Inleiding
Inleiding
We hebben het aan Microsoft en Intel te danken dat we tegenwoordig allerlei nieuwe soorten laptops zien. Intels ultrabookhardware maakt dat modellen steeds dunner worden en Microsoft heeft met Windows 8 een besturingssysteem afgeleverd dat geoptimaliseerd is voor touchscreens.
Dat betekent niet dat fabrikanten slechts doen wat die twee bedrijven hen opdragen; op de ontwerpafdelingen van notebookfabrikanten wordt druk geëxperimenteerd met de meest exotische laptopconcepten en laptops met draaibare en kantelbare schermen doen tegenwoordig dan ook geen wenkbrauwen meer fronsen.
Samsung gaat nog een stapje verder met de Ativ Q. In beginsel is het een ultrabook, maar dan met een speciaal scharnier waardoor het apparaat in meerdere standen gebruikt kan worden: als een notebook en als een tablet en daarnaast is er ook een presentatiestand aanwezig. Maar het is niet alleen de hardware die de Ativ Q bijzonder maakt; de software is zo mogelijk nog interessanter. Samsung levert namelijk niet alleen Windows 8 mee, maar ook een volwaardige versie van Googles Android.
Direct na de introductie hadden we de kans om de Ativ Q aan te tand te voelen en keken we of de Koreaanse fabrikant het beste van twee softwarewerelden bij elkaar heeft weten te brengen.
Zowel Windows 8 als Android, hoe werkt dat?
Toen we in de zaal zaten bij de presentatie van de Ativ Q vroegen we ons meteen af hoe Samsung dit klaargespeeld had. Draaide Android werkelijk tegelijk met Windows op het apparaat? Werkte Samsung met een oplossing die gebaseerd was op virtuele machines? Dat bleek niet het geval, zagen we toen we het apparaat in handen kregen.
De ATIV Q draait gewoon op Windows 8. Android is aanwezig via een app die op de Ativ Q bekendstaat als 'Dual OS'. Deze app leeft net zoals een reguliere Windows-applicatie in de 'Program Files'-map en heeft zijn eigen tegel op het Windows 8-startscherm. Binnen de Android-omgeving wordt op de systeembalk een extra knop weergegeven die de gebruiker snel weer terug naar Windows 8 brengt. Verder is de Android-versie die Samsung op dit moment gebruikt geheel standaard; je kunt er dus hetzelfde mee als op een Nexus-apparaat van Google en hebt gewoon toegang tot de Play Store.
/i/1371776261.jpeg?f=imagenormal)
Hoe de Android-implementatie precies werkt konden de aanwezige Samsung-medewerkers ons niet vertellen, maar het is in ieder geval niet een oplossing die we eerder gezien hebben. De implementatie van Samsung lijkt in ieder geval niet gebaseerd op emulatie van de arm-versie van Android; een vlugge blik op de programmabestanden duidt erop dat dit een echte native x86-oplossing is.
Daarom valt de werking van Android op de Ativ Q tegen; het besturingssysteem draait gewoon niet zo snel als je zou verwachten van een Haswell Core i5-systeem. Simpelweg door het besturingssysteem navigeren gaat niet zo vloeiend als op een high-end Android-telefoon of -tablet: het lijkt wel alsof de interface slechts met een fps of 20 gerenderd wordt. Ook de browser voelt traag aan, zeker in vergelijking met Internet Explorer 10 in Windows 8.
Daarnaast is de interface niet scherp. Hoewel de Ativ Q over een scherm met een hoge resolutie beschikt, maakt de Android-omgeving daar geen gebruik van. Alles lijkt op een lage resolutie gerenderd te worden waarna het geheel opgeschaald wordt naar de native resolutie van het beeldpaneel. Dat resulteert in korrelig beeld; de labels onder de icoontjes in het startscherm zijn overduidelijk blokkerig en ook bij teksten op webpagina's valt op hoe onscherp alles is.
/i/1371776263.jpeg?f=imagenormal)
Wellicht hangt het samen met de matige prestaties. Als Samsungs Android-implementatie geen gebruik kan maken van hardwarematige versnelling, en de graphics door de cpu afgehandeld worden, is het niet gek dat de resolutie omlaag geschroefd moet worden. Gek genoeg draaien simpele games, zoals Angry Birds, prima. Ook het schakelen tussen Windows 8 en Android verloopt erg vlot, dat heeft Samsung in ieder geval goed voor elkaar.
