Inleiding: onvermijdelijke upgrade
Pluspunten
-
Goed scherm nog verder verbeterd
-
Lange accuduur
-
Snelle en zuinige gpu
Minpunten
-
Nieuwe processor boekt nauwelijks winst aan cpu-kracht
-
Hoge prijs
Eindoordeel
In juni van dit jaar presenteerde Apple de nieuwe MacBook Air. De vernieuwingen waren er op het eerste gezicht niet aan af te zien. Het betrof dan ook vooral een interne hardware-upgrade; het uiterlijk bleef op de nieuwe stereomicrofoon na ongewijzigd. Intern werd er wel wat veranderd; er kwam een nieuwe m.2-ssd en de Ivy Bridge-processor werd vervangen door een Haswell-processor, met bijbehorende chipset. Dat was vooral goed nieuws voor de accuduur, die opliep tot 12 uur.
Het uiterlijk bleef op de nieuwe stereomicrofoon na ongewijzigd
Het was dus onvermijdelijk dat de grote broer van de MacBook Air, de MacBook Pro, vroeg of laat ook de upgrade naar de Haswell-processor kreeg. De aankondiging kwam op 22 oktober, toen de nieuwe MacBooks samen met Apples nieuwe iPads en Mac Pro werden aangekondigd. Ook hier bleven de uiterlijke wijzigingen beperkt. Van de behuizing van de 13,3"-MacBook met Retina-scherm werd een millimeter afgeschaafd, terwijl het uiterlijk van de 15"-MacBook Pro ongewijzigd bleef.
/i/1384783674.jpeg?f=imagenormal)
Intern veranderde er wel het nodige. De Haswell-processor verving zowel de Ivy Bridge-cpu als de Nvidia GT650M-gpu. Een dedicated videokaart, Nvidia's GeForce GT 750M, wordt alleen nog in het duurdere model geleverd. De goedkopere modellen moeten het doen met de in de cpu geïntegreerde gpu. Net als de MacBook Air heeft de MacBook Pro de beschikking gekregen over een m.2-ssd en wifi via de 802.11ac-standaard. Tot slot ondersteunen de twee Thunderbolt-aansluitingen versie 2 van het protocol, goed voor een maximale overdrachtssnelheid van 20Gbit/s.
Wij testten het basismodel van de 15"-MacBook Pro, voorzien van een Core i7-4750HQ-processor. Deze mobiele quadcore-processor is uitgerust met Intels Iris Pro 5200-gpu. Acht gigabyte werkgeheugen, een 256GB-ssd en uiteraard een Retina-paneel maken het plaatje compleet. Omdat het bij deze nieuwe MacBook Pro vooral om een processor-upgrade gaat en het uiterlijk onveranderd is gebleven, ligt de focus van deze review op de prestaties van de processor en de ingebouwde gpu, en natuurlijk kijken we daarbij ook naar de weerslag die de upgrade heeft op de accuduur.
Hardware en Cinebench
Alle MacBook Airs en MacBook Pro's met Retina-scherm zijn sinds kort uitgerust met Haswell-processors, maar alleen de 15"-modellen krijgen de beschikking over Core i7-processors met Iris Pro-gpu's. Intel maakt voor Haswell gebruik van verschillende gpu's, die geïntegreerd zijn in de processors, met codenamen GT1, GT2 en GT3. De verschillende gpu's bevatten respectievelijk tien, twintig en veertig execution units.
Het cachegeheugen kan zowel door de cpu als door de gpu gebruikt worden
De snelste gpu, GT3, gaat door het leven als HD 5000 of Iris 5100 en is voornamelijk terug te vinden in ultrabook-processors. De Iris Pro 5200-gpu, waarover de MacBook Pro beschikt, heeft een GT3e-gpu. Het gaat daarbij om dezelfde chip als bij de GT3, maar de processor is voorzien van 128MB L4-cachegeheugen. Dat cachegeheugen kan zowel door de cpu als door de gpu gebruikt worden en wordt dynamisch gealloceerd, afhankelijk van de noodzaak voor cpu- of gpu-kracht. Dat moet in theorie spectaculaire prestaties voor een igp opleveren. Omdat dit de eerste keer is dat we een processor met Iris Pro-gpu testten, installeerden we Windows 8.1 naast OS X om de prestaties in verschillende games te testen.
