CeBIT 2004: koeling & algemeen / praktisch

Koeling

Koeling

Op de CeBIT-beurs hadden een hele hoop fabrikanten van koelproducten een stand en dus was er voor Tweakers.net heel wat nieuws te rapen hieromtrent. Wat ons vooral opviel is dat veel fabrikanten die begonnen met het aanbieden van luchtkoeling-gerelateerde producten, nu ook beginnen met het fabriceren en verkopen van producten op basis van vloeistofkoeling. Die beweging bevestigt alleen maar wat al langer waargenomen wordt: waterkoeling wordt steeds meer 'mainstream' en phase change begint de positie in te nemen die waterkoeling een hele poos geleden had, zeker nu bedrijven als nVentiv (voorheen Chip-Con) en Asetek hun phase change-koelsystemen (Prometeia, VapoChill) in een hoger tempo verder ontwikkelen.

Zalman

Fabrikant van stille koelproducten Zalman had een redelijk opvallende stand, en als rasechte tweakers twijfelden we er dan ook niet aan om die even te bezoeken. We werden ontvangen door een engineer, en bijgestaan door een Koreaans-Engelse tolk stelden we hem een aantal vragen. Het bedrijf is een tijd terug de waterkoelingsweg ingeslagen en het is absoluut de bedoeling om daarop voort te bouwen. In de toekomst mogen we volgens Zalman watergekoelde voedingen verwachten, en ook complete waterkoelingssetjes behoren tot de toekomstige producten. Hetgeen we te zien kregen zag er in ieder geval fraai uit: een reservoir van ongeveer 40cm hoog dat eveneens dienst deed als radiator, dankzij grote en mooi vormgegeven aluminium koelvinnen. Met heatpipes is Zalman inmiddels meer vertrouwd (bijvoorbeeld de 80x-HP-serie voor videokaarten) en dat uit zich ook in nieuwe producten; de TNN-serie (Totally No Noise) van computerbehuizingen was vertegenwoordigd in drie maten.

Reservoir+radiator

De TNN-behuizing in drie formaten

Zoals reeds bekend zijn deze behuizingen eigenlijk één grote massieve heatsink, die door middel van heatpipes verbonden worden met de warmtegenererende onderdelen in het systeem (processor, videokaart, harde schijf enzovoorts.). Op die manier ontstaat er een volledig passieve koeling en komt er geen fan en dus ook geen geluid aan te pas (foto). Het gebruik van massief aluminium uitte zich echter ook in het gewicht; de 'kleinste' variant van de drie woog leeg reeds 25 kilo, het gewicht van de grote bigtower bedroeg circa 40 kilo. Om te vermijden dat mensen zich een ongeluk heffen aan de kasten heeft Zalman er een stel stevige wieltjes onder geplaatst. Ook op het gebied van traditionele luchtkoeling vindt er nog steeds innovatie plaats. Men is bezig met nieuwe koelers voor het Socket 775-platform, volgens de engineer van dienst zou er voor deze koelers ook een nieuw design komen. Van de huidige serie Zalmans is de CNPS7000A-serie reeds compatibel met Socket 940, en dus ook met Socket 939.

GlacialTech

Een ander interessant gesprek hadden we met GlacialTech. We konden spreken met de CTO van het bedrijf himself, de heer Johnson Chen Ph.D. Hij stelde onder andere de nieuwe Silent Breeze-koeler voor; versie III. Deze is nog steeds volledig van aluminium met een koperen basis, die zo gepolijst was dat hij de vergelijking met een dure spiegel moeiteloos aankon. Er waren ook nieuwe modellen in de Igloo-serie te zien, zoals de 2520 Pro. De eerdere koelers in die serie presteerden volgens reviews zeer goed. Er werd eveneens een koeler voor de Athlon 64 (FX) getoond, Socket 775-koelers zouden volgen in de nabije toekomst.

Een koeler voor de AMD K8-processoren

Twee nieuwe koelers

De grootste vernieuwing wil GlacialTech gaan doorvoeren op het gebied van vloeistofkoeling; men wil niet met water als vervoerder van de warmte aan de slag, maar wel met een andere vloeistof. Om welke stof het ging kon GlacialTechs CTO niet zeggen: 'top secret!'. Na wat suggereren kregen we echter bevestigd dat het om een koolwaterstof zou gaan, meer details kregen we niet te horen omwille van de simpele reden dat men er nog volop mee bezig is. De reden achter de keuze voor een andere vloeistof dan water is de betere warmteopname van een aantal andere vloeistoffen. Menig ander fabrikant en overklokker heeft reeds geëxperimenteerd met andere vloeistoffen, maar de conclusie die daaruit getrokken moest worden was meestal dat geen stof het won van water wanneer alle aspecten bekeken werden. GlacialTech leek echter zeer ambitieus, dus wie weet wat ons in de toekomst te wachten staat.

