Lenovo ThinkPad T60

Waarom deze laptop?
Ruim een jaar geleden heb ik mijn eerste laptop gekocht, een IBM Thinkpad T41 (survey). Deze laptop bewees zich als zeer betrouwbaar het afgelopen jaar en ik was er dan ook erg tevreden mee. Helaas had hij ook zwakke punten, weliswaar modelspecifiek, zoals een lage resolutie scherm (1024x768), kleine en trage harde schijf (30 GB 4200 RPM) en een al wat verouderde videokaart (Mobility Radeon 7500). Daarom sloeg na de zomer de upgradekoorts toe en ben ik op zoek gegaan naar een nieuwe laptop. Op voorhand lag eigenlijk al vast dat het weer een Thinkpad zou worden.

De keuze bleek niet zo makkelijk te zijn. De pc divisie van IBM was intussen overgenomen door Lenovo en de angst bestond over de richting die ze zouden inslaan met de T-serie. Bovendien werd er ook een nieuwe T-serie gelanceerd met de Intel Core Duo, de T60 serie, die toch weer redelijk afweek van de oude en vertrouwde T4x reeks, zowel van buiten als van binnen. De vraag was dus: zou ik voor de nieuwe T60 gaan of toch nog een T43 op de kop tikken. Uiteindelijk heb ik toch de grote sprong gewaagd en ben voor de T60 gegaan.

[img=620]6cqJiLBO[/img]

Specs van mijn T60 (2623-D6U):
14" TFT 1400x1050
Intel Core Duo T2400 (1,83GHz)
2048 MB DDR2 RAM
80 GB HD 5400RPM
ATI Mobility Radeon X1300 64 MB
DVD multiburner
Intel Gigabit Ethernet
Intel 3945ABG Wireless

Introductie
De overname van de IBM pc divisie door Lenovo heeft veel Thinkpad gebruikers doen vrezen wat er zou gaan gebeuren met de vertrouwde Thinkpad laptops. Lenovo was immers een relatief onbekend en ook nog eens Chinees bedrijf . Wat het allemaal niet beter maakte was dat niet lang daarna de Thinkpad Z-serie werd geïntroduceerd met een widescreen scherm, een titanium cover en *slik* een windows toets. Inmiddels is ook de opvolger voor de T43 serie geïntroduceerd en het werd meteen een compleet nieuwe serie, de T60. Het compleet vernieuwde ontwerp was nodig om de nieuwe dual core processors van Intel en ook de komende generaties te kunnen ondersteunen.
De T-serie is de serie voor gebruikers die een mobiele computer willen maar niet willen inleveren op het gebied van performance en gebruiksgemak, de thin-and-lights. De T60 is daarom licht van gewicht (deze 14" is maar 2,3 Kg) en klein van formaat (BxDxH: 311mm x 255mm x 26.6-31mm) maar heeft toch nog een desktop formaat scherm en een full-size keyboard. Nog kleiner kan met een Thinkpad X60 met 12" scherm maar dan moeten er concessies gedaan worden aan de ergonomie en de prestaties. Van de T60 bestaat ook een 15" versie. Persoonlijk zie ik daar het nut niet van in, omdat je dan het kleine formaat aantast en meteen 300 gram extra mag mee dragen elke dag, maar sommige personen zullen dit voor lief nemen voor het extra schermoppervlakte.
Zoals gebruikelijk is de T60 compleet uitgevoerd in het zwart met alleen het IBM Thinkpad logo in kleur. IBM? Ja, Lenovo heeft namelijk toestemming om de naam IBM Thinkpad nog een aantal jaar te blijven gebruiken. Of je dit design aanstaat is een kwestie van smaak maar ik hou persoonlijk wel van de zakelijke uitstraling. Het design van de Thinkpad is gewoon tijdloos. Je kan bij wijze van spreken met een 5 jaar oude Thinkpad rondlopen en toch lijkt deze dan nog steeds op het nieuwste model. De T60 doet ook bijzonder stevig aan. Geen gekraak als je op het scherm drukt of op de palmrest, stevige metalen scharnieren onder het scherm, alles ademt gewoon kwaliteit uit.

Wat zit er in?
De T60 is een nieuw ontwerp vergeleken met de vorige serie, de T43. Dit was nodig om de warmteproductie van de huidige maar ook de komende dual-core generaties te kunnen verwerken. In deze T60 zit de Core Duo T2400 die draait op 1,83GHz. De Core Duo codename Yonah is een doorontwikkeling op de Pentium M, de succesvolle mobiele processor van Intel, die de hele visie van Intel op processorontwerp heeft doen veranderen. De belangrijkste vernieuwing is natuurlijk het dual-core ontwerp, maar er zijn meer veranderingen doorgevoerd. De Core Duo ondersteunt nu ook SSE3 en heeft een verbeterde floating point performance. Verder gebruikt de Core Duo een nieuwe chipset, de Intel 945PM Express, met ondersteuning voor een FSB van 667MHz en DDR2-667 geheugen. De verhoogde FSB is zeker geen overbodige luxe gezien het feit dat er nu twee cores aanwezig zijn die data willen hebben. Ondanks het dual-core ontwerp en de verhoogde FSB verbruikt de Core Duo niet meer dan zijn voorganger volgens Intel, hoofdzakelijk door een nieuw productieproces op 65nm en de toepassing van nieuwe power management technologie. De Speedstep technologie die al bekend was van de Pentium M is verder verbeterd met het oog op de dual core technologie zodat ook de cores afzonderlijk kunnen worden afgesteld en de processor zal zich bij weinig cpu gebruik terug klokken naar 1000 MHz. Dit is flink hoger dan de 800 MHz van de oude "Dothan" Pentium M en de 600 MHz van de "Banias" Pentium M in de T41. De reden is de hogere FSB van de Core Duo zodat de cpu op een hogere kloksnelheid idled. Op deze snelheid zal je al niet snel power te kort komen bij normaal gebruik dus het is geen probleem de cpu op 1000 MHz vast te zetten om je accu te sparen.

