Microsoft Xbox + 1 Controller

Als je aan Microsoft dacht, dan dacht je eerder aan Windows en Office dan aan een gameconsole, tenminste in de eind jaren 90. Toch bracht Microsoft in 2001 een eigen console uit, en wel onder de naam Xbox. Ondanks dat de console bijna 24 jaar oud is, leek het me leuk om deze alsnog van een review te voorzien in 2025. 

Ik was in de tijd toen de Xbox uitkwam zelf nog een Nintendo-gamer. Ik speelde wel eens bij mijn buurjongen op de PlayStation, maar ik had zelf alleen een Nintendo-console. Via een collega van mijn toenmalige bijbaantje had ik de Xbox voor het eerst in levenden lijve gezien en maakte ik zo kennis met games als Fable en Halo. Het is echter pas na de release van de Xbox 360 dat ik via Marktplaats een Xbox Classic (zoals die tegenwoordig genoemd wordt) gekocht had. Games als Dead or Alive 3, Halo 1, Halo 2 en Fable heb ik met veel plezier op deze console gespeeld. Dat is een beetje mijn achtergrond over hoe ik in aanraking met de Xbox ben gekomen; laat ik nu maar wat over de console zelf vertellen. 

 




Toen Sony in december van 1994 de PlayStation uitbracht, was dit meteen een gamechanger. Waar Nintendo twee generaties de marktleider was, ging de troon over naar PlayStation. De kracht en vooral de disctechnologie zorgden ervoor dat PlayStation erg populair was. Maar ook doordat games als Final Fantasy en Metal Gear Solid het heel erg goed deden op deze console. Sony maakte een jaar later zijn plannen bekend voor de PlayStation 2. Deze console zou naast een dvd-speler ook zo veel power hebben, dat hij de pc wel eens zou kunnen gaan vervangen. Microsoft vreesde hier een beetje voor, want dit zou namelijk de sales van Windows en Office kunnen gaan beïnvloeden. 

Rond 1999 begon een team van vier technici binnen Microsoft, afkomstig van het DirectX-team, met het idee voor een eigen console. Dit waren Kevin Bachus, Seamus Blackley, Ted Hase en Otto Berkes. Hun idee was om een console te ontwikkelen die gebaseerd was op pc-hardware en Windows-technologie, om zo ontwikkelaars te verleiden games te maken voor hun systeem. De oorspronkelijke codenaam van het project was "DirectX Box", een verwijzing naar de DirectX-technologie die cruciaal was voor de ontwikkeling. Deze naam werd later afgekort tot simpelweg "Xbox". 

De Xbox werd officieel onthuld door Bill Gates op de Game Developers Conference in maart 2000. Het was toen nog een concept waarbij de Xbox slechts een grote metalen X was. Het design zelf werd pas op 6 januari 2001 op de Consumer Electronics Show (CES) onthuld. Hierbij kreeg Bill Gates nog hulp van Dwayne "The Rock" Johnson. De console werd uiteindelijk uitgebracht op 15 november 2001 in Noord-Amerika. De lancering in Japan en Europa volgde in respectievelijk februari en maart van 2002. Dat is in het kort de geschiedenis over het ontstaan van de Xbox. Mocht je de geschiedenis nog dieper willen weten, dan raad ik de officiële Power On-documentaire aan. Deze bestaat uit zes delen van ieder ongeveer 50 minuten. Deze kun je gratis op YouTube kijken. Klik hier om hem direct te zien of om hem in je Later kijken-lijst te zetten. 

 




De klassieke Xbox had een opvallend en robuust uiterlijk, dat afweek van de concurrentie. Het was een aanzienlijk grote en zware console. De kast was groot, lomp en hoekig, wat een contrast vormde met de compactere PlayStation 2 en Nintendo GameCube. De bovenkant was licht afgerond. De console was donker, voornamelijk zwart, met een groot, groen Xbox-logo in het midden; dit is het model dat de meeste gamers gehad zullen hebben. De klassieke Xbox heeft standaard maar één model gehad, dus geen Slim-uitvoering zoals PlayStation dat had. Wel had de Xbox soms aparte uitvoeringen of speciale edities. Zo was er een Kristal-uitvoering, maar ook een speciale Halo- en Mountain Dew- editie. 


 



Eén van de dingen waarmee de Xbox zich onderscheidde van de concurrentie, was de ingebouwde harde schijf en een Ethernet-poort voor breedbandinternet. Dit legde de basis voor de latere online gamingdienst Xbox Live (op Xbox Live kom ik later in de review nog terug). De Xbox had voor een console in 2001 standaard een indrukwekkende specificatie, mede dankzij het gebruik van pc-hardwarecomponenten. Om het wat overzichtelijker te houden, zet ik de belangrijkste hardwarespecificaties even in een lijstje. 

