Inleiding
- Galaxy Tab S9
- Galaxy Tab S9+
- Galaxy Tab S9 Ultra
Samengevat
De Galaxy Tab S9 is een van de beste Android-tablets van dit moment. De behuizing is compact, dun, licht en water- en stofdicht. Het 11"-oledscherm oogt dankzij de maximale refreshrate van 120Hz vloeiend en is goed gekalibreerd. Verder is hij uitgerust met mooi klinkende luidsprekers en een snelle Snapdragon 8 Gen 2-soc. De software werkt vloeiend en Samsung heeft wat nuttige toevoegingen gedaan aan Android die de tabletervaring verbeteren. Met DeX is het mogelijk om de tablet om te toveren tot laptop of aan te sluiten op een extern scherm. Voor powerusers zal dat niet afdoende zijn, zeker omdat het scherm relatief klein is, maar wie minder veeleisend is, zal er een heel eind mee komen.
Samengevat
De Galaxy Tab S9+ is een van de beste Android-tablets van dit moment. De behuizing is compact, dun, licht en water- en stofdicht. Het 12,4"-oledscherm oogt dankzij de maximale refreshrate van 120Hz vloeiend en is goed gekalibreerd. Verder is hij uitgerust met mooi klinkende luidsprekers en een snelle Snapdragon 8 Gen 2-soc. De software werkt vloeiend en Samsung heeft wat nuttige toevoegingen gedaan aan Android die de tabletervaring verbeteren. Met DeX is het mogelijk om de tablet om te toveren tot laptop of aan te sluiten op een extern scherm. Voor powerusers zal dat niet afdoende zijn, maar wie minder veeleisend is, zal er een heel eind mee komen.
Samengevat
De Galaxy Tab S9 Ultra is een van de beste Android-tablets van dit moment. De behuizing is dun, licht en water- en stofdicht, maar voor een tablet is hij erg groot. Het 14,6"-oledscherm oogt dankzij de maximale refreshrate van 120Hz vloeiend en is goed gekalibreerd. Verder is hij uitgerust met mooi klinkende luidsprekers en een snelle Snapdragon 8 Gen 2-soc. De software werkt vloeiend en Samsung heeft wat nuttige toevoegingen gedaan aan Android die de tabletervaring verbeteren. Met DeX is het mogelijk om de tablet om te toveren tot laptop of aan te sluiten op een externe monitor, wat dankzij het grote scherm goed werkt. Voor powerusers zal dat niet afdoende zijn, maar wie minder veeleisend is, zal er een heel eind mee komen.
Bij de combinatie van Android en tablet denken velen waarschijnlijk aan goedkopere modellen, leuk voor kinderen of voor ‘s avonds in bed. Dat is niet gek, want veel Android-fabrikanten hebben zich daar jarenlang op gericht. De meeste doen dat nog steeds en de Samsung Galaxy Tab A-serie van nog geen 200 euro is dan ook de populairste Android-tabletreeks in de Pricewatch.
Dat betekent echter niet dat je voor een high-end ervaring verplicht moet uitwijken naar een iPad of Surface, want Samsung heeft al sinds jaren de high-end Tab S-serie, die jaar op jaar steeds meer high-end lijkt te worden. Vorig jaar werd met de Tab S8 Ultra een gigantisch 14,6”-model aan de line-up toegevoegd en dit jaar zitten de veranderingen in verbeterde displays en flink snellere hardware. Samen met een uitgebreid ecosysteem aan accessoires en Dex-software om de interface om te toveren tot een desktop-OS, zet Samsung deze tablets op de markt als mogelijke vervangers van een laptop. Net zoals Apple doet met zijn iPad Pro’s. Zo kun je normale covers, kleine keyboardcovers en grotere covers met ingebouwd trackpad krijgen.
De afgelopen weken ben ik aan de slag gegaan met alle drie de modellen in de line-up: de 11”-Tab S9, de 12,4”-Tab S9+ en de reusachtige 14,6”-Tab S9 Ultra, met adviesprijzen van respectievelijk 899, 1119 en 1339 euro. Delen van deze review zijn erop geschreven. Verderop lees je hoe groot de hardware-upgrades zijn vanaf de vorige generatie, of de tablets in de praktijk als laptopvervanger kunnen dienen en of de prijsverhoging ten opzichte van vorig jaar gerechtvaardigd is.
