ASUS Pro H610T D4-CSM

Update 20250213

Geen vastlopers meer gehad. Half januari upgrade uitgevoerd naar Linux Mint 22.1 en sindsdien geen problemen gehad. Alles draait als een zonnetje. Er zat dus duidelijk (voor mijn installatie althans) een fout in Linux Mint 22.0

Update 20241109

Toch nog een keer een semi-vastloper gehad zoals hieronder beschreven. Onstabiliteit kan uit de hoek van de voeding komen, maar omdat ik die al vervangen had, heb ik mijn pijlen gericht op de koeling. De ventilator een "sterker koelend profiel" gegeven in de bios. Sinds dien geen vastlopers meer gehad.

Update 20241024

Tevreden met bios update, de ventilator aansturing werkt nu ook beter zo lijkt het. Ik heb nog één keer een semi-vastloper gehad een dag of twee geleden. Dat lijkt te maken te hebben gehad met het unounten/ontkoppelen van een externe hard disc. Maar mogelijk heeft het daar niets mee te maken.

Update 20241005

De bios update lijkt de oplossing voor het probleem van de min-of-meer vastgelopen userinterface in LM22 te hebben verholpen. Tot nu toe in ieder geval geen last meer van gehad terwijl dit daarvoor zich haast dagelijks voordeed.

Update 20241002

Ik heb een volledig nieuwe versie van Linux Mint 22 Cinnamon geïnstalleerd (dus geen upgrade). Maar ik heb al een tijdje last van gedeeltelijk vastgelopen userinterface. Zo kan je met de muis in firefox geen andere tabbladen aanwijzen (je kan ze wel aanwijzen, maar door er op te klikken gebeurd er niets), of in libre office geen cell selecteren of in vscode de tekst niet meer aanpassen. Ook kan je de applicaties met het "kruisje" rechtsboven niet sluiten.
Vreemd genoeg kan je in de werkbalk wel de actieve programma's selecteren die dan op de voorgrond verschijnen. Ook kan je ze vanuit de werkbalk sluiten. Omdat ik alle updates installeer zou het daar niet aan kunnen liggen. Dus heb ik een bios upgrade uitgevoerd. Dat doe ik normaal nooit. Het was voor mij de eerste keer dat ik een Asus moederbord van nieuwe bios software voorzag gebruik makend van de EZ flash methode. Bij asus bios downloaden, is een zip bestand, in dat zip bestand staat een .CAP file. In mijn geval Pro-H610T-D4-SI-3403.CAP die zet je in de root van een usb stick (hoeft niet leeg te zijn) die met fat32 is geformatteerd. Daarna de computer starten en op del drukken en onder tools EZ flash starten, de rest wijst voor zich. De bios was 3402 en heb nu 3403. Ik zal mijn ervaringen later delen.
Na de update van de bios heb ik het idle verbruik nogmaals gemeten. Dat is gestegen naar circa 17 Watt. De reden van dit verhoogde verbruik kan aan drie oorzaken hebben: ik heb sinds LM22 een Crucial MX500 2TB SSD toegevoegd aan het systeem, die verbruikt natuurlijk ook wat stroom. Daarnaast kan de bios update invloed hierop hebben gehad of dat ik ben overgestapt naar LM22 (of een kernel update daarvan).

Update 202409

Een aantal weken geleden een nieuwe voeding gekocht. Ik had soms last van een vastloper en dat duid meestal op een voedingsprobleem. Wellicht vraagt de gebruikte processor toch iets meer vermogen in korte pieken dan ik hoopte. Met de nieuwe voeding heb ik hier geen last meer van.
Ik heb een Asus PA-1121-28 gekocht, 19 Volt en 6,32 A, dat is dus 120 Watt en flink meer vermogen dan de vorige die 60 Watt kon leveren. Ondanks de het mogelijk hoger te leveren vermogen nam het opgenomen vermogen niet toe (vaak heeft een voeding met een hoger vermogen ook een iets lager rendement, juist bij het leveren van lagere vermogens).