Al met al is de Core Duo een behoorlijk snelle processor zodat je niet snel power te kort zal komen. Op dit moment wordt de T60 geleverd met de Core 2 Duo processor die nog meer snelheid biedt. De processor die ik heb is dus eigenlijk al verouderd. De sprong van Core Duo naar Core 2 Duo is alleen niet zo'n grote sprong als van Pentium M naar Core Duo, dus veel mis ik niet. Maar met alleen de processor ben je er nog niet. Omdat het model standaard werd afgeleverd met een magere 512 MB RAM en met het oog op de toekomst heb ik dit laten upgraden naar 2 GB. Meer geheugen is immers een van de beste manieren om de prestaties van je systeem te verbeteren en om makkelijker met meerdere applicaties te kunnen werken. In dit geval heb ik een iets minder snellere processor genomen om het geheugen te kunnen bekostigen.

De laptop maakt gebruik van een ATI Mobility Radeon X1300 als videochip met 64 MB eigen gebeugen. De MR 7500 in mijn vorige laptop was nog gebaseerd op DirectX 7 en dus bij aankoop al sterk verouderd maar de MR X1300 is een behoorlijk moderne videochip. De chip ondersteunt DirectX 9 evenals SM 3.0 zodat het op het gebied van features niet onderdoet voor zijn grotere broers en Vista-ready is. Bovendien ondersteunt de X1300 ook Avivo die allerlei soorten video kan versnellen. De X1300 maakt voor powermanagement gebruik van een vernieuwde versie van Powerplay die delen van de chip terugklokt of uitzet wanneer de laptop op de accu draait.
Natuurlijk is de X1300 geen high-end chip. De vier pixelpipelines maken een low-end solution van deze chip en de kloksnelheden zijn met 392 MHz voor de chip en 324 MHz voor het geheugen nogal mager. De T60 blijft echter een zakelijk notebook en games zijn gewoon niet de hoogste prioriteit. De X1300 werd gekozen om zijn lage energieverbruik en memory-on-chip ontwerp waarbij chip en geheugen geïntegreerd zijn (dit maakt de implementatie van andere videochips in hetzelfde ontwerp voor de fabrikant relatief simpel). Maar als je zo nu en dan een spelletje speelt is de X1300 voldoende en zeker te verkiezen boven een flink tragere geïntegreerde oplossing die ook nog eens geheugen afsnoept van het systeemgeheugen.
Leuk detail is overigens dat de Mobility versie van de X1300 in tegenstelling tot de desktop versie wel gebruik maakt van de nieuwe ringbus memorycontroller van de X1000 serie. In hoeverre dit de prestaties van de MR X1300 beïnvloedt is mij onbekend.

De harde schijf in mijn T60 is een 80 GB versie en dus flink ruimer dan de 30 GB grote schijf in mijn T41. Bovendien draait de schijf ook nog eens op 5400 RPM terwijl mijn vorige laptop nog een 4200 RPM schijf had. Een harde schijf is meestal het traagste onderdeel van een laptop en dus de bottleneck maar een 4200 RPM schijf is dit helemaal. Dit merk je vooral bij het opstarten van Windows en van programma's en wanneer er wordt geswapt naar de pagefile. De T60 werkt merkbaar sneller en dit geeft je direct het gevoel met een snellere laptop te werken.
80 GB is ook lekker ruim en mits je de schijf niet vol stopt met allerlei grote mediabestanden zul je er ruim genoeg aan hebben. De volle 80 GB heb je jammer genoeg niet tot je beschikking. Afgezien van het feit dat je 5 GB minder krijgt door het "1 MB is 1.000.000 bytes" gedoe wordt er ook nog eens 5 GB gebruikt voor een restore partitie. Net als bij veel andere fabrikanten worden er geen media meer bijgeleverd onder het mom van gebruikersgemak. Toch zie ik liever de restore partitie vrij beschikbaar in combinatie met een restore dvd.

Aan de rechterkant bevindt zich de optische drive, een multiburner die alle formaten kan branden tot en met dual-layer en dvd-ram aan toe. De multiburner past in de Ultrabay Slim Drive, een hot-swappable bay waarin je behalve een optische drive ook een extra harde schijf, een extra accu en zelfs een kaartje met een native parallelle en seriële poort kan installeren. De Ultrabay Slim Drive heeft hiervoor een directe aansluiting op de LPC bus van de chipset. Het "Slim" slaat overigens op het feit dat de optische drive een stuk kleiner is dan gebruikelijk in notebooks, namelijk 9,5 mm hoog.