Behuizing en schermen
Van buiten is er ten opzichte van de Tab S8-modellen weinig veranderd. De tablets zijn weer gemaakt van mat afgewerkt aluminium en zien er strak uit. Ze voelen erg stevig aan; niets piept of kraakt en ze geven ook niet mee als je er een beetje druk op uitoefent. Verder zijn ze dun en lichtgewicht, al is dat natuurlijk relatief, zeker bij de 14,6"-Ultra. Samsung kiest opnieuw voor een beeldverhouding van 16:10, waardoor videocontent goed tot zijn recht komt, maar de tablets in portretstand wat 'krapper' aanvoelen dan de 4:3-verhouding die we kennen van Apples iPads.
De camerabumps zijn wat anders gevormd dan voorheen, maar omdat een tablet veel groter is dan een telefoon, leveren ze geen gewiebel op als je de tablets plat op tafel legt en dat is wel zo fijn. Bovenaan de tablet zit achterop een magnetische rand waaraan je de meegeleverde S Pen kunt vastklikken. Onderop zitten contactpuntjes voor het koppelen van een actief accessoire, zoals een cover met ingebouwd toetsenbord.
Nieuw dit jaar is dat zowel de tablets als de S Pen een IP68-rating hebben, wat betekent dat ze water- en stofdicht zijn. Samsung raadt nog steeds af om ze te gebruiken op het strand of rondom het zwembad, maar mocht je tablet nat worden, dan is hij als het goed is niet meteen naar de gallemiezen. Dit is een fijne toevoeging, die we bij iPads en laptops bijvoorbeeld niet zien.
Vorig jaar waren alleen de twee grotere modellen voorzien van een vingerafdrukscanner in het scherm, maar die zien we nu ook terug in het kleinste model. De in-displayscanner werkt in de praktijk prima, maar het is jammer dat je maximaal drie vingers kunt registreren, ik vind het zelf handig om van elke hand de duim en wijsvinger te kunnen gebruiken.
Hoewel micro-sd-kaartslots steeds meer uit de gratie raken en Samsung ze weglaat uit zijn high-end telefoons, kun je het opslaggeheugen van deze Galaxy Tabs er nog steeds mee uitbreiden. Vooral als je de tablets intensief gebruikt, misschien wel als laptopvervanger, is dat zeker een uitkomst. En goedkoop: het verschil tussen een 128GB- en een 256GB-model is 120 euro. Met de huidige lage geheugenprijzen koop je al een microSD-kaartje voor rond de 10 euro. Oké, dat zal niet zo snel zijn als het ingebouwde geheugen en Samsung voorziet de versies met 256GB ook van extra ram, maar als je daar niet naar op zoek bent en gewoon opslagcapaciteit wil, is dit een heel fijne oplossing.
| |
Galaxy Tab S9 |
Galaxy Tab S9+ |
Galaxy Tab S9 Ultra |
| Schermdiagonaal |
11" |
12,4" |
14,6" |
| Resolutie |
2560x1600 pixels |
2800x1752 pixels |
2960x1848 pixels |
| Dikte |
5,9mm |
5,7mm |
5,5mm |
| Gewicht |
498g |
581g |
732g |
| Geheugen |
8GB, 12GB |
12GB |
12GB, 16GB |
| Opslag |
128GB, 256GB |
256GB, 512GB |
512GB, 1TB |
| Accu |
8400mAh |
10,090mAh |
11.200mAh |
Alle drie de tablets zijn voorzien van vier luidsprekers, op elke hoek eentje. Ze zijn co-branded met AKG en bieden volgens Samsung ondersteuning voor Dolby Atmos. Dat de tablets dat audioformaat kunnen lezen, is prima, maar Atmos draait om het ruimtelijke effect en dat ga je met tabletluidsprekers nooit evenaren.
Los daarvan zijn dit waarschijnlijk de beste luidsprekers die we ooit op een tablet gehoord hebben en bijvoorbeeld het stereobeeld is erg duidelijk. Daarnaast kunnen de tablets erg luid, zonder te vervormen, en bieden ze een vol geluid. Toen ik de Tab S9 zij aan zij testte met de Tab S8 van vorig jaar, viel vooral op dat deze nieuwste generatie op maximaal volume een stuk luider klinkt.
