Laatste kans
De naam Pro Evolution Soccer bezorgt voetbalminnende gamers al jaren een glimlach. Vrijwel elke PES-fanaat heeft wel een 'overstap-verhaal', over het moment waarop hij overschakelde van Fifa naar Pro Evolution Soccer. Vooral de liefhebbers van realistisch computervoetbal voelden zich thuis bij PES en jarenlang leek het ondenkbaar dat daar verandering in zou komen. Toch lijken we nu bij een keerpunt aangekomen. Waar EA met Fifa 09 een hoogwaardig voetbalspel heeft afgeleverd, wierp het eerste levensteken van PES 2009 twijfels op. Is dit het jaar waarin PES zijn kroon verliest?
Getest op: Playstation 3 en Xbox 360
Ook verkrijgbaar op: pc, PS2, PSP, Wii
De versies voor de PS2, PSP en Wii wijken af van wat in dit artikel wordt besproken.
Vorig jaar
Voordat we ingaan op Pro Evolution Soccer 2009, gaan we eerst even terug naar het vorig jaar. Met PES 2008 maakte Konami zijn debuut op de Playstation 3, terwijl het spel de tweede PES op de Xbox 360 was. Pro Evolution Soccer 6, het 'next-gen'-debuut, was geen topgame en PES 2008 zou de status die de spelserie op de vorige generatie consoles had weer in ere herstellen. Hoewel de game door veel fans met enthousiasme werd ontvangen, viel hij toch wat tegen. Zowel met het aantal licenties als met de sfeer in het spel stelde Konami teleur. Bovendien kwam het spel om in de bugs en andere rare dingen die het spelplezier niet ten goede kwamen. PES 2008 scoorde desondanks goede cijfers, een patch verhielp een deel van de bugs en Konami kwam ermee weg, al was het bedrijf gewaarschuwd.

PES 2009 kan in dat licht worden beschouwd als een laatste kans voor Konami om de fans te laten zien dat er nog wel degelijk innovatie in de serie zit. Waar het spel voorheen elk jaar beter werd, is daar sinds Pro Evolution Soccer 5 eigenlijk geen sprake meer van. PES 6 stelde immers teleur en hetzelfde gold voor PES 2008. Die teleurstelling zat voornamelijk in het feit dat de Playstation 2-versie steeds de beste en meest uitgebreide versie was, afgezien van de technische prestaties uiteraard. De PS2-versie had bijvoorbeeld meer stadions, een soepelere gameplay en een stabielere netwerkfunctie. Dat is opvallend en wellicht afkeurenswaardig, maar het is nog schrijnender dat Konami meerdere keren de belofte om het verschil met de andere versies weg te werken niet is nagekomen.
Bugs wegwerken
Met Pro Evolution Soccer 2009 moet dus iets worden goedgemaakt. In de afgelopen maanden heeft Konami al aardig wat informatie vrijgegeven over de nieuwe 'key features' die het spel naar een hoger plan moeten tillen. Zo stelt Be a Legend, een spelmodus die in soortgelijke vorm al langer in de Japanse versies van PES bestaat, de speler in staat met één voetballer een carrière op te bouwen. Verder heeft Konami zich vooral gericht op het wegwerken van de bugs uit PES 2008.
Niet echt legendarisch
Met die aanpak is veel mis. Als je uitgangspunt bij het maken van een game is dat de fouten van het vorige spel moeten worden verbeterd, hoe kun je dan daadwerkelijk een echt innovatieve titel neerzetten? Het is dan ook geen verrassing dat Pro Evolution Soccer 2009 erg veel lijkt op Pro Evolution Soccer 2008. Dat is een game die door veel mensen met heel veel plezier is gespeeld, maar willen die mensen weer zes tientjes neerleggen voor een game die weinig nieuws biedt?
Be a Legend
Uiteraard is het niet zo dat er helemaal niets is veranderd. Zo is er de eerdergenoemde Be a Legend-modus. Als je bekend bent met Fifa's Be a Pro, dan ken je het concept: je neemt een speler onder je hoede en speelt daarmee zo goed mogelijk in een elftal dat verder door de computer wordt bestuurd. Zoals gezegd zat deze spelmodus al eerder in de Japanse versies van PES, maar voor Europese gamers is het tijd voor een ruwe kennismaking. Ruw, want Be a Legend is nogal een koude douche als je Be a Pro gewend bent.

