsenbord, maar ik geloof zo dat je hier heel veel winst mee kan halen.
Neh. Er is een reden waarom iedereen anno 2020 met touchscreen rondloopt.
Voornamelijk omdat je daarmee één oppervlak zowel als scherm als toetsenbord kunt gebruiken. Dat het goed genoeg werkt om een fysiek toetsenbord in de meeste gevallen overbodig te maken is een mooie meevaller.
Wat ik merk is dat door al die woordvoorspelling ik ook met een volledig toetsenbord slechter ben gaan typen.
Je gaat leunen op die voorspelling en uit luiheid niet in het begin zorgen dat je foutloos typt. (op een touchscreen) ik merk dus dat als ik wel een een volledig toetsenbord heb dezelfde fouten type en verwacht dat de correctie het oppakt wat dus niet gebeurt. En voila je bent weer langzamer. Daarvoor heb ik niet moeite gestoken in blind typen.
Dus ondanks dat een correctie je iets sneller maakt merk ik dat het invloed heeft op je spelling en overige typevaardigheden.
Dat heb ik dan weer totaal niet, wellicht omdat ik swipe wat zo compleet anders is dan typen op een echt keyboard dat de ervaring totaal niet overdraagbaar is.
Tja hier op tweakers zitten misschien wel wat mensen die terugverlangen naar deze form-factor maar als dit echt een goed idee was geweest en er een markt was om een telefoon met deze specs voor een kleine 1K euro te verkopen omdat er een toetsenbord aan zit dan lagen de winkels vol met die dingen.
Ik denk dat dit gewoon een idee is dat z’n tijd gehad heeft en ingehaald is door betere ideeën, namelijk de ontzettend goede schermtoetsenborden van tegenwoordig.
Blijft zoals je zegt over een dure, matige telefoon met een portie nostalgie als bijgerecht.
[Reactie gewijzigd door Vizzie op 23 juli 2024 05:37]
"maar als dit echt een goed idee was geweest en er een markt was om een telefoon met deze specs voor een kleine 1K euro te verkopen omdat er een toetsenbord aan zit dan lagen de winkels vol met die dingen."
In Japan ligt de Cosmo in een aantal winkels en in het VK ook in de winkels van een electrotronicaketen waarvan ik de naam even kwijt ben.
Zijn die er dan? Volgens mij is er nog niet één schermtoetsenbord op de markt waarmee je blind kunt typen. Bij niet één toetsenbord voel je hoe je de toets indrukt.
We doen het ermee, maar het schermtoetsenbord is hooguit een slap aftreksel van een echt toetsenbord.
Sorry, maar met "als het een goed idee was geweest" refereer jij blijkbaar naar de Grote Gemene Deler.
Ik heb een pesthekel aan telefoons; ik háát bellen, typen gaat onnozel traag, kan 'm niet gebruiken in een docking station (op enkele dure apparaten na zijn het allemaal maar redelijk trage devices) en zit vast aan zo'n klein scherm.
Dit dingetje klonk in eerste instantie best interessant. Goed, deze versie vind ik niet goed genoeg, zoals de review ook laat blijken. Maar wat De Massa goed vindt, hoeft voor mij nog niet interessant te zijn!
Bij gebrek aan beter heb ik ook een smartphone. Maar ik vind het alles behalve ideaal.
In verband met de typsnelheid. 10% sneller, na een paar (= 2?) weken gebruik. Het is zeer waarschijnlijk dat dit nog (veel) verhoogd als je dit toestelletje regelmatig gebruikt. Arnoud heeft al vele jaren ervaring met het typen op een touchscreen, als je na een paar weken al 10% sneller kan typen op een betrekkelijk nieuwe wijze, is dit niet mis.
Verder wel volledig akkoord dat de accuduur en andere zaken ondermaats lijken voor de prijs.
Dat ze er dik winst op maken, durf ik niet te zeggen aangezien er helemaal geen sprake is van schaalgrootte (het kan zijn, maar niet zo zeker als jij het schetst imho).
[Reactie gewijzigd door DrIezie op 23 juli 2024 05:37]
1 foto is de telefoon, maar dan met een foto van de interface van de Psion erop. Tot mijn verbazing zijn de randen van het scherm groter dan z'n grote voorbeeld van 23 jaar geleden...
Aaaaa nu zie ik het. Staat er ook onder toch mis ik nog foto's van dichtbij, scherm randjes etc. Maar dat kan komen door de mobile view, straks maar kijken op de pc. Dan kan ik wel op die foto zoomen. Dank.
Volgens mij lijkt dat maar zo (van die randen)...
Op de nieuwe telefoon staat alles wat op de Psion op de behuizing zelf afgedrukt was (Psion, Series 5, de snelkoppelingen onderaan) allemaal op het scherm afgebeeld. Het scherm is in werkelijkheid dus wel groter dan wat de Psion had. Zie ook de foto's in de pricewatch: pricewatch: Planet Cosmo Communicator
Maar ja, iets meer foto's in het artikel zelf hadden niet misstaan omdat wat duidelijker te laten zien.
Snap niet hoe Tweakers aan die slechte accuduur komt? Mijn Cosmo gaat met intensief gebruik de hele dag mee (zo'n 10-12 uur) en bij een paar anderen die ik ken die toevallig ook voor de Cosmo zijn gegaan (nadat ik ze er op gewezen had) idem dito. Wél is het van belang dat je de nieuwste firmware installeert, want bij de eerste firmware een paar maanden geleden was er inderdaad een probleem waardoor de accu te snel leegliep, maar dat is dus sindsdien opgelost.
