Intel vs. AMD, de harde feiten

Aanleiding

Nee! Niet weer een Intel vs. AMD artikel! Jazeker, wederom wordt de vete uit de kast getrokken. Maar dit keer geen pro-Intel of pro-AMD artikel. Dit verhaal is bedoeld om duidelijkheid te scheppen in de stortvloed van geruchten, halve waarheden en feiten die de laatste tijd op het net rondzweeft. Elke dag zijn er wel weer nieuwe verhalen van ontwikkelingen op het processor-front (met als onbetwist hoogtepunt het verhaal van The Register over de release van de 1.1 GHz Intel Willamette in december)
Met dit artikel probeer ik duidelijkheid te scheppen in de feiten en een aantal hardnekkige geruchten te ontzenuwen.

Verschillende strategieën

Intel en AMD gebruiken een fundamenteel verschillende strategie bij de ontwikkeling van nieuwe processors. AMD heeft zich op tijd gerealiseerd dat ze met de K6-serie op een dood spoor zaten. Mede door de slechte financiële situatie van het bedrijf konden ze het zich niet veroorloven verder te gaan met het doorontwikkelen van de K6. Op het gebied van budget-processors zou AMD altijd verliezen van Intel, omdat er op die categorie nauwelijks verdiend wordt. De verliezen worden gecompenseerd door de winsten in de hogere marktsegmenten. Maar dan moet je wel een product in dat segment hebben. Op dat moment is besloten flink te investeren in een nieuwe fabriek (de veelgeprezen Fab. 30 in Dresden) en een geheel nieuwe processorarchitectuur (de K7, later Athlon).

En dat heeft gewerkt. Hoewel AMD in Dresden een soort wurgcontract met de overheid is aangegaan om de 2 miljard dollar voor de fabriek te kunnen betalen heeft de Athlon voor een kleine aardverschuiving op de processormarkt gezorgd. Intel heeft al vele malen introducties moeten vervroegen om bij te blijven, en de prijzen kelderen met de week.

Intel doet het (noodgedwongen) anders. In plaats van een hele nieuwe architectuur te ontwerpen wordt de "oude" P6-core (die ook al in de Pentium Pro van jaren geleden zat) steeds verder verfijnd en verbeterd. De kloksnelheid wordt steeds verder opgeschroefd, er wordt meer en snellere cache toegevoegd, de bussnelheid wordt opgekrikt tot 133 MHz en de zgn. die-size (de dikte van de verbindingen in de processor) wordt verlaagd van 0.25 micron naar 0.18 micron. Dat heeft lang goed gewerkt (zie de Pentium II en de Celeron) maar zo langzamerhand komen de grenzen van de P6-core in zicht. Dat blijkt al bij de productie van het snelste Pentium III model van dit moment, de 733 MHz. De "yield" (het percentage goede processors) is zo laag dat deze processor nog nauwelijks leverbaar is. Ik kom later terug op de verwachtingen voor de komende maanden.

Wie is de snelste?

Eigenlijk een makkelijk te beantwoorden vraag. Ondanks het feit dat zowel Intel als AMD hun benchmarks graag aandikken is uit honderden tests over de hele wereld een duidelijke uitkomst gebleken. Als je puur naar "real-world prestatie per MHz" kijkt is de AMD Athlon altijd sneller. Punt.

Op het gebied van integer-berekeningen (het keiharde rekenwerk voor bijv. kantoorapplicaties) is de Pentium III ongeveer even snel, soms iets sneller dan een vergelijkbare Athlon. Op het gebied van floating point berekeningen (belangrijk bij games) is de Athlon sneller dan de PIII, veel sneller zelfs.

Dat de prestaties van de PIII flink opgeschroefd worden als er gebruik wordt gemaakt van de speciale SSE-instructieset doet niet ter zake. Bijna een jaar na de introductie van de PIII zijn er nog steeds bar weinig applicaties die SSE ondersteunen en gebruiken. Het is leuk dat het erin zit, maar meer ook niet. De 3Dnow!-instructies van AMD worden breder ondersteund, maar leveren niet zo'n snelheidswinst op als SSE.

