LG Gram 16Z90Q-G.AA76N

Disclaimer

Ik heb dit product gratis kunnen testen gedurende 2 a 3 weken.

Inleidende samenvatting

Deze laptop is mijns inziens voor een specifieke doelgroep: bovengemiddelde prestaties bij licht gebruik en vooral zo licht mogelijke laptop, met (zeer) goede batterijduur, fatsoenlijke snelheid en een goed scherm. Als je meer wil en de processor zwaarder gaat belasten wordt de processor schokbarend ver teruggeclockt (single core max speed van de 1260P is 4.7 Ghz, maar ik haalde met zware processen een all core speed van circa 1Ghz in mijn stress test, wat gewoon slecht is). Mede daardoor blijft de koeling wel altijd echt aangenaamd qua geluid.

Wat betreft het aantal sterren: voor bepaalde gebruikers zal dit gewoon 5 sterren zijn, omdat de laptop veel goed doet voor een de lichte gebruiker (mits deze gebruiker wel een fijne ervaring heeft met de touchpad, het zou kunnen en mijn issues zouden persoonsgebonden kunnen zijn). Voor mij is het 3 sterren, zeker als ik mijn werkzaamheden waarbij ik zwaardere processen zwaarder meetel.

De voordelen

De 12e generatie Intel processoren zijn veelal gewoon echt goed (11e generatie was OK en daarvoor was het jaren matig). Eindelijk hebben ook de mid en lower end veel CPU cores, waarmee de laptop niet zo snel vertraagd als er even veel zwaardere processen tegelijkertijd draaien, en ondanks dat is de efficientie (het stroomverbruik) OK. De 1260P processor die in deze laptop zit kun je beschouwen als mid range, al is de 12e generatie zo goed dat dit gemakkelijk high-end valt te noemen. Hij heeft tenslotte 4 snelle performance cores en 8 efficiency cores, dus je komt uit op maar liefst 12 cores. Dat is in eerste instantie voor heel veel zaken genoeg. Mijn volgende laptop zal waarschijnlijk ook een 1260P, 1240P (net wat lagere clocksnelheid), of misschien toch nog een wat performantere (maar veel meer energieverbruikende) 12700H, als het een Intel laptop wordt heet dat (want de AMD laptop processoren zijn tegenwoordig ook uitstekend). Dat zijn het type processoren waar ik zelf naar zoek: snel, maar niet koste wat het kost wat betreft energieverbruik. Maar er is een nadeel wat betreft deze processor in de LG Gram 16, hier kom ik nog op terug.

Designkeuzes hardware (RAM)

16 GB RAM is voldoende voor het meeste mensen.
Zeer verrassend voor een laptop als deze kun je echter wel een 2e SSD plaatsen.

Materiaal en bouwkwaliteit

Het materiaal is best nice. Blijkbaar is het een volledig magnesium behuizing. Voor mij lijkt het op eenvoudig maar net mat en licht kunststof en dat vind ik OK (kunststof is niet per se slecht). Een mooie aluminium behuizing zoals bij MacBooks is natuurlijk wel wat luxer, maar goed, LG zet alles op alles om het gewicht te minimaliseren.

De laptop is verrassend licht voor het formaat.

En heeft een groot touchpad.

Windows hello

De laptop heeft een IR camera naast de webcam voor Windows Hello (inloggen zonder wachtwoord maar via infrarood camera dus).

Batterijduur

De batterijduur is uitstekend. Dat komt omdat de laptop zich erg 'inhoud' om niet teveel energie te verbruiken. Als je de scherm helderheid laaghoud en alleen relatief eenvoudige taken uitvoert kun je meer dan 10 uur (misschien wel 15 uur met echt zuinige instellingen en gebruik) batterijduur halen op een volle lading. Als je veel zware processen draait en voornamelijk een hoge schermhelderheid gebruikt wordt het al snel veel minder, zoals met alle laptops.

