MSI MAG X870 TOMAHAWK WIFI

Ik review regelmatig dingen, maar iets waar ik me nog nooit aan gewaagd heb is het bespreken van een moederbord. De reden is simpelweg omdat (1) ik geen stapel andere X870-moederborden heb om te vergelijken en (2) moederborden uiteindelijk bijna toch identiek presteren en het verschil zit in de extra's die ze bieden (en die extra's kun je gewoon van de doos aflezen).

Hoe dan ook, hier is mijn review van de MSI "MAG x870 Tomahawk Wifi", zoals het ding officieel heet. Let op: ik review dit moederbord met een 9800x3D er in. Er zijn enkele beperkingen als je het bord uitrust met een CPU van een eerdere generatie.

"MAG" staat voor "MSI Arsenal Gaming". Wanneer ik de computer opstart, siert een gele "MAG MSI Arsenal Gaming" het POST-scherm, wat me er pijnlijk aan herinnert dat dit een gaming-moederbord is ondanks dat ik het voor productie heb uitgekozen. Het goede nieuws is dat het niet al die andere gaming-rotzooi zoals RGB bevat (behalve RGB-headers natuurlijk, er zijn er meer dan genoeg). Over gamer-dingen gesproken, het moederbord ziet er ook niet uit als een typisch gamer-bord met schreeuwerige designopties, logo's, knipperende lampjes en wild contrasterende kleuren. Het ziet er behoorlijk solide uit, met een bijna sobere combinatie van zwart/grijs/geel.

Voordat ik dit bord kocht, heb ik tientallen reviews gelezen en naar verluidt presteert de Tomahawk iets beter dan de meeste andere x870's op de markt (de review van Tweakers zelf bevestigt het trouwens). Misschien klopt dat wel, misschien niet. Natuurlijk zijn CPU-scores geen goede reden om het ene moederbord boven het andere te verkiezen, omdat dat soort scores altijd maar fracties van percentages verschillen.

Voor deze nieuwe CPU ben ik weer bij MSI uitgekomen. Niet dat ik een fan ben, maar het is een merk dat doorgaans goed presteert en geen bugs heeft. Vroeger hadden MSI-borden af ​​en toe last van coil whine, maar dat hoor ik nu wel bij de Tomahawk. Er zijn ook geen ventilatoren om de heatsinks te koelen, dus het moederbord is op zichzelf muisstil.

De belangrijkste reden waarom ik dit model uit de vele andere x870-moederborden heb gekozen, is vanwege de PCIe-slots die het biedt. Veel moederborden van deze generatie bezuinigen op de slots of lanes, maar de Tomahwak niet. Yippie! Je krijgt 3 PCIe-slots, netjes verdeeld zodat je je grote GPU kunt plaatsen en de andere 2 slots toch kunt gebruiken. Ik wou dat andere moederbordfabrikanten daar ook aandacht aan zouden besteden.

Bovendien krijg je maar liefst 4 M2-slots, verborgen onder hun eigen heatspreader. Zowel de slots voor de NVME's als het eerste PCIe-slot (waar de GPU waarschijnlijk in komt) zijn uitgerust met een eigen ontgrendelingssysteem, zodat je geen schroevendraaier hoeft mee te nemen of een handvat onder de GPU hoeft te zoeken. Het is een leuke toevoeging, maar laten we eerlijk zijn: hoe dikwijls haal je je schijven of GPU er uit? Tja...

Zoals gebruikelijk bij moederborden in deze generatie betekenen al die aansluiting dat je uiteindelijk lanes deelt, maar MSI heeft het tenminste op een manier gedaan die niet zo veel hindert:

