Nikon Z f + 40 SE-kit Zwart

Let op: Ik update deze recensie na publicatie gaandeweg, zonder dat aan te geven.

/ / / Introductie

Na bijna 8 jaar lang een Fujifilm X-T20 (sensortype APC-S) gebruikt te hebben, besloot ik een halfjaar geleden mijn fotografiehobby een boost te geven met de full frame Nikon Zf. Een taak die hij met verve vervult! In de afgelopen 6 maanden schoot ik al een derde van het totaalaantal foto's dat ik met de Fuji maakte! Dat zegt wel iets, lijkt me.

De vintage vormgeving van de Zf maakt hem een aantrekkelijke eerste full frame fotocamera voor een jong en hip publiek dat ook weleens filmt. De stijl en de fysieke knoppen waren voor mijzelf geen belangrijke factor, meer een leuk extraatje bij de goede specs van deze camera. Ik vind moderne camera's hoogstens wat saai, maar zie nu in dat hun moderne vormgeving zo zijn voordelen heeft (lees verder bij Ergonomie).

Goed om te weten: mijn favoriete genre is (stedelijke) landschapsfotografie, zonder snel bewegende onderwerpen. Ik besteed in deze recensie geen aandacht aan video/vloggen of sport- en wildfotografie. Als je wilt, kun je de Zf daarvoor gebruiken, maar meer 'voor erbij', want er zijn (veel) geschiktere en soms ook goedkopere camera's voor die specifieke toepassingen.

Ik kocht er een Nikon S 24-120mm F/4 lens bij, en samen met de 40mm F/2 kitlens kan ik daarmee in elke, door mij gewenste situatie uit de voeten. Waar ik voorheen aperture priority schoot, kies ik nu met de Zf het diafragma, de sluitertijd en ISO-waarde geheel handmatig. Dat past prima bij mijn type 'langzame' fotografie. Ook schoot ik met mijn Fuji voorheen SOOC (straight out of camera) JPEG, maar nu ga ik voor enkel Raw, inclusief vaak uitgebreide nabewerking in Lightroom en Photoshop. De mooie, scherpe en 'informatierijke' foto's die uit de Zf komen, sluiten perfect aan op die switch.

/ / / Eerste indrukken en bouwkwaliteit

Ik kocht de Zf zonder hem 'in het echie' te hebben gezien, en het eerste wat me opviel na het uitpakken is dat hij in werkelijkheid groter is dan hij online op foto's en in video's lijkt. En hij is (uiteraard) flink zwaarder dan de relatief piepkleine APS-C-camera die ik gewend was! Wat meespeelt is dat ik vrij kleine handen heb. Als je twijfelt over de grootte van de Zf, zou ik hem zeker eerst in de winkel uitproberen. Het kan zijn dat je beter af bent met een APS-C-camera of een full frame camera met moderne grip.

De camera geeft over het algemeen een solide indruk. Maar de rubberen flapjes voor de inputs/outputs, hoelang blijven die zitten? Geef mij maar stevige klepjes. En dan liefst wat steviger dan het klepje van de kaarten en batterij, maar die voldoet op zich. Het scharnier van het scherm is wat plastic-achtig en maakt geen supersterke indruk, het steekt ook iets uit aan de zijkant. Vermeldenswaardig is dat er gerammel hoorbaar is als je de camera beweegt, dat komt door de IBIS en Nikon zegt dat dit normaal is.

/ / / The good

• Indrukwekkende IBIS (in-body beeldstabilisatie): het lukt me om zonder statief scherpe handheld foto's te maken in erg donkere omstandigheden, met sluitertijd 1/4 sec en diafragma F/4. Met een goede techniek kom je vast nog lager, ik las over geslaagde handheld foto's bij een halve tot een hele seconde sluitertijd. Heb sowieso heel weinig 'fails' qua autofocus of van lenzen die lang tevergeefs focus proberen te vinden, ook niet in dichte mist of bij fel tegenlicht. Bijzonder: de IBIS centreert zich rond het gekozen focuspunt, dat is schijnbaar een fancy eigenschap.
• De vrij nieuwe Expeed 7 processor zit ook in duurdere Nikon-modellen. Hij zorgt naast goede beeldkwaliteit (o.a. noisereductie in JPEGs) gewoon overall voor een vlotte gebruikerservaring: autofocus, beeldverwerking, aan- en uitzetten, etc... alles gaat razendsnel.
• Prettige EVF (elektronische beeldzoeker), al heeft die niet een bijzonder hoge helderheid, resolutie (3.68M dot) of refresh rate (60Hz).
• Prima scherm dat bijna alle kanten op kan draaien en dat je ook 'dicht' kunt doen, wat een rustgevende uitwerking heeft én vegen door neuszweet voorkomt (de EVF steekt niet ver uit). Sommige fotografen geven de voorkeur aan een klassiek tiltscreen dat naar boven en onder kantelt terwijl het tegen de body geplaatst is, maar dat kan dit type niet.
• De fysieke draaiknoppen zijn tof, al gebruik ik ze voorlopig nauwelijks omdat ik de standaard front en back dials handiger en sneller vind werken, maar leuk om die optie te hebben, bijvoorbeeld als de camera ooit op een statief staat.
• Allerlei geavanceerde (automatische) focusopties, naar wat ik lees werkt de Zf op een toffe manier samen met manuele lenzen.
• Afgaande op andere recensies en mijn eigen ervaringen, is het aantal foto's per batterijlading eerder richting de 500 dan de officiële 380. Werken met het scherm schijnt minder stroom te verbruiken dan met de EVF, maar dat heb ik niet getest.