De teleurstelling over deze modus bestaat uit twee delen. Ten eerste is het uitermate trage begin van de spelmodus ernstig irritant. Je begint uiteraard als speler van het tweede, maar de potjes zijn er zo gortdroog dat je er bij in slaap valt. Natuurlijk is het niet gek dat er geen publiek op de tribunes zit bij een trainingswedstrijd, maar voetballen in een doodstil stadion werkt op je gaap-reflexen. Daar komt bij dat de besturing te wensen overlaat. Het is bijvoorbeeld niet mogelijk om je medespelers te vragen je de bal te geven, je moet maar afwachten of je de bal krijgt. Mijn medespelers beschikten blijkbaar niet over veel overzicht, want mijn speler werd vaak over het hoofd gezien, waardoor ik soms toeschouwer was bij mijn eigen wedstrijd.
Hoewel Be a Legend mogelijkheden biedt, bleken de obstakels voor mij te groot om er lang mee bezig te zijn. Het is leuk dat een nieuwe spelmodus in Pro Evolution Soccer wordt gestopt, maar zorg dan wel dat de uitwerking goed is. Be a Legend heeft zeker potentie en zal uiteindelijk wel net zoiets worden als het 'tien tegen tien' dat EA heeft geïntroduceerd in Fifa, maar vooralsnog is het maar een matig extraatje.
Rariteitenparade met geweldige goals
Dat extraatje komt bovenop de rest van het spel, dat dus in grote lijnen PES 2008-en-een-half is. Toch voelt PES 2009, ondanks dat de aanpassingen maar klein zijn, behoorlijk anders aan. Dat komt onder andere door de speelsnelheid, die omlaag is gegaan ten opzichte van PES 2008. Of dat een verbetering is of niet hangt af van je eigen voorkeur. Ik ben geneigd te stellen dat het niet voor een betere gameplay zorgt. De reden dat de PS2-versie vorig jaar soepeler aanvoelde dan de 'next-gen'-versie, is juist dat het tempo in die versie vele malen hoger ligt. Niet noodzakelijk realistisch, maar het speelt wel lekkerder.
Realisme?
Uit het feit dat het spel langzamer is geworden, kunnen we afleiden dat Konami nog steeds ultiem realisme nastreeft. Niet gek, want dat is altijd het sterkste punt van Pro Evolution Soccer geweest. Het doet dan ook pijn te moeten constateren dat PES 2009 op dat gebied door het ijs zakt. Waar Fifa 09, niet alleen op het gebied van de graphics maar ook in de gameplay, angstig dicht bij de realiteit komt, laat PES het afweten.

Dat gevoel wordt vooral veroorzaakt door de rariteitenparade die het spel op mijn televisie toverde. Kijk eens kritisch naar de gameplay en oordeel hoe realistisch het is wat op je scherm wordt getoond. Ik zie elke wedstrijd mensen onder een bal door koppen. Dat kan een keer gebeuren, maar niet stelselmatig, meerdere keren in iedere wedstrijd. Het spel maakt rare keuzes als het gaat om welke spelers worden aangespeeld. Spelers spelen een bal soms goed in, maar net zo vaak resulteert een druk op de pass-knop in een slap rollertje dat met pijn en moeite twee meter aflegt. En dan heb ik het nog niet over de 'tactische intelligentie' van je medespelers gehad. Storm je met de bal aan de voet en een medespeler naast je in de richting van het vijandelijke doel, kijk dan niet raar op als die speler ineens niet meer met je meeloopt.
Work the system
Nu denk je misschien dat Pro Evolution Soccer 2009 haast onspeelbaar is. Dat is echter ook weer niet zo. Men roept wel eens 'PES is gewoon PES', en dat kan heel letterlijk worden opgevat. Pro Evolution Soccer 2009 staat een bepaalde speelstijl toe, die ervaren PES-spelers best kunnen toepassen. Zo kun je waanzinnige combinaties opzetten en is het passeren van een tegenstander beter uitgewerkt dan in Fifa 09. Zolang je op die specifieke manier te werk gaat, speelt PES 2009 als een zonnetje. Wijk je echter van 'de PES-manier' af, dan werkt het meteen niet meer. In algemene woorden: het systeem is krakkemikkig, maar 'work the system' en je komt best vooruit... de vraag is alleen: moet je dat willen?

Het klinkt allemaal wellicht als een vaag verhaal en misschien ook als voorbarig. Wil je immers bekend raken met elke aanpak die je zou kunnen gebruiken, dan ben je minstens vijftig uur verder. Ik had echter sterk het idee dat er een bepaalde 'correcte' manier is om PES 2009 te spelen, en dat is funest voor een voetbalspel waarin een eigen speelstijl juist de charme hoort te zijn. Het lijkt echter de truc in PES 2009 te zijn om zo goed mogelijk op de stijl - en de gebreken - van de AI in te spelen.