Het scherm

- is 16", dus een bovengemiddeld formaat, terwijl de bezels klein zijn. De laptop is ong. zo groot als mijn Dell Latitude 5500 15.6" inch laptop en een stukje dunner en lichter.
- is goed qua kleuren en kijkhoeken. Het is geen OLED, wellicht helaas, al verbruikt OLED wel meer energie, maar gewoon een goed IPS scherm die helder genoeg wordt en enigszins mat is zodat hij niet teveel reflecteert bij zonlicht of fel binnenlicht.
- heeft een 16:10 verhouding en dat vind ik fijner dan 16:9 want voor mijn gebruiksdoeleinden zijn meer pixels en dus werkruimte in de hoogte fijn. Als ik film/video op mijn laptop vind ik donkere balken onderaan en bovenaan niet storend, dit heb je sowieso al met 16:9 als er 21:9 format wordt afgespeeld.
- heeft een resolutie van 2560 bij 1600, en dat vind ik ideaal voor dit formaat. Met de DPI (dots per inch) scaling setting in Windows op 125% past er lekker veel op en is alles nog steeds hartstikke scherp. Standaard staat hij ingesteld op 150%, wat betekent dat alles (zoals tekst) nog groter wordt weergegeven en nog scherper uitziet (er past alleen wat minder op het scherm). Dit is een mooie verbetering t.o.v. de traditionelere Full HD 16:9 van 1920*1080 (of 16:10 met 1920*1200) waarbij tekst wat korreliger uit kan zien (in Windows 11 en Linux meer dan Windows 10).

[h2]Poorten[/v]
En heeft een wat mij betreft uitstekende set aan poorten: 2 Thunderbolt 4 (met USB-C type stekker zoals gebruikelijk) (opladen kan via beiden), 2 (reguliere rechthoekige) USB-A poorten (USB 3.2 Gen 2, dus 10 Gbps, dus helemaal in orde), audio jack (deze is op sommige laptops tegenwoordig ook al verdwenen), HDMI poort (helaas wel maar 2.0 i.p.v. 2.1, dus minder bandbreedte en dus minder geschikt voor hoge resolutie / high refreshrate schermen).

Koeling

De koeling van de laptop wordt nooit (echt) luid en heeft een aangenaam geluid. Ik kan me niet herinneren dat ik achter zo'n stille laptop heb gewerkt, zelfs als zware processen worden gedraaid. En dat in zo'n klein/dun chassis met beperkte koelmogelijkheden. En daar ligt gelijk wat mij betreft het euvel...

De nadelen

Prestaties bij zware (langer durende) processen
Bij zwaardere processen clockt de processor al vrij snel behoorlijk terug, dat begint al na zo'n 10 seconden. Als het ook nog warm is helpt dat volgens mij niet. Bij een synthetische test, Cinebench R23, waarbij de processor zodanig belast wordt wat voor veel gebruik niet representatief zal zijn, zie ik dat de processor na +/- 2 minuten zich terug kan clocken tot zo'n grofweg 1,2 Ghz op alle cores. Dat terwijl de maximum single core snelheid van de een performance core 4.6 Ghz en efficiency core 3.4 Ghz betreft. Dat zijn getallen die natuurlijk nog een stuk hoger liggen dan de maximum all-core processorsnelheid, maar deze benchmark geeft wel aan dat hier de kracht niet ligt van deze dunne laptop. Meestal clockt hij terug vanwege de powerlimits die zijn ingesteld, althans zo lijkt het o.b.v. wat ik zie (HWInfo geeft aan dat er zowel Power als Thermal throttling is).

In een Cinebench R23 benchmark (5 passes), zonder andere programma's te hebben draaien (behalve wat achtergrondprogramma's) of de computer te bedienen en de oplader verbonden, is de score 6160 punten.

Cinebench resultaat


Notebookcheck.net review heeft o.a. een review van de Lenovo Yoga 7 16 met dezelfde processor. Dit is ook een 16 inch laptop, maar dan een convertible van 2 Kg, al zijn convertibles over het algemeen zwaarder door het scharniersysteem. Zo is de LG Gram 16 2-in-1 bijv.1.45 Kg wat al aardig wat meer is dan de 1,2 Kg van de LG Gram 16. Maar het is duidelijk dat Lenovo bij dat model licht gewicht een stuk minder hoog op de agenda had staan dan LG bij de Gram 16. Bij de Lenovo Yoga 7 16, die het beste resultaat haalt in deze benchmark onder alle 1260P modellen, is te zien dat de processor niet zoveel terugclockt in deze benchmark. Hij haalt een Cinebench R23 (multicore) score van 10648 en dat is wel een flink verschil t.o.v. de LG Gram 16. Zo zie je maar weer dat tegenwoordig alleen het processormodelnummer in een laptop lang niet alles zegt, althans niet als je gedurende langere periodes (meer dan een minuut) de processor zwaarder belast.