Ik gebruik hem trouwens als primaire telefoon, en één van de andere paar mensen die ik ken met de Cosmo ook.
Oh en eh "Er is meer slecht nieuws: het scherm aan de buitenkant, een 1,91"-oledscherm, is niet best. Het kan niet heel helder, wat het idee van het altijd kunnen aflezen van meldingen en de tijd tenietdoet. De werking is bovendien traag en buggy"
Misschien een beetje buggy nog, maar traag zeker niet meer sinds de laatste firmware-update van een paar dagen geleden, en voor vandaag staat er ook weer een update voor het buitenscherm klaar.
[Reactie gewijzigd door TheVivaldi op 23 juli 2024 05:37]
Het is niet representatief, omdat er enkele dagen geleden een update was? Je doet nu net alsof de telefoon niet meer geupdate is sinds de release.
Dit product is al maanden oud, dan kan je echt niet meer dit soort argumenten aandragen. Update binnen 2 weken ofzo, prima dat is een bug er uit halen, maar dit is simpelweg veel te lang gaande.
EDIT: Bovenstaande bericht is gewijzigd. Hij betwiste de integriteit van Arnouds werk, omdat er enkele dagen geleden een update is geweest die Arnoud vermoedelijk niet heeft gehad.
[Reactie gewijzigd door Benjamin- op 23 juli 2024 05:37]
Van dat buitenscherm, ja. Maar die accuduur is verbeterd in een update een tijdje geleden, daarom ook dat ik en anderen die ik ken er een hele dag uithalen met intensief gebruik. Dus het verbaast mij dat Tweakers zo'n slechte gebruiksduur haalde, vandaar dat ik vermoedde dat ze de firmware nooit hadden geüpdate.
"EDIT: Bovenstaande bericht is gewijzigd. Hij betwiste de integriteit van Arnouds werk, omdat er enkele dagen geleden een update is geweest die Arnoud vermoedelijk niet heeft gehad."
Dat is niet waar. Ga alsjeblieft geen dingen verzinnen.
[Reactie gewijzigd door TheVivaldi op 23 juli 2024 05:37]
Onze testen zijn volstrekt gestandaardiseerd: 250 nits op het scherm, dezelfde browsetest, zelfde internetverbinding etc.
Merk wel op dat onze browsetest relatief is: dit kwam er uit de test, een paar keer zelfs - daarom heb ik er vertrouwen in dat het resultaat klopt. Als ik het niet kan reproduceren, dan plaats ik het niet in de review
Ik heb geen idee van het gebruik of de accuduur die jou of anderen ervaren, welke apps je installeert, hoe je scherm staat afgesteld etc. Dat is allemaal van invloed
Met de laatste firmware update kom ik zelf ook makkelijk een dag door, langste accuduur van een smartphone die ik gehad heb. Gaat stukken langer mee in ieder geval dan mijn Iphone8 (met 100% batterijconditie). Camera is helaas wel slecht, de kleuren van de geknipte fotos kloppen daar in tegen wel...
Apparaat is snel genoeg/soepel. Gebruik hem als mijn primair toestel en bevalt prima. Typen gaat me tig keer beter af dan aanraakschermpjes.
Het grootste nadeel is echter niet benoemd. Alles moet in landscape modus. Websites en een aantal apps zijn gewoon niet fijn te gebruiken. Dit los ik zelf op door 2 vensters (split screen) te gebruiken voor sommige websites/apps. Maja dit probleem was mij vooraf al bekent dus geen groot probleem...
Heb het toestel destijds voor 520E "gekocht" maar zou ik never nooit niet 900+ voor over hebben (voor geen enkel toestel)
Mooi dat er nog concepten als dit op de markt komen, maar een moderne qwerty telefoon a la HTC Desire z en Motorola Photon Q zouden volgens mij echt meer marktaandeel krijgen.
Vanwege het fysieke toetsenbord, doet dit mij ook een beetje denken aan de Nokia Comminicator uit de jaren '90. Wie weet brengt dit HMD Global op ideeën. 😊
Het tweede scherm in combinatie met het fysieke toetsenbord doet inderdaad denken aan de Nokia Communicator & familie. Vandaar ook "Cosmo Communicator"
Het slide out systeem is destijds door Nokia gepatenteerd, en werkt lekker (ergonomischer dan open klappen van device waardoor het "mobieler" is).
GPD Pocket 2 en Cosmo Communicator hebben grotere toetsen tov Nokia Communicator en bovenstaande opvolgers. Meer travel, betere feedback, en prettiger voor grotere vingers (hoe ouder je wordt, hoe dikker ze worden). Ik zie bijvoorbeeld Dr. Janko Mrsic-Flogel (CEO van Planet) niet een f(x)tec gebruiken met zijn grote vingers. Een andere concurrent van de Cosmo is de Gemini. Ik geloof dat die nu iets goedkoper is, bovendien werkt alle software ondersteuning (voor SFOS en Linux) al.
"Dus we weten niet waarmee we het moeten vergelijken"
Nou de Nokia Communicator bijvoorbeeld, ik heb er meerdere gehad en als Symbian nog actueel was liep ik er nu nog mee, vooral de 9300i en Nokia E90 Communicator waren geweldig.
Deze Cosmo lijkt op die toestellen maar dan met Android
De prijs is wat aan de hoge kant. Als je kijkt dat je voor minder een GPD Pocket2 of een Chuwi Minibook 8 krijgt. En dat met een volwaardige Windows 10 versie een een core M3 processor.
Natuurlijk zijn deze apparaten iets groter, maar 1 langer en 3 cm breder is nog te doen voor wat je er voor terug krijgt.