Deze T60 is ook een volwaardig Centrino Duo notebook, de opvolger van Centrino. Een Centrino Duo notebook moet minimaal aan de volgende eisen voldoen: Een Core Duo processor, een Intel 945 Express chipset en een Intel 3945ABG wireless kaartje. De processor en chipset had ik al genoemd en nu als laatste nog dus het 3945ABG kaartje. Het gaat hier om een mini pci-express kaartje dat in een van de twee Mini PCI-Express slots is gestoken. Het kaartje is verbonden met de twee antennes die in het scherm zijn ingebouwd.
De Intel wireless solutions staan er om bekend dat ze geoptimaliseerd zijn om zo weinig mogelijk stroom te verbruiken. Dit heeft alleen als vervelende bijwerking dat het ontvangst van dit kaartje veel minder is dan het kaartje in mijn vorige laptop die gebaseerd was op de Atheros chipset. Waar ik vroeger door het hele huis heen 'excellent' ontvangst had is dat nu op sommige plekken teruggelopen naar 'good' of 'very good'. Ook 'ziet' dit kaartje veel minder netwerken uit de buurt. In de praktijk zal dit niet veel uitmaken maar mocht je een keer je laptop gebruiken op grote afstand van een accesspoint dan kun je problemen krijgen met connecten of om zelfs maar het netwerk te vinden. Het is gelukkig niet echt moeilijk om het kaartje te vervangen voor een krachtiger exemplaar ware het niet dat mini pci-express wireless kaartjes op dit moment nog redelijk zeldzaam zijn en dus moeilijk te vinden en behoorlijk aan de prijs.

Het scherm
Een van de minder goede kanten van mijn vorige laptop was het scherm. Hoewel ik het formaat ideaal vond was de resolutie van 1024x768 behoorlijk beperkend. Voor simpel desktop gebruik zoals internetten en tekstverwerken was het voldoende maar zodra je bijvoorbeeld aan een grote spreadsheet begon of wilde gaan multitasken merkte je gewoon het gebrek aan ruimte. Vooral nu programma’s tegenwoordig gebruik maken van veel toolbars met knoppen en menu’s merkte je gewoon dat van de bruikbare desktopruimte er weinig overbleef. Wat dit voor mij nog erger maakte was dat ik thuis op mijn desktop gebruik maakte van een 1920x1200 scherm en dat het dus wel een flinke overstap was als ik op mijn laptop werkte. Deze T60 heeft daarom een prettiger werkend scherm met een resolutie van 1400x1050. Voor een 14 inch scherm is dit een behoorlijk hoge resolutie. Bedenk dat zelfs een 19 inch scherm voor de desktop nog gebruik maakt van een resolutie van 1280x1024, lager dan dit scherm. Dit betekent ook dat alles flink kleiner wordt weergegeven dan je misschien gewend bent en gebruikers met een minder gezichtsvermogen zouden dit oncomfortabel kunnen vinden. Dit is een persoonlijke kwestie, ik zelf loop weg met dit ontzettend scherpe scherm door de hoge DPI (Dots Per Inch). Mocht het je teveel worden dan zijn er verschillende manieren om alles wat groter te maken. De meeste programma’s maken het mogelijk een zoomlevel in te stellen, Windows heeft zelf een instelling om de DPI te verhogen en om bijvoorbeeld de menutekstgrootte in te stellen en op de T60 heb je zelfs de snelkoppeling fn-spatie die het huidige venster opblaast tot full-screen. Dit blijft echter een lapmiddel want de resolutie wordt dan verlaagd tot 800x600 en dan wordt het beeld merkbaar onscherper. Een native 1024x768 scherm blijft dan de beste oplossing.

Zoals uit de resolutie blijkt is dit geen widescreen maar nog een standaard 4:3 scherm. Door het steeds groter wordende aanbod van widescreen-schermen begint dit een uitstervend formaat te worden. Het grootst genoemde voordeel van een widescreen scherm is dat je makkelijker met meerdere vensters naast elkaar kan werken. Maar op kleine schermen van 14 inch en kleiner gaat dit voordeel naar mijn mening niet meer op door de beperkte resolutie. Een breder scherm betekent bovendien automatisch dat het scherm een kleiner oppervlak heeft vergeleken met een standaard scherm van dezelfde grootte en dit gaat ten koste van de hoogte. Wanneer je een 14 inch breedbeeld neemt krijg je meestal maar resoluties van 1280x800 of 1440x900 in een zeldzaam geval. Vergeleken met dit scherm ben je dan over het algemeen slechter af. Zelfs 1440x900 is geen verbetering te noemen als je meteen 150 pixels in de hoogte verliest. Pas bij grotere schermen zoals 15,4 inch en groter met resoluties van 1680x1050 en groter heb je een noemenswaardig voordeel en kun je echt meerdere vensters naast elkaar gebruiken. Thuis gebruik ik een 1920x1200 scherm van 24 inch en dat laat pas echt zien welk voordeel widescreen biedt. Daarom gaf ik voor deze laptop de voorkeur aan een standaard formaat scherm.

Als laatste eigenschap is dit een matte of anti-glare scherm. De meeste consumer notebooks zijn tegenwoordig voorzien van een glossy scherm. Deze schermen zijn meestal flink helderder en geven levendigere kleuren. Vooral bij het kijken van films en het bewerken van foto's is dit een voordeel. Het grote nadeel is de reflectiviteit van deze schermen. Vooral als je regelmatig in een kantooromgeving werkt met sterke verlichting zal een anti-glare scherm de voorkeur hebben.

Het scherm is verder van goede kwaliteit. Geen dode pixels, geen backlight leakage en het scherm is overal even helder. De horziontale kijkhoek is redelijk te noemen, maar de verticale kijkhoek is erg mager. Iemand die achter je staat zal door de verkleuring nauwelijks kunnen meekijken.

