Philips Fidelio X2HR (Zwart)

Ik begin deze review eerst met het uitleggen van wat deze koptelefoon echt is en waarvoor het bedoeld is, zodat de verwachtingen van menig lezer van tevoren bijgesteld kan worden. Daarna ga ik technisch gezien iets dieper in de koptelefoon duiken qua geluidsweergave, een iets meer audiofiel-focussed review.

Voor wie is deze koptelefoon?

In eerdere reviews op Tweakers zie ik een paar keer voorbij komen dat mensen hem in het publiek en mobiel gebruiken. Daarvoor is deze koptelefoon niet bedoeld en kun je beter ergens anders kijken.
Waar hij wél voor is bedoeld, is de mensen met een vaste set-up. Denk hierbij bij het kijken van een film, het luisteren naar een album van voor naar achter, of zoals ik heb gebruik; aan een bureau met al mijn andere Tweaker hobbies.

Waarom een vaste set-up?

1. De 3 meter lange kabel is handig om even op te kunnen staan, of om je koptelefoon achterin je pc te stoppen zonder dat je je pc moet verschuiven. Je source van je geluid zit namelijk niet in je broekzak, maar op een vaste plek in de kamer. Vaak is in deze situatie je source ook beter dan een telefoon of een mini dac/amp in de mainstream bluetooth koptelefoons en oortjes.

2. Het open backed design lekt geluid vanuit jouw koptelefoon naar buiten en visa versa. Je wil je buren niet storen en omgevingsgeluid is ook niet altijd wenselijk wanneer je iets kritischer wil luisteren naar je muziek.

3. Het design van de koptelefoon is lomp en tegelijkertijd zeer comfortabel. Het is alsof je een kussen van je bed op de zadel van je fiets legt wanneer je in het openbaar de koptelefoon wil gebruiken.

Open-backed en soundstage

Ik heb het al een paar keer aangehaald, maar wat is het nou echt.

Open backed

Open backed betekend dat de luidsprekers van de koptelefoon geen tegendruk krijgen van de behuizing van de koptelefoon. Dit zorgt ervoor dat bass niet echt druk op kan bouwen als een closed back dat kan, maar ook dat de lucht in de koptelefoon vrij kan bewegen en geen last heeft van deze tegendruk of reflecties.
Het resultaat hiervan is een sterk verbeterd soundstage. Een ander bijkomend voordeel is dat je je eigen stem niet hoort alsof je praat met een vinger in je oor. Een best groot voordeel wanneer je in voice-chat zit bij je games bijvoorbeeld.

Soundstage

Soundstage is in feite het aan kunnen wijzen waar een instrument zich begeeft in een kamer. Het 3D effect van geluid. Hoe beter de soundstage, hoe minder het geluid lijkt te komen uit je koptelefoon, maar vanuit de kamer waar je zit. Van de huidige audio oplossingen kun je het volgende zeggen over soundstage:
In-ear monitors < closed back koptelefoons < open backed koptelefoons ≤ stereo luidsprekers < surround sound set-up
En zelfs in deze opsomming kunnen open-backed koptelefoons een betere soundstage hebben dan speakers, gezien een koptelefoon afgestemd is voor de positie op je hoofd, waar speakers niet altijd even goed zijn gepositioneerd of de kamer teveel echo kan hebben.

De X2HR

In de verkorte review kon je al lezen dat de frequency respons niet héél goed is. Aan de hand van de meting van rtings.com laat ik zien waarom, met mijn interpretatie:

Frequency Respons (FR)

Wat wij hier zien zijn een aantal wiebelige lijnen tussen 0Hz en 20KHz die het bereik van het menselijk gehoor weergeven. Het menselijk gehoor heeft ook zijn eigen afstemming voor wat wij 'mooi' vinden, dus een compleet platte lijn zal ook niet mooi klinken voor ons.
In de afbeelding zie je een gele lijn, wat de target is. De target is vastgesteld door Harman en is een industrie weide geaccepteerde target van wat heel goed zal klinken voor de meeste mensen.
Een note: treble is voor elk individu anders, gezien de anatomie van je oor niet hetzelfde is als die van je buurman. Van sommige mensen is de anatomie per oor zelfs verschillend waardoor ze hogere tonen anders waarnemen per oor.
Dit is ook de reden waarom het treble onderdeel van de target vaak moeilijker te meten en te tunen is, maar ook tevens minder belangrijk.