Cinebench
We beginnen onze benchmarks echter met de cpu-kant van het verhaal. In Cinebench 11.5 draaiden we de multi- en de singlecore-test. In de multitest gebruikt de processor alle threads om een 3d-afbeelding te renderen. De quadcore-processor in de MacBook Pro maakt gebruik van hyper threading en rendert daardoor met acht threads. We draaiden Cinebench zowel in Windows 8.1 (oranje), als in OS 10.9 (groen).
Cinebench 11.5 - Multi |
Systeemnaam | Processor | in Punten, hoger is beter |
BTO 17CL56 |
Core i7 4900MQ |
*******
7,78 |
Alienware 17 |
Core i7 4800MQ |
*******
7,25 |
Dell precision M6700 |
Core i7-3920XM |
******
7,22 |
Asus G750JX |
Core i7 4700HQ |
******
6,96 |
Apple MacBook Pro retina 15" (2012) |
Core i7-3720QM |
******
6,69 |
MacBook Pro Retina (najaar 2013, Windows 8.1) |
Core i7-4750HQ |
******
6,37 |
XNB Destiny IV15 |
Core i7-3630QM |
******
6,24 |
Samsung Chronos 17 |
Core i7-3615QM |
******
6,21 |
MacBook Pro Retina (najaar 2013) |
Core i7-4750HQ |
******
6,20 |
Apple MacBook Pro retina 13 |
Core i5-3210M |
***
2,82 |
In eerste instantie lijkt de score van de nieuwe MacBook Pro in de bovenstaande tabel tegen te vallen, maar dat valt mee. Om te beginnen is onze Haswell-MacBook het basismodel, terwijl de MacBook Pro met Retina-scherm die we eerder testten juist het duurdere model met de snellere processor is. De i7-3720QM in dat duurdere model tikt op maximaal 3,6GHz, terwijl de nieuwe i7-4750HQ maximaal 3,2GHz doet. Het basismodel van 2012 beschikte over een Core i7-3615QM, terwijl er begin 2013 een kleine upgrade werd gemaakt naar OS X Mountain Lion en een Core i7-3630QM. De relatief lage kloksnelheid van de Core i7-4750HQ is overigens niet verwonderlijk; het energieverbruik van de cpu moet binnen de perken blijven omdat er tdp-ruimte moet blijven voor de in de processor ingebouwde Iris-gpu.
Cinebench 11.5 - Single |
Systeemnaam | Processor | in Punten, hoger is beter |
BTO 17CL56 |
Core i7 4900MQ |
*******
1,70 |
Alienware 17 |
Core i7 4800MQ |
*******
1,65 |
Dell precision M6700 |
Core i7-3920XM |
******
1,56 |
Asus G750JX |
Core i7 4700HQ |
******
1,45 |
MacBook Pro Retina (najaar 2013, Windows 8.1) |
Core i7-4750HQ |
******
1,41 |
Apple MacBook Pro retina 15" (2012) |
Core i7-3720QM |
******
1,41 |
Samsung Chronos 17 |
Core i7-3615QM |
******
1,36 |
XNB Destiny IV15 |
Intel I7-3630QM |
******
1,34 |
MacBook Pro Retina (najaar 2013) |
Core i7-4750HQ |
*****
1,33 |
Apple MacBook Pro retina 13 |
Core i5-3210M |
*****
1,22 |
De singlecore-test levert niet veel verschillen op ten opzichte van de multicore-test. De volgorde blijft gelijk, alleen is het gat tussen de quadcore-laptops en de MacBook Pro 13 met dualcore-processor logischerwijs kleiner. In Windows 8.1 is de Cinebench-score wat hoger dan in OS X. Dat zegt waarschijnlijk meer over Cinebench dan over de processorkracht in de beide besturingssystemen.
In de OpenGL-test van Cinebench hebben we het vergelijkingsmateriaal wat aangepast. De gamelaptops en het Dell-workstation beschikken namelijk over snelle GeForce- en Quadro-videokaarten, die enorm hoog scoren in deze test, maar geen nuttig vergelijkingsmateriaal vormen. Vandaar de vergelijking met andere igp's en de GT 650M, die Apple in de 2012-versie van de MacBook Pro Retina monteerde. De Iris Pro-gpu lijkt in ieder geval een stap vooruit te zijn ten opzichte van de losse GT 650M-videokaart.