De T60 in het gebruik
Thinkpads zijn echte werkpaarden en staan bekend om hun goede ergonomie. Dit merk je meteen wanneer je de T60 open doet. De volle breedte van de laptop wordt gebruikt om de gebruiker een full-size toetsenbord aan te bieden. Thinkpads staan bekend om de kwaliteit van de toetsenborden en dat merk je wanneer je achter eentje werkt. Alle toetsen hebben een goede travel ondanks de beperkte ruimte en hebben een fijne grootte en een duidelijke aanslag. Dit zorgt er voor dat je onderweg net zo snel kunt tikken als achter je desktop thuis. In mijn geval zelfs sneller . In vergelijking met mijn vorige T41 is het toetsenbord wel veranderd doordat de toetsen iets meer plastiekerig overkomen, wat ik wel jammer vind.

[img=620]Sc3jmu1T[/img]

Ook de lay-out van de toetsen is uitstekend en goed doordacht. Het insert/delete blok zit bv boven de backspace en niet in een rijtje naast de enter, zoals veel gebeurt. Ook de kuiltjes onder de cursor-toetsen maken dat je ze gemakkelijk kan vinden. De meest opvallende verandering aan de T60 is eigenlijk de introductie van een windows-toets. IBM had deze toets altijd weggelaten uit ergnomische redenen maar met de overgang naar Lenovo is deze er toch gekomen. Persoonlijk vond ik het wel prettig dat de windows-toets altijd was weggelaten, omdat dit betekende dat de control, alt en fn toetsen wat groter konden uitvallen. Die zijn nu wel erg klein geworden en ook de windows-toets zelf is niet bepaald groot zodat je nog wel eens een verkeerde toets pakt. Daarnaast had ik de rechter alt-toets ingesteld als windows-toets zodat je toch van bepaalde snelkoppelingen gebruik kon maken mocht het nodig zijn.
Het toetsenbord heeft verder aan de bovenkant sneltoetsen zitten om het volume in te stellen en om het geluid compleet te muten. De bekende blauwe 'Access IBM' toets is vervangen door een Thinkvantage knop. Deze knop lanceerde vroeger altijd een supportfunctie waarmee veelgestelde vragen over de Thinkpad en het gebruik werden beantwoord. Dit is nu verder verbeterd doordat je een supportmenu, het Thinkvantage Productivity Center, krijgt a la het start menu van windows. Het start net zo snel op en geeft snelkoppelingen naar ingebouwde programma en functies zoals het meegeleverde backup-programma, de netwerkverbindingen manager en de ingebouwde updater. Verder is ook het supportcenter niet verdwenen waar vragen worden beantwoord en die je kan doorsturen naar de Lenovo support site.
De T60 biedt ook veel meer snelkoppelingen met behulp van de fn-toets dan de T41. Zo kun je bijvoorbeeld snelmenu's krijgen om je powersettings aan te passen, je display-instellingen aan te passen voor een presentatie en om je touchpad uit te schakelen. De laatste is een nieuwe mogelijkheid. Ook nieuw zijn de 'multimedia' toetsen op de cursortoetsen waarmee je je mediaplayer kan aansturen. Zo kun je snel naar een volgend nummer gaan terwijl je aan het werk bent. Het bijna vierkante formaat van de T60 zorgt er ook voor dat je een grotere palmrest tot je beschikking hebt dan bij widescreenschermen wat het type-comfort alleen maar verbetert.
Het enige wat je echt een nadeel kunt noemen is de plaatsing van de fn-toets tussen de control en alt-toets. Als je dit niet gewend bent kun je per ongeluk de fn-toets pakken als je control moet hebben.

Misschien het meest opvallende kenmerk van een Thinkpad is altijd de rode trackpoint in het midden van het toetsenbord. Sinds ik in mijn vorige Thinkpad voor het eerst kennis heb gemaakt met de trackpoint ben ik een grote fan er van geworden. Als je enige handigheid hebt gekregen werken ze veel preciezer dan een touchpad en je kan gewoon je handen boven je toetsen houden als je de muis gebruikt. De trackpoint van de T60 is ook veel groter dan de mini-trackpoints die je bij andere laptops vaak ziet. Dit maakt het nog makkelijker om er mee te werken, maar heeft als nadeel dat de kans groter is dat je per ongeluk de trackpoint raakt tijdens het tikken. De trackpoint heeft zijn eigen muisknoppen evenals een derde knop die een scrollfunctie inschakelt. Bovendien kun je ook op de trackpoint tappen om een muisklik te doen. Mocht je niks hebben met trackpoints dan heeft de T60 ook nog een touchpad voor je. De touchpad is iets kleiner en hoekiger geworden vergeleken met zijn voorgangers en ligt ook vlakker met de palmrest. Dit heeft als voordeel dat deze minder stof verzameld dan de oude versie waar vooral in de hoeken en de knoppen stof kon blijven hangen. De touchpad werkt verder erg prettig en precies. Door beide invoermogelijkheden te implementeren geeft Lenovo de keuze aan de gebruiker zodat die zelf kan kiezen wat die het prettigst vindt. Dat verdient natuurlijk complimenten.