Hoewel de rare gebeurtenissen me inmiddels de keel uithangen, kan ik niet ontkennen dat ik ook wel ouderwetse PES-momenten heb meegemaakt. De keepers gaan beter om met afstandsschoten, dus is het gevoel van voldoening groter als een bal vanaf een meter of dertig in de kruising vliegt. Daar staat wel tegenover dat het uitkappen van de keeper gemakkelijker is geworden, zodat je één op één eenvoudiger zult scoren. Om bij het punt te blijven: de uitdrukking 'PES is PES' kun je ook positief opvatten. Speel het spel zoals het spel gespeeld moet worden en je legt vloeiende combinaties op de mat en maakt de geweldigste goals.
Intuïtief passeren
Daarbij komt dat Konami ook wijzigingen heeft aangebracht die wel in de smaak vallen. Zo is het uitvoeren van trucjes en passeerbewegingen grotendeels geautomatiseerd. Niet langer druk je simpelweg op een knop, de timing bepaalt nu of je speler een schijnbeweging inzet of niet. Dat voelt in het begin onwennig aan, maar als je het systeem door hebt werkt het prima.
Eén nieuwe licentie maakt nog geen Fifa
Een van de redenen waarom scoren in PES zo leuk is, is dat de bal heerlijk 'inslaat' in het doel. Als je geen gevoel hebt bij voetbal, zul je dit punt niet begrijpen; een goal is immers een goal. Het maakt gevoelsmatig echter veel uit of een balletje droog het doel in rolt, of dat het net lekker opbolt als de bal tegen de touwen slaat. Dit effect maakt scoren in PES 2009 bijzonder aangenaam. Kijkend naar de gezichten van de spelers kan ik nog iets langer positief blijven over de graphics. Konami heeft ongelooflijk veel spelers herkenbaar in het spel verwerkt. De spelers van het Nederlands Elftal zijn zeer goed herkenbaar, en hetzelfde geldt voor de wat bekendere spelers uit de Eredivisie.
Gedateerd
Je kunt je echter afvragen of daar misschien niet teveel tijd in is gaan zitten. Het is leuk dat alle haartjes op Cristiano Ronaldo's hoofd precies zo zitten als in het echt, maar wat koop je daar voor als de rest van het spel grafisch ver achterblijft? Het publiek is daarbij het dieptepunt. In drie jaar tijd is er niets aan het publiek verbeterd. Niet alleen grafisch is het publiek zwak, ook het geluid dat toeschouwers produceren is niet veel soeps. De algemene 'chants' zijn gedateerd en bovendien vrijwel hetzelfde als in PES 2008. Fifa introduceerde jaren geleden al specifieke liedjes voor clubs en landen en PES komt nog steeds niet in de buurt van dat niveau.

Stroop op het veld
Het meest irritante aan de graphics is echter de manier waarop de spelers bewegen en de bal over het veld gaat. In eerste instantie lijkt alles soepeler geworden. Kijk je echter iets beter, dan valt op dat de bal soms heel onnatuurlijk rolt als een speler ermee dribbelt. Het is net of het ronde ding stukjes verspringt. Zie het voor je alsof je een bal een tikje geeft op een veld dat is gemaakt van stroop; de snelheid van de bal neemt veel te snel af. Daarbij komt dat spelers weliswaar realistisch bewegen als ze passen of schieten, maar rennen als op hol geslagen pinguïns. Je hoeft je er niet aan te storen, maar in vergelijking met het alternatief maakt het een gedateerde indruk.
De matige audiovisuele prestatie heeft een grote broer, genaamd 'gebrek aan sfeer'. Eigenlijk is het meer een zoon of dochter, want dit aspect ligt in het verlengde van die slechte graphics en de matige audio. Schiet je in Fifa op doel, dan hoor je al gejuich beginnen voordat de bal in het doel ligt. In PES duurt het soms seconden voordat het publiek door lijkt te hebben dat je hebt gescoord. En ook op andere punten schiet de sfeer in het spel tekort. Zo is het commentaar nauwelijks veranderd ten opzichte van vorig jaar, waardoor je al heel snel het gevoel hebt alle zinnetjes een keer eerder te hebben gehoord.

Een ander, jaarlijks terugkerend, minpunt is het gebrek aan licenties. Waar Fifa jaarlijks met tientallen gelicenseerde competities uitpakt, blijft PES ook op dit gebied ver achter. Sterker nog, het aantal competities loopt zelfs terug, want in PES 2009 is de Spaanse Primera Division niet langer gelicenseerd. De afzonderlijke licenties van FC Barcelona en Real Madrid zijn er blijkbaar wel, maar Atlético Madrid gaat bijvoorbeeld door het leven als Rojiblancos.