Introductie, low power belangrijk

Dit moederbord heb ik gekocht ter vervanging van de Asus Prime H310T die "vreemd gedrag" ging vertonen en ik niet meer vertrouwde.
Een eis was dat het een min-ITX moederbord moest zijn (vanwege de computerkast die alleen daar geschikt voor is) en gevoed moet kunnen worden met een DC 19V laptopvoeding, net als de vorige moederborden die ik heb gebruikt.
De reden van de DC 19 Volt voeding is dat voor mij laag energieverbruik heel belangrijk is en normale ATX voedingen bij hele kleine vermogens (10-20 Watt) een slecht rendement hebben, dus een onnodig hoog verbruik hebben.

In de zoektocht naar een nieuw moederbord viel mij op dat vrijwel geen moederborden beschikbaar zijn in pricewatch met een DC 19 Volt aansluiting, het zijn vrijwel allemaal versies met een ATX voedingsteker. Dat was een aantal jaren geleden anders.
Een eventuele optie was nog geweest een mobo met een ATX steker en een PicoPSU, maar gelukkig heb ik dit H610T bord nog gevonden.

Doel review

Het primaire doel van deze review om anderen te laten weten dat dit moederbord naar tevredenheid werkt (onder Linux), dat het een DC laptopaansluiting heeft (dat is dus, nu blijkt, erg uniek), en de vermognesopname behoorlijk laag is. Want er is voor dit bord geen andere review op tweakers. Verder geen pretenties. Snelheidstesten zijn niet aan mij besteed, het moet gewoon goed werken, en dat doet het. Ook geen overzicht van alle beschikbare aansluitingen, die kan je "hiernaast" vinden (bovenin de pagina, kenmerken).

Waarschuwing: DC aansluiting anders

Ik had het me niet gerealiseerd, maar de DC 19V aansluiting van deze Asus Pro H610T C4-CSM is kleiner dan de vorige moederborden die ik heb gehad (waaronder een Asus H310T).
Na inbouw sta je dan even te kijken, zo van hee, dat gaat hem niet worden. Zoiets verwacht je niet als het vorige, hier zeer sterk op lijkende bord Asus H310T, vervangen wordt door haast zijn opvolger, de H610T.

Ik gebruikte tot op dat moment een oude Dell laptopvoeding, die een DC steker heeft met een buitendiameter van 7,2 mm. Dit moederbord vereist een DC steker met een buitendiameter van 5,5 mm.
Na wat zoeken in de rommeldozen bleek ik nog een paar andere voedingen te hebben met een 5,5 mm steker waaronder twee HP laptopvoedingen, één dikkere (ik vermoed oudere) en een wat dunner exemplaar waarvan ik vermoed dat deze nieuwer is.
Beiden circa 60 Watt vermogen (19 V 3,16 A dus formeel 60,04 Watt), beiden geprobeerd, beiden werkten, de dunnere verbruikte 1 Watt minder dan de dikkere, dus die keus was snel gemaakt.
Ik las op smallformfactor.net dat iemand problemen had met de molex dc connector omdat de aansluitingen anders zaten dan gebruikelijk/verwacht (ik kan dit niet bevestigen, ik gebruik de barrel dc connector, niet de molex). Wel zie ik dat op mijn bord de molex connector andersom is gemonteerd in vergelijking met de foto die ik op de bewuste pagina zag. https://smallformfactor.n...ards-will-not-post.17558/
Bij mij zit de molex connector met "schuine kantjes" aan de binnenzijde van het mobo, op de foto wijst die juist naar buiten. Dus waarschijnlijk heeft met die fout inmiddels hersteld. Overigens las ik dat het verkeerd om aansluiten van de voeding (plus-min) het mobo niet defect maakt, op het mobo lijkt ook bij de molex steker een dikke diode te zitten die voor de ompolingsbescherming zorgt.

