Inleiding: beloften, beloften
Nu Symbian wordt uitgefaseerd en Palm OS al een tijdje dood en begraven is, is er eigenlijk niet heel veel keuze meer voor fabrikanten op het gebied van smartphone-besturingssystemen. Android is vrij verkrijgbaar en wordt dan ook door veel fabrikanten gebruikt. Windows Phone is het meest bruikbare alternatief.
Dat komt voornamelijk omdat gesloten systemen een aanzienlijk deel van de markt in handen hebben. Behalve Android zijn iOS en BlackBerry OS de grootste mobiele OS'en, maar die mag geen andere fabrikant gebruiken. Samsung heeft zijn eigen Bada -platform aangeboden aan andere fabrikanten, maar die zagen het niet zitten om software te gebruiken en te promoten die in handen is van een concurrent.
Er moeten dus bedrijven van buiten komen om deze situatie te doorbreken. En dat gebeurt ook: Mozilla, Ubuntu-maker Canonical en Intel hebben alledrie grootse plannen in de smartphonewereld.
Ubuntu draaien op een smartphone is niets nieuws: gebruikers van veel modellen smartphones kunnen dat nu al doen. De HTC HD2 is een voorbeeld van een toestel waar je Ubuntu op kunt zetten.
Probleem is dat het weinig nuttig is: je kunt niet bellen vanuit Ubuntu en ook sms werkt niet. Bovendien is de interface niet echt gemaakt voor kleinere schermen, waardoor het lastig te bedienen is.
Canonical heeft plannen om een mobiele versie van Ubuntu uit te brengen, maar zover is het nog lang niet. Een tussenstap is Ubuntu For Android. Daarbij staat Ubuntu op een Android-toestel, maar het kan alleen worden gebruikt in combinatie met een grote monitor en hdmi-kabel. Wel is er integratie met de contacten, browsergeschiedenis en alle andere apps op het toestel.
Mozilla is met Boot2Gecko al verder: het heeft het mobiele besturingssysteem al draaiende op een Galaxy S II. Boot2Gecko doet precies wat de naam belooft: de Gecko-renderengine laden. Alle apps en menu's worden vervolgens weergegeven als html5-pagina. Het is een soort mobiele versie van Googles Chrome-OS.
De twee opensource-initiatieven stonden gebroederlijk naast elkaar, aan de achterkant van de verst afgelegen hal op Mobile World Congress. Beide beloven ook hetzelfde: nog dit jaar gaan we echte toestellen zien waarop het OS daadwerkelijk out-of-the-box draait. Beide projecten hebben we uitgeprobeerd om te kijken waar ze staan en wat ze kunnen. Tizen van Intel en Samsung bleek niet uit te proberen: Intel toonde op de beurs Android-smartphones en -tablets met zijn chips.
Boot2Gecko: de bron van alles
Het concept is even simpel als krachtig: bovenop de standaardkernel van Android - om zaken als telefonie mogelijk te maken - draait de standaard rendering-engine van Firefox, Gecko. Dankzij die engine kunnen alle apps, menu's, applicaties en andere elementen van de interface geschreven worden in html, css en Javascript. Het zijn als het ware mobiele websites zonder interface van een browser.
Boot2Gecko is niet bedoeld als directe concurrent van andere mobiele besturingssystemen: het moet vooral draaien op goedkope telefoons. Mozilla beweert dat de minimale hardware voor een Boot2Gecko-telefoon een fabrikant 15 dollar kost. Tel daarbij andere kosten op en telefoons met het OS moeten voor ruim onder 100 euro in de winkel komen te liggen.
Mozilla had diverse telefoons meegebracht waarop Boot2Gecko draaide in combinatie met de Gaia-interface. Die telefoons waren allemaal hetzelfde model: de Samsung Galaxy S II.
De Firefox-ontwikkelaar wil nog veel doen voordat Boot2Gecko uitkomt. Zo moet de Android-kernel worden vervangen door een standaard Linux-kernel, waarin Mozilla eigen aanpassingen wil doorvoeren. Veel dingen zijn ook al gedaan: de interface wordt gerenderd door de gpu.
Interface
Het eerste dat opvalt is dat opstarten niet lang duurt: binnen 10,5 seconden bleek de telefoon met Boot2Gecko opgestart en klaar om te gebruiken. Dat is behoorlijk sneller dan de normale opstarttijd van de Galaxy S II. Maar eerlijk is eerlijk: er is ook niet veel te op te starten, want alles draait in een browser.
Veel elementen van een besturingssysteem zijn al aanwezig: een lockscreen dat je naar beneden moet vegen, een notificatiebalk dat je, zoals in Android, naar beneden kunt trekken en standaardnotificaties onderin je scherm.
