Denon PMA-710AE

Lange tijd heb ik een stereoset van Technics gehad om de dagelijkse portie muziek op me af te laten komen. Helaas ging de versterker kapot, en was het in februari 2010 tijd voor iets nieuws. Ik had al veel gelezen over de premiummerken, waar Denon zich wel toe kan rekenen. Het budget was ongeveer 400 euro voor een stereoversterker. Ik wilde expres geen surround, omdat ik de set vooral zal gebruiken om muziek te luisteren, in combinatie met te zijner tijd aan te schaffen mega-goede luidsprekers.

Voor de niet-ingewijden die van de prijs schrikken: versterkers van dit kaliber (van merken als Denon en NAD) zijn merkbaar veel beter dan versterkers van bijvoorbeeld merken als Philips, Sony en Pioneer. Die zijn ook prima, maar Denon is in de details veel beter. En daar betaal je voor. De allerbeste stereoversterkers kosten rond de 2000 euro.

Specificaties

De belangrijkste specificaties op een rij:

• Uitgangsvermogen: 2x 50 Watt RMS
• Aantal luidsprekers aan te sluiten: 2 x stereo, dus luidsprekers A en B
• Voorversterkeruitgang
• Source Direct
• 5x line-in
• 1x Phono-ingang
• 2x Recorder in
• Geluidsregelaars
• 6.3 mm koptelefoonjack aan de voorkant

De lijst is niet heel uitgebreid, maar voor een stereoversterker is het geheel prima. Voor de recorder moet je denken aan een cassettedeck, een minidiscspeler of een computer line-in. Een cassettedeck kan zowel spelen als opnemen, dus die sluit je twee keer aan op bijvoorbeeld de "Recorder 1" ingang. Voorop de versterker zit een keuzeknop, waarmee je kunt selecteren welke geluidsingang doorgelust moet worden naar recorder 1, of je kunt recorder 1 naar recorder 2 sturen.

Bouwkwaliteit en afwerking



De versterker maakt een vrij kloeke indruk, het is een groot apparaat in de kast. Op de foto staat de cd-speler bovenop de versterker, de cd-speler heeft de standaardbreedte van een "gewone" cd-speler. De Denon-versterker is 10 centimeter breder. De knoppen zijn in de juiste verhouding gemaakt, die zijn dus ook lekker groot. Het is duidelijk welke knop je vastpakt. Knoppen kun je een beetje heen en weer bewegen, er zit dus wel wat speling in. Niet erg, en het doet geen afbreuk aan de bouwkwaliteit. De koptelefoonuitgang zit rotsvast in de kast.

De voorplaat is gemaakt van plastic, wat je alleen merkt als je erop klopt. Het is netjes afgewerkt door er een metaalachtige structuur op aan te brengen, en dit is glanzend zwart gemaakt. Het is een mooie egale laag, het ziet er daardoor echt hoogwaardig uit. De versterker is ook in het zilvergrijs verkrijgbaar, in de winkel zag ik dat dit op een vergelijkbare manier grijs is gespoten, met een metaalkleurige verf. Ik vind deze geborsteld aluminium-look zelf niet mooi, maar kan me wel voorstellen dat mensen het kiezen, simpelweg omdat het een nog hoogwaardige uitstraling heeft. Aan mijn zwarte exemplaar kun je niet direct afzien dat het een duur kwaliteitsproduct is, tenzij je de naam Denon kent. Deze ingetogenheid heb ik liever dan een opvallend apparaat in de kast, maar dat is puur persoonlijke smaak.

De kast is gemaakt van staal en is in één woord vooral zwaar. Het ding weegt 6,7 kilo, een "gewone" versterker die je bij de Mediamarkt als eerste ziet staan weegt vaak de helft. In deze versterker zit een zware voeding, zie het kopje geluidskwaliteit voor meer uitleg over het nut hiervan.

De tulpaansluitingen aan de achterkant zitten goed vast, je zult bij het aansluiten en losmaken van kabels dit niet gauw kapottrekken. Luidsprekers moet je met de kale kabel aansluiten, dus geen stekkers hier. Draai de aansluiting open op de versterker, steek de draad erin en draai het weer dicht. Heel eenvoudig, maar je moet er even de tijd voor nemen om de kabel netjes erin te duwen.

Samengevat: de bouwkwaliteit is uitstekend. De zilvergrijze variant zal nog iets hoogwaardiger aandoen.

Aansluitmogelijkheden



De luidsprekers had ik al genoemd, dus invoer blijft over. Alle apparaten moet je aansluiten met tulpstekkers. Alleen moet je even op de kleuren letten, maar dat is logisch. Er zijn op de achterkant niet heel veel aansluitingen, dus je kunt hier moeilijk iets fout doen.