Praktijktests en games
Naast Cinebench draaiden we onze gebruikelijke realworld-benchmarks van Adobe en Handbrake, en we speelden een spelletje op de Iris Pro-gpu. Vergelijkingsmateriaal dat alleen uit andere MacBooks bestaat is moeilijk te vinden, dus namen we voor de volledigheid ook enkele Windows-laptops mee.
De nieuwe MacBook Pro is de snelste MacBook die we tot nu toe de Retouch Artist-test lieten doen. De Windows-laptops zijn nog sneller, maar daarop gebruikten we een andere versie van Photoshop en een ander besturingssysteem, dus kunnen we de resultaten niet echt vergelijken.
In Lightroom exporteerden we 24 foto's en ook in deze test is de Haswell-processor sneller dan de processors in alle eerder geteste MacBooks.
Handbrake, Haswell en OS X bleken in onze eerdere review met de MacBook Air al een goede combinatie, en dat is op deze MacBook niet anders. De nieuwe MacBook is ruim sneller dan de Windows-laptop met betere specificaties en is ook zijn Ivy Bridge-voorganger te snel af.
Games: Sleeping Dogs, DiRT: Showdown en Grid 2
We konden het niet laten om Windows 8.1 te installeren en enkele gamebenchmarks te draaien om de kracht van de Iris Pro-gpu te testen.
Op een resolutie van 1280x720 pixels en medium-instellingen is Sleeping Dogs prima te spelen op de Intel-gpu. Opvallend is dat AMD's HD 8870M, toch wel een high-end mobiele gpu, moet buigen voor de Iris Pro 5200. Daarbij moet wel opgemerkt worden dat we de Ativ Book 8 in juli van dit jaar testten, en dat de prestaties dankzij driverupdates ondertussen hoger kunnen liggen.
Wie op 1920x1080 pixels Sleeping Dogs wil spelen, kan met de Iris Pro een aardig eind komen, maar het houdt niet over; de minimale framerate zakt onder de 30fps. Opnieuw is de Intel-gpu sneller dan AMD's HD 8870M.
DiRT: Showdown - 1920x1080 - Ultra - 4xAA |
Systeemnaam | Processor | GPU | Minimum- / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
Alienware 17 |
Core i7 4800MQ |
GTX 780M |
******
+
*
77,3 / 93,3 |
XNB Destiny IV15 |
Core i7-3630QM |
HD 7970M |
****
+
**
58,7 / 77,9 |
Asus G750JX |
Core i7 4700HQ |
GTX 770M |
****
+
*
51,9 / 62,6 |
Samsung Ativ Book 8 |
Core i7 3635QM |
HD 8870M |
**
+
*
30,9 / 38,8 |
MacBook Pro Retina (najaar 2013) |
Core i7-4750HQ |
Intel Iris Pro 5200 |
*
+
*
17,3 / 21,6 |
Op basis van de resultaten in Sleeping Dogs hadden we een hoger resultaat verwacht in DiRT: Showdown, maar in deze game moet de Iris Pro de dedicated videokaarten in de andere laptops voor laten gaan. Al met al zijn het toch goede resultaten voor een geïntegreerde gpu.
Tot slot draaiden we Grid 2. Bij gebrek aan vergelijkingsmateriaal is deze benchmark alleen indicatief voor de prestaties van de gpu. Op 1280x720 pixels en medium-instellingen is de game in ieder geval een fluitje van een cent voor de Iris Pro.
Scherm: bijna perfect
Het woord Retina in de naam van een Apple-product moet garant staan voor een goede beeldkwaliteit. Het trucje is bekend; neem een gewoon MacBook-ips-paneel, verviervoudig de resolutie, zorg er vervolgens voor dat de backlight hard genoeg kan branden om tussen alle transistors door te schijnen, maak de kleuren kloppend en voilà: Retina!
Helderheid en contrast
De Retina-schermen in MacBooks die we eerder hebben getest, konden op het gebied van kleurreproductie en witbalans onze goedkeuring wegdragen, maar wat schermhelderheid betreft zaten ze bij de middenmoot. De hoge pixeldichtheid maakt het niet makkelijk voor de backlight om tussen alle transistors door nog wat licht op het scherm te werpen.