Gainward & Innovatek

We gingen ook even langs bij Gainward en Innovatek, fabrikanten van respectievelijk videokaarten en waterkoelingsproducten. Ze hadden een gemeenschappelijke stand op de beurs. Wat het meeste aandacht trok was de eerder aangekondigde SilentFX-kaart van Gainward; gebaseerd op de GeForce FX 5700 en volledig passief gekoeld – door middel van twee grote heatsinks. Daarnaast is de kaart voorzien van twee DVI-aansluitingen. Innovatek liet dan weer een hoop waterkoelingsblokjes en andere gerelateerde producten zien. Opvallend waren de mooi gemodde cases met aan de zijkant of bovenkant een prachtig vormgegeven combinatie van reservoir en radiator.

Mooie radiator

De passief gekoelde Gainward SilentFX

LeadTek

Tussen alle drukte door vonden we eveneens een gaatje om even bij LeadTek langs te gaan. Daar was niet veel interessants te zien, behalve de videokaarten voorzien van een stille koeler – volgens LeadTek zelf ongeveer 25dB. Toen we vroegen of er een kans bestaat dat LeadTek ooit met ATi in zee zal gaan voor de productie van videokaarten op basis van de Radeon-chips kregen we een ontkennend antwoord; die kans zou zeer klein zijn.

CeBIT algemeen / praktisch

CeBIT is een immens grote beurs. Deze vindt plaats op de terreinen van de Hannover Messe, met name in de ruim 25 enorme beurshallen aldaar. Er is voor elk wat wils: hardware, software, beveiliging, gadgets, mobiel spul enzovoort. Het organiseren en 'onderhouden' van een beurs van dergelijke grootte vergt natuurlijk veel mankracht en komt met de nodige ongemakken. We spraken er met een aantal standhouders over. Corsair had reeds de eerste dag een tegenslag te verwerken: een hele verzameling showproducten (voornamelijk DDR2) werd gestolen, wat hun planning grondig in de war bracht. AOpen kon ons dan weer meer vertellen over de voorbereidingen en het opzetten van de hele stand; daar werd twee dagen voor de opening van de beurs voor het grote publiek mee gestart. Naast het opbouwen van de hele constructie moesten uiteraard ook alle te tonen producten uitgestald worden, werkend en in perfecte staat. Gedurende de openingsuren van de beurs, zes dagen lang van 9h tot 18h, is het een zeer druk gedoe; gezien de enorme afmetingen van de beurs is het weliswaar geen HCC-drukte, maar het is toch constant af- en aangeloop van bezoekers op de standen.

Deze bezoekers willen natuurlijk allemaal meer informatie krijgen, dus moet er een heel team van goed geïnformeerde mensen klaarstaan om meer inlichtingen te verschaffen en vragen te beantwoorden. Daarnaast is het zo dat een aantal bezoekers grijpgrage handen heeft, dus ook de uitgestalde hardware moet zeer goed in het oog gehouden worden. Op de Logitech-stand voor keyboards en muizen stonden tot vijf personen hiervoor, om te vermijden dat de draadloze muizen en andere kleine maar dure voorwerpen in de zakken van bezoekers verdwenen. Het personeel van de standhouders heeft echter een passende manier gevonden om al de stress van zich af te werpen; vanaf 18h veranderen bijna alle stands in grote bars, waar een hoop heren en dames met maatpak en een standhouder-naamkaartje om de minuut nipten aan een tot de rand gevuld bierglas. De AOpen-stand veranderde na de tweede dag zelfs in een pseudo-discotheek met '70s- en '80s-muziek en een vrachtlading drank. Het aanbod om gezellig mee te doen hebben we helaas moeten afslaan, om toch met een frisse kop huiswaarts te kunnen keren .

Kaput!

Al de drukte heeft blijkbaar ook tot gevolg dat er wel eens minder zorgvuldig wordt omgegaan met de hardware; getuige de beschadigde BIOS-batterijhouder en de gehavende northbridge-heatsink van onderstaand Intel-bordje:

Ook het grote scherm bij de ingang van de Messe, waar een virtuele babe de bezoekers allerlei hints gaf over de interessante stands, moest eraan geloven. Of de twee schermvlakken zo beschadigd zijn door het toedoen van bezoekers of door een meer 'natuurlijke' oorzaak (bijvoorbeeld de regenwolkjes die af en toe hun gal spuiden over CeBIT) hebben we niet kunnen achterhalen.