• De GPU PCIe (5.0)-sleuf krijgt zijn lanes van de CPU zoals je zou verwachten.
• Het tweede PCIe-slot is van generatie 3.0, met 1 lane van de chipset.
• Het derde PCIe-slot is van generatie 4.0 en krijgt 4 lanes van de chipset. Mooi.
• Het eerste en tweede M2-slot krijgen hun 4 lanes van de CPU en zijn dus ook 5.0.
• Het derde M2-slot krijgt 2 lanes van de chipset (dus PCIe 4.0-generatie).
• Het vierde M2-slot krijgt 4 lanes van de chipset (ook PCIe 4.0). Dat is best wel cool.
• het tweede M2-slot ondersteunt WEL PCIe 5.0 zonder dat het lanes van de GPU afsnoept, wat eigenlijk vrij uniek is voor een x870-moederbord. Sterker nog, ik kon geen enkel ander moederbord vinden dat dit doet, en dat is echt een compliment! Dat feit alleen al was voor mij een grote reden om deze te kopen. In plaats daarvan worden de lanes van de tweede M2-sleuf gedeeld met de USB 4.0 controller, wat betekent dat de USB 4.0-slots en de NVME-schijf in die tweede M2-sleuf elk slechts 2 lanes krijgen in plaats van 4. Er is een optie in de EUFI om de USB 4.0-slots uit te schakelen en alle 4 lanes aan de tweede M2-sleuf te wijden. Als je geen 4 NVME-apparaten hebt, is die beperking natuurlijk irrelevant. Overigens: wat je uitschakelt zijn natuurlijk niet alle USB 4.0-slots, maar enkel de 2 USB 4.0 type C-slots op de I/O. LOL.
• Het derde M2-slot deelt de chipset-lanes met het derde PCIe-slot. Nogmaals, je kunt alle 4 de lanes toewijzen aan PCIe3 in de UEFI, maar daarmee schakel je de derde M2-sleuf uit. Kijk nogmaals hoeveel NVME's en/of PCI's je nodig hebt. Als je er een RAID-controller in plaatst, kun je de M2-sleuf beter achterwege laten.

Het grootste voordeel van het moederbord is waarschijnlijk dat het, weeral, volgens diverse andere reviewers, iets meer stroom verbruikt dan de andere, vooral in idle-modus. Ik heb de wifi- en Bluetooth-verbinding uitgeschakeld en zonder deze is het stroomverbruik vanaf het stopcontact in lijn met wat je zou verwachten.

Over stroom gesproken: MSI pronkt met het VRM-ontwerp op hun website en op de doos. Het moederbord is uitgerust met 14 fasen van 80 A. Dat is meer dan een gemiddelde gebruiker ooit nodig zou hebben, hoewel sommige van de meer kostelijke moederborden meer leveren. Als je serieus bezig bent met LN2 overklokken kun je beter een ander moederbord zoeken, maar laten we eerlijk zijn ... het is allemaal marketing. We hebben het hier over maximaal 170W-chips (voor een 9950)! Zelfs als je de PPT-limiet van 230W bereikt, kom je nog lang niet in de buurt van het maximale vermogen.

Wat de Tomahwak onderscheidt van veel andere moederborden, is dat hij wifi 7.0 (320 MHz) en Bluetooth 5.4 heeft. Ik vind het een nogal vreemde keuze om die toe te voegen aan een gaming-moederbord, maar ach ... als je om de een of andere reden geen ethernetkabel naar je computer kunt leggen heb je in ieder geval een draadloze back-up. Ik heb de wifi- of bluetooth-verbinding zelf niet gecontroleerd, maar wel de ethernetverbinding en die is naar mijn mening behoorlijk snel. Het moederbord heeft één 5Gbit ethernetpoort: ik weet niet precies wat MSI heeft gedaan, maar ik heb gemerkt dat de data snel wordt overgezet en de bandbreedte volledig wordt benut. Wanneer heb je voor het laatst een marketinglijntje gezien dat echt waar is?

MSI pocht ook over de audiokwaliteit. Mijn ervaring is dat tegenwoordig bijna alle mid- en topklasse moederborden een goede geluidskwaliteit bieden; de tijd dat on-board audiochips last hadden van ruis is al lang voorbij. Een van de redenen waarom ik 3 PCIe-slots wilde, is echter omdat ik mijn professionele audiokaart wilde hergebruiken. Die kaart overtreft natuurlijk nog steeds de Realtek ALC4080-chip, maar ik moet toch toegeven dat de ruis op het MSI-bord erg goed is. Ik heb zelfs besloten om een ​​tweede paar speakers op de I/O-input aan te sluiten. Zoals gebruikelijk tegenwoordig, is het moederbord voorzien van een S/PDIF-uitgang, zodat zelfs de grootste audiofiel zijn dikke Marantz zonder zorgen kan aansluiten.

