MSI MAG Z690 TORPEDO EK X

Dit mobo heb ik gekocht om een geluidsarme gaming PC te bouwen. Ik heb dus voor waterkoeling gekozen om geen luidruchtige GPU te hoeven gebruiken. Dit mobo kwam ik tegen in de aanbieding. Vooral het feit dat ook de VRM op het mobo watergekoeld is sprak me aan.


Waterkoeling
Zowel de CPU als het VRM op het mobo zijn watergekoeld, hoewel het VRM ook nog een heatsink heeft. Deze is wel kleiner dan die op de niet EK-X versie. Het is mogelijk om het waterblock te vervangen door een luchtkoeler, maar dat zou ik op dit bord heel gek vinden: dan kun je beter een ander bord kopen voor minder geld.
Het waterblock was lastig te installeren. Dat kwam door de veren die tussen het block en de schroeven zitten. Je moet heel veel druk uitoefenen om deze in te drukken voordat de schroef bij de schroefdraad in het block komt en dat lukte niet. Uiteindelijk heb ik met een tang alle veren een keer helemaal ingedrukt, zodat ze minder hoog werden. Met de vingers lukte dit niet en voor fijne electronica vond ik dit nogal een lompe oplossing. Dat installeren lastig is, vind ik niet zo'n probleem: dat doe je immers niet zo vaak. Alleen de onzekerheid of de druk op de CPU nu gelijkmatig is vind ik wel vervelend. Laat die veertjes maar achterwege, dan koop ik wel een torque-schroevendraaier. Zo eentje waarmee je de draaikracht kunt instellen (niet te verwarren met torx: dat is een ster-vormige schroefkop).
De fans op de radiator zou ik het liefst aansturen op basis van de watertemperatuur. Dit mobo heeft echter geen ingang voor een tempsensor dus dat is zonder extra controller (zoals de aqua computer quadro https://tweakers.net/pric...troller-for-pwm-fans.html) geen optie. Dat vind ik echt een gemis. Ik krijg echter de indruk, dat zo'n aansluiting ook in het hogere segment niet standaard is, dus dat kunnen we MSI misschien niet kwalijk nemen.

RGB
Het mobo ondersteunt zowel 5V aRGB (JRAINBOW) ALS 12v RGB (JRGB). De software die het aanstuurt (MSI mystic light, onderdeel van MSI center) werkt aardig, maar kan niet de RGB van de gigabyte GPU aansturen. Dat ligt misschien aan gigabyte, hoor, maar ook dat vind ik een gemis.

prijs
De oorsponkelijke prijs was 500 euro en daarvoor zou ik dit mobo nooit hebben gekocht. Ik had het in de aanbieding voor 200.

Serie
MSI heeft verschillende series. Dit mobo valt onder de MAG serie en met de oorspronkelijke prijs, kwaliteit en chipset verbaast me dat. Onder de MPG serie zou hij niet misstaan, maar de maximale OC van het DDR5 geheugen van 6400 (ipv. 6666) en het ontbreken van WIFI/bluetooth maken hem waarschijnlijk niet MPG waardig.

PCIe 5
Dit mobo ondersteunt PCIe 5, hoewel ik daar met mijn RTX 3080 nog niet zoveel aan heb. Maargoed, bij een upgrade van de GPU ben ik alvast voorbereid.
De meningen over de voordelen van PCIe 5 tov. PCIe 4 zijn overigens verdeeld. Misschien dat dit verandert wanneer de RTX 50xx series courant worden, maar tegen die tijd ben ik ook wel weer toe aan een nieuw mobo, gok ik.

Conclusie
Met dit bord ben ik blij en in de aanbieding zou ik hem weer kopen. Voor 200 euro een mobo en waterblock was een goede deal. De rommelige installatie van het waterblock en de oorspronkelijke prijs van 500 euro maken dat hij 4 sterren krijgt, geen 5.