Als je met de T60 aan het werk bent in een donkere ruimte zoals een vliegtuig of 's-avonds laat in bed zul je het 'Thinklight' lampje wel kunnen waarderen. Dit is een klein led lampje dat boven in het scherm is ingebouwd en het toetsenbord kan verlichten. Het is niet bijzonder sterk maar geeft voldoende licht om je toetsen te zien als het heel donker is. Als er maar een beetje omgevingslicht is zal het lampje echter weinig uitmaken. Vergeleken met de vorige generatie is het lampje iets sterker geworden zodat ook de randen goed verlicht worden.

Features en poorten
De T60 is een zakelijk notebook en dit betekent dat het veel multimedia gerichte features moet ontberen. Je zal tevergeefs zoeken naar zaken als een firewirepoort en geheugenkaartlezers. Vergeleken met de vorige serie is zelfs nog een stapje teruggedaan doordat de parallelle poort en de s-video poort zijn laten vallen. De parallelle poort is een logische keuze omdat het intussen een legacypoort is geworden. Bovendien had Lenovo hier ook speciale redenen voor die later in dit review naar voren zullen komen. Het mooie is wel dat gebruikers die toch een parallelle poort nodig hebben niet aangewezen zijn op usb-oplossingen die mogelijk niet geschikt zijn voor het beoogde doel. Lenovo levert namelijk een los kaartje als optie die de Ultrabay Slim past. Deze maakt rechtstreeks contact met de chipset van de T60 om native parallel en serieel aan te bieden. Het weg laten vallen van de s-video poort vind ik zelf wel jammer. Mijn T41 sloot ik regelmatig op een tv aan om films in DIVX formaat te kijken wat vooral op reis wel handig was. Waarschijnlijk vond Lenovo een tv-out te 'multimedia' voor een businessnotebook. Wat helemaal jammer is, is dat Lenovo gebruikers niet de mogelijkheid heeft gegeven om nog via de VGA aansluiting tv-signalen te krijgen. Het simpel aansluiten van een VGA naar s-video adapter zal dus niet gaan.

Wat hebben we wel tot onze beschikking? Aan de linkerkant vinden we het meeste. Als eerst helemaal vooraan een PC-Card en ExpressCard slot boven elkaar. Gezien de geringe hoogte van de T60 is dit een aangename verrassing. ExpressCards zijn de toekomst maar gezien de geringe beschikbaarheid van deze kaarten is het handig om een PC-Card slot achter de hand te hebben. Ernaast heb je een enkele USB poort, handig om snel even een geheugenstick aan te sluiten. Verder hebben we een line-out aansluiting voor hoofdtelefoons en een microfooningang. Als je hiervoor ook een T-serie hebt gebruikt zal het je misschien zijn opgevallen dat deze twee zijn omgedraaid zodat nu de line-out vooraan zit. Dit is niet zomaar gedaan maar bedoeld om de ingang makkelijker te kunnen vinden op de tast. Daarnaast vinden we een Gigabit ethernetaansluiting en een 56k modempoort. Gigabit ethernet zit al standaard op de T-serie sinds de T40 uit 2003 maar begint nu pas redelijk gemeengoed te worden in laptops. Het toenemende gebruik van gigabit ethernet binnen bedrijven maakt het in ieder geval geen overbodige luxe. De 56k modem daarentegen staat, hoewel nog niet zo oud, inmiddels op zijn laatste benen. De opkomst van wireless lan en UMTS heeft het nut ervan immers sterk verminderd. Het liefst had ik deze poort dan ook zien vervangen worden door een s-video poort . Als laatste hebben we nog een VGA uitgang.

De achterkant is redelijk kaal en naast de batterij zien we alleen de poort voor de adapter. Deze poort is een stuk groter dan in de vorige generatie. De T60 maakt namelijk gebruik van een nieuwe 90W adapter. Om onderscheid te maken met de poweradapter van de vorige generatie die 72W leverde is ook het stekkertje veranderd.

Aan de linkerkant treffen we verder nog eens twee usb-poorten aan wat het totaal op drie brengt. De T-serie heeft tot nu toe altijd maar twee poorten gehad dus de extra poort is een welkome aanvulling, hoewel het nog altijd minder is dan wat gebruikelijk is. Verder hebben we nog de DVD multiburner en een kensington slot.

De voorkant huisvest nog een infrarood poort en twee speakers. De speakers zijn ietwat verbetert maar nog steeds niet om over naar huis te schrijven. Maar dit valt te verwachten van een thin-and-light die voor professioneel gebruik is bedoeld. Ondanks dat het geluid magertjes klinkt zonder noemenswaardige bas kan het volume aardig hoog worden gezet zodat het ook bruikbaar is voor tijdens een presentatie of voor het bekijken van een filmpje.


Dit alles klinkt nogal mager voor een notebook maar de T60 heeft weer andere features die vooral zakelijke gebruikers zullen aanspreken. De T-serie is bv een van de meest veilige notebooks in de markt. Door gebruik te maken van een ingebouwde securitychip heb je de beschikking over hardwarematige security. Encryptie en authenticatie zoals bv bij het inloggen vinden dan plaats in hardware wat veel veiliger is dan een softwareomgeving. De T60 beschikt daarnaast ook over een ingebouwde fingerprintreader die je passwords vervangt. Hierdoor wordt het gebruikers gemakkelijker gemaakt om de passwords ook daadwerkelijk in te gaan stellen en van een veilige lengte te houden, je hoeft ze immers niet continu in te tikken. Voor het geval dat je problemen hebt bij het inloggen kun je ook altijd nog 'ouderwets' met een password inloggen. De securitysuite van Lenovo staat je ook toe om andere passwords zoals logins op het internet met je fingerprint te laten uitvoeren.