Toch heeft Apple de maximale schermhelderheid nog iets weten op te schroeven. Deze bedraagt nu 388cd/m². Hoger dan de 338 en 337cd/m² die we hebben gemeten op de vorige generatie MacBook Pro's met Retina-schermen, en dicht bij een non-Retina-MacBook Pro uit 2011, met een schermresolutie van 1440x900 pixels.
Over de schermhelderheid zijn we tevreden en door de zwartwaarde van 0,39cd/m² komen we uit op een contrastverhouding van 981:1, wat een prima resultaat is. De contrastverhouding op de vorige generatie 13,3"-MacBook Retina, die we eerder hebben gemeten, bedroeg 750:1. Die waarde is niet opgenomen in de tabel omdat we eerder de contrastmetingen deden bij 180cd/m², terwijl we dat tegenwoordig bij maximale helderheid doen. Hoewel dat in theorie weinig verschil maakt, hebben we de tests gescheiden om geen onjuiste vergelijkingen te maken.
Kleurfout en witbalans
De Retina-schermen blinken altijd uit in kleurweergave en witbalans, en de nieuwe MacBook Pro is daarop geen uitzondering. Niet eerder hebben we op een laptop een kleurfout gemeten die zo laag is als bij deze MacBook Pro. Blauw had iets meer verzadigd mogen zijn, blijkt uit de DeltaC-grafiek, maar dan hebben we het over een klein foutje.
/i/1384853422.png?f=imagenormal)
/i/1384853421.png?f=imagenormal)
Ook van de gemeten witbalans worden we blij. Het zal met het blote oog niet zichtbaar zijn, maar bij lichte kleuren wil het scherm wat te veel blauw weergeven. Daardoor komt de gemiddelde kleurtemperatuur iets boven de ideale 6504 kelvin te liggen, maar ook daar liggen we niet wakker van. Zo blijkt dat Apples vorige Retina-schermen, die al niet beroerd waren, toch nog voor verbetering vatbaar waren en nadert dit nieuwe scherm de perfectie.
Accuduur: steengoed in Safari
Accu's zijn in de afgelopen jaren maar mondjesmaat beter geworden, terwijl de accuduur van laptops er wel een stuk op vooruit is gegaan. Dat hebben we vooral te danken aan hardware- en softwareoptimalisaties. De Haswell-processor weet het energieverbruik bijzonder goed binnen de perken te houden. Dat wisten we al van de MacBook Air, die we eerder testten. Die MacBook Air was nog uitgerust met OS X Mountain Lion, maar op de nieuwe MacBook Pro draait natuurlijk OS X Mavericks.
In Mavericks is Apple ook de strijd aangegaan met het energieverbruik. Het besturingssysteem bevat onder andere Timer Coalescing, waarmee low-level bewerkingen niet continu uitgevoerd worden, maar gegroepeerd worden en vervolgens allemaal tegelijk worden uitgevoerd. De processor hoeft daardoor maar één keer naar een hogere power state te schakelen voor de groep bewerkingen en staat daardoor langer in de energiezuinige idle-status.
App nap vertraagt programma's die volledig op de achtergrond draaien en geen belangrijke taken uitvoeren, zoals het afspelen van muziek of het downloaden van een bestand. Vergelijkbaar is Safari power saver, dat plug-ins uitschakelt die elementen weergeven in de marges van een website. Daarnaast comprimeert Mavericks inactieve programma's in het werkgeheugen, zodat er meer ruimte overblijft voor actieve apps en er bij vollopend geheugen minder snel naar de ssd geschreven wordt. De resultaten in de accutests zien er dus op voorhand rooskleurig uit voor de MacBook Pro.
Accutest: MacBook Pro 2013
We draaiden de accutests nog volgens het oude accutestprotocol. Dat houdt in dat in we in de browsetest iedere vijftien seconden een nieuwe webpagina laden. Met ingang van de volgende review stappen we over op een nieuwe browsetest, omdat we voor het oude protocol gebruikmaakten van een iframe, waarin de websites geladen werden. Dat brengt automatisch cross domain linking met zich mee, dat sinds iOS 7 geblokkeerd wordt door Safari op de iPad en dat in de bèta's van Google Chrome ook al wordt tegengehouden. Oftewel, binnen niet al te lange tijd zou onze oude browsertest niets anders zijn dan een wit iframe, met een tellertje erboven.