/ / / The not-so-good

De camera biedt foto's van 6048 x 4032 pixels, wat neerkomt op 24,5 megapixels. Als je zoals ik regelmatig flink cropt, heb je niet ontzettend veel speling als je je afbeeldingen groot wilt houden, bijvoorbeeld voor grote afdrukken. Maar gelukkig is voor online gebruik zelfs 12MP nog bruikbaar, zeker als je een scherpe lens hebt. Voordeel van het vrij lage aantal MP's zijn de hoge prestaties bij weinig licht, wat te maken heeft met de grote pixels (sensoroppervlak / aantal pixels).

De Zf heeft geen dubbele SD-kaart-slots; voor met name professionals kan dit een minpunt zijn. Wel is er een slot voor een (langzamere) MicroSD-kaart die je kunt gebruiken voor bijv backup of 'overloop' van je SD-kaart.

/ / / Ergonomie: the pretty bad

De ergonomie is in mijn ogen de meest problematische kant van deze camera en verdient daarom een eigen tussenkop. Dit zijn de issues die ik of anderen ondervonden:

• Zeer oppervlakkige grip, wat met kleinere handen en/of langdurig gebruik problemen kan geven, zeker met grotere, zwaardere lensen. Online roept men al snel "Dan moet je hem maar als een pro met je andere hand ondersteunen!!1", tuurlijk, maar zelfs dan wil je je camera wel eerst comfortabel en veilig met 1 hand kunnen oppakken. Gelukkig bestaan er third party grips die deze onvolkomenheid grotendeels goedmaken. Ik kocht op Amazon eentje van Neewer met thumb rest (model CA079). Daarmee vind ik de Zf doorgaans goed te gebruiken, ook met de vrij zware 24-120 F/4 lens. Wel wordt de camera er iets groter en zwaarder door.
• Er mist een joystick. Vind ik jammer, zou graag het focuspunt hiermee verplaatsen, het D-pad werkt op zich prima, maar is op den duur wat vervelend.
• De sluiterknop is redelijk lastig te bereiken met de wijsvinger als je kleine handen hebt.
• Als je door de EVF kijkt, beschermt het ondiepe rubberen eye piece je oog niet geweldig tegen zijwaarts invallend zonlicht, wat soms irritant kan zijn.
• Het niet verlichte zwart-witschermpje aan de bovenkant met daarop het diafragma is zó klein dat ik gewoon vergeet dat het bestaat, terwijl het in theorie praktisch kan zijn (bij genoeg licht...).
• Het 'selfie-scherm' wordt deels bedekt door usb- en mic-kabels als je die hebt ingeplugd; vooral belangrijk voor vloggers.
• Relatief weinig customizable fysieke knoppen. Zelf gebruik ik die vooralsnog nauwelijks. De meeste Nikon S-lenzen bieden er wel 1 extra. De functie van de meeste knoppen is wel naar smaak te wijzigen.

Vooral professionele fotografen zullen over veel van deze ergonomische minpunten vallen, maar ook mensen die verwachten dat deze camera een echt 'werkpaard' is. Urenlang fotograferen met de Zf lijkt me een uitdaging, iets wat enkele professionele fotografen/reviewers ook op YouTube aangeven. Maar verschillende van hen hebben ook positieve ervaringen: de Zf valt door zijn uiterlijk, formaat en kleine kitlens minder op en maakt meer informele snapshots mogelijk (ook straatfotografen zullen dat waarderen).

/ / / Instellingen

Een feature die ik zelf erg waardeer is de mogelijkheid om een 5:4 framing grid in te stellen voor de live preview. Ik schiet namelijk bijna alleen met die verhouding en het grid helpt me bij de compositie. Foto's komen er wél altijd als 3:2 uit, dus naderhand croppen blijft nodig. Andere opties zijn 3x3, 4x4, 1:1 en 16:9. De ":" geeft aan dat het een simpele kaderlijn is, de "x" dat het een echt grid is met vlakken. Overigens is het gebied buiten de grids gewoon transparant, had me zelf wel prettig geleken als dat (deels) zwart was.

Het live histogram (niet-RGB) wordt nogal groot weergegeven op het scherm vergeleken met de EVF. Daarom staat het regelmatig in de weg, maar heb geen manier kunnen ontdekken om het te verplaatsen.