Maar de interface werkt nog niet helemaal: de iconen op de notificatiebalk en de notifcatie onderin het beeld zijn statische html en werken dus nog niet. Er ontbreken in het Instellingen-menu veel mogelijkheden en veel zaken werken ook simpelweg nog niet.
Het hoofdmenu is een verzameling van grote icoonachtige vlakken, die naast een klein icoon ook een groter plaatje tonen. Zo kan de Gallery-app de laatst genomen foto laten zien en is het de bedoeling dat ook andere iconen, net als Live Tiles in Windows Phone, van updates worden voorzien met informatie uit de applicatie zelf.
'Apps' haal je uit Firefox Marketplace, dezelfde downloadwinkel die er ook voor de desktop-browser Firefox is. Deze apps zijn geen 'native apps', maar niets meer dan mobiele sites in html5 die zijn geoptimaliseerd voor gebruik op de telefoon. Naast html worden css en Javascript toegepast in de apps.
Of het de uiteindelijke versie zal halen is nog onduidelijk, maar in Boot2Gecko zit nu nog de functie om van elke app de broncode te tonen door op de Menu-knop van de telefoon te drukken. Zo kun je zien hoe simpel sommige apps in elkaar zitten: zo is Google Maps eenvoudig geïmplementeerd.
Boot2Gecko: toekomstperspectief
Boot2Gecko is niet gemaakt om de concurrentie aan te gaan met iOS, Android, Windows Phone, BlackBerry of een van de andere besturingssystemen voor high-end smartphones. Integendeel: het is bedoeld als een eenvoudig platform voor eenvoudige telefoons.
De interface is niet moeilijk te doorgronden: alle opties zijn direct zichtbaar op het scherm, terwijl de apps allemaal een snelkoppeling hebben in een plat hoofdmenu. Die aanpak is vergelijkbaar met iOS - een homescreen ontbreekt en het maakt Boot2Gecko des te eenvoudiger.
Er zijn elk jaar op Mobile World Congress nieuwe besturingssystemen te vinden die van alles beloven, maar de poging van Mozilla is een indrukwekkende. Het feit dat de grote telecomproviders Telefonica en T-Mobile investeren in het idee van de Firefox-maker toont ook aan dat er interesse is.
Het idee om html5-pagina's om te zetten in apps die je makkelijk uit een downloadwinkel kan halen, heeft goede kans van slagen. Veel ontwikkelaars maken al mobiele websites en het zal geen tot weinig moeite kosten die als app in Firefox Marketplace te zetten. Bovendien brengt Boot2Gecko, dat zich bij sites vooralsnog meldt als een versie van Firefox 13, als de beloften worden waargemaakt een goede browser naar goedkope mobieltjes, iets dat er nog niet is.
Er zijn nog wel enkele puntjes van zorg. Ten eerste is het platform nog lang niet feature-complete, laat staan dat de code is geoptimaliseerd om het OS snel genoeg te laten zijn voor dagelijks gebruik. Ten tweede draait het nu nog op een Samsung Galaxy S II, een van de krachtigste telefoons van vorig jaar. Hoe het gaat draaien op goedkopere hardware is dus nog niet duidelijk.
Het derde punt waarop nog geen antwoord lijkt te bestaan is beveiliging. Mobiele malware komt steeds meer voor en in het besturingssysteem lijkt geen vorm van beveiliging te bestaan tegen het uitvoeren van kwaadaardige code.
Ubuntu For Android: mooie tussenstap
Het is in Nederland niet erg aangeslagen, maar sommige tweakers zullen het kennen: Webtop van Motorola. Het concept is simpel: je sluit een Android-smartphone aan op een netbook met alleen een accu en scherm en prompt verandert die in een Linux-netbook.
Webtop werd gepresenteerd met de Atrix-smartphone op elektronicabeurs CES vorig jaar. Sindsdien zat het op elke dure smartphone van Motorola, maar het is een prijzig concept: je betaalt veel geld voor het dock en de netbook zonder verdere hardware. Vandaar dat het geen grote vlucht heeft genomen.
Canonical, ontwikkelaar van de populairste desktop-Linux-distro Ubuntu, vond het echter wel een goed concept en ging ermee aan de slag. Op Mobile World Congress toonde Canonical voor het eerst het resultaat: een Motorola-smartphone waarop een volledige Linux-distro draait als je hem aansluit op een dock.
Voor de duidelijkheid: de netbook zelf bevat geen processor, werkgeheugen, opslaggeheugen of chips; het is alleen een behuizing met een scherm en een accu. De hardware van de telefoon wordt gebruikt om Ubuntu op het grote scherm te tonen.