Op het moederbord zitten 4 kleine ledjes die de status van het POST-proces aangeven, wat altijd fijn is (en wat ik helaas ook nodig had). Er is ook een display voor POST-foutcodes en, optioneel, voor het weergeven van verschillende temperaturen tijdens normaal gebruik (die je ook kunt uitschakelen). Er zijn geen start-/resetknoppen op het moederbord, maar nogmaals: dat is iets wat ik niet nodig heb, behalve misschien een eerste test, dus ik zie het niet als een nadeel. Zoals eerder gezegd, zijn er geen knipperende lampjes of always-on-indicatoren zijn, wat een pluspunt is (zie Asrock, het kan dus wel!)

Een selectie van wat andere extra's:

• 4 SATA-aansluitingen.
• Meer USB-poorten dan ik wil tellen. Ik loog, ik heb ze wel geteld: wie heeft er in godsnaam 21 USB-poorten nodig in alle soorten en maten en snelheden, intern en extern?
• 6 ventilatoraansluitingen, 1 aansluiting voor een waterpomp en 1 aansluiting voor een pomp/ventilatorcombinatie.
• 4 RGB-aansluitingen (waarvan 3 v2).
• Een TPM-aansluiting. Deze zou naar 't schijnt TPM 2.0 ondersteunen, maar mijn TPM 2.0 paste er niet in.
• Het is mogelijk om het BIOS of de UEFI of hoe het tegenwoordig ook heet te flashen zonder dat er een CPU aanwezig is. Ik kan bevestigen dat dit soepel werkt!
• Naast diverse kabels, kabelstickers en de wifi-antenne wordt er ook een USB-stick met alle drivers en handleidingen meegeleverd. De gedrukte handleidingen in de doos zijn zeer beperkt.

Nu ik het toch over de SATA-poorten heb is het misschien interessant om een ​​serieuze beperking te noemen: RAID wordt alleen ondersteund op NVME. Er is dus geen RAID voor apparaten die op een SATA-poort worden aangesloten. Dit is geen beperking van MSI maar wel van AMD, dus ik neem aan dat hetzelfde geldt voor elk x870-moederbord, tenzij er een speciale RAID-controller wordt meegeleverd. Dit is nogal een tegenvaller.

Tot slot de UEFI zelf:
Ik maakte me op voorhand zorgen over de UEFI sinds MSI kritiek kreeg op de geanimeerde menu's. Het kost wat tijd om er aan te wennen, maar nu vind ik de menu-indeling best goed, met een scherm dat in drie delen is verdeeld (hiërarchie/menu/overzicht). Er is nog steeds een "easy option" als je daar zin in hebt, evenals een optie om verschillende profielen op te slaan, ventilatorregeling, een memoryboost (die ik niet heb geprobeerd) en altijd een mooi overzicht van de statistieken van alle onderdelen dat wordt weergegeven. De overheersing van geel is echter vervelend.

Het opstarten duurt, vanaf het moment dat ik op de aan/uit-knop druk totdat ik de draaiende witte bolletjes van Windows 11 zie, precies 20 seconden (exclusief de eerste keer opstarten, waarbij het geheugen wordt getraind natuurlijk, dat duurt een eeuwigheid). Dat is inclusief 2 mechanische harde schijven, dus als je enkel NVMEs hebt win je misschien een paar seconden. Ik kan niet zeggen of dat goed of slecht is, aangezien ik geen andere x870-moederborden heb, maar het is precies hetzelfde als het x570 Asrock-moederbord dat ik vroeger had.

Mijn conclusie:
Dit is een geweldig board. De beperking op RAID vind ik het jammerst van alles, maar uiteindelijk ik ben erg blij dat ik hem heb gekocht.