Tot slot nog wat gedachten over de formaten. Wat mij betreft is het 14,6"-model te groot om het prettig als tablet vast te houden. Op een vlakke ondergrond of met een (keyboard)cover is het prima werken en je kunt dit model geweldig inzetten als draagbare televisie, maar met één hand vasthouden terwijl je met de andere het touchscreen bedient, is niet lang vol te houden. Het 12,4"-model is goed te doen en de 11"-versie voelt haast klein aan als je die met de andere twee vergelijkt.
Schermen
Vorig jaar koos Samsung ervoor om het kleinste model uit de serie uit te rusten met een lcd, dit jaar is de hele serie voorzien van 120Hz-oledschermen. Waar die vorig jaar terugschakelden naar 60Hz als er niets op het scherm gebeurde, ligt de minimale refreshrate bij deze nieuwe modellen op 30Hz, wat in theorie goed is voor het stroomverbruik. Dat kan vooral de kleinste Tab S9 goed gebruiken, want de overstap van lcd naar oled gaat gepaard met hoger stroomverbruik. Op de accuduur komen we later terug; laten we beginnen bij de beeldkwaliteit van de displays.
Of je nou met je eigen ogen kijkt of de data erbij pakt die we met Portrait Displays Calman Color Calibration-software verzameld hebben, het beeld is duidelijk; dit zijn prachtige panelen. De (piek)helderheid is hoog. De minimale helderheid is lekker laag: handig voor 's avonds in bed. De kleur- en grijsafwijkingen zijn minuscuul en met het blote oog niet zichtbaar.
- Helderheid wit
- Piekhelderheid wit (33% schermoppervlakte)
- Piekhelderheid wit (50% schermoppervlakte)
- Piekhelderheid wit (100% schermoppervlakte)
- Minimale helderheid
Opvallend is dat Samsung de helderheidsprofielen dit jaar anders heeft opgezet. Bij vrijwel elk apparaat is er een maximumhelderheid als het scherm via een slider op 100 procent helderheid wordt gezet en een soort ‘boost’ die geactiveerd wordt bij een grote hoeveelheid omgevingslicht. Het eerste niveau ligt dit jaar lager dan vorige jaren, met scores van net geen 400cd/m². Dat is wat mij betreft geen enkel probleem. Als je een tablet binnenshuis gebruikt, is dat echt meer dan genoeg helderheid. In de praktijk is een lagere helderheid prettiger. Schijnen we echter een zaklamp op de lichtsensor om de boost te activeren, dan weten de nieuwe modellen een hogere helderheid te behalen. Niet als het hele scherm wit is, maar bij onze test, waarin 33 procent van het schermoppervlak wit is, zien we dat de nieuwe tablets net wat verder gepusht worden. Dit alles hebben we gemeten in sdr; bij hdr-beelden kan het miniledscherm van de iPad Pro 12,9" tot 1600cd/m² en dat halen de Tab S9's niet.
Duiken we verder in de kleurweergave, dan kunnen we alleen maar heel tevreden zijn. De kleurtemperatuur ligt heel dicht bij het ideaal van 6504 kelvin, de grijs- en kleurafwijkingen zijn met het blote oog niet te zien en het scherm weet de hele p3-kleurruimte te dekken.
- Afwijking kleurtemperatuur van 6504K
- Gemiddelde kleurafwijking
- Gemiddelde grijsafwijking
- DCI-P3-dekking
Hardware en prestaties
Samsung heeft deze nieuwste tabletgeneratie uitgerust met de 'for Galaxy'-editie van de Snapdragon 8 Gen 2-soc, die we al kennen van de S23-telefoons. Ten opzichte van de Snapdragon 8 Gen 2, waarmee de rest van de markt het moet doen, liggen de kloksnelheden bij Samsungs versie net wat hoger. In de praktijk zul je daar vrij weinig van merken, maar het staat interessant op de specsheet. Vergeleken met de Gen 1-chip uit Samsungs vorige tabletreeks zijn er nog steeds acht cores beschikbaar, maar dan wel van een nieuwer type en met hogere kloksnelheden. Wat je daarvan merkt, lees je verderop.