HW setup

HP laptopvoeding 19 V 13,6 A
Asus moederbord Pro H610T C3
Intel Pentium Gold G7400 met standaard ventilator
Kingston NVME SSD: SNVS2000G (2 TB)
HyperX DDR4 2x8 GB Dram (kon ik hergebruiken uit vorig moederbord)
Dell toetsenbord en optische muis bedraad

Snel is al snel, snel genoeg

De keuze voor een Pentium Gold processor is dat snel al heel snel, snel genoeg is voor de taken die op deze computer uitgevoerd moeten worden. Daarom vrijwel de goedkoopste processor gekozen.

Firmware/OS

BIOS/EUFI: v2402 (zo uitgeleverd)

Besturingssysteem: Linux Mint Cinnamon v21.3 kernel: 5.15.0-105, standaard installatie maar met LVM (achteraf makkelijk aanpasbare partities)

Gebruik, office en zo

De eisen die ik stelde aan dit moederbord/computer zijn vrij laag.
Deze computer staat de hele dag aan waarbij continue internet radio aanstaat (Rhytmbox), verder simpele taken zoals email, webbrowsen, VScode voor het schrijven van artikelen/programmeren voor websites die ik heb en Gimp voor fotobewerking. Libre office wordt voornamelijk gebruikt vanwege Calc, het spreadsheet programma. Sinds overgang naar abbo-modellen geen MS en Adobe producten hier... (m.u.v. VScode)
Daarnaast draaien we al jaren, en naar alle tevredenheid, syncthing op alle computers/laptops in huis waardoor we iedere computer kunnen gebruiken omdat de werkbestanden onderling gesynchroniseerd worden. Het is tevens een soort "backup" én hij bewaard oude versies van bestanden en verwijderde bestanden, heel handig.
Spellen worden niet gespeeld, daarom gekozen voor een processor met geïntegreerd grafische processor.
We hebben altijd DOS (vanaf 1.0) en later Windows (vanaf 1.0) gedraaid maar op 23 juni 2021 (wilde geen Win11 upgrade) zijn we overgestapt en draaien we alleen nog maar Linux. Voornamelijk Linux Mint Cinnamon, we hebben ook nog een laptop waarop Linux MX draait.
Voor de verstokte Windows gebruikers die "nog niet durven": ook wij hebben lang getreuzeld en waren huiverig voor de overstap naar Linux. Achteraf stelt de overstap echt helemaal niets voor. Iedere tweaker kan, haast met zijn ogen dicht, overstappen van Windows naar Linux zonder enige moeite. Vaak wordt geadviseerd om Linux Mint Cinnamon te gebruiken als "overstap naar Linux" omdat het zo nauw aansluit bij de Windows ervaring. Dat kunnen we helemaal onderschrijven. Afsluitend over Linux "dat hadden we veel eerder moeten doen".

Verbruik, meer dan tevreden

Al jaren is low power een doel en ook met dit moederbord hebben we geen klagen.
Met standaard BIOS/EUFI instellingen is het idle verbruik circa 19 W (de vermogens zijn gemeten met een LogiLink EM0002 en zijn alleen van het mobo, dus exclusief het vermogen van de monitor).
Na wat tweaken was dit nog:
Circa 8 Watt tijdens idle met het inlogscherm "wachten op inloggen"
Nadat Linux gestart is, wat gaat dat toch snel, dat kost maar een paar seconden, is het idlegebruik circa 13 Watt en met scherm uit circa 11 Watt.
Wanneer Blue tooth usb adapter ingestoken is (want internetradio spelen we af via BT verbinding) en Rhytmbox draait met internetradiostation is het verbruik "idle" circa 16,5 Watt.
Stilletjes had ik gehoopt dat het verbruik rond de 10 Watt zou uitkomen, wellicht dat ik nog wat kan vinden of dat iemand een hint kan geven.
Als ik een zware taak start dan loopt het vermogen op, vaak zie ik 25 tot 35 Watt met een enkele keer een uitschieter tot circa 42 Watt, dus een 60 Watt voeding blijkt voldoende te zijn.
Voor de ultime "power" tweaker, sommigen kunnen het vermogen onder de 5 Watt krijgen. Zie https://www.reddit.com/r/...me_server_asus_pro_h610t/

