AMD introduceerde tijdens de techbeurs CES, begin januari, zijn nieuwste processorkoeler. Bij zowel de huidige als de toekomstige generatie processors moet deze Wraith een aantrekkelijk alternatief vormen voor de D3-koeler die AMD tot dusver meeleverde. Voor de gemiddelde tweaker was die koeler, met een koelvermogen van 125W, niet toereikend voor de FX-processor. Alleen al vanwege de geluidsproductie viel de D3 af.
De Wraith moet vooral de geluidsproductie verlagen en dus beter koelen met minder lawaai. Hoewel het totale koelvermogen, ofwel de gedissipeerde warmte, met 125W gelijk is gebleven, moet de Wraith beter presteren dankzij een groter oppervlak van de koelribben en een ventilator die meer lucht verplaatst. AMD spreekt van 24 procent meer koeloppervlak en zelfs 34 procent meer luchtstroom. Daar hoort natuurlijk ook een grotere ventilator bij; waar de D3 het met 70mm moest doen, heeft de Wraith een 92mm-ventilator, die een stuk minder toeren maakt.
De koeler is opgebouwd uit een aluminium heatsink met een koperen contactoppervlak en vier heatpipes. Een ventilator met een doorsnede van 92mm is in een flinke shroud gevat om de luchtstroom goed te richten. Het AMD-logo op de behuizing is van ledverlichting voorzien. De koeler moet vooral voor systeembouwers een adequaat model vormen, zodat niet direct in een alternatief van derden hoeft te worden geïnvesteerd.
We hebben de Wraith-koeler getest met een FX-8370, een 32nm-processor met 'acht' cores en een kloksnelheid van 4 tot 4,3GHz. Om te zien of de Wraith niet alleen een alternatief vormt voor de oude D3-stockkoeler, maar ook een acceptabele koeler is voor eindgebruikers, vergeleken we de prestaties met die van enkele 'aftermarket'-koelers die redelijk betaalbaar zijn. Zo hebben we Cooler Masters HyperX 412S, Gelids Tranquillo, en Scythes Mugen 4 en Ninja vergeleken.
We hebben de koelers op een 990FX-testsysteem getest in een behuizing, met een FX-8370-processor, een passief gekoelde voeding en dito videokaart. We vergelijken de Wraith met de oude AMD D3-stockkoeler en vier andere 'aftermarket'-koelers, waarbij we processortemperaturen idle en onder Prime95-load optekenen, net als de toerentallen van de koelers en de bijbehorende geluidsproductie. Die geluidsdruk hebben we zowel in de 690 III-behuizing op twintig centimeter afstand van de koeler gemeten, als op twintig centimeter van de voorzijde van de behuizing.
AM3-testsysteem |
|
Behuizing |
CM 690 III |
Koelers |
AMD stock D3 (70mm) AMD Wraith (92mm) CM Hyper 412S (120mm) Gelid Tranquillo Rev 2 (120mm) Scythe Mugen 4 (120mm) Scythe Samurai ZZ Rev B (92mm) |
Processor |
AMD FX-8370 |
Moederbord |
Gigabyte GA-990FXA-UD7 |
Voeding |
Seasonic Platinum Series 520W Fanless |
Ssd |
Crucial BX100 500GB |
Software |
Windows 10 Siv64 HWInfo64 Prime95 |
Idle-prestaties
We hebben allereerst de temperaturen van de FX-8370 onbelast gemeten. AMD-processors leveren echter notoir vreemde temperaturen, waarbij waarden ruim onder kamertemperatuur gerapporteerd worden. Omdat de delta's ten opzichte van kamertemperatuur negatieve waarden zouden opleveren, hebben we de temperaturen genoteerd zoals ze worden uitgelezen, bij een omgevingstemperatuur van 21 graden. We hebben deze meetwaarden vergeleken met de temperaturen die het moederbord rapporteert. Die bleken steeds 12 graden hoger te liggen en realistischere waardes op te leveren. Daarom hebben we deze temperaturen aangehouden in plaats van de cpu-temperaturen.
We hebben de geluidsproductie gemeten met de ventilators van de koelers op de laagste stand. We hebben deze toerentallen genoteerd, en de bijbehorende geluidsdruk in de behuizing gemeten op twintig centimeter van de ventilator en buiten de behuizing, en opnieuw op twintig centimeter van de voorkant.