| |
Snapdragon 8 Gen 2 for Galaxy |
Snapdragon 8 Gen 1 |
| Procedé |
4nm @ TSMC |
4nm @ Samsung |
| Cpu |
1 x Cortex X3 @ 3,36Ghz
2 x Cortex A715 @ 2,8GHz
2 x Cortex A710 @ 2,8GHz
3 x Cortex A510 @ 2,0GHz
8MB L3 cache |
1 x Cortex X2 @ 3,2Ghz
3 x Cortex A710 @ 2,5GHz
4 x Cortex A510 @ 1,8GHz
6MB L3 cache
|
| Gpu |
Adreno 740 @ 719MHz, 2560 alu's (3481 Gflops) |
Adreno 730 @ 818MHz, 1536 alu's (2236 Gflops) |
| Ram |
Lpddr5X @ 4200MHz |
Lpddr5 @ 3200MHz |
Samsung koppelt de hoeveelheid werkgeheugen aan de hoeveelheid opslag. De 128GB-modellen hebben 8GB, de 256GB-modellen 12GB en het 1TB-model van de Ultra heeft maar liefst 16GB geheugen. Wat je daar vooral van merkt, is dat als je heel veel apps open hebt staan, er minder snel een op de achtergrond wordt afgesloten. Van alle varianten zijn ook 5G-modellen te krijgen, tegen een meerprijs van ongeveer 150 euro.
We vergelijken de Tab S9-tablets waar mogelijk met hun voorgangers en iPad Pro's van Apple. Helaas hadden we niet al die voorgangers meer liggen, dus nieuwere tests hebben we alleen op het 11"-model van de Tab S8 kunnen draaien ter vergelijking.
Benchmarks
We noemen al een aantal jaar geen synthetische performancebenchmarks meer in onze reviews van smartphones en tablets. Buiten het feit dat verschillende fabrikanten op verschillende momenten hebben geprobeerd daarin extra goed naar voren te komen door de apps te herkennen en de klokconfiguratie aan te passen, zeggen synthetische benchmarks vrij weinig over prestaties in de praktijk. Mobiele chips draaien niet vaak voor langere tijd op maximale kloksnelheden en als ze dat wel doen, ligt thermal throttling op de loer.
Lightroom-test
Omdat deze tablets bedoeld zijn voor meer dan een beetje webbrowsen of video kijken, zijn we op zoek gegaan naar benchmarks die zwaar gebruik uit de dagelijkse praktijk simuleren. Net als bij onze benchmarks voor desktops en laptops kijken we daarvoor om te beginnen naar Lightroom van Adobe. De mobile variant hiervan is de laatste jaren flink doorontwikkeld en vrijwel alles wat je met de desktopvariant kunt, kun je ook op Android en iOS. Sterker nog, ik heb niet altijd zin om achter een bureau te zitten als ik foto's bewerk, en meestal vind ik het fijner om dat met een tablet en stylus op de bank te doen.
Voor deze test hebben we een set vrij beschikbare raw bestanden gepakt van verschillende camera's, waaronder systeemcamera's van Sony, dslr's van Canon en een iPhone. Op al deze foto's hebben we standaard bewerkingen losgelaten rondom belichting en kleur. Daarbovenop maken we gebruik van Adobe's nieuwe maskers, die door middel van machinelearning onderwerpen kunnen herkennen. Tot slot exporteren we deze acht bestanden op maximale grootte naar het jpeg-formaat, met wat extra verscherping, en houden we met een stopwatch bij hoelang dit duurt.
De nieuwe Tab S9-serie doet het een heel stuk beter dan het model van vorig jaar, meer dan dubbel zo snel. De iPad Pro is op zijn beurt weer een stuk sneller en volledig buiten bereik in deze test.
PCMark for Android
We zijn dus niet geïnteresseerd in synthetische tests, maar willen weten hoe snel deze tablets zijn in alledaagse taken. Daarom kijken we ook naar de Work-test uit PCMark for Android. Deze test simuleert allerlei normale gebruikscenario's, zoals tekst schrijven, foto's bewerken, video's bewerken en webbrowsen. Het sterke aan deze test is dat puur gewerkt wordt met standaard Android-api's, dezelfde api's als andere apps gebruiken. Meer details over hoe de tests opgebouwd zijn en welke api's aangesproken worden, vind je hier.