Op naar eigen OS
Het is de bedoeling dat fabrikanten van telefoons in de loop van dit jaar Ubuntu For Android gaan meeleveren met telefoons. Namen mochten niet worden genoemd, maar Canonical gebruikte Motorola's toestellen voor de demonstratie. Een deal met de Amerikaanse fabrikant ligt ook voor de hand. Omdat hdmi een vereiste is, is lang niet elke Android-smartphone geschikt.
Dat gaat op termijn veranderen: dan kan Ubuntu draadloos naar de 'netbook zonder processor en geheugen' worden gestreamd. Je hoeft je niet te verheugen op een eigen hands-on: Ubuntu For Android wordt niet als download aangeboden aan consumenten, je zult het moeten kopen bij een nieuwe telefoon.
Toch is het slechts een tussenstap: uiteindelijk wil Canonical een eigen Ubuntu-versie voor smartphones gaan uitbrengen. Wanneer dat moet gaan gebeuren en hoe het er allemaal uitziet, is nog volstrekt onduidelijk.
/i/1330508511.jpeg?f=imagenormal)
Ubuntu For Android: hands-on
Canonical heeft een aantal aanpassingen doorgevoerd om Ubuntu For Android te optimaliseren voor het gebruik met een smartphone. Zo worden de adresboeken in Ubuntu gesynchroniseerd met die op de smartphone, zodat je ook vanaf de netbook sms'jes kunt sturen en bij al je contacten kan. Ook alle gegevens uit de browser - openstaande tabbladen, geschiedenis en favorieten - worden in de Ubuntu-browser ingevoerd.
Daarnaast blijven binnen Ubuntu alle apps en processen van Android actief en kunnen die in Ubuntu worden gestart. Daardoor blijft de smartphone volledig bruikbaar. Je kan gebeld worden en bellen in Ubuntu, maar dan heb je wel een bluetooth-headset nodig.
De eerste keer dat je Ubuntu opstart, moet je er wel de tijd voor nemen: het duurt ongeveer een tot anderhalve minuut voordat het besturingsysteem volledig is opgestart. Daarna gaat Ubuntu in slaapstand als je de telefoon uit het dock haalt, waardoor het opstarten wordt verkort tot enkele seconden.
Ubuntu ziet eruit en werkt zoals je van Ubuntu verwacht. Wel is het duidelijk dat de hardware van de telefoon - de gebruikte Motorola draait op een dualcore Texas Instruments Omap4430-soc met 1GB werkgeheugen - een sta-in-de-weg is voor een soepele performance. De gebruikte monitor stond ingesteld op 1920x1080 en Ubuntu liep niet soepel en snel.
Na terugschakeling op 1280x720 pixels ging het wel veel beter: apps starten in elk geval binnen vijf seconden en het navigeren door Ubuntu ging op redelijke snelheid.
Volgens Canonical wordt dat probleem ondervangen, omdat Ubuntu For Android zal worden meegeleverd op krachtigere telefoons dan waarmee de demonstratie werd gedaan.
Tot slot
Android is hard op weg om de Windows van smartphones te worden en is daardoor met afstand de succesvolste Linux-variant op de consumentenmarkt. En het verschil is groot: Ubuntu heeft nu naar eigen zeggen 20 miljoen gebruikers, Google zegt dat het per maand alleen al meer dan 20 miljoen Android-apparaten activeert.
Ubuntu For Android is een verdere uitwerking van het Webtop-concept van Motorola en het ziet er veelbelovend uit. Net als de Padfone van Asus maakt de technologie het met de hardware in de smartphone mogelijk meerdere apparaten aan te sturen: het is een toekomstperspectief dat er aanlokkelijk uitziet. Waar Webtop nog weinig toevoegde, behalve een groot scherm, is de aanwezigheid van een volledig Ubuntu-OS aantrekkelijker. Veel zal afhangen van de uiteindelijke prestaties, de meerprijs van de 'netbook zonder processor en geheugen' en de ondersteuning vanuit fabrikanten.
Boot2Gecko lijkt op dit moment al betere kaarten te hebben: het richt zich op een andere markt dan huidige smartphones en het concept is even simpel als uitvoerbaar. Het feit dat twee grote Europese telecomproviders interesse tonen is bemoedigend, ondanks de kanttekeningen.
Het meest bemoedigende is misschien wel dat er - ondanks de overmacht van Android - nog altijd beweging zit in ontwikkeling op de Linux-kernel voor smartphones. Daarnaast zijn Samsung en Intel nog altijd bezig met MeeGo-opvolger Tizen en Huawei heeft zich als hardwaremaker bij hen gevoegd. Daarmee lijkt Tizen ook een toekomstperspectief te hebben, al konden we de testversie van het besturingssysteem helaas niet uitproberen op de stand van Intel of Samsung.
Concurrentie houdt makers van hardware en software scherp. Gezien de overmacht van Android is het goed dat er alternatieven op komst zijn die vooralsnog een kans van slagen lijken te hebben.