• Een op maat gemaakte 733 MHz Intel Pentium III-processor. 

• Een speciaal voor Microsoft ontworpen 233 MHz NVIDIA NV2A GPU, die gebaseerd was op de GeForce 3-architectuur. 

• 64 MB DDR SDRAM werkgeheugen, gedeeld tussen de CPU en de GPU.  

• Een interne 8 of 10 GB harde schijf, grote was afhankelijk van de revisie. 

• Optische drive: Een dvd-rom speler. 

• Connectiviteit: Een 10/100 Mbps Ethernet-poort voor online gaming via Xbox Live. 

 





Dat de Xbox meer dan alleen een console was, is natuurlijk niet helemaal vreemd, vooral omdat hij gebaseerd was op een pc. Eén van de dingen die al uniek was voor die tijd, was dat hij een harde schijf ingebouwd had. Dat alleen was al een unieke eigenschap; dit maakte het mogelijk om game-saves op te slaan en om muziek te rippen van cd’s, zodat je die zonder de originele cd kon afspelen. 

Verder had je ook de mogelijkheid om dvd-films af te spelen, waardoor je in theorie geen aparte dvd-speler nodig had. Wel moest je de DVD Movie Playback Kit voor de Xbox kopen, want anders werkte het niet. Ondanks dat er al een dvd-drive ingebouwd was, zat de benodigde software om de films te decoderen er niet standaard in de console. Deze software bevond zich op een schijfje dat alleen werkte in combinatie met een speciale afstandsbediening en een infraroodontvanger, die je in een van de controllerpoorten van de Xbox moest steken. 

Verder was het gewoon een zeer krachtige console, die naast het afspelen van games ook muziek en films kon afspelen. Misschien klinkt dit anno 2025 standaard wat verouderd, maar 24 jaar geleden was dit al enorm wat. De Xbox was ook de console die met zijn Ethernet-poort de wereld voor online gamen veranderde, maar daar kom ik later in de review nog op terug. 

 




Eén van de belangrijkste dingen bij een console is natuurlijk de controller. Het ontwerp omvatte twee analoge sticks, een D-pad, twee triggers en zes actieknoppen, inclusief de ongebruikelijke zwarte en witte knoppen aan de rechterkant. Die zwarte en witte knoppen heb ik zelf nooit helemaal begrepen, maar echt storend vond ik het nu ook weer niet. Verder had de controller een ingebouwde rumble-functie, die ervoor zorgde dat de actie nog wat beter werd doorgegeven aan de speler. 

De oorspronkelijke "Duke"-controller was de controller die er standaard bij zat. De Duke was echter een grote controller, waardoor het voor mensen met kleinere handen geen prettige controller was. Behalve dat hij groot was, was hij ook vrij zwaar. Ikzelf was geen fan van deze controller, maar dat komt ook omdat ik vrij kleine handen heb. Vanwege de kritiek op het formaat werd later de kleinere "Controller S" als opvolger uitgebracht. De kleinere en meer ergonomische Controller S werd in Japan al bij de lancering meegeleverd en verving hij in 2002/2003 wereldwijd de Duke als standaardcontroller. 

De controllers hadden twee sleuven aan de bovenkant. Deze dienden voor het aansluiten van accessoires en extra functionaliteit. Zo kon je bijvoorbeeld een memorycard of third-party accessoires makkelijk inpluggen. 

Nog een leuk feitje, dat even losstaat van deze review: in 2018 bracht Hyperkin, in samenwerking met Microsoft, een moderne versie van de Duke-controller uit voor de Xbox One en Windows 10. Dit was een officieel gelicentieerde controller. Deze heruitgave bevatte een geanimeerd Xbox-logo op de centrale knop en werd gewaardeerd door fans van het origineel. 

 
 



Je kunt nog zulke goede hardware hebben, maar het zijn de games die er voor een groot deel voor zorgen of je console wel of niet verkoopt. Microsoft had wel naam met games als Age of Empires, maar was een nieuwe speler in de consolemarkt. De Xbox moest met goede exclusieve games komen, want ze moesten tenslotte concurreren met Nintendo, Sega en PlayStation. De grootste titel, en wat uiteindelijk een system-seller moest worden, was Halo: Combat Evolved. Hoewel de game tijdens de E3-show van 2001 nog bugs had, is de game uiteindelijk een grote hit geworden. 