- PCMark Android - Work 3.0 (perf)
- PCMark Android - Web Browsing 3.0
- PCMark Android - Video Editing 3.0
- PCMark Android - Writing 3.0
- PCMark Android - Photo Editing 3.0
- PCMark Android - Data Manipulation 3.0
We zien hier een mooie performanceboost dankzij de nieuwe soc. Afhankelijk van het model is de snelheidswinst ergens tussen de 15 en 25 procent.
Wat ook bijdraagt aan een vlotte gebruikservaring, is snelle opslag. Gelukkig heeft Samsung niet alleen de soc geüpgraded, ook het flashgeheugen heeft een stap vooruitgezet naar UFS 4.0. De resultaten daarvan zijn duidelijk zichtbaar in de Storage-benchmark van PCMark.
Throttling
Behalve naar deze praktijkprestaties kijken we ook naar hoe consistent prestaties zijn gedurende langere tijd. Omdat alle mobiele apparaten passief gekoeld zijn, warmen ze bij langdurige belasting op. Daardoor zal een soc op een gegeven moment zijn maximaal toegestane temperatuur aantikken en terugklokken: throttling.
We gebruiken de Wild Life Extreme Stress Test van 3DMark om dit te testen. Deze zware test herhaalt zichzelf zo'n 20 minuten lang en noteert voor elke run de behaalde score. Het verschil tussen de hoogste score aan het begin en de laagste aan het eind laat goed zien hoe sterk de prestaties teruglopen. We testen hier dus zowel de energie-efficiëntie van de soc als de koelcapaciteit van de tablet.
- 3DMark Wild Life Extreme Stress Test - Stabiliteit
- Best loop score
- Lowest loop score
De drie tablets eindigen hier dicht bij elkaar met stabiliteitsscores tussen 72 en 78 procent. Hoe groter het model, des te beter de score. Dat is natuurlijk logisch; een grote behuizing kan meer warmte afvoeren dan een kleine. De absolute scores zijn gemiddeld; ze doen het beter dan een iPad Pro, maar een reguliere iPad of OnePlus Pad heeft de hitteafvoer dan weer beter onder controle. Ook het model van vorig jaar doet het wat beter, maar daar staan dan weer hogere prestaties tegenover.
Accuduur en laadtijd
Samsung heeft de accucapaciteit voor de grootste twee modellen hetzelfde gehouden en die van de instapper verhoogd van 8000 naar 8400mAh. Bij de vorige generatie zagen we dat de Tab S8 met zijn lcd het best presteerde in onze browsetest. Gezien de grote hoeveelheid lichte content op het scherm was dat goed te verklaren. Dat Samsung het nodig vond om de accu bij de Tab S9 te vergroten, doet ons vermoeden dat het oledpaneel gemiddeld gezien weleens minder zuinig zou kunnen zijn. Om daar achter te komen hebben we zoals gebruikelijk onze webbrowsing- en videobenchmarks gedraaid.
- Accuduur bij webbrowsen (helderheid @ 250cd/m²)
- Accuduur bij video kijken (helderheid @ 250cd/m²)
We zien hier een dubbel beeld. De Tab S9 gaat in de browsetest korter mee dan zijn voorganger en in de videotest scoren ze nagenoeg identiek. Daarbij moeten we wel zeggen dat de scores alleen bij dit model in onze browsetest erg uiteenliepen. Uiteindelijk hebben we een gemiddelde gepakt van vier runs, maar in het beste scenario was het verschil wat kleiner. De Plus- en Ultra-varianten laten een heel mooie winst in accuduur zien ten opzichte van de vorige modellen. Dat is wellicht een combinatie van de zuinigere Snapdragon 8 Gen 2 en mogelijk nieuwe panelen die Samsung gebruikt en die minder energie vereisen.
- Laadtijd
- Procent vol na 30 minuten
Samsung levert geen lader mee met de Tab S9-tablets, maar op papier kunnen ze met maximaal 45W opgeladen worden. We hebben onze laadtest uitgevoerd met Samsungs eigen 45W-lader en zien inderdaad dat die ten volste benut wordt. Ze kunnen overigens ook omgekeerd laden. Is je telefoon dus bijna leeg en heb je wel een volle tablet, dan kun je de tablet gebruiken om je telefoon te laden.