De keuze voor de native browser levert consistentere resultaten op
We hebben de browsetest daarom omgebouwd en realistischer gemaakt, door scrolling toe te voegen. In plaats van iedere keer vijftien seconden naar een statische webpagina te kijken, proberen we het browsen beter te simuleren door langer op dezelfde pagina te blijven en deze dan ook van top tot teen te scrollen. De tijd die op een pagina wordt doorgebracht hebben we ook laten afhangen van de lengte van de pagina. Daarnaast zijn we van browser gewisseld. In Windows gebruiken we nu Internet Explorer en in OS X gebruiken we Safari. De keuze voor de native browser levert consistentere resultaten op, omdat deze browsers minder vaak van rigoureuze updates worden voorzien dan bijvoorbeeld Firefox en Chrome. Daarnaast leidt de native browser vanwege een betere integratie met het besturingssysteem tot hogere resultaten. Vooral de combinatie van OS X en Safari doet veel goeds voor de accuduur.
Bij deze browsetest moeten we het nog doen met het oude testprotocol, omdat de MacBook al terug naar Apple was voordat we het nieuwe testsysteem konden uitrollen. We draaiden de test wel met verschillende browsers. Normaal gesproken gebruiken we Google Chrome (oranje), maar we draaiden de test ook met Safari (groen). Daarbij wordt ook meteen duidelijk dat Safari, in ieder geval als je onderweg bent, de browser of choice is voor de MacBook Pro.
Het verschil bedraagt bijna drie uur, wat betekent dat Safari 38 procent langer meegaat dan Google Chrome in dezelfde test. Het verschil is groot, maar eigenlijk verwachtten we dat al. Toen we in de afgelopen zomer de MacBook Air testten, oogstten we kritiek door Chrome te gebruiken in plaats van Safari. In Chrome ging de Air ruim acht uur mee, terwijl de laptop in Safari bij een hertest rond de door Apple opgegeven twaalf uur uitkwam.
In de videotest draaiden we VLC op de MacBooks om een mkv-bestand af te spelen. Het gaat om een aflevering van Lost in 720p-resolutie. Ook deze test wordt in de toekomst aangepast; we gaan gebruikmaken van 1080p-materiaal dat gecodeerd is met behulp van de h264-codec en dat zonder externe codecs zowel door QuickTime als door Windows Media Player kan worden afgespeeld. In de oude versie van de test scoort de MacBook Pro redelijk, maar de MacBook Air doet het een stuk beter. Het relatieve verschil tussen de twee MacBooks is in de videotest een stuk groter dan in de browsetest.
Fotogalerij en specificaties
Specificaties
Merk en uitvoering |
|
Categorie |
Laptops |
Merk |
Apple |
Serie |
MacBook Pro |
Product |
Apple MacBook Pro 15,6" (najaar 2013) |
Uitvoering |
15,6" (najaar 2013) 2,0GHz 8GB 256GB |
Afbeeldingen |
/i/1382470065.png?f=thumblarge) /i/1382469976.png?f=thumblarge) /i/1382470032.png?f=thumblarge) |
Prijs en beoordeling |
|
Laagste prijs |
€ 1.905,75 Vergelijk prijzen |
Aantal aanbieders |
28 winkels |
Eerste prijsvermelding |
woensdag 23 oktober 2013 |
Beoordeling |
Score: 5 (1 review) |
Overige specificaties |
|
Laptoptype |
Notebook |
Multitouch-touchpad |
Ja |
Laptopextra's |
Cardreader, Verlicht toetsenbord, Webcam |
Besturingssysteem |
OS X 10.9 |
Accucapaciteit (Wh) |
95Wh |
Kleuren |
Aluminium |
CPU en moederbord |
|
Snelheid |
2GHz |
Maximale turbofrequentie |
3,2GHz |
Scherm en videokaart |
|
Schermdiagonaal |
15,6" |
Schermresolutie |
2880x1800 |
Backlight |
Led: Edge-lit |
Beeldschermcoating |
Glanzend |
Videochip |
Intel Iris Pro |
Afmetingen en gewicht |
|
Gewicht |
2,02kg |