De invoerselectieknop heeft de volgende namen:

• Line
• Tuner
• CD
• Phono
• Recorder 1
• Recorder 2

Naast Tuner, Phono en CD heb je niet veel logica in de keuzemogelijkheden. Het maakt natuurlijk niets uit wat je waar aansluit (behalve Phono), als je maar onthoudt wat waar zit. Op dit moment hangt alleen de cd-speler en de computer aan de versterker, binnenkort komt er de oude Technics-tuner bij. Als de tv en de mediaspeler er later ook nog bij komen, wordt het wel vol en wordt het lastig om te kiezen. Maar misschien schiet die toepassing de doelgroep van deze (budget!)versterker voorbij. Hoe dan ook, het zal gewoon werken, alleen moet je zelf iets meer moeite doen dan je zou verwachten.

De Phono heb ik niet geprobeerd, maar het is allang geweldig dat er een aansluiting op zit voor een grammofoonplatenspeler. Deze hebben een veel lager ingangssignaal dan een cd-speler, daarom is zit er een aparte phono-voorversterker in. Deze heeft dus zijn eigen aansluiting.

De recorders zijn zoals eerder gezegd bedoeld om af te spelen en op te nemen. En als je geen opname-apparatuur hebt, kun je ook gewoon een cd-speler aansluiten zonder de recorder-uitgang te gebruiken.

Ten slotte is er nog de pre-out aan de achterkant. Dit is een uitgang van de voorversterker, waar je een subwoofer op kunt aansluiten. Dit zal vast wel werken.

Samengevat: Genoeg aansluitmogelijkheden, maar het houdt niet over.

Bediening

Met de grote powerknop zet je het apparaat aan, waarna het een korte opstarttijd nodig heeft. Na ongeveer 6 seconden is het apparaat klaar, en hoor je een tik. Hee, dat is leuk, een elektromechanische relaisschakeling! Deze versterker is dus nog ouderwets, en niet digitaal geschakeld. Met de Input selector kies je een geluidsbron, en elke keer als je een andere keuze maakt, hoor je weer twee tikken.



Links zitten naast de powerknop knoppen voor luidsprekeruitgang A en B. Kies maar, of kies er geen. In dat laatste geval komt er alleen signaal uit de koptelefoonaansluiting. Verder zijn er knoppen voor bass, treble en balans, en is er een Loudness-knop. Loudness brengt tot ongeveer de helft van het volume de bass en treble wat omhoog. Dit is bedoeld om bij lage volumes de bass wat hoorbaarder te maken.

Naast de grote volumeknop zit een Source Direct-knop, met daarnaast de input selector. Het geheel is heel overzichtelijk en het ziet er niet uit als een wirwar van knoppen. Meer knoppen zou ik ook niet kunnen bedenken. Rondom de inputselector zit een oranje led die aangeeft welke invoer gekozen is. Deze led is helaas alleen zichtbaar als je recht van voren op het apparaat kijkt.

Samengevat: de bediening is uitstekend in orde.

Geluidsbeleving

Nu komt het belangrijkste: de geluidsbeleving. Allereerst komt een disclaimer over de apparatuur die ik heb gebruikt. De luidsprekers zijn van groot belang, en (helaas) zijn dit enkel de Technics-boxen van de vorige set. Dit zijn Technics SB-CS60 3-wegluidsprekers, uit 1987. Ze zijn zeker niet slecht. In één zin: vrij helder geluid met behoorlijk wat detail, lage tonen gaan mooi diep maar verliezen gauw detail, midden- en hoge tonen zijn weer redelijk goed. Ze zijn erg geschikt voor klassieke muziek, en totaal niet geschikt voor harde dreunmuziek.

Foto's van de luidsprekers: http://archiwumallegro.pl/technics_sbcs60-1213063916.html

Als goedmaker zijn er een tweetal koptelefoons: Sennheiser HD 477 (prima allrounder, accent op bass, slechte detaillering) en een Sennheiser IE 8 in-ear (bijna perfecte detaillering, goede balans, bass overstemt nooit en kan snoeihard, mid goed maar zal nooit naar voren treden en hoog heerlijk helder en niet schel).

De computer is ook een geluidsbron, en doet dit via een Asus Xonar DX geluidskaart. Dit is een van de beste consumentgerichte kaarten die er zijn.



De versterker weet deze geluidsbronnen uitstekend om te zetten naar geluid uit de luidsprekers. Het volle potentieel van de luidsprekers wordt benut, iets wat met de originele Technics-versterker echt niet kon. De versterker geeft een uiterst breed en gedetailleerd geluid, voor zover ik kan horen is de balans uitstekend. Het geluid zal zich nooit als extreem helder kenmerken, daarvoor wordt simpelweg te weinig accent gelegd op de hoge tonen. Je zou kunnen zeggen dat er een vrij warm geluid uitkomt.

Het uitgangsvermogen is twee keer 50 Watt over 8 Ohm, wat genoeg is om een huiskamer van groots geluid te voorzien. Ik hoef het volume vrijwel nooit boven een kwart uit te laten komen, de helft is al flink hard. Watts zeggen niet veel, de Technics-versterker gaf 2x60 Watt en kon lang niet zo hard als de Denon.