Een flink pijnpunt voor mij is de afwezigheid van user settings die gezamenlijk zijn op te slaan in banks waar je snel tussen kunt switchen. Bijvoorbeeld als ik in manuele modus een gebouw sta te fotograferen en snel naar semi-automatische actiemodus wil schakelen zodra mijn nogal beweeglijke kleine neefje het frame in rent. Andere camera's hebben daar vaak een menu-optie en/of zelfs fysieke knop voor. Voor zover ik weet moet je in de Zf alle afzonderlijke instellingen steeds opnieuw handmatig aanpassen, zodat het moment suprême natuurlijk alweer voorbij is. Misschien kunnen custom buttons helpen, maar dan nog is het een pijn in de bips.

Ik las ergens dat de afwezigheid van deze optie waarschijnlijk samenhangt met de fysieke/vintage insteek van de camera. Volgens sommigen heeft de Zf een ongemakkelijk combi van fysieke en digitale input, waardoor de camera op 2 gedachten hinkt. Als Nikon hieraan vasthoudt, is latere toevoeging via een firmware-update misschien niet te verwachten. Ook wil ik Auto ISO even noemen. De manier waarop je die functie dient te gebruiken, is ongewoon en heeft daarom veel tegenstanders maar ook voorstanders.

Dit issue voert eigenlijk te ver voor mijn kennisniveau en ervaring. Mocht je de Zf overwegen, raad ik je aan om te onderzoeken of het voorgaande een probleem voor je zal vormen. Aangezien ik momenteel puur manueel schiet, is het voor mij (nog) geen issue.

Nog 1 punt dat me te binnen schiet is dat de preview geen 'blinkies' (knipperende overlays die onder- of overbelichte gebieden toont) kan laten zien. Er is online wel een soort hack/workaround te vinden in de vorm van een kleurprofiel of preset of hoe dat ook heet. Dat geeft puur wit weer als zwart, maar heeft schijnbaar ook nadelen (SOOC JPEGs behouden die blinkies). Voor mij is dit alles geen probleem want ik gebruik het live histogram en dat werkt goed voor mij.

/ / / Tot slot: de kitlens

Ik sluit me aan bij de heersende mening op internet dat de 40mm F/2 SE een goede en heel bruikbare lens is, zeker voor het geld. Met F/2 en dichtbij gefocust is hij wat zacht, maar dat vinden sommigen mooi/vintage (vooral bij portretfoto's), en bij een kleiner diafragma is hij al snel goed scherp.

De 40mm gaat goed om met lens flares, ik heb er in ieder geval niet veel last van, maar fotografeer niet vaak met zon in frame. De 'sun stars' rond de zon en andere felle lichtbronnen zijn redelijk mooi (hoe kleiner het diafragma, hoe uitgesprokener).

De lens heeft geen bijzondere coatings tegen vocht en vuil waardoor hij wat gevoeliger is daarvoor (ik merk het verschil met mijn S 24-120 F/4). Met af en toe gebruik van blaasbalg, borsteltje (hou lens op de kop) en beetje schoonmaakvloeistof op microvezeldoek (in cirkels wrijven, niet te lang of hard) is er niks aan de hand. Winkels verkopen speciale setjes.

Ik vind de bokeh wel wat onrustig als je voor een vrij grote scherptediepte kiest (dus als je het out-of-focus gedeelte niet heel vaag/blurry maakt). M.a.w., zolang je een groot diafragma gebruikt en je je onderwerp van vrij dichtbij fotografeert, is de bokeh mooi smooth. Autofocussen gaat lekker stil en snel, niks te klagen wat dat betreft. Dit is mechanisch gezien trouwens precies dezelfde lens als de oudere 40mm; die heeft alleen geen retro-uiterlijk.

/ / / Conclusie

Nieuw hobbyspul staat niet per se gelijk aan meer hobbyplezier. Maar deze aankoop heeft voor mij goed uitgepakt - ondanks dat ik verzuimde om de camera van tevoren in de winkel even in mijn handen te houden.

Ik hoop dat mijn recensie duidelijk maakt dat je veel plezier kunt beleven aan de Nikon Zf. Door zijn schappelijke prijs, heel goede beeldkwaliteit en de prestaties bij weinig licht kan hij je fotografiehobby een flinke impuls geven. Het is wel goed om te beseffen dat hij geen echte alleskunner is en dat vooral de ergonomie een probleem kan zijn, zelfs met externe grip.

Zeker <2100 euro is de body+kitlens een prima deal. Ik kwam tot de conclusie dat camera's met vergelijkbare technische eigenschappen, zoals de Z6III, ongeveer 400-500 euro duurder zijn.

Hoewel ik mezelf over een paar jaar iets als een (veel duurdere) Nikon Z8 of hypothetische Z7III zie kopen vanwege een hoger aantal MP's, betere ergonomie en mogelijkheid om user settings/banks op te slaan, voldoet de Zf op dit moment bijna helemaal aan mijn eisen en voorkeuren. Hij zorgt dat ik blijf bijleren over fotografie én dat ik lol heb tijdens dat proces - meer kan ik niet wensen.