Camera's en software
Uitgebreide cameratests hebben we niet gedaan, want we gaan er stiekem vanuit dat weinigen hun tablet uitkiezen voor de fotokwaliteit. Althans, de kwaliteit van de camera's aan de achterzijde. Ze zitten er wel: een ultrawide van 8 megapixel en een reguliere camera van 13 megapixel op de S9+ en S9 Ultra, vergelijkbaar met Apples iPads. De reguliere S9 moet het doen met een enkele camera, wat gek is, want de S8 had nog wel een dualcameraset-up.
De camera's aan de voorkant zijn interessanter, want tablets zijn uitstekend geschikt om mee te videobellen en dan wil je er natuurlijk een beetje jofel uitzien. Net als vorig jaar hebben de kleinste twee modellen een enkele frontcamera die door Android herkend wordt als twee losse camera's, waarbij de ene een ultragroothoek is en de andere een meer standaard beeldhoek heeft. Fysiek gaat het dus om een ultrawidecamera waar voor de andere beeldhoek een stuk uit gecropt wordt. In de praktijk werkt dit prima en Samsung wijst de twee standen in de camera-app aan als een voor meer personen of voor een enkel persoon. De Ultra-variant heeft wel twee losse cameramodules aan de voorkant.
Nu denk je misschien 'dat is handig voor videobellen met meer dan een persoon'. Dat is het inderdaad, maar het ligt er wel aan welke applicatie je gebruikt. Videobelapps houden geen rekening met de aanwezigheid van meer camera's aan de voorkant en kiezen er simpelweg een. Gebruik je vaak Zoom, dan heb je geluk; dat kiest de ultrawide en je kunt dan zelf nog inzoomen. Gebruik je Google Meet? Pech gehad, dat kiest de ingezoomde variant en geeft je geen optie tot uitzoomen.
De kwaliteit van de frontcamera's is prima. Hoewel het andere sensors zijn dan op de vorige generatie, zien we vrij weinig verschil. Wel is er een duidelijk verschil tussen de Ultra en de twee kleinere versies. Bij de Ultra krijg je namelijk de volle 8 megapixel aan resolutie, terwijl de crop bij de andere twee tot gevolg heeft dat je bij de normale beeldhoek slechts 3 megapixel overhoudt.
:strip_exif()/i/2006067520.jpeg?f=imagenormal)
Om het de camera's moeilijk te maken, ben ik in onze studio gaan staan met twee gekleurde lampen gedimd. Er was dus weinig licht en het licht was ook nog eens gekleurd. De beelden van de Ultra zijn duidelijk scherper en hebben minder ruis.
OneUI en Samsung DeX
De S9-serie draait op versie 5.1.1 van Samsungs OneUI, dat onderhuids gebaseerd is op Android 13. Samsung belooft vier Android OS-upgrades en vijf jaar securityupdates. Dat betekent dat gebruikers tot en met Android 17 updates mogen verwachten.
Over de kwaliteit van Samsungs software zijn net zulke heftige discussies te voeren als over welke Linux-distro de beste is, of je het kunt maken om op kantoor op Cherry Blues te tikken en of iOS beter is dan Android, dus aan de subjectieve onderdelen ga ik mij niet wagen. Ja, Samsung levert nog steeds veel apps mee, al heb je bij het gros de keuze om die niet te installeren. Achteraf zijn ze ook te verwijderen, behalve OneDrive, die kun je alleen uitschakelen. En ja, Samsungs software zit vol met opties waarvan je je soms kunt afvragen hoe nuttig ze zijn, maar ik heb dat tijdens mijn tijd met deze tablets niet als storend ervaren.
:strip_exif()/i/2006067734.jpeg?f=imagenormal)
Samsung verdient een compliment voor hoe het de laatste jaren eigenhandig de tabletkar binnen de Android-wereld getrokken heeft. Nu Google zelf weer meedoet met de Pixel Tablet, is er opeens weer focus voor tabletgerelateerde features in het OS, maar lange tijd was dat niet zo. Samsung werkte ondertussen aan features voor multiwindowing op tablets en natuurlijk DeX, de software waarmee je de interface van een telefoon of tablet kunt omtoveren in iets dat op een desktop of laptop lijkt. Nu Google zelf ook een tablet heeft, valt op dat veel meer apps van de zoekgigant netjes een tabletinterface hebben. Dat was een paar jaar terug wel anders.