Uefa Champions League
Toch claimde een persbericht van Konami een paar weken geleden dat er meer gelicenseerde clubs in het spel zitten dan ooit, en daar is geen woord van gelogen. De redding moet namelijk komen van de enige nieuwe grote licentie in het spel: de Uefa Champions League. Het kampioenenvoetbal is volop in het spel verwerkt, inclusief het grootste deel van de clubs die zich voor het toernooi hebben geplaatst. Het is zeker een leuke toevoeging, maar de plek die het toernooi inneemt verraadt dat Konami erg zwaar op de Champions League-licentie leunt. 'Uefa Champions League' prijkt namelijk bovenaan het hoofdmenu, wat op mij overkomt als een zwaktebod. Heeft Konami zo weinig vertrouwen in de basis van zijn game, dat de Uefa-licentie op een enorm voetstuk moet worden geplaatst?
Verbeterde multiplayer?
Hoewel er wel meer niet klopte in PES 2008, had de multiplayer-modus het in PES 2008 het zwaarst te verduren. De bug die zorgde voor enorme framerate-drops in de gameplay was irritant en de multiplayer-modus werkte in feite nauwelijks. Ook na het uitbrengen van de patch kon Konami de PES-spelers geen degelijke online spelervaring voorschotelen. Op de Xbox 360 was het spel nog enigszins speelbaar, maar via het netwerk van de Playstation 3 bleek de online modus één grote ramp.
Om die reden heeft de multiplayer-modus prioriteit gekregen bij het ontwikkelen van PES 2009, wat ervoor zou moeten zorgen dat alle problemen rond de connectiviteit en 'lag' uit de wereld zouden moeten zijn. Helaas activeert Konami de servers pas op, of kort voor, de releasedatum, waardoor we de online modus nog niet hebben kunnen testen.
Conclusie
In deze tekst hebben de negatieve aspecten van PES 2009 de overhand gekregen, waardoor het lijkt alsof PES 2009 de slechtste voetbalgame in jaren is. Dat is zeker niet zo, maar vast staat wel dat het geduld van de PES-fanbase opnieuw op de proef wordt gesteld, want ook dit is niet de langverwachte, uitgebreide versie waar gamers al jaren op wachten. Het spel doet veel goed, maar dan gaat het met name om zaken die ook al in PES 2008 zaten. De gameplay is er, door het lage tempo en de houterige animaties, niet eens beter op geworden. Daar komt bij dat veel oude problemen, zoals een groot gebrek aan licenties en goede graphics, nog steeds bestaan. Een goede multiplayer kan nog iets redden, maar los daarvan legt Pro Evolution Soccer 2009 het op alle fronten af tegen Fifa 09.
Desondanks betekent dat niet automatisch dat Fifa 09 voor iedereen de meest geschikte voetbalgame is. Beide spellen houden er een eigen stijl op na, waarbij Fifa 09 de realiteit meer benadert dan PES 2009. Gamers die altijd PES hebben gespeeld, zullen echter nog steeds prima overweg kunnen met PES 2009 en zullen om die reden wellicht nog steeds meer plezier halen uit PES dan uit Fifa, want overschakelen van het ene op het andere spel vereist aanpassingsvermogen. Fifa 09 mag zichzelf de beste van de twee voetbalspellen noemen, maar persoonlijke voorkeur zal nog altijd een doorslaggevende rol spelen in de vraag welke game voor jou het meest geschikt is.
Let op: deze review geldt alleen voor de Xbox 360-, PS3- en pc-versie van PES 2009. De overige versies wijken op meerdere punten af van hetgeen in deze review is behandeld.
Pluspunten
+ Voelt zoals PES hoort te voelen
+ Intuïtieve manier van trucjes uitvoeren
+ Gezichten van spelers zeer herkenbaar
+ 'Be a Legend' heeft potentie
(+ Multiplayer wellicht verbeterd?)
Minpunten
- Gebrek aan sfeer
- Audiovisueel niet sterk
- Matige animaties, vooral bij het rollen van de bal
- Langzaam
- Gameplay niet beter dan vorig jaar
- Uitwerking van 'Be a Legend'
- PES 2008-en-een-beetje
Cijfer: 7,5
Titel | Pro Evolution Soccer 2009 |  |
Platform | Xbox 360, PS3, pc, PS2, PSP, Wii) |
Ontwikkelaar | Konami |
Uitgever | Konami |
Releasedatum | 17 oktober 2008 |
:fill(white)/i/1224059567.jpg?f=thumb)