Surfen op CeBIT

Hoewel CeBIT de technologiebeurs bij uitstek is in Europa, bleek het niet gemakkelijk om te surfen op het internet. De belangrijke persmensen konden weliswaar naar het Press Center, waar er gratis en snel internet voorzien was, maar de rest van de bezoekers had het iets moeilijker. Wie een laptop met WLAN-kaart had kon surftijd kopen, maar dat was niet bepaald goedkoop: tien euro voor een uurtje surfen. Gewone LAN-connectors waren niet aanwezig. Een alternatief was er in de vorm van een paar cybercafés; deze zaten echter over het algemeen nogal vol en ook daar werden hoge prijzen gevraagd. De slimme bezoeker ging dan maar op de stands zelf op zoek naar internettoegang, en kon deze onder andere vinden op de Logitech-stand: op de demonstratiecomputers voor de muizen en keyboards kon men naar hartelust surfen op het internet. Grappig om te zien hoe verontwaardigd bezoekers reageerden toen een Logitech-man na een half uur voorzichtig kwam melden dat hun stand geen internetcafé was .

Het CeBIT-team

De plannen om de CeBIT-beurs een bezoekje te brengen dateerden reeds van een aantal maanden geleden. Uiteindelijk is er een team van zes man uitgekozen en na een welgemeend 'gaat en vermenigvuldigt u, mijn zonen!' van hun hoofdredacteur bestormden zij de beurs vanuit een drietal windrichtingen: met name Twente, Limburg en Vlaanderen. Het ging om de nieuwsposters Jonathan Brugge, Matthijs Abma en Steve Lersberghe, meukposter Robin Vreuls, reviewer Robert Sinke en natuurlijk oprichter / oppertweaker Femme Taken. Samen hadden zij oog voor alles wat te maken had met moederborden, processoren, videokaarten, koeling, overclocking, casemodding, barebones, notebooks, gadgets, mp3-spelers, gsm's, storage et cetera.

V.l.n.r Matthijs, Femme en Jonathan strekken de beentjes op een Raststätte

Dankwoord

We willen nog even Fabienne Fooij en de andere mensen van AOpen bedanken voor het verschaffen van een stel vrijkaarten, zodat we een extra dag gratis CeBIT-plezier konden beleven .

>>

deze review.

>>

>>

>>

>>

>>

>>

>>

Reacties (19)

[MuddyMagical]

Leuk om ook eens te lezen hoe het er aan toe gaat op zo'n beurs. Ben toch wel benieuwd welke vloeistof er dan gebruikt gaat worden voor de koeling.

[Bl@ckbird]

Producten waar <font color=#786562>* Bl@ckbird heeft staan kwijlen:
</font>
-De 2.56Tb/s Add / Drop Muliplexer Lucent.
-Het 76 inch Plasma scherm van LG.
-De Lumix FZ10 camera van Panasonic.
-3D schermen van LG en X3d
-De patchkasten van Cisco en Foundry.

[Verwijderd]

Jammer dat de silentmaxx stand niet bezocht is, waar sinds kort ook een volledig passieve behuizing is opgesteld de ST-P1
Samen met zalman toch de enige fabrikant die volledig passief gekoelde systemen kan leveren.
Meer info: http://www.silentmaxx.de

[Wolfboy]

ik vraag me toch af of die kasten van zalman wel verkopen, de grootste weegt 40kg dat is toch onhandelbaar
en waarschijnlijk is de prijs ook niet mis, dan kan je beter een setje verlengkabels kopen en je computer in een hok verderop zetten

[Verwijderd]

watercooling is al heel oud, wat ik graag wil zien is een stikstof cooler, die blijft lekker koud en extreem overklokken, de jappanners gebruiken stikstof, laatst was er ook een Noor ofzo die 2ghz overklokte bij een P4

[Steve]

Goh ja, die zou ik ook wel willen zien. Alleen heeft stikstofkoeling twee 'kleine' nadeeltjes:

- Het is levensgevaarlijk. Als je met stikstof aan de slag gaat moet je zeer goed verluchten, want voor je het weet raak je erdoor bevangen. Daarnaast is het spul zeer koud (we spreken over temps van zo'n -200°C), je kan je dus wel voorstellen wat de gevolgen zouden zijn als je ermee in aanraking komt.

- Het is niet bruikbaar als langdurige koeling. Het is wel eens leuk om de hoogste overklok te halen, maar als je stikstof op is, is de reactie en dus de koeling ook gedaan. Tenzij jij het ziet zitten om een voorraadje stikstof in een gepanserd deel van je schuurtje op te slaan en om de zoveel tijd gezellig wat koolstof bij te vullen, is het absoluut niet geschikt als permanente koeling.