Tijdens onze korte hands-on werd duidelijk dat Android niet gemaakt is om als app binnen Windows 8 te draaien. In Microsofts besturingssysteem is het namelijk mogelijk om een app te sluiten door van de bovenste schermrand naar beneden te vegen, een beweging die binnen Android gebruikt wordt om de notificatiebalk naar beneden te trekken. Het gebeurde dus een aantal keer dat we in Android probeerden naar de notificaties te kijken, maar per ongeluk het besturingssysteem afsloten.
We hebben nog genoeg vragen over de werking van Android op de Ativ Q, vooral op technisch niveau. Voor nu is in ieder geval duidelijk dat de resolutie ondermaats is en de prestaties ook tegenvallen. En dat vinden we jammer, want het idee is heel interessant. Als het Samsung lukt om deze technologie te optimaliseren, dan hebben ze misschien een troefkaart in handen. Een 10,1"-tablet waarbij gebruikers kunnen kiezen tussen Windows 8 en Android zou een erg interessant product zijn.
De Ativ Q als ultrabook en als tablet
De Ativ Q is een zogenaamde hybride ultrabook die op verschillende manieren gebruikt kan worden. De meest gangbare positie is met het scherm onder een kleine hoek, zodat het toetsenbord vrij is en het geheel op een traditionele notebook lijkt. Een regulier touchpad is echter niet aanwezig. Samsung heeft als vervanging een kleine trackpoint in het toetsenbord geïntegreerd, die je misschien kent van Lenovo-laptops, maar in de praktijk werkt een trackpad toch fijner. Natuurlijk is ook het touchscreen beschikbaar, en dat is zeker in de Windows 8-interface een uitkomst.
/i/1371776262.jpeg?f=imagenormal)
Het toetsenbord heeft een ietwat aparte indeling. Aan de linkerzijde is een extra kolom opgenomen, waardoor de rest van het toetsenbord voor het gevoel een beetje rechts van het midden zit. Die extra toetsen aan de linkerzijde kunnen gebruikt worden om bijvoorbeeld het geluidsniveau of de schermhelderheid in te stellen. Wat verder nog opvalt is de kleine backspace-knop, die moeilijk te vinden is als je niet goed naar de toetsen kijkt. Beide wijzigingen aan de layout zorgen ervoor dat de Ativ Q voor mensen die blind typen in het begin waarschijnlijk even wennen zal zijn. Met de toetsaanslag is echter weinig mis en het bord veert niet overdreven veel mee.
Opvallend aan de constructie van de Q is de wijze waarop Samsung de hardware ingebouwd heeft. Bij een normale laptop zit alle hardware in het onderste deel, onder het toetsenbord, maar bij de Q zit alles weggewerkt in het scharnier. De helft met het toetsenbord bestaat van binnen bijna volledig uit accucellen. Puur uit technisch oogpunt is dit een mooie staaltje werk. Ook het scharnier zelf zit goed in elkaar; het voelt niet goedkoop of losjes en hoewel het scherm makkelijk te kantelen valt, veert het niet ver door als het touchscreen gebruikt wordt.
:fill(white)/i/1371776273.jpeg?f=thumb)
Omdat bijna alle hardware in het scharnier zit, vind je daar ook de meeste aansluitingen: de usb 3.0-poort, de micro-hdmi-uitgang en de micro-sd-kaartlezer. Die zijn dus niet bereikbaar als het scherm neergeklapt is, en dat is niet erg praktisch. Gelukkig is het dan nog wel mogelijk om de usb 2.0-poort te benaderen die in de onderste helft verwerkt zit. In diezelfde helft zit aan de linkerzijde nog een uitgang waar een ethernet-converter ingeprikt kan worden.
/i/1371776271.jpeg?f=imagenormal)
Als je het scherm plat op het toetsenbord neerklapt, verandert de Ativ Q in een grote 13,3"-tablet. Dat is echter niet het soort tablet dat je in de trein gebruikt of makkelijk vasthoudt. Door zijn gewicht van 1,3KG is het bijna altijd nodig om de Q ergens op te laten rusten. We hebben serieus geprobeerd om de Q met één hand vast te houden zodat we met de andere hand het touchscreen konden bedienen, maar dat is verre van comfortabel.