Vervolgens hebben we de ventilators op halve snelheid gedraaid met pwm-settings 150, Prime95 een kwartier laten draaien, en de temperaturen en geluidsdrukken genoteerd. Ten slotte lieten we Prime95 weer een kwartier draaien en voerden we de metingen nog een keer uit met de ventilators op de maximale stand.
De Wraith-koeler komt prima mee met de concurrentie en vormt een aardige middenmoter. De temperaturen liggen een paar graden boven die van de Mugen 4 en Tranquillo, maar ruim onder die van de Hyper 412S en Samurai. Overigens koelt de oude stockkoeler ook aardig, maar de hamvraag is natuurlijk: welk geluid wordt daarbij geproduceerd?
Idle is de Wraith een stuk stiller dan de oude stockkoeler en ook de Tranquillo is niet zo stil als de nieuwe meegeleverde koeler. De overige aftermarketkoelers zijn echter nog een stuk stiller, wat met hogere ventilatorsnelheden alleen maar duidelijker wordt.
Gaan we echter op twintig centimeter van de voorkant van de behuizing zitten, waar je als gebruiker ook zit, dan verandert het beeld behoorlijk. Idle kun je van geen noemenswaardig geluid spreken, alleen de oude stockkoeler is hoorbaar. Op mediumsnelheid is de Wraith iets luider dan de rest, maar veel minder gehorig dan de oude stockkoeler. Ook op hoge snelheid hoor je de Wraith iets meer dan rest, maar maakt deze niet veel meer geluid dan de twee Scythe-koelers.
Overklokken
We hebben de FX-8370 nog even overgeklokt tot 4,5GHz met een flinke Vcore van 1,5V om zo de te dissiperen warmte op te drijven. Beide stockkoelers hielden het systeem stabiel, maar alleen met de Wraith-koeler bleven alle cores actief tijdens het draaien van Prime95. Met de D3-koeler trad throttling op en viel steeds een core uit. Daardoor bleef de temperatuur overigens wel marginaal lager, maar er werd ook minder werk verzet.
Gecombineerd met de redelijke koelprestaties heeft AMD dus een zeer aardige koeler uitgebracht. Voor de volledigheid geven we hieronder nog even de toerentallen van de processorkoelers.
AMD gaat de Wraith-koeler aanvankelijk met de FX-8370 meeleveren. De nieuwe bundel krijgt dan een adviesprijs van tweehonderd dollar, gelijk aan de huidige prijs met de D3-koeler erbij. De 8370 met de oude koeler zal nog steeds gebundeld worden, maar dan voor tien dollar minder. AMD belooft dat de Wraith een zinvol alternatief is voor een third-party-koeler, reden om de FX-8370 niet zonder gebundelde koeler te verkopen.
Daar heeft AMD ook wel gelijk in. De Wraith zet prima koelprestaties neer, die keurig meekomen met de prestaties van aftermarketkoelers die 25 tot 37 dollar kosten. De tien euro die je extra betaalt voor de Wraith ten opzichte van de oude D3-koeler, is dus goed besteed. Niet alleen koelt de Wraith iets beter dan de D3, vooral de geluidsproductie is stukken minder. Op beide vlakken kan de Wraith een instapkoeler vervangen. Wie wil overklokken zonder zijn koelers continu op vol vermogen te laten draaien, zal echter nog steeds naar koelers van derden willen kijken, maar de noodzaak om de meegeleverde koeler principieel te negeren is met de Wraith wel weggenomen.
/i/2000929145.jpeg?f=imagenormal)
De FX-8370 is voorlopig de enige processor die met de Wraith geleverd zal worden. Er komt voor andere processors een tweede nieuwe koeler, die 95W kan dissiperen. Ook die processorkoeler moet, net als de Wraith, een stuk stiller en beter zijn dan de huidige versie. De twee nieuwe modellen in AMD's productlijn, de A10-7860K en Athlon X4 845, krijgen deze nieuwe stille 95W-koeler. Ook enkele bestaande modellen, de Athlon X4 860K en 870K, en de A8-7650K en A8-7670K, krijgen deze koeler mee. Hoe die presteert moeten we nog zien.