Wat de grafiek ons zegt

Dus waar wijkt de lijn af van de target?
Sub bass van 0 tot 50Hz valt tegen. Gelukkig kunnen de meeste mensen niet onder de 20Hz waarnemen, maar toch mist je bass hierdoor wat resolutie.
Mid bass heel goed
High bass Goed, beetje boosted met een klein schoonheidsfoutje. Niet heel significant, maar wel een beetje synthethisch
Low mids Goed, met een beetje in lijn met de bass waardoor het een tikje 'modderig' is, maar ook niet significant.
Mid mids De roll-off naar de high mids begint ietwat laat. hierdoor kunnen vocals of een paar instrumenten net niet exact klinken, maar dat is alleen als je kritisch luisterd.
High mids Klein piekje in de 1.7kHz, maar desondanks netjes. Kan het een beetje korrelig van worden

Treble
Dit stukje krijgt zijn eigen hoofdstuk.. al zei ik eerder dat treble niet altijd evenveel aandacht krijgt, hier gaat de koptelefoon toch een beetje op zijn gat.
De pieken zijn voor sommige mensen aardig schel. Ik ben zelf gevoelig voor harde S klanken bij zang, en toevallig zit dat op de ~9kHz piek van de frequency response. Zoals ik ook al eerder zei, anatomisch zijn mensen anders gevoelig voor ~5kHz en hoger. Als je geen last hebt van harde S klanken is deze piek niet zo opvallend.
Zelf ben ik niet gevoelig voor de piek op 5kHz, waar vaak de meeste blaas instrumenten en de hogere vocalen zitten.
Het probleem is ook dat de dallen tussen deze pieken laag uitvallen ten opzichte van de Harman target, waardoor de eerdere pieken nog duidelijker zijn. Dit is de reden waarom op hoger volume de koptelefoon niet heel comfortabel is om naar te luisteren.

Technisch

Technisch gezien is de X2HR een goeie. Dit betekend dat hij netjes luisterd naar EQ en bepaalde intenties van muziek, zoals snel reageren en het 'punchy' maken van de bass. Een koptelefoon blijft namelijk een enkele speaker (per oor) die meerdere frequenties moet maken. Je bass frequencies bewegen de luidspreker tegelijk als dat de treble dat doet.
Hij zal dus netjes meerdere tonen kunnen produceren en veel resolutie behouden. Wat dit ook betekend, is dat je met een equalizer de frequency respons kan fixen.

Zelf vind ik de 300Hz blokgolf meting hier een aardige voor om te laten zien hoe een koptelefoon reageerd op bepaalde situaties. Het werkt door middel van een blokgolf in de koptelefoon te spelen en te kijken hoe netjes hij dit laat zien:

Een blokgolf is elektronisch gezien een heel complex signaal waardoor je eigenlijk gebruik maakt van alle frequenties die er zijn, omdat je een blokgolf namaakt door middel van meerdere sinussen.
De blokgolf in de meting is aardig goed terug te lezen, wat aangeeft dat de koptelefoon netjes zijn werk doet.
De rising-edge van de blokgolf heeft een kleine over-shoot piek, dat aangeeft dat hij een beetje 'scherp' kan zijn in hoge frequenties. Naarmate de blokgolf vlak wordt nemen de midden en lage frequenties van de luidspreker de vorm van de blokgolf over. De lijn loopt vrij horizontaal, wat aangeeft dat de luidsprekers bij deze frequenties minder problemen hebben op technisch gebied.

Equalizer (EQ)

Laat je niet vertellen door mensen dat elke koptelefoon zo plat mogelijk moet klinken, want "dat is hoe de nummers zijn gemixt". Jij bepaald hoe je er naar wil luisteren. Als je houdt van een V-shape in je frequency response, boost dan lekker je bass en je treble en geniet ervan. Een platte koptelefoon wordt daarom vaker gezien als 'saai' en analytisch. Ook is geen enkele koptelefoon perfect, zoals de X2HR, en is een beetje tuning wel wenselijk om te doen.

Dit kun je doen door middel van het Auto EQ initiatief. Auto EQ 'fixt' je koptelefoon om de Harman target netjes te volgen. Results may vary, want zoals ik al zei, treble is voor iedereen anders en metingen zijn ook niet perfect. Je wil het altijd nog een beetje aanpassen naar je eigen oor.
Hoe mijn EQ er op het moment uit ziet, is als het volgende:

Ik heb aan de hand van de meetdata de pieken opgezocht van de FR en hier zelf mee zitten spelen naar mijn eigen oor. De noemenswaardige compensaties die nodig zijn voor deze koptelefoon, zijn de sub-bass boost en de vermindering van de 9kHz piek. Ook heb ik een high-shelf filter toegevoegd om de hoge treble iets meer 'oomf' te geven, gezien ik in het algemeen houd van treble. De 5kHz piek ben ik zelf minder gevoelig voor, dus deze EQ filter heb ik gelaten voor wat het is.
Het goed instellen van een EQ is een vaardigheid, maar toch een échte Tweakers vaardigheid als je het mij vraagt. Duik lekker in de metingen en overclock je koptelefoon!

Conclusie

Je moet zeker weten dat een open back koptelefoon correct is voor jouw situatie. Wanneer je antwoord daarop 'ja' is, dan is deze Fidelio X2HR een hele goeie instapper!
Je hebt geen open backed koptelefoons van dit kaliber op het huidige prijspunt. De mid-bass tot treble is heel netjes uitgevoerd. De treble en sub bass laten wat te wensen over, maar gelukkig is dat goed te repareren met wat eigen tuning.
Mocht je iets meer geld willen uitgeven, dan is alleen de opstap richting de legendarische (maar ietwat saaie) HD600 een upgrade te noemen. Mocht je iets minder uit te geven hebben, dan zou ik aanraden om nog niet in de open backed koptelefoon markt te stappen en nog even door te sparen.