- Het is heel slecht voor je systeem: heel vaak overlijden het moederbord en andere onderdelen door de extreem lage temperaturen. Je CPU zal minder snel overlijden door de lage temperatuur, maar wel door de uitzetting en krimping: als je er ineens zo'n lage temperatuur op zet krimpt hij heel snel, als je de stikstofbak er weer af haalt gaat het ineens van -200 naar ongeveer +20°C, het is dus niet ondenkbaar dat de core stukgaat door die plotse krimping dan wel uitzetting.

[aval0ne]

Stikstof gas is helemaal niet zo gevaarlijk, tenslotte is bijna 80% van de lucht die we inademen stikstof. Wel kan een teveel aan stikstof de aanwezige zuurstof verdringen en je kan dus flauwvallen. Beetje te vergelijken als teveel met de heliumballonnetjes gespeeld hebt. Je zal echter snel terug bijkomen omdat N2 lichter is dan zuurstof en dus op de grond er meer zuurstof is.

Het is ook een inert gas dus het wordt niet in ons bloed opgenomen zoals met CO wel het geval. Het is dus niet toxisch en kan niet ontploffen of in brand schieten.

Blijft natuurlijk dat vloeibare stikstof heel koud is, het gas zal een stuk warmer zijn maar toch koud aanvoelen. Je systeem zal niet gekoeld worden tot -200°C want aan de oppervlakte van je cpu zal al een deel verdampt zijn zodat temperaturen van -150°C tot - 100°C realistischer zijn.

[Roberto]

Oké, hier is iets wat ik NIET snap, hoe zorgt Zalman er voor dat als je statisch geladen bent en de case aanraakt alles niet meteen dood is.

Ik bedoel, je GPU, CPU, en NB zijn direct verbonden met je case, en zoals iedereen wel weet zijn dat nu net de onderdelen die het minst kunnen hebben.

Gelukkig ga ik woensdag naar de Cebit en zal ik het eens vragen, tenzij iemand het mij nu al kan vertellen.

En ik ben tevens een echte Zalman fan, alles in mijn case is cooled door Zalman (Ja ook de Cpu met het waterblokje ZM-WB2) ik kan niet wachten op hun nieuwe producten.

[Steve]

Euhm ja, ze hebben fysiek contact, maar geen elektrisch contact. Tussen de heatpipe en enerzijds het warmtegenererend object en anderzijds de case, zit namelijk nog een laagje koelpasta. En koelpasta geleidt elektrisch niet (het zou ook een mooie bende worden moest het dat wel doen). En zelfs moest het elektrisch geleidend zijn zou er volgens mij niets aan de hand zijn; de stroom die uit je lichaam naar de kast overgebracht gaat eerst nog door de dikke case en zou nog eens door de heatpipes etc moeten gaan voor hij uiteindelijk bij de cpu / ... aankomt. Het zou dus slechts om een heel beperkte stroomsterkte gaan.

Trouwens: de bovenkant van de core is normalerwijze van keramiek, of tussen de bovenkant van de core en de core zelf zitten een laagje keramiek, dus dat staat niet elektrisch in verbinding met de core zelf. En laten we ook even niet vergeten dat er gewoon een voeding in de kast zit die geaard is, dus zo'n vaart zal het allemaal wel niet lopen.

[Daaaaf]

Elke case (dus ook mobo etc) is via de voeding - mits op een geaard stopcontact aangesloten - toch geaard, dus van statische elektriciteit zul je geen last hebben.
GPU, CPU, geheugen e.d. zijn wel gevoelig voor s.e. als je ze in je handen hebt en met rubber laarzen over een hoogpolig tapijt schaatst.

[DiSiLLUSiON]

Dan heb jij vast ook wel een keer bij een grote bestelling de Zalman petfleshouder voor aan je broek ontvangen? Ik vond m heel erg leuk, kreeg m waarschijnlijk omdat ik zoveel zalman producten bestelde

[Verwijderd]

Niemand bij de ASUS stand geweest?
Daar hadden ze een stikstog gekoelde kast.
Een P4C800 met P4 3.2Ghz was daar overgeclocked naar 5Ghz!!
Wat bot zeg....

[Steve]

Niks stikstofgekoelde kast, het was 'gewoon' een nVentiv Mach II GT (opvolger Prometeia Mach II), en dat is phase change. Een groot verschil met stikstofkoeling. Zie ook dit verslag voor meer info over dat overgeklokt systeem bij Asus.

[Rollerjooster]

Geen babes gezien? Dan zijn jullie niet in hal 1 en 2 geweest

[Verwijderd]

We willen nog even Fabienne Fooij en de andere mensen van AOpen bedanken voor het verschaffen van een stel vrijkaarten, zodat we een extra dag gratis CeBIT-plezier konden beleven .

Jullie wel he

[Moons]

Wat zit er voor rare aansluiting aan de zijkant van de Gainward SilentFX?