CeBIT 2004: BTX, PCI Express, barebones en een 3d-monitor

BTX en PCI Express

BTX

Intel hield zich onder andere bezig met de promotie van het BTX-formaat. Deze opvolger van ATX moet verschillende verbeteringen brengen. De duidelijkste verandering is de plaatsing van de geheugen- en PCI-sloten. Deze staan bij ATX loodrecht op elkaar; bij BTX zijn de geheugensloten een kwartslag gedraaid en wijzen alle sloten dus in dezelfde richting. Ook eenvoudig te zien is de veranderde positie van de socket. Die staat bij BTX 'scheef' op het bord. Beide veranderingen zorgen voor een betere luchtstroom en daardoor betere koelmogelijkheden. De geheugensloten blokkeren de luchtstroom in de nieuwe layout niet meer en de socket is als het ware gestroomlijnd neergezet, zodat de lucht er eenvoudig langs kan. Bovendien maakt de gedraaide opstelling van de socket het ontwerp van de printplaat eenvoudiger.

CeBIT 2004: Intel BTX-moederbord met Grantsdale-G

Een BTX-moederbord van Intel. Duidelijk te zien zijn de geheugen- en PCI-sloten die in dezelfde richting wijzen en de gedraaide socket.

De bevestigingsgaten van de koeler zijn verder van de socket geplaatst, wat het mogelijk maakt de layout simpeler te houden: dichtbij de processor lopen de meeste printbanen, dus daar komt het niet goed uit als je ruimte moet vrijhouden om gaten in te boren. De laatste belangrijke verandering die BTX brengt is minder makkelijk te zien: de koeling aan de achterkant van het bord moet ook beter geregeld worden. Met de BTX-standaard is het mogelijk ook de achterkant van een bord van een goede luchtstroom te voorzien.

Hoewel Intel duidelijk achter BTX staat, lijken de moederbordfabrikanten nog weinig haast te hebben met de introductie van de nieuwe standaard. Navraag leert dat de uiteindelijke standaard pas sinds korte tijd bekend is en dat fabrikanten daarop gewacht hebben om borden te gaan ontwerpen. Bovendien moeten ook de kasten tegelijk veranderd worden, waardoor er een kip-en-ei-probleem ontstaat. Uiteindelijk zal er wel worden overgeschakeld, maar Intel geeft zelf al aan dat het - net als bij de omschakeling van AT naar ATX - waarschijnlijk meerdere jaren zal duren voor ATX compleet van de markt is. Overigens blijft extended ATX gewoon bestaan: bij dat formaat zijn er minder problemen met de airflow omdat de geheugenslots en uitbreidingskaarten al in dezelfde richting liggen.

PCI Express

Naast BTX is er nog een verandering op komst voor de computerbouwers. PCI Express zal zijn intrede doen, in eerste instantie vooral in x16-vorm voor videokaarten en vervolgens ook als vervanging van PCI. Grafische kaarten op basis van PCI Express waren op verschillende plaatsen te zien. De stand van ATi was zo te zien heel gezellig met allerlei dansende mensen en opblaasbare frisbees, maar informatie over ATi's ideeën met betrekking tot de nieuwe standaard was er niet te krijgen. nVidia had wat meer rust in de tent, wat de mogelijkheid bood om met een medewerker te spreken.

nVidia zal zoals bekend niet op korte termijn een kaart introduceren die PCI Express native ondersteunt, maar in plaats daarvan een bridge gebruiken. Het bedrijf neemt het standpunt in dat de AGP-verbinding geen bottleneck is en dat het dus niet direct nodig is om ondersteuning voor PCI Express in de GPU te bakken. Bovendien levert het meer werk op als er meerdere cores gefabriceerd moeten worden met ondersteuning voor verschillende verbindingen. ATi heeft hier wel voor gekozen en heeft dus een aantal extra producten op de roadmaps staan.