De T60 maakt gebruik van een 'sliding sensor' waarbij je je vinger over de sensor laat sliden. Hierbij wordt dezelfde techniek als bij een touchpad gebruikt. Het voordeel hiervan is dat alleen maar levende vingers worden geaccepteerd net zoals een touchpad alleen werkt op je vinger en niet op een potlood.

De T60 beschikt ook over het Active Protection System dat bestaat uit een chip op het moederbord en een software gedeelte. Als de software een schok of val detecteert wordt meteen de kop van de harde schijf geparkeerd om schade te voorkomen. Een harde schijf in geparkeerde toestand kan immers veel zwaardere schokken doorstaan. Je kan de gevoeligheid van de sensor instellen in de software en kan herhaalde schokken zoals in een auto of trein laten negeren.

Een zakelijke gebruiker ziet graag voldoende verbindingsmogelijkheden om met zijn notebook een netwerkverbinding te maken. Qua connectivity stelt de T60 dan ook niet teleur. De Gigabit ethernetaansluiting, het wifi kaartje en de modemaansluiting zijn al langs gekomen maar de T60 beschikt ook nog eens over bluetooth en infrarood. Dit zijn handige manieren om snel een verbinding met een pda of mobiel te maken. Met je mobiel kun je zo ook het internet op onderweg. Daarnaast zijn er al flink wat bluetoothapparaten op de markt zoals muizen, gps-ontvangers en ga zo maar door. Met al deze apparaten kun je meteen een verbinding maken zonder een losse dongle nodig te hebben.

Naast deze vijf connectivity opties heb je optioneel zelfs nog een zesde optie, een ingebouwde UMTS kaart. Hiermee kun je onderweg direct het internet op via een UMTS netwerk. Dit scheelt weer een losse datacard en zal vooral mobiele gebruikers aanspreken.

[img=620]yfDEas1w[/img]

Degelijkheid
Thinkpads zijn geliefd doordat ze zo betrouwbaar en degelijk zijn. Ondanks dat IBM niet meer de scepter zwaait is dit gelukkig niet veranderd. De T60 heeft op dit gebied zelfs opnieuw vooruitgang geboekt. De T60 voelt bijzonder stevig aan en waar je ook drukt, zelfs op het scherm, nergens komt er ook maar een kraakje uit. Er is dan ook stevig materiaal gebruik in de T60. De scharnieren zijn van stevig metaal wat positief is voor levensduur van je laptop en er voor zorgt dat het scherm niet kan wiebelen. De 14 inch versie gebruikt verder magnesium om het scherm te beschermen en de bodem is verstevigd met carbon fiber, dus geen kans op scheuren in je laptop bij regelmatig gebruik. Er wordt ook geen verf gebruikt dus de behuizing is ongevoelig voor verkleuringen of 'kale' plekken. De binnenkant gebruikt stevig plastic. Uniek is de full-contact-frame rond het display die de druk er op, bijvoorbeeld in een tas, opvangt en gelijkmatig verdeeld naar de zijkanten. Bijkomend voordeel is dat krassen op het display door de keyboard worden voorkomen. Bij veel laptops is een veelvoorkomend probleem dat er krassen ontstaan op deze manier en vaak zie je dan ook beschermingsdoeken die je tussen je scherm en keyboard moet plaatsen of rubberen bumpers die dit moeten voorkomen. De T60 heeft deze niet nodig om krassen te voorkomen. Nieuw in de T60 is de interne magnesium rollcage. Dit is een soort van skelet die door de hele laptop loopt, net als een rollcage in een raceauto, en alle interne componenten beschermt. Deze rollcage maakt de T60 heel stevig en zorgt dat bij een val de schok gelijkmatig wordt opgevangen. Hoe stevig dit de laptop maakt merk je wanneer je de T60 bij een hoekpunt oppakt: geen kraakje te horen van het plastic doordat de rollcage alle druk opvangt.

De bescherming van de harde schijf is ook verbeterd met de T60. Naast het Active Protection Systeem beschikte de T-serie tot nu toe slechts over een zogenoemde Integrated HDD Shock Absorber. Dit klonk echter beter dan het was en bood niet de bescherming die vergelijkbare beschermingen van andere notebooks boden, doordat het slechts bestond uit een simpel rubber plaatje. De T60 beschikt nu over een Shock Mounted HD wat inhoudt dat de harde schijf in een rubber rails hangt die de schokken nog beter kan opvangen.

Ook een per ongeluk omgestoten kop koffie hoeft de T60 niet te slopen. Vocht dat in de T60 komt via het keyboard word opgevangen en doorgeleid naar gaatjes aan de onderkant om schade aan het moederbord en andere componenten te voorkomen. Omdat deze gaatjes nogal klein zijn heeft de T60 zelfs kleine 'reservoirs' om het vocht tijdelijk op te vangen totdat het kan worden afgevoerd.

Als het je nog niet duidelijk is, de T60 is een degelijk notebook die met gemak alle ongemakken van onderweg kan doorstaan. Ik gebruik de T60 dagelijks op mijn universiteit en stop hem zonder aarzelen in een volle rugzak met boeken, iets wat je niet met alle laptops kan doen.