Goodwill

Als het gaat om verkopen van je product kun je nog zo goed en goedkoop zijn, als je bedrijf een slecht imago heeft kun je het schudden. En dat is precies het voordeel van AMD en het nadeel van Intel. Verkoopt Intel rotzooi? Nee (Hoeveel mensen hebben hier een Intel? Minstens 90% denk ik) Is Intel buitensporig duur? Niet echt (als je de Xeon buiten beschouwing laat…). Waarom heeft Intel dan ineens zo'n beroerd imago gekregen? Daarvoor is een aantal redenen aan te wijzen.

1. Eigen geklooi

Een deel van dat slechte imago heeft Intel aan zichzelf te wijten. Het debacle met de i820 chipset en het belachelijk dure Rambus geheugen zijn niet echt bevorderlijk voor het beeld dat mensen van het bedrijf hebben. Even het geheugen opfrissen: de i820 chipset is ontwikkeld als HET platform voor de nieuwe serie Pentium III's. Een groot voordeel is dat het AGP 4x ondersteund, zodat de bandbreedte tussen processor en grafische kaart verdubbeld wordt. Bovendien wordt het nieuwe 800(!)MHz RDRAM ondersteund. Volgens Intel en het Rambus-consortium zou RDRAM een flink stuk sneller (tot 300%) zijn dan het oude vertrouwde SDRAM.

Wat blijkt: er zit een bug in de i820 chipset die er voor zorgt dat sommige systemen onstabiel worden bij het gebruik van drie RDRAM sockets. Intel heeft dat opgelost door simpelweg het derde socket van de moederborden af te halen. Niet echt sterk voor een "innovatieve" fabrikant. Bovendien is uit benchmarks gebleken dat RDRam nauwelijks sneller is dan (veel goedkoper) PC-133 SDRAM. Met de komende introductie van DDRam ziet het er naar uit dat RDRAM snel vergeten zal zijn. Intel heeft dit zelf al min of meer toegegeven want op een nieuwe roadmap komt RDRAM al niet meer voor. Met Rambus heeft Intel duidelijk op het verkeerde paard gewed, en ze moeten nu alle zeilen bijzetten om de opgelopen achterstand in te halen.

Het reclame-offensief dat met de Pentium III is ingezet ("enhance your Internet experience") is volslagen onzin. Internetten gaat echt niet sneller met een Pentium III processor. Het zal nog lang, heel lang duren voordat de bottleneck van Internet bij de processor komt te liggen en niet bij de verbinding zelf.

2. Het Calimero-gevoel

Zoals de naam al aangeeft: dit is puur een gevoelskwestie. Mensen hebben sympathie voor de "underdog" die de grote jongen eens een lekkere trap verkoopt. In dit verhaal is Intel de grote, sterke maar slechte moloch en AMD de dappere kleine fabrikant die ondanks tegenwerking met een goed product komt. Dat dit gevoel leeft is niet zo raar. Intel is qua beurswaarde ruim 100x zo groot als AMD, maakt miljarden winst tegen AMD miljoenen verlies en heeft een twintigmaal zo hoge omzet. Bovendien zijn er hardnekkige geruchten dat Intel via slinkse manipulaties van afnemers ("grote kortingen als je geen AMD verkoopt") probeert de concurrentie uit de markt te drukken. Dit soort acties versterkt het Calimero-gevoel alleen nog maar.

Smerige trucs van Intel

Intel maakt zelf ook moederborden (die vaak gebruikt worden door de grote OEM's zoals Dell en Gateway) maar er zijn ook vele onafhankelijke fabrikanten. Deze krijgen chipsets (zoals de 440BX) aangeleverd door Intel en bouwen daar zelf een moederbord omheen. Er zijn echter veel fabrikanten die niet alleen moederborden voor Intel maken, maar ook met chips van andere fabrikanten, VIA voorop. En dat vindt Intel op z'n zachtst gezegd niet leuk. Het gerucht gaat dan ook (maar het is zo hardnekkig dat aangenomen wordt dat het waar is) dat Intel fabrikanten onder druk zet om geen moederborden te maken die geschikt zijn voor de Athlon of met een chipset die concurreert met de Intel-chipsets.