De Tab S9-serie wordt, zoals we inmiddels van Samsung gewend zijn, standaard geleverd met de S Pen. Samsungs stylus ligt fijn in de hand, en kent in combinatie met Samsungs software veel drukniveaus en een hoge precisie. Ik ben niet van de handgeschreven notities en ook geen begenadigd tekenaar, en toch betrapte ik mijzelf erop de S Pen regelmatig te gebruiken. Vooral in de mobiele versie van Lightroom vind ik het fijner om de sliders met de pen te bedienen dan met mijn vingers; het biedt meer precisie. Afgezien van de Air Gestures werken alle features van de pen ook als hij leeg is. Opladen gebeurt door hem magnetisch achter op de tablet vast te klikken.
Samsungs DeX is inmiddels uitgegroeid tot een mooi verzorgde modus, die voor sommige gebruikers wellicht goed genoeg is om een traditionele laptop te vervangen. Je kunt instellen dat DeX automatisch start als er een keyboardcover of HDMI-kabel wordt aangesloten. De iconen op je homescreen verschuiven naar links, je notificaties gaan naar rechtsonder en onderin verschijnt een taakbalk.
Apps openen vervolgens niet meer fullscreen, maar in een venster waarvan je de grootte zelf kunt aanpassen. Moderne features als het 'snappen' van twee schermen naast elkaar werken hier ook, met dezelfde toetsenbordcombinatie als in Windows.
Gebruik je DeX op de tablet zelf met een keyboard(cover), dan kun je naar hartenlust vensters openen, zonder limiet. Althans, ik stopte bij vijftien, het leek me niet heel nuttig om verder te gaan dan dat. Toen ik de Tab S9 Ultra echter op een wqhd-scherm aansloot, kreeg ik de melding dat ik maximaal vijf apps open kon hebben op het scherm. De andere werden automatisch geminimaliseerd. Nu heb ik niet vaak meer dan vijf vensters tegelijk op het scherm nodig, maar het voelt aan als een gekke beperking. Dit is overigens te omzeilen door een officiële DeX-kabel of -cradle te gebruiken. Verder is de werkervaring op een 1440p-ultrawide heel fijn. Ik had ook nog een bluetoothkeyboard en -muis gekoppeld, en de ervaring die je daarmee creëert, komt dicht in de buurt van die van een Windows-, Linux- of Mac-set-up.
Ik heb een dag lang op die manier gewerkt en delen van deze review zo geschreven zonder tegen beperkingen aan te lopen. Dat betekent natuurlijk niet meteen dat dit net zo goed is als een volwaardig desktop-OS. In de praktijk zal het enorm afhangen van de applicaties die je vaak gebruikt. Ben je een casual gebruiker die uit de voeten kan met Google Docs en veel dingen in de browser doet, dan kom je op deze manier echt een heel eind. Ben je programmeur die een volledige devomgeving moet draaien, of een ontwerper die applicaties als Photoshop en Illustrator moet gebruiken, dan gaat dit echt niet werken. Android-tablets hebben nog weleens last van het feit dat sommige apps alleen gemaakt zijn voor telefoons en daarom altijd in portretstand openen. Als je DeX gebruikt, is dit geen praktisch probleem, dat wordt gewoon een verticaal venstertje ergens op je desktop.
Voor mijzelf is DeX nog niet goed genoeg om een Windows-systeem te vervangen. Ik kan me wel goed voorstellen dat ik met vakantie bijvoorbeeld alleen een tablet en een keyboard/touchpad-cover mee zou nemen in plaats van een laptop.
Prijzen, ecosysteem en conclusie
Binnen de Android-wereld is er eigenlijk geen competitie voor Samsungs high-end tablets. Die is er wel in de vorm van Apples iPads en dan specifiek de Pro-versies. Samsungs nieuwe tablets zijn niet goedkoop en duurder dan de modellen van vorig jaar, uiteenlopend van 899 tot 1339 euro. Vergeleken met de iPads valt dat dan weer mee. Het 14,9"-model even buiten beschouwing gelaten, dat Apple niet heeft, scheelt het meer dan 300 euro bij het 11"-model en maar liefst meer dan 600 euro bij de 12"-variant. Beide in het voordeel van Samsung. Het kan dus altijd duurder.