Warmte en geluid
High-performance laptops in een kleine behuizing hebben vaak problemen om de warmte goed kwijt te kunnen. Maar niet met de T60. Zoals al eerder is verteld zijn er wat veranderingen doorgevoerd om dit te verbeteren. Zo worden zowel de videochip als de northbridge nu actief gekoeld met een heatsink en heeft de parallelle poort plaats moeten maken voor een extra exhaust-vent. De behuizing van de laptop blijft dan ook op een aangename temperatuur. Alleen de palmrest en de behuizing direct onder het touchpad kan wat warmer worden bij intensief gebruik, maar dit blijft ruimschoots binnen de perken en is gewoon prettig warm te noemen. Dit komt onder andere door de magnesium behuizing en een goed fansysteem.
De trade-off zou kunnen zijn dat de T60 erg lawaaig is om de temperatuur zo laag te houden. De voorganger van de T60, de T43 stond erom bekend warmer te worden dan gebruikelijk en de fans werden duidelijk vaker gebruikt. De T60 heeft ook hier verbetering gebracht. Hoewel niet zo goed als mijn T41 die je muisstil kon noemen zijn de fans zeker niet luidruchtig. Bij licht gebruik zal de fan in de eerste stand draaien en zo nu en dan uitgaan. Zeker niet storend en alleen hoorbaar in een totaal stille omgeving. Als je wat meer power gebruikt zal de fan wel iets luidruchtiger worden maar met een beetje achtergrondgeluid zal dit al niet meer opvallen.
Toch heb ik nog iets negatiefs opgemerkt. Van alle onderdelen schijnt de ATI videochip het warmst te worden. Bij licht gebruik wordt geen enkel onderdeel warmer dan 42 graden maar de GPU zal dan altijd minimaal 58 graden worden. Zelfs teruggeklokt met ATI Powerplay komt hier nauwelijks verandering in. Dit betekent dat meestal de GPU de oorzaak is dat de fan gaat draaien omdat de rest van de onderdelen redelijk koel blijft. Wanneer je de laptop dan op een redelijk warmteisolerende ondergrond legt, zoals een placemat, kan dit tot gevolgen hebben dat de GPU net wat te warm wordt volgens het bios en de fan continu gaat draaien op de hardste stand. Dit kan in een stille omgeving wel storend zijn. Dit laat maar weer eens zien dat losse videochips in kleine laptops altijd een compromis blijven tussen snelheid en warmte. Een integrated solution zal daarom voor degenen die weinig gamen toch de beste oplossing zijn.

Mobiliteit
Het grote voordeel van een laptop is dat je hem makkelijk overal mee naar toe kan nemen en overal kan werken. Mijn T60 gaat bijna dagelijks mee naar mijn universiteit en moest dus aan bepaalde eisen voldoen. Ten eerste, de laptop moest niet te groot en te zwaar worden. Voor mij vielen laptops van 15 inch en groter dan al af omdat deze meestal tegen de drie kilo wogen en relatief groot werden. Ik ben niet bepaald een gespierd type dus om zoiets elke dag mee te sjouwen sprak me niet erg aan. Aan de andere kant wilde ik wel een laptop waar je langere tijd comfortabel achter kon werken. Laptops van 13 inch en kleiner waren dan wel lekker compact maar kunnen door het kleinere scherm en keyboard voor lang werken niet echt geschikt zijn. Persoonlijk vind ik een 14 inch dan de ideale tussenoplossing. Je hebt dan een fullsize keyboard en een scherm dat groot genoeg was om lang achter te zitten. Bovendien blijven het formaat en het gewicht beperkt. Zo kan ik de T60 zonder veel problemen dagelijks meesjouwen en kan ik toch lange uren maken voor een opdracht.
Maar naast de grootte is ook de accuduur van belang. Met een lege accu maak je immers geen lange uren . Standaard wordt de T60 geleverd met een 6-cell accu, maar er zijn ook nog een 9-cell accu en een extra lithium-polymer accu voor in de Ultrabay Slim Drive leverbaar voor als je langer onderweg bent. De 9-cell accu gaat langer mee maar steekt een beetje uit aan de achterkant van de laptop en is ook nog eens een stuk zwaarder dan de 6-cell accu. Een alternatief is de lichtere LiPoly accu maar dat betekent dan weer dat je geen optische drive mee kan nemen. Bovendien hebben de Ultrabay accu's de neiging minder lang mee te gaan door de aparte manier waarop de accu's worden gebruikt. Eerst wordt deze accu namelijk gebruikt en daarna pas de hoofdaccu, een beetje vreemd voor een extra accu. Veel kan ik nog niet zeggen op dit moment over de werktijd op een accu omdat ik voornamelijk op netstroom draai maar afgaande op berichten uit forums op internet kun je rekenen op ongeveer 3 uur met de standaard 6-cell accu bij licht office-gebruik met wifi aan. Ik zal deze review updaten als ik wat meer heb kunnen testen.