Nogmaals, dit is een redelijke uitzonderlijke belasting. Tenzij je veel gaat renderen, compilen, of andere zware batch-achtige processen op je laptop gaat draaien ga je hier niet veel van merken en presteert de 1260P in deze laptop ongeveer op zijn maximale kunnen (en dat is snel). Ik durf ook wel te zeggen dat de performance voor een dunne laptop zelfs goed is. In mijn ogen is het echter wel zinvol om een beeld te schetsen welke performance je in de extreme gevallen kan inleveren. Daar staat natuurlijk wel tegenover dat deze laptop daardoor een stuk zuiniger is, minder heet wordt, en een stuk aangenamer blijft wat betreft het geluid van de koeling. Dat zijn argumenten waardoor ik de score voor "Prestaties" uiteindelijk toch een goed geef i.p.v. een voldoende. Het doet het goed voor dit soort laptop modellen.

De processor in actie gedurende een volledige Cinebench benchmark na een halve minuut


De processor in actie gedurende een volledige Cinebench benchmark na 5 minuten


De conclusie wat betreft de processor is dan ook dat er een enorm capabele processor in dit systeem zit die bij langere zwaardere belasting flink wordt afgeknepen vanwege de specifieke doelstelling die LG heeft bij de Gram modellen. Dat betekent dat hij alsnog heel snel is in de meeste taken die je doet. Echter, bij zwaardere taken zoals videobewerking en software development presteert hij een heel stuk minder. Als je dit niet vaak doet is het helemaal geen probleem, maar voor mij wel een flink minpunt.

Designkeuzes hardware (RAM)

Het 16 GB ram is vastgesoldeerd en je kan niet meer upgraden of zelf repareren. Dit begint enorm gangbaar te worden, ook in deze grotere modellen (16"). Maar ik ben hierop tegen, vind het niets vanuit een milieu-, self-repair- en consumentenrecht perspectief. Net zoals wat betreft de performance geldt dat ik dan liever een laptop heb die 2mm dikker is.

Voor de meeste mensen zal 16 GB ram nog jaren voldoende zijn (dat is het ook al jaren en verandert waarschijnlijk niet zo snel). Desalniettemin is het jammer dat je deze flexibiliteit kwijt bent bij deze en veel andere laptops tegenwoordig. Had veel liever gezien dat je SODIMM sloten had om standaard RAM te vervangen i.p.v. een 2e M2 NVME poort voor een 2e SSD.

Touchpad

Touchpad is groot, maar met het warme weer afgelopen dagen vond ik hem soms wat stroef en niet perfect reageren. Volgens mij raakt de onderkant van mijn hand (net boven mijn pols) het touchpad aan wanneer ik redelijk ver naar links beweeg en registreert hij op dat moment 2 aanrakingen. Dit kan er ook voor zorgen dat de multitouch wordt geactiveerd, waardoor programma's ineens worden geminimaliseerd of het keuzemenu aan open programma's plots in beeld verschijnt. Ik heb gemiddeld grote handen. Als je grote handen hebt of nooit je pols/ onderkant hand op de laptop rust terwijl je het touchpad gebruikt heb je dit probleem (waarschijnlijk) niet. YMMV! Ik merk overigens dat naar mate ik de laptop meer gebruik ik de probleem minder ervaar, dus het is deels ook gewenning.

Maximale hoek en gebruik op bed/bank

Maximale hoek van scherm 145 graden. Dit is wat mij betreft net aan genoeg. In sommige houdingen als je op de bank of op bed ligt met je knieen omhoog en je laptop op je bovenbenen is deze grote hoek gewoon nodig. In de meest gehoekte houdingen kantelt het scherm nog steeds zo'n 15 graden doordat het scherm net verder kan klappen dan 145 graden, maar dit is niet echt een probleem doordat de kijkenhoeken van het scherm voldoende zijn. Maar een grotere hoek had gemogen. LG heeft overigens 2-in-1 varianten van deze laptop, waarbij er een touch screen zit op het scherm en je dit bijna 360 graden kan draaien, althans, die zie ik terug in internationale 2021 reviews, maar ik zie de modellen op dit moment niet terug op LG's Nederlandse website. Dit soort modellen zijn wat mij beter geschikt voor gebruik op de bank en bed (vanwege het touchscreen voornamelijk).