Je kunt het de versterker heel moeilijk maken: een live metalconcert met de nodige galmen bijvoorbeeld, heeft heel wat meer geluid tegelijk dan een rustig pianoconcert. In beide gevallen wil je dat het geluid optimaal wordt weergegeven, en dat je elk muziekinstrument apart moet kunnen horen. Let er maar eens op: luister muziek en probeer uitsluitend één van de instrumenten te volgen. Dat kan nog best lastig zijn! Bij deze versterker ligt het in elk geval niet aan de versterker. Hier komt de zware voeding goed van pas. Voor zover ik het goed heb begrepen moet de voeding een continue stroomsterkte geven. Als je dan complexe muziek gaat draaien met veel hard gedreun bijvoorbeeld, dan vergt dat nogal wat van de voeding. Een slechte voeding zal deze stroomstoten niet goed kunnen verwerken, waardoor detail verloren gaat. Deze Denon-versterker heeft genoeg reserves om dit detail wel te behouden. En in duurdere versterkers zal dit alleen maar beter zijn.

Je kunt het geluid bijregelen met de bass-, treble- en balansknoppen, en met de Loudness-knop. Het geeft een beetje extra aan het geluid, of haalt juist een beetje weg. Echt veel doen de bass- en trebleknoppen niet. Als je de bassknop voluit draait, zal het geluid nog altijd vrij ingetogen klinken, en als je de bassknop terugdraait zal de bass echt niet verdwijnen. Hetzelfde voor de trebleknop: het geluid zal nooit schel worden, en ook niet dof.

Dan de Source Direct-knop. Met deze knop kun je de bass-, treble-, balans- en loudness-knoppen omzeilen. Het geluid wordt dan direct van de voorversterker naar de eindversterker geleid, in plaats van via de knoppen. Je zou denken: waarom moet dat? Elke omweg die het geluid moet maken zorgt voor extra weerstand, want geen geleider is weerstandsloos. En het gekste is nog dat je het verschil hoort. Als je een goede opname beluistert en je drukt op de knop, dan is er een heel klein subtiel verschil in de diepgang en helderheid van het geluid. Je zou kunnen zeggen dat het geluid iets helderder en gedetailleerder is als Source Direct aan staat. Het is zo subtiel dat ik me soms afvraag of het niet tussen de oren zit, maar elke keer hoor ik het weer. Met slechtere opnames of mp3's van 128 kbit/sec hoor je natuurlijk geen verschil.

Samengevat: Een warm geluid, wat altijd gedetailleerd blijft. De geluidsregelaars voegen niet heel veel toe.

Afstandbediening

Op de afstandbediening is geprobeerd dezelfde metallic look aan het plastic te geven, maar daar is het iets minder goed gelukt. Het ding weegt niet veel, je zult nooit het gevoel krijgen dat je iets stevigs in handen hebt. In tegenstelling tot de Bang & Olufsen afstandbedieningen, die dingen zijn gemaakt van metaal, wegen een paar honderd gram en kosten een fortuin. Daarbij heb je dat gevoel wél. De Denon-afstandbediening is wel stevig genoeg, je kunt hem niet torderen en hij is dik genoeg om hem met je hand een beetje te omklemmen.

Met de afstandbediening kun je de versterker bedienen, maar ook de DCD-710AE cd-speler. Deze cd-speler hoort als het ware bij deze PMA-710AE versterker. Je zult dus veel teveel knoppen hebben, als je de cd-speler niet hebt. De belangrijkste functies kun je bedienen: standby, het volume en de invoerselectie. Meer is er gewoon niet te kiezen, de rest van de knoppen zijn voor de cd-speler... Opvallend is wel dat je de versterker kunt dempen (Muting), iets wat op het apparaat zelf niet kan. Verder werkt de afstandbediening gewoon goed, en het bereik is prima (een meter of 4).

Samengevat: de afstandbediening werkt prima, maar hij kan teveel. Hij is waarschijnlijk ook stevig genoeg voor dagelijks gebruik. Ik gebruik het ding niet, omdat ik vrijwel altijd naast de versterker zit.

Conclusie

Allereerst moet ik opmerken dat ik geen vergelijkingsmateriaal heb, en dat ik heb geprobeerd zo objectief mogelijk mijn ervaringen te beschrijven. Ik weet niet hoe de concurrentie van Marantz, Onkyo, NAD en Yamaha klinkt.

Deze Denon PMA-710AE is een uitstekende stereoversterker voor iemand die meer geluidsbeleving wil dan een Sony of een Philips, maar weer geen fortuin wil besteden. Samen met bijpassende luidsprekers en een bijpassende cd-speler ben je ongeveer 1500-2000 euro kwijt voor de hele set. Met een fortuin bedoel ik 5000 euro en meer, voor een complete set.

Met de Technics-boxen krijg ik een uitstekend gebalanceerd geluid, en hunker ik naar betere luidsprekers. Je moet je oren zelf de kost geven door gewoon bij de hifi-zaak een keer te gaan luisteren.