CeBIT 2004: detailshot PCI Express- + PCI-slot

Detailshot van PCI Express en een PCI-slot

Hoewel de meeste aandacht uitgaat naar PCI Express voor grafische kaarten, zullen er ook moederborden met 1x-sloten op de markt komen. Deze bijzonder korte sloten moeten de PCI-sloten gaan vervangen. Er was een groot aantal borden met twee of drie van dergelijke sloten te zien, vergezeld van twee of drie ouderwetse PCI-sloten. Opvallend waren de bijbehorende kaarten: die schitterden vooral door afwezigheid. MSI had een kaart op basis van 1x PCI Express die Bluetooth en WiFi combineerde op één kaart, maar voor de rest was het aanbod bijzonder mager. Ook hier speelt het probleem dat het geen zin heeft om de eerste te zijn: de kaartfabrikanten wachten af tot de moederborden goed verkrijgbaar zijn voor ze kaarten gaan produceren.

Barebones

Hoewel barebones de afgelopen tijd sterk aan populariteit winnen en de kleine kastjes dan ook in vrij grote aantallen over CeBIT verspreid waren, was het aantal vernieuwende modellen niet erg groot. Het lijkt met de kastjes dezelfde kant uit te gaan als het met miditowers is gegaan: ontzettend veel aanbieders die allemaal vast net wat anders aanbieden, maar naar echte creatievelingen moet met een lichtje gezocht worden. Shuttle, barebonefabrikant van het eerste uur en nog steeds de grootste op dit gebied, heeft een flinke stand waar gamers zich niet hoeven te vervelen. Er staan systemen op basis van Ferrari-rode XPC's waarmee tegen gerenommeerde spelletjesfreaks of tegen bekenden kan worden gespeeld.

Aan de zijkant van de stand van Shuttle waren alle modellen uitgestald. In een prachtige opstelling staan er een kleine dertig modellen - helaas zonder enige aanduiding welk kastje precies welke features bevat. Ook bij enkele andere fabrikanten van de kastjes moest er iemand van het bedrijf aan te pas komen om duidelijk te maken waarom een klant nu eigenlijk voor hun barebone moet kiezen en niet voor die bij de stand verderop.

Shuttle heeft op de eerste dag van CeBIT twee nieuwe modellen officieel geïntroduceerd. Het eerste product is de SK83G. Het tweede model is de SS56L, gebaseerd op de SiS 661FX. Deze P4-barebone is gericht op thuisgebruik en dient ook in de woonkamer niet te misstaan. Om aan die eis te voldoen zijn zowel de CD-ROM-drive als het front panel verborgen achter een klepje. Handig bedacht is dat dit klepje aan de onderkant niet volledig sluit, zodat de klep ook dicht kan als er apparaten zijn aangesloten. In dat geval kunnen de draden via de onderkant geleid worden. Overigens beschikt de SS56L over slechts één 3,5"-slot, waar de meeste andere modellen van het bedrijf over twee van deze bays beschikken. In ruil daarvoor is het systeem drie centimeter minder hoog en bovendien drie centimeter minder breed dan de meeste andere Shuttle-barebones.

[CeBIT 2004] Shuttle SS56L (front panel)

Het front-panel van de SS56L.

Shuttle had niet alleen barebones staan. Het bedrijf is bekend geworden als moederbordenbouwer en fabriceert nog steeds moederborden voor zowel de eigen barebones als voor de desktopmarkt in ATX-formaat. Enkele van deze moederborden waren aan een muur opgehangen. Interessanter is de aanwezigheid van monitoren van het bedrijf. Shuttle is van plan naast barebones ook complete systemen te leveren en de verkoop van beeldschermen past binnen deze strategie. Voorlopig gaat het om een 17" TFT met een opvallende voet en rand die doen denken aan de schermen die Apple levert.

De Shuttle XP171 in zij- en vooraanzicht.