LG's software ontworpen door een designer uit 2001

LG's software is wat minder. Het werkt, kan nuttig zijn en ik ervaar het niet heel erg als bloatware, maar vind ik het dan ook mee gezegd. Ik moet daarbij vermelden dat ik niet alle software van LG heb geprobeerd. Ze marketen op de productpagina behoorlijk met LG Mirametrix, zogenaamde AI software die voornamelijk o.b.v. de camera allerlei dingen voor je doet, zoals automatisch het scherm blokkeren of minder goed zichtbaar maken als iemand (bijv. kinderen) meekijken, of automatisch pauzeren en continueren van de video die je afspeelt als je opstapt van je laptop en weer terug bent. Ik had geen zin om het te proberen, mede omdat de gedachte om de hele tijd een actieve camera op me te hebben niet aanstaat. Waarschijnlijk ben ik ook te bevooroordeeld dat het niet geweldig werkt.

Maar goed, ik heb wel de meer standaard programma's gebruikt van LG, zoals de systeem en update software. Het begint al met de user interface gemaakt door iemand die Windows XP en Vista mooi vind (en andere programma' voornamelijk rond het jaar 2000). Er wordt niet gebruik gemaakt van standaard Windows venters met een normale afgescheiden menu balk en standaardknoppen geleverd door Windows rechtsboven voor minimaliseren, maximaliseren en afsluiten. Maar het hele oppervlak is een aparte UI gemaakt.

Ik denk dan, nadat ik zo'n programma 10 seconden heb gebruikt, hier is dus een UI designer helemaal losgegaan en heeft extra tijd gekost van de developers en testers, waardoor andere nuttigere features zijn blijven liggen. Ik vind die standaard Windows UI / layout van programma's helemaal prima (en eigenlijk dus beter). Het zorgt ervoor dat software out of the box sneller goed en robuust werkt in allerlei situaties op allerlei systemen (want het is al een miljoen keer getest en geupdatet). Begrijp me niet verkeerd, de UI ziet er eigenlijk best wel, alleen, als het dan niet heel lekker werkt of er gekke ongemakkelijke dingen inzitten, dan ontstaat deze beeldvorming bij mij.

En het schort ook een beetje aan de software. Het is bst traag, niet zo gebruiksvriendelijk (conventies zijn tenslotte overboord gegooid door de designers). Zo kreeg ik na 5 dagen gebruik een popupmelding van LG's software dat er een belangrijke update klaar stond, zonder eerst aan te geven wat het was. Ik druk dus op ja, en na even te hebben gewacht (nadat hij de lijst met nieuwe software heeft opgehaald) heeft hij welgeteld 1 belangrijke software update klaar staan voor me, namelijk nieuwe gebruikershandleidingen. Wel ja, super belangrijk.

Geirriteerd (want al 2 minuten van mijn tijd verloren door deze onzin) heb ik op downloaden geklikt. Dit koste maar liefst nog een minuut of zo terwijl ik een uitstekende verbinding heb, omdat het 80 MB aan PDF en overige handleidingen betreft (die ik toch niet ga lezen) en mijn verbinding verre van maximaal wordt benut door LG. Daarna nog een minuutje want hij moest deze installeren. En zo ben je 5 minuten verder op een apparaat dat mijns inziens bedoeld is om je productiviteit te verhogen, i.p.v. je lastig te vallen met de meest nutteloze tijdverspilling. Exact vanwege dit soort zaken kiezen mensen volgens mij graag voor Apple machines, en sterker nog tablets en specifiek Ipads, zodat je dit zinloze irritante gedoe met knullige irrelevante software minder hebt. Dit gaat waarschijnlijk niet vaak voorkomen, maar laat wel een behoorlijk nare bijsmaak achter bij een machine van 1700 euro.

LG's updaten van de handleidingen via hun Windows Vista UI, want Windows Update is nog niet irritant genoeg

Conclusie

En nu we het dus over de prijs hebben. Ik snap gezien de hardware en de moeite om het apparaat zo licht en dun mogelijk te maken, dat dit apparaat zoveel moet kosten (1699 euro op dit moment Augustus 2022). Maar de hardware wordt niet zo optimaal benut als je een 'zwaardere' gebruiker bent, daar moet je simpelweg rekening mee houden als je zware processen gaat draaien. Voor regulier internet, email en kantoorgebruik, met af en toe een videobewerking of fotobewerking is deze laptop echter uitstekend, want hij doet het erg snel en stil. Als je gebruiker hierbij past en het gewicht van laptops dus erg belangrijk vindt is dit dus een uitstekende optie. Als het gewicht, compact formaat, stillere koeling en batterijduur minder belangrijk zijn dan maximale performance in alle situaties zijn er volgens mij betere alternatieven. Ik kan in ieder geval zeggen, zeker naar mate ik hem meer gebruik, ondanks dat ik de hoogste performance in sommige situaties zal missen, het een fijne laptop vind.