Halo 2 was uiteindelijk de grote titel die voor redelijk wat sales gezorgd heeft. Naast Halo had de Xbox ook exclusieve games als Fable, Forza Motorsport, Project Gotham Racing, The Chronicles of Riddick: Escape from Butcher Bay en Dead Or Alive 3, om er een paar op te noemen. Naast deze titels hadden ze gelukkig ook genoeg games van andere uitgevers, zoals EA, Ubisoft en Rockstar Games. Op gamegebied zat je bij de Xbox in die tijd niet verkeerd, tenzij je van JRPG's hield. Daar had de Xbox helaas zo goed als geen aanbod voor. 

 
 



Er was ook een memorycard beschikbaar voor de Classic Xbox. Door de aanwezigheid van een ingebouwde harde schijf was de memorycard voor de meeste spelers overbodig. Desondanks had de memorycard wel degelijk een specifieke functie, namelijk het overzetten van savegames. Dit was handig als je bij een vriend wilde spelen en je eigen voortgang mee wilde nemen, of om back-ups van je savegames te maken. In tegenstelling tot de harde schijf, die rond de 8 GB aan opslag bood, hadden de officieel uitgebrachte memorycards slechts 8 MB aan opslagruimte. Dit was genoeg voor veel savegames, maar niet voor de games zelf. De memorycard was heel makkelijk in gebruik; je hoefde hem maar in de gleuf van de controller te steken. 


 



Iets waar de Xbox Classic ook wel bekend om stond, waren de aparte promotiefilmpjes. Met de slogan 'It's Good to Play Together' wilde Xbox laten zien dat ze zowel offline als online een grote speler waren. Ook met een andere slogan, 'Life is Short. Play More', wilde Microsoft proberen gamers naar de kant van de Xbox te trekken. Ze hadden verschillende reclamespotjes, waarbij bij sommige wel een vraagteken gezet kon worden. 

Een van deze reclamespotjes was van een moeder die net aan het bevallen was van een baby. De baby vliegt uiteindelijk het raam van het ziekenhuis uit en komt als een bejaarde opa op het kerkhof terecht. Deze reclame werd als schokkend en aanstootgevend beschouwd en werd uiteindelijk van de tv gehaald. Klachten die veel voorkwamen, waren van ouders die hun kind bij de bevalling verloren hadden. Dit reclamespotje was absoluut geen succes, maar is juist om die reden zo bekend. 

 




In tegenstelling tot de concurrentie, die online multiplayer via verschillende, ongestructureerde methoden aanbood, wilde Microsoft een uniform en stabiel netwerk creëren. Zo is uiteindelijk Xbox Live ontstaan. 

Xbox Live werd officieel gelanceerd in november 2002, een jaar na de release van de originele Xbox. Het was een betaalde abonnementsdienst die spelers een centrale, betrouwbare service bood. Betalen voor online spelen was toen iets onbekends, maar is de laatste tien jaar voor console-gamers eigenlijk een standaard geworden. 

De Xbox onderscheidde zich hiermee van andere door functies als universele gamertags, een vriendenlijst en voicechat mogelijk te maken via een centraal netwerk. Spelers konden gemakkelijk verbinding maken met elkaar, wat een grote verbetering was ten opzichte van de toenmalige, vaak complexe, online opties op andere consoles. Hoewel de kosten voor Microsoft enorm waren, werd Xbox Live uiteindelijk een van de grootste succesfactoren voor de Xbox-console, en heeft het daarmee de industrie op multiplayer-gebied veranderd. 

Xbox Live kostte bij lancering in de Verenigde Staten $49,99 per jaar. In Europa was er bij de lancering in 2003 een speciale "Xbox Live Starter Kit" beschikbaar, die naast een jaarabonnement ook een headset bevatte. Deze kostte destijds €59,99. 

 




Microsoft bracht in 2001 hun eerste Xbox-console uit. Deze hadden ze gemaakt om de concurrentie met Sony PlayStation aan te gaan. Microsoft was voornamelijk bang dat Sony de desktop-pc zou kunnen gaan vervangen met hun PlayStation 2, en dat zou de verkoop van Windows en Office kunnen schaden. 

Hoewel de eerste Xbox niet de populairste console was, deed deze console veel dingen juist anders, wat uiteindelijk voor veel veranderingen heeft gezorgd. Zo is een harde schijf een standaard geworden, maar is ook de manier van online spelen compleet veranderd. De Xbox kon naast het afspelen van games ook muziek en films afspelen, iets wat in 2001 ook nog vrij nieuw was. 

Ikzelf heb pas veel later een Xbox gekocht, en dat was voornamelijk voor games als Halo, Dead or Alive 3 en Fable. Dat de Xbox de industrie veranderd heeft, is niet voor iedereen even bekend, maar de grote vraag blijft wel: hoe had de game-industrie eruitgezien zonder de risico’s die Microsoft genomen heeft met de Xbox?