Seasonic Prime Ultra 650W Titanium

Introductie

Daar was hij weer, Tweakers Testfest! Een evenement waarbij leden van de Tweakers community de mogelijkheid krijgen kosteloos een product te testen en een review te schrijven. Helaas was ik niet geselecteerd, maar een vriend van me wel dus ik zou toch meegaan naar het kick-off event. Tot er een paar dagen van tevoren ineens een mailtje kwam dat er toch nog een plekje vrijgekomen was om een voeding te reviewen. Snel gereageerd en hoewel ik blijkbaar de tweede was bleek er nóg een spot te zijn en die was voor mij. Bedankt Romee!
Maar dan, een voeding reviewen... Poeh, ik heb helemaal geen verstand van voedingen! Ik heb daarom de hulp ingeroepen van een voedingsexpert.

Helaas bleek er een misverstand te zijn en dacht de expert dat het om een ander soort voeding ging. Jullie zullen het dus toch met mij moeten doen. Ik doe mijn best, maar hebben jullie opmerkingen of tips wat ik nog toe zou kunnen voegen of testen dan hoor ik het graag in de comments.

Unboxing

Het product komt in een flinke doos met aardig wat gewicht.

(Banana for scale...)
Er staat het een en ander aan informatie op de doos. Klik op de foto's voor grote versies als je ze wil lezen.


Ok, mooie doos, maar wat zit er nou in?

Wanneer je de glimmende verpakking opent vind je een stevigere doos binnenin met een handige uitsparing om deze makkelijk uit de overdoos te kunnen trekken. Deze klapt vervolgens mooi open waarna we de PSU zelf tussen twee stevige schuimblokken vinden en daarnaast de kabels en andere accessoires. De PSU is prima beschermd en zal niet snel beschadigd raken bij transport.

Halen we alles uit de doos dan vinden we het volgende (exclusief banaan):

De voeding

De voeding blijkt, eenmaal verlost van de schuimblokken, ook nog een keer in zijn eigen zak te zitten. Dit is een stevig materiaal met een zachte buitenkant en zal niet snel scheuren. Het materiaal is vrij dun dus alleen de zak zal de voeding niet beschermen tegen al te harde klappen, maar wel tegen krassen als je hem vervoert of tijdelijk buiten een PC bewaart.

De voeding zelf is volledig modulair, met duidelijk aangegeven welke aansluitingen waarvoor bedoeld zijn.

Draaien we hem om dan zien we aan de achterzijde een honingraatstructuur voor ventilatie, de gebruikelijke aansluiting voor de voedingskabel, de aan/uit schakelaar en een knopje gelabeld 'hybrid mode'. Die laatste komen we verderop op terug.

De zijkant toont het Prime logo van Seasonic met de Titanium aanduiding. Verder is er een inkeping te zien die aan beide kanten zit. Ik vermoed dat dit bedoeld is voor bepaalde systemen waar je de PSU snel in en uit kunt schuiven, maar ik ben daar verder niet bekend mee. Leuk detail hier is dat wanneer we de voeding omdraaien om de andere zijkant te bekijken de logo's en tekst ook omdraaien. Deze blijft dus rechtop staan ongeacht of je de ventilator naar boven of onder richt, tenzij je een omgekeerde kast hebt waarbij het moederbord links in de kast zit in plaats van rechts, en je dus via het rechterpaneel naar binnen kijkt. In dat geval staat het dus altijd op zijn kop.

De kabels

Naast de voeding vinden we uiteraard een zak met de kabels om de voeding aan je hardware te koppelen.

Van links naar rechts zien we hier:

• De 24 pin kabel voor het moederbord.
• 2 maal een dubbele 4 pin connector voor het moederbord. Deze kunnen samen aangesloten worden op een 8 pin plug.
• 2 kabels met elk 2 6+2 pin connectors voor de GPU. Seasonic geeft hiervan aan dat als de videokaart meer dan 225 watt kan gebruiken en twee connectoren heeft (6 of 8 pin) dat er twee aparte kabels gebruikt moeten worden. Voor zuinigere kaarten die toch twee aansluitingen hebben volstaat een enkele kabel.
• 1 kabel met 3 molex connectors. Deze kabel is 45 cm lang van psu naar eerste connector en vervolgens zit er 12 cm kabel naar elke volgende.
• 1 kabel met 2 molex connectors. Deze kabel is 35 cm lang van psu naar eerste connector en vervolgens ook 12 cm kabel naar de volgende.
• 1 kabel met 2 sata connectors. Deze kabel is 31 cm lang van psu naar eerste connector en vervolgens 15 cm naar de volgende.
• 1 kabel met 4 sata connectors. Deze kabel is 40 cm lang van psu naar eerste connector en vervolgens ongeveer 11 cm naar elke volgende. De laatste sata connector zit recht op de kabel en niet onder een hoek.
• Rechtsonder zien we