Een Haswell-cpu en een schermresolutie van 3200x1800 pixels
De Android-functionaliteit is natuurlijk een extraatje, in beginsel is de Ativ Q een ultrabook. Samsung heeft zich niet ingehouden bij het uitzoeken van de verschillende componenten: hij wordt aangedreven door een Core i5-cpu uit Intels nieuwste Haswell-generatie. de Core i5-4200U, met een kloksnelheid van 1,6GHz. Daarnaast is nog 4GB werkgeheugen aanwezig en de ssd heeft een grootte van 128GB.
Die combinatie maakt dat Windows 8 vlotjes draait, en dat is gezien de resolutie van het scherm geen geringe prestatie. Het beeldpaneel heeft namelijk een resolutie van 3200 bij 1800 beeldpunten. Dat betekent dat er viermaal zoveel pixels aanwezig zijn als bij een scherm met een resolutie van 1600x900 pixels. Het is misschien geen 4K, maar in vergelijking met full-hd-schermen is het verschil erg groot.
/i/1371776277.jpeg?f=imagenormal)
Op papier dan, want in de praktijk wordt het op een gegeven moment nog moeilijk om al die extra pixels op te merken. Als je met je neus op het scherm zit is inderdaad te zien dat het beeld uit meer pixels opgebouwd is dan bij een full-hd-scherm, maar van een afstandje is het verschil niet overduidelijk. Daarmee willen we niet impliceren dat het scherm van de Ativ Q niet mooi is. Integendeel zelfs. Naast de hoge resolutie kent het scherm goede kijkhoeken, een mooie kleurreproductie en een hoge helderheid. Volgens Samsung zou het scherm zelfs in fel zonlicht goed af te lezen moeten zijn. We vragen ons wel af of die extreem hoge resolutie echt nodig is, en of het geen grote impact heeft op de accuduur. Op die vraag moeten we het antwoord vooralsnog schuldig blijven.
Hoewel Windows 8 niet gemaakt is voor zulke hoge resoluties valt het in de praktijk gelukkig wel mee met scaling-problemen. Sommige desktop-applicaties zijn moeilijk bruikbaar omdat de interface klein en priegelig weergegeven wordt, maar de programma's en dialoogvensters binnen Windows 8 ogen prima. Ook de nieuwe apps die binnen de Modern UI draaien, schalen mooi mee.
Tot slot
We vinden het bewonderenswaardig dat Samsung niet alleen nieuwe dingen probeert op hardwaregebied, maar ook op het vlak van software. Meeleveren van Android is een leuke zet die op papier een schot in de roos lijkt, maar de uiteindelijke implementatie valt tegen. De snelheid is niet wat we van een dergelijk systeem verwachten en het beeld ziet er simpelweg korrelig uit. Dat maakt dat de Android-omgeving echt als een stap terug voelt in vergelijking met de Windows 8-omgeving, en dat kan natuurlijk nooit Samsungs bedoeling zijn geweest.
Als we Android even wegdenken is er gelukkig ook genoeg positiefs te melden over de Ativ Q. Zo zit het apparaat goed in elkaar, heeft Samsung voor snelle hardware gekozen en is het scherm indrukwekkend. Ook de constructie met het scharnier is dik in orde, en Samsung lijkt op dat vlak een goede balans gevonden te hebben tussen stevigheid en bruikbaarheid.
We zijn alleen niet weg van het concept. Met de individuele onderdelen kan je een mooie ultrabook bouwen - en dat heeft Samsung ook gedaan - en daarvan kunnen we ons de doelgroep indenken. Bij de Ativ Q is het moeilijker. Het is vanwege zijn schermdiagonaal van 13,3 inch en gewicht van 1,3 kilogram geen tablet in de traditionele zin van het woord, en als je hem als ultrabook gebruikt is het touchpad toch een gemis.
Een product voor de massa is het dus zeker niet. Mocht er een niche voor zijn, dan moet die wel bestaan uit rijke mensen, want de Ativ Q gaat 1700 euro kosten. Voor dat geld verwacht je een geweldig apparaat dat haast geen fouten kent, en dat is de Ativ Q zeker niet.