Software
Zoals gebruikelijk is wordt de T60 geleverd met een zwik aan software. Vaak bestaat meegeleverde software uit 'rommel' die alleen meegeleverd wordt omdat de pc-maker hiervoor betaald krijgt. Hoewel dit bij de T60 ook zo is zitten er toch een aantal programma's tussen die behoorlijk nuttig zijn. De handigste vind ik persoonlijk Access Connections, een tool om je netwerkverbindingen te beheren. Zowel wired als wireless ethernet kan worden beheerd evenals je modemconnecties en eventueel een UMTS verbinding. Je kan profielen instellen voor alle locaties waar je regelmatig komt. Zo kun je een profiel maken voor op je universiteit/werk, een voor thuis en misschien een voor bij een vriend. Elk profiel heeft zijn eigen netwerkinstellingen en je kan oa een aparte startpagina instellen voor IE, een programma automatisch laten opstarten bij dit profiel en naar keuze file- and printersharing uitschakelen. Wat helemaal mooi is, is dat je bij een profiel meerdere netwerkadapters kan toewijzen en die prioriteiten kan toekennen bv op snelheid. Ben je dan wireless verbonden thuis en plug je je ethernetkabel in, dan wordt je automatisch overgeschakeld naar het snellere wired LAN en wordt de wireless adapter uitgeschakeld. Heel erg prettig. Ook de mogelijkheid om voor een bepaald profiel toch gebruik te maken van de Windows configuratie software is heel handig. Bij mij op de uni wordt bv gebruik gemaakt van een apart programma om je te authentificeren bij het netwerk. Helaas ondersteunt Acces Connections dit programma niet maar door de instellingen voor dit profiel aan Windows over te laten kon ik toch het netwerk op. Access Connections kan automatisch van profiel wisselen op basis van prioriteit en zelf uitzoeken welk netwerk beschikbaar is.
Ook bijzonder handig is de Presentation Director. Waar je bij veel laptops nog met een toetsencombinatie moet 'toggelen' tussen de instellingen geeft dit programma een menu wanneer je op fn-F7 drukt. Hierin kun je kiezen uit verschillende schemes met bijbehorende instellingen. Zo kun je onder andere per scheme de resolutie instellen voor het externe scherm en kiezen of je een presentatie op een leeg bureaublad wilt houden om te voorkomen dat iedereen ziet wat voor opgeruimd bureaublad je hebt . Het is zelfs mogelijk om een andere wallpaper te kiezen of om een programma automatisch op te starten.
Andere nuttige programma's zijn Rescue and Recovery (een backup programma), Power Manager (veel uitgebreider dan de standaard Windows manager) en Software Installer (hiermee kun je al je programma's en drivers updaten). Natuurlijk worden er ook programma's meegeleverd die eigenlijk alleen ruimte innemen op je harde schijf en die je eigenlijk niet geinstalleerd wilt hebben wanneer je een restore doet. Lenovo levert daarom een Base Software Administrator mee. Met dit programma, dat eigenlijk voor bedrijfsomgevingen bedoeld is, kun je rechtstreeks in de preload recovery partitie kijken en selecteren welke programma's en drivers je wel en welke je niet geinstalleerd wilt hebben bij een restore. Je kan dus een restore maken compleet naar eigen wensen. Programma's die niet geinstalleerd worden hoef je er immers ook niet weer af te gooien en laten ook geen rommel achter in bv je registry. Lenovo is de enige fabrikant die op dit moment een dergelijke optie biedt aan de gebruiker.


Conclusie
Het is duidelijk dat de T60 een bepaalde doelgroep aanspreekt. Een veelgehoorde klacht over Thinkpads is dat ze te duur zijn voor wat je krijgt. En als je alleen maar even snel naar de specs kijkt kan dat wel zo lijken. Maar een Thinkpad moet het niet speciaal hebben van snelle processors en videokaarten maar van de combinatie van geleverde kwaliteit, specifieke features en nuttige software. Een laptop is immers meer dan de losse onderdelen samen. Mensen die een T60 kopen verwachten een betrouwbaar apparaat die hen niet in de steek laat wanneer ze hem het hardst nodig hebben of bij kleine ongelukjes al de geest geeft. De T60 is doordacht ontworpen en dat merk je aan alles bij het gebruik.
Al met al ben ik behoorlijk tevreden met mijn keuze. De T60 is lekker klein en licht en heerlijk om achter te werken. Het zakelijke en professionele design van de T60 spreekt mij ook enorm aan en vind ik zeker te preferen boven de zilveren, glimmende 'bakken' van tegenwoordig. Gebruikers die meer multimedia features verwachten of stevige videokaarten zullen teleurgesteld zijn maar zware, mobiele gebruikers zullen de T60 kunnen waarderen. Op het gebied van degelijkheid en veiligheid is weer een flinke stap gezet, vooral door de interne rollcage die de reputatie van de Thinkpad als 'tank' alleen maar zal continueren. De ergonomie van de T60 is nog even goed als voorheen en zelfs nog iets verbeterd door de nieuwe hotkeys. Het hoge resolutie scherm van 1400x1050 is ideaal voor powerusers en zeker te verkiezen boven de widescreenresoluties die bij deze schermgroottes gangbaar zijn. Een echte aanrader dus.

Grootste nadeel blijft natuurlijk de prijs. Vooral de T-serie laptops zijn premium-modellen met bijbehorende prijskaartje. Een oplossing is uit te wijken naar de R-serie of de Z-serie die wat goedkoper zijn. De vorige keer ben ik zelf goedkoop aan een Thinkpad gekomen door een model uit een restpartij van een bedrijf te kopen. De laptop was weliswaar nieuw maar het was wel een ouder model. Dit keer wilde ik een recent model en heb mijn T60 dus uit de VS geimporteerd. Hoewel dit een flink gedoe is is het wel een goede manier om deze laptop voordelig te kopen.

Als laatste, het model dat ik heb is eigenlijk al verouderd omdat de huidige modellen met de nieuwe Intel Core Duo 2 worden geleverd. De laptops zelf en het modelnummer zijn niet veranderd dus voor deze review maakt het weinig uit.