Tweaks

Ik ben zeker geen specialist op dit gebied (van low power settings), maar onderstaande leek me verstandig te wijzigen na wat lezen in het grote zuinig server topic.
In de BIOS/EUFI zijn de volgende aanpassingen gedaan (tips voor verbetering zijn zeer welkom):
Native ASPM: enabled
DMI Link ASPM Control: L1
ASPM: L1
L1 Substrates: L1.1 & L1.2
DMI ASPM: ASPM L1
DMI GEn3 ASPM: ASPM L1
CPU C-states: enabled
Package C State limit: C10
Max Power Saving: enabled
ErP Ready: enabled (S4+S5)
Q-Fan Tuning:
CPU fan Profile: manual
CPU Fan Step Up: Level 5
CPU Fan Step Down: Level 1
CPU Fan Speed Low Limit: ignore

Met PowerTop (V2.14) naar de C-states gekeken en heb ik de indruk dat het nog niet optimaal is.
Pkg(HW): C2: circ 41% en de rest op 0.
Core(HW): C6 en C7 op circa 25 en 41%

Het uitvoeren van sudo powertop --auto-tune geeft een aantal failed, cannot load en abort meldingen en levert geen lagere vermogensopname van het moederbord.

KoelingGeluid: gezocht Artic Freezer 33 LGA1700 adapter

De standaard ventilator die bij de processor geleverd wordt is heel stil, maar als het in de kamer stil is, dan hoor ik hem toch nog, een zacht zoemend en irritant geluid, ook als de kast dicht is. Wanneer het systeem idle is draait de ventilator nog steeds.
Dat was bij het vorige H310T mobo anders. Daar stond de ventilator vrijwel altijd stil. Maar daar gebruikte ik de Artic Freezer 33, met zo'n grote "koeltoren", maar die was voor LGA1151 dat past niet op LGA1700.
Ik kon een ombouwsetje waardoor ik de Artic Freezer 33 kon gebruiken bij de LGA1700 niet vinden. Daarom een Artic Freezer i35 gekocht met het idee dat deze even stil zou zijn als de Artic Freezer 33.
Dat was een foute aanname. De Freezer i35 die ik ontving was niet "onhoorbaar" als hij draait zoals dit wel het geval is bij de Freezer 33. Ik hoor een klein geluidje dat doet denken aan "aanlopen" maar optisch is dat aanlopen niet te zien. Wellicht is het een exemplarisch probleem.
Daarnaast blijft de i35 ook constant draaien, dat had ik niet verwacht.
Toen de ventilator van de Freezer 33 aangesloten op het mobo. En ja hoor, die ventilaror draait niet tenzij de temperatuur van de processor boven de 35 graden of zo komt. En als hij draait, dan hoor je hem vrijwel niet, het geluid is in ieder geval niet irritant, een soort constante heel zachte ruis.
Dus nu zit de koeltoren van de i35 op de processor zonder de i35 ventilator. En naast het mobo op de bodem van de kast staat (wankel, want nog niet bevestigd) de ventilator van Freezer 33. Ik moet nog iets verzinnen hoe ik de ventilator van de 33 bevestig op de koeltoren van de i35.

Ervaring

Deze review is geschreven enkele dagen na onvangst van het bord, de ervaring is dus nog zeer beperkt.
Mochten zich vermeldingswaardige zaken voordoen, dan zal ik de review aanpassen (ook in de verre toekomst).
Vanwege de beperkte ervaring vindt ik het lastig om "een x aantal sterren te geven", tot nu toe voldoet het moederbord totaal aan mijn verwachtingen. Ik heb tot nu toe geen minpunt ervaren. Daarom voorlopig vier sterren.

Updates

20240507: Een update naar de meest recente kernel naar 6.5.0-28 leverde geen verbeteringen op voor de vermogensopname.
20240521: Artic i35 ventilator gekocht en tekst aangepast.