Hoogte |
18mm |
Lengte |
247,1mm |
Breedte |
358,9mm |
Geheugen |
|
Geheugengrootte |
8GB |
Maximum- intern geheugen |
16GB |
Geheugentype |
DDR3 (SODIMM) |
Opslag |
|
Hardeschijftype |
Solid State Disk |
Opslagcapaciteit |
256GB |
Aantal SSD |
1 |
Interfaces |
|
Video uit |
HDMI, Mini Display Port |
Verbinding (USB/FW) |
2x USB 3.0 |
Verbinding (overige) |
2x Thunderbolt 2 |
Verbinding (wlan) |
802.11a, 802.11ac, 802.11b, 802.11g, 802.11n |
5GHz-ondersteuning |
Ja |
Verbinding (Bluetooth) |
Bluetooth 4.0 |
Taal |
|
Indeling |
Qwerty |
Taal |
US Internationaal |
Garantie en bijzonderheden |
|
Fabrieksgarantie |
1 jaar carry in |
Meer |
Productinformatie van de fabrikant |
Conclusie
Toen Apple de nieuwe MacBook Pro's aankondigde, viel op dat er naast de haast verplichte upgrade naar een Haswell-processor ook een prijsverlaging werd aangekondigd. Tweehonderd euro ging van de prijs af, waardoor het basismodel met 15"-scherm op het moment van schrijven aan te schaffen is voor 'slechts' 2029 euro.
We waren aangenaam verrast door de framerates die we haalden
Voor dat geld krijg je een MacBook met een ongewijzigd uiterlijk ten opzichte van de vorige generatie, maar wel met een langere accuduur, een nog beter scherm en een iets snellere processor. De prestaties van de Haswell-processor vallen in de meeste tests die we draaiden niet tegen, maar het is geen enorme sprong voorwaarts ten opzichte van Ivy Bridge. Als we de processors van de huidige en vorige basismodellen naast elkaar leggen, dan is Ivy Bridge zelfs af en toe sneller vanwege de hogere klokfrequentie en hogere turbosnelheid van de processor.
Die lagere klokfrequentie is natuurlijk nodig om tdp-ruimte te maken voor de Iris Pro-gpu. Ten opzichte van de vorige MacBook met Retina-scherm is de tdp met slechts twee watt gestegen, terwijl de Iris Pro-gpu sneller is dan de HD4000 en de Nvidia GT 650M. We belastten de gpu met enkele games en waren aangenaam verrast door de framerates die we haalden.
/i/1384783675.jpeg?f=imagenormal)
Het kiezen voor een igp en het weglaten van een losse videokaart scheelt bovendien in het energieverbruik, dat met de Haswell-processor toch al flink wordt teruggedrongen. Dat levert in onze browsetest met Safari een accuduur van ruim tien en een half uur op. De filmtest scoorde bijna vijf en een half uur, maar daar zit nog wel wat rek in als QuickTime wordt gebruikt in plaats van VLC.
Alles bij elkaar is de nieuwe MacBook Pro dus een verbeterde versie van de vorige MacBook Pro Retina, maar dan met een lagere prijs. 2029 euro is echter nog steeds een hoop geld; er zijn voor dat geld genoeg Windows-laptops met een snellere combinatie van processor en gpu te krijgen. Anderzijds
is de keuze voor een Mac natuurlijk ook afhankelijk van het besturingssysteem. Wil je OS X, dan ben je aan een Mac gebonden. Wil je een mobiele Mac van 15", dan koop je met de nieuwe MacBook Pro een snelle laptop, met de beste kleurweergave die we tot nu toe bij Tweakers voorbij hebben zien komen. Heb je een MacBook Pro van de vorige generatie, dan zouden we een upgrade nog even laten zitten, omdat de snelheid er niet enorm op vooruitgaat en ook de OS 10.9-software gratis te verkrijgen is. Is de accuduur van tien en een half uur belangrijk voor je, dan is de upgrade wellicht de moeite waard.
Pluspunten
-
Goed scherm nog verder verbeterd
-
Lange accuduur
-
Snelle en zuinige gpu
Minpunten
-
Nieuwe processor boekt nauwelijks winst aan cpu-kracht
-
Hoge prijs
Eindoordeel