Ook als het aankomt op accessoires, staat Samsung prima zijn mannetje. Er is een uitgebreid ecosysteem van covers en je kunt verschillende folies voor de tablets krijgen, waaronder een privacyfolie die de kijkhoeken afzwakt en een schrijffolie met extra textuur, zodat het scherm meer als papier aanvoelt. Helaas hanteert Samsung hier wel Apple-esque prijzen voor. Zo mag je voor een keyboardcover met trackpad voor de Tab S9 Ultra maar liefst 389 euro neertellen en dat is wel gortig.
In het ecosysteem van Apple zijn meer apps te vinden die voor een tabletscherm zijn geoptimaliseerd.
Daarnaast is de M2-soc een beest. In het navigeren door de interface en uitvoeren van lichte taken zul je weinig verschil merken tussen de tablets van Samsung en Apple. Zodra je echter aan de slag gaat met bijvoorbeeld exporteren van foto's en video's, wordt duidelijk hoeveel sneller de M2 is.
Conclusie
De Galaxy Tab S9-serie is overduidelijk een evolutie; het concept is niet veranderd, maar wel verfijnd. De Snapdragon 8 Gen 2 brengt zowel een mooie snelheidsverbetering, als verbeteringen in efficiëntie, waardoor de accuduur, bij de twee grootste modellen, flink vooruit is gegaan. De hele line-up is nu voorzien van prachtige 120Hz-oledschermen met goede kalibratie, de luidsprekers klinken beter dan ooit en toevoegingen als e-simondersteuning bij de 5G-versies en de IP68-rating maken het plaatje compleet.
Onder de streep zijn de Samsung Tab S9-tablets prachtige apparaten zonder significante minpunten. Ze bevinden zich wel op een lastige plek in de markt. Voor wie 'gewoon' een tablet voor erbij wil, zijn ze waarschijnlijk te duur. Of ze geschikt zijn om een laptop te vervangen hangt echt af van jouw persoonlijke wensen en gebruiksscenario, maar voor mij persoonlijk zijn ze nog nooit zo dicht in de buurt gekomen.
- Galaxy Tab S9
- Galaxy Tab S9+
- Galaxy Tab S9 Ultra
:strip_exif()/i/2005992518.webp?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2005992586.webp?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2005992626.webp?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2006067732.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006067730.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006067700.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006067698.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006067696.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006067526.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006067528.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006067524.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006067522.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006067520.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006067734.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006067550.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006067544.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006067552.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006067556.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006067546.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006067548.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006067554.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005992518.webp?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2005992554.webp?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2007713464.jpeg?f=fpa_thumb)
/i/2006792352.png?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/878181/crop67097ea4d5f92_cropped.jpg?f=community)
:strip_exif()/i/2005992626.webp?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/u/33074/crop5f7576a7992e0_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/205997/crop59f99586a75c5.png?f=community){kind=small}
/u/300076/crop59b52708c822b_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/249917/jaapschaap.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/467778/crop5d7a5dd1f296a.gif?f=community){kind=small}
Het is de Galaxy Tab (A/S), net als de Galaxy Watch en Galaxy Buds. Galaxy staat gewoon voor hun series mobiele apparaten. Samsung maakt het zelf verwarrend door de smartphones niet Galaxy Phone A/S te noemen.
:strip_icc():strip_exif()/u/219059/crop5efafd1bd64af_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/207277/avatar2080_3.jpg?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/25706/Wolf.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/109144/IMG_2440.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/638539/crop6335742a8c724_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/432705/crop56a5e2bfc194d_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/55486/crop6597c6403e549_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/451377/crop55c27effefbb4_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/149760/MG_logo.jpg?f=community){kind=logo}
:strip_icc():strip_exif()/u/140051/BSOD.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/677/crop5e62ccc026e5a_cropped.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/10757/Avatar70.jpg?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/410362/crop5dba9cda00d45_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/46513/wipwap.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/251795/Untitled.jpg?f=community){kind=small}
/u/206605/avatar.png?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/389144/crop5f4a7b0c8e51d_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/138339/crop5edaa1d094734_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/266357/crop584a0539ebd01_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/1435570/crop672c9fd299184_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/122141/ic.tweakimg.net2.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/4580/crop63277a49e9b9d_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/95528/crop5af15e0d92966_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/591847/crop5fb965d9e3c24_cropped.png?f=community){kind=small}