Epox, dat sinds vorig jaar ook in de barebonemarkt te vinden is, had de Mini Me staan. De Mini Me beschikt in tegenstelling tot de meeste andere barebones over PS/2-aansluitingen voor muis en toetsenbord aan de voorkant. Voor velen zullen de draden daar alleen maar in de weg zitten, maar sommige mensen zullen het handig vinden. Een opvallende barebone was te zien bij A-Zone, een in Taipei gevestigd bedrijf. Mensen met een duidelijke voorliefde voor felle kleuren zouden onderstaand model in hun huiskamer neer kunnen zetten. Er wordt een afstandsbediening meegeleverd en net als bij de MegaPC's van MSI is het mogelijk om zonder het systeem te booten naar radio en cd's te luisteren.

De Epox Mini Me met cardreader en CD-speler in bijpassende kleur.

[CeBIT 2004] A-Zone A865G barebone (rood)

De rode versie van de A-Zone A865G, inclusief speakers.

A-Zone was duidelijk niet de enige vertegenwoordiger van het zuidoostelijke deel van Azië. In verschillende hallen waren er complete blokken met bedrijven uit Taiwan, Hong-Kong en andere landen uit die regio. Hoewel het in eigen land in sommige gevallen grote bedrijven zijn (A-Zone heeft vijftienhonderd werknemers), zullen ze bij het overgrote deel van de bezoekers niet bekend zijn. De werkelijke reden dat sommige van deze bedrijven aanwezig zijn: ze zijn op zoek naar resellers voor dit deel van de wereld. Bij sommige stands werd hier expliciet op gewezen met posters, andere standhouders pakken het waarschijnlijk wat subtieler aan en knopen een gesprek aan met westerse bedrijven die op CeBIT staan.

3d-monitor

Bij een stand in een van de achterste hallen waren twee monitoren te zien van het bedrijf SeeReal. Dit bedrijf maakt 3d-beeldschermen voor onderzoekers en productdesigners. Zowel het model 'C-nt' als de 'C-i' waren aanwezig. Beide modellen vereisen geen brillen of andere hulpmiddelen om een diepte-effect te bereiken. In plaats daarvan worden er op zo'n manier twee beelden op het scherm gezet, dat de ogen elk een eigen beeld doorkrijgen. Daarmee is een driedimensionale weergave te bereiken. Hiervoor is het wel nodig dat de gebruiker op de goede plaats voor het scherm staat. Bij de C-nt is dit op ongeveer 65 centimeter van het scherm af en moet de gebruiker niet veel naar links of rechts bewegen.

De C-i pakt het slimmer aan: dat model heeft twee kleine camera's ingebouwd, waarmee herkend wordt waar de ogen van de toeschouwer zich bevinden. Door twee camera's te gebruiken kan ook de afstand tot het scherm bepaald worden. Als de positie bekend is, wordt het beeld daarop aangepast: de gebruiker heeft dus meer bewegingsvrijheid. Beide beeldschermen bleken een duidelijk 3d-beeld te tonen, maar zeker bij bewegende beelden liep er een soort oliekleurige waas over het scherm. Het beeld lijkt goed te gebruiken zolang er geen hoge eisen worden gesteld aan de kleurechtheid.

De SeeReal C-nt. Vooral aan de linkerkant is duidelijk te zien dat er twee beelden worden getoond - met het blote oog is dat niet te zien en is de diepte-illusie duidelijk aanwezig.

De prijs is overigens nog tamelijk bescheiden: voor de C-nt, een 20" TFT-monitor, moet ongeveer 2700 euro worden neergeteld. De C-i is meteen een stuk duurder met een prijs van ongeveer tienduizend euro. SeeReal raadt aan om een nVidia Quadro te gebruiken bij het scherm, aangezien nVidia drivers beschikbaar heeft waarmee op OpenGL en DirectX gebaseerde programma's automatisch in 3d kunnen worden getoond. Het is ook mogelijk een ATi-kaart te gebruiken, maar dan moet ondersteuning voor het 3d-beeld in de programma's zelf verwerkt zijn en dat soort programma's is nog niet erg wijd verspreid.