Bijvoorbeeld: Asus wil zowel voor Intel als voor AMD processoren een moederbord leveren. Intel wil niet dat er goede moederborden voor de Athlon komen, want dat maakt hun postitie t.o.v. AMD zwakker. Intel zegt vervolgens tegen Asus: als jullie een Athlon bord gaan maken krijgen jullie geen BX-chipsets meer van ons. Asus schrikt (want een groot deel van de omzet komt van BX-moederborden) en besluit eieren voor haar geld te kiezen door dan maar geen Athlon bord te maken. Achteraf blijkt dat Asus wel degelijk een Athlon bord heeft maar dat niet officieel wil toegeven om Intel niet tegen zich in het harnas te jagen.

Uiteraard mag een fabrikant zelf bepalen welke producten hij aan wie levert en hoeveel, maar Intel gebruikt het als een machtsmiddel om de concurrentie uit de markt te drukken.

Er zijn nog meer voorbeelden van machtsmisbruik door Intel: het gerucht gaat dat Intel door grote kortingen te geven aan OEM's (met name Gateway) probeert te voorkomen dat die Athlon systemen gaan leveren. Zeker in de VS wordt het overgrote deel van de computermarkt beheerst door deze bedrijven en daar zijn dus de grootste winsten te halen. Wederom: een bedrijf mag zelf bepalen aan wie welke kortingen gegeven worden, maar als een voorwaarde van die korting is dat er geen systemen voor de concurrent gemaakt mogen worden is dat machtsmisbruik.

Derde voorbeeld: Intel probeert door de productie van BX en ZX chipsets te beperken de i820 chipset door de strot van de consument te duwen. Hierdoor gaan de prijzen van BX en ZX moederborden omhoog en worden i820 moederborden relatief goedkoper. De tactiek van Intel is simpel: als er meer i820 moederborden verkocht worden wordt er meer RDRam verkocht en laat nu toevallig Intel daar het meest aan verdienen…

Door alle slechte publiciteit rond de i820 en RDRAM is de consument niet zo geneigd om zo'n moederbord aan te schaffen, en ook de grote OEM's willen eerst een goed uitontwikkeld product voordat ze massaal gaan leveren. Om de afnemers te dwingen toch i820 chipsets en dus vaak ook RDRam af te nemen heeft Intel besloten gewoon minder BX en ZX chipsets te leveren zodat men wel zal moeten. Juist, een schoolvoorbeeld van machtsmisbruik en al reden genoeg om Intel voorlopig uit te kotsen als hardwareleverancier. Ik bepaal als consument nog altijd zelf wat ik wil kopen, dat hoeft Intel niet voor me te bepalen. Als ik een Athlon wil kopen dan koop ik een Athlon en als ik een BX moederbord wil hebben dan koop ik een BX moederbord.

De toekomst

Wat kunnen we in de toekomst verwachten? De komende maanden zal de race zich toespitsen op het breken van de 1 GHz barrière. Zowel Intel als AMD hebben al laten zien dat de in staat zijn een processor te produceren die deze snelheid aankan, maar tussen demonstreren en serieproductie zit een enorm verschil. Tenzij Intel nog iets achter de hand heeft is het waarschijnlijk AMD dat de race zal winnen. In het Athlon ontwerp zit nog erg veel rek, zeker als gebruik wordt gemaakt van 0.18 micron technologie. Het is opvallend om te zien dat de omschakeling van 0.25 naar 0.18 micron bij AMD heel soepel verloopt (in tegenstelling tot de omschakeling van 0.35 naar 0.25 micron een tijdje geleden), terwijl dat proces bij Intel een stuk moeizamer gaat.

Later in het jaar 2000 moeten de eerste Athlons met koperen in plaats van aluminium verbindingen uit de fabriek in Dresden gaan rollen. Over de mogelijkheden van koper in combinatie met een die-size van 0.13 micron kan slechts gespeculeerd worden, maar het is te verwachten dat tegen het einde van het jaar 2000 snelheden ruim boven de 1 Ghz normaal zijn.

Inmiddels is bekend geworden dat AMD in staat is Athlons te maken die op 1.2 GHz draaien. Een enorme prestatie, maar hierbij moet je wel bedenken dat er een groot verschil zit tussen kunnen maken en kunnen leveren. De yields zijn "boven verwachting", maar naar wat dat betekend kunnen wel slechts raden. Als je verwacht dat het je helemaal niet lukt en er lukt er 1, dan is dat toch boven verwachting…

Uit verschillende bronnen komen geluiden dat AMD nieuwe versies van de Athlon achterhoudt om de versies die nu op de markt zijn eerst flink wat geld te laten opbrengen of om Intel voor de gek te houden. Dat zou kunnen, maar het lijkt mij dat het nu uitbrengen van een 1 GHz versie van de Athlon Intel helemaal een flinke opdonder zou geven. Het is logischer dat ze de processor zelf wel zouden kunnen leveren, maar dat AMD nog niet genoeg vertrouwen in de moederborden heeft of dat de yields te laag zijn. Bovendien weet men bij AMD niet of Intel nog wat achter de hand heeft, zodat het achterhouden van snellere producten wel eens tegen ze zou kunnen werken.

Voor het jaar 2000 staan een hoop nieuwe versies van de Athlon gepland, om ook in het topsegement (nu het domein van de Xeon) en het budget-segment (vooral Celeron-terrein) marktaandeel te veroveren.

En Intel…tja…gezien het feit dat de introductie van de 800 MHz PIII pas voor eind januari gepland staat is het niet te verwachten dat er erg veel spectaculairs uit die hoek zal komen.

Het gerucht dat Intel zeer binnenkort met de 1.1 GHz Willamette zou komen lijkt een hoax te zijn. Ik ben er van overtuigd dat Intel niet alles laat zien wat ze zouden kunnen (dat doet AMD ook niet) maar zomaar de introductie van een processor met een jaar vervroegen…nee…daar acht ik ze niet toe in staat. En zelfs als ze dat zouden kunnen, dat zouden ze nog geen moederbord hebben om het ding op te laten draaien. Nog afgezien van het feit dat Intel niet in staat is de huidige PIII's in fatsoenlijke hoeveelheden te leveren. Vooralsnog is geen reden om aan te nemen dat de Willamette voor het derde kwartaal van 2000 op de markt komt. Op het gebied van snelheid is het pleit eigenlijk al beslecht. Tenzij Intel iets geheim heeft gehouden kunnen ze niet meekomen met AMD. Punt.

Prijzenoorlog

Regelmatig zijn er geluiden over een op handen zijnde prijzenoorlog tussen AMD en Intel. AMD heeft als uitgangspunt dat het altijd onder de prijzen van Intel gaat zitten. De prijsverlagingen volgen elkaar snel op. Op het eerste gezicht is dat gunstig voor de consument: snellere processors worden immers steeds goedkoper. Maar er zit een adder onder het gras. Als er nauwelijks winst wordt gemaakt (en dan moeten we vooral naar AMD kijken) is er botweg geen geld voor research. Introductie van nieuwe processors wordt uitgesteld en uiteindelijk komen er minder vernieuwingen. En dat is zeer ongunstig voor de consument.

Overigens is het niet te verwachten dat er een echte prijzenoorlog komt. Intel is zo veel groter dan AMD dat de Amerikaanse mededingingsautoriteiten zullen ingrijpen, omdat het gevaar bestaat dat Intel de concurrentie uit de markt drukt. Bovendien: bij een prijzenoorlog zal het verschil tussen de Pentium III en de Celeron vervagen en dat wil Intel dus niet. Die segmentering is heilig.

Tenslotte heeft het beginnen van een prijzenoorlog niet zo veel zin voor Intel. Je kan de prijzen wel verlagen maar als het desbetreffende product toch niet verkrijgbaar is heb je er nog niks aan.

Epiloog

Tenslotte een objectieve analyse van de posities van de twee kemphanen op dit moment.

AMD heeft de snellere processor, die ook nog eens goedkoper is en die voor de nabije toekomst genoeg mogelijkheden biedt. Echter, veel mensen die nu een Pentium II of Celeron hebben en die willen upgraden zullen geen Athlon kopen omdat ze dan meteen een nieuw moederbord moeten kopen, waardoor het prijsverschil teniet wordt gedaan. Het ontbreken van echt goede moederborden voor de Athlon is ook een groot probleem. Langzamerhand komen er steeds meer borden beschikbaar, maar deze zijn nog lang niet gelijkwaardig aan de ver doorontwikkelde BX-borden. Al dan niet onder druk van Intel komen de grote fabrikanten (Asus, Abit, Aopen etc.) slechts schoorvoetend met Athlon-moederborden. Door weinig keuze op het gebied van moederborden en het feit dat ook de grote OEM's nog nauwelijks Athlon systemen leveren loopt de verkoop van Athlons nog steeds flink achter bij die van de PIII. Maar dat gaat waarschijnlijk snel veranderen. VIA komt met de langverwachte KX133 chipset die het aanbod van goede moederborden een flinke boost zal geven. Verder hebben alle grote fabrikanten plannen om in ieder geval in de high-end systemen Athlons te gaan verkopen.

Dan is er nog de slechte financiële situatie waarin AMD verkeert. Na jaren van forse verliezen begint AMD eindelijk weer winst te maken, maar het is nog lang niet genoeg om de enorme investeringen terug te verdienen. AMD heeft zich heel fors in de schulden moeten steken om de nieuwe fabriek in Dresden te kunnen openen en is daarbij onder zeer strikte voorwaarden een contract aangegaan met de regionale overheid. Er moet winst gemaakt worden, en snel ook, anders wordt de hele boel opgedoekt. AMD kan het zich gewoonweg niet veroorloven een prijzenoorlog aan te gaan met Intel, omdat ze zich geen verliezen kunnen permitteren. Wat AMD wel heeft is een sympathiek imago, en dat is heel wat waard, vooral bij losse verkoop.

Het grootste voordeel dat AMD heeft is de performance. Schijnbaar moeiteloos biedt het Athlon-ontwerp mogelijkheden om Intel steeds een stap voor te zijn. Het is gebleken dat de Athlon makkelijk snelheden van boven de 1 GHz aankan, en met de Pentium III is dat maar de vraag. Sowieso gaapt er een groot gat tussen de huidige PIII en de opvolger Willamette. De Willamette moet geïntroduceerd worden op minimaal 1,1 GHz en het is zeer de vraag of de huidige PIII die snelheid ooit zal bereiken. In geen enkele roadmap van Intel is een soort super-PIII te vinden die het gat zou kunnen opvullen.

Intel heeft op dit moment een tragere processor, die duurder is en soms nog slecht verkrijgbaar ook. Bovendien is de PIII op de oude P6 core gebaseerd, die inmiddels min of meer uitontwikkeld is. Intel heeft echter ook een flink aantal sterke punten:

Een breed assortiment. Intel is niet direct afhankelijk van de verkopen van de Pentium III, hoewel daar wel de grootste omzet vandaan komt. De Xeon en de Celeron hebben in hun respectievelijke segementen nauwelijks concurrentie, en het zal nog zeker maanden duren voordat daar verandering in komt. Bovendien heeft Intel nog een hele range van netwerkproducten, moederborden etc.
Wijdverspreide ondersteuning: Alle grote OEM's verkopen Intel systemen, en ook het overgrote deel van de overige PC's is voorzien van een Intel-processor. Er zijn vele fabrikanten die zeer goede en vrij goedkope moederborden voor de Pentium III en Celeron leveren.
Zeer sterke financiële positie: Intel is al jaren een zeer winstgevend bedrijf en kan makkelijk een prijzenoorlog beginnen en winnen.
Status: Hoewel het de laatste tijd wat minder wordt (door de al eerder genoemde acties) is voor veel mensen en bedrijven het stickertje "Intel Inside" toch nog een statussymbool. Zij zweren bij Intel, hoewel er best gelijkwaardige alternatieven zijn. Het lijkt overigens de laatste tijd dat Intel probeert zo snel mogelijk van dat goede imago af te komen door allerlei onfrisse en ondoordachte activiteiten.

Op de lange termijn zal de positie van Intel als marktleider niet in gevaar komen. Maar Intel zal, als ze niet snel met iets nieuws komen, wel een groot deel van de markt aan AMD verspelen. Maar dat is alleen maar gunstig, want de huidige 90-10 verhouding zorgt niet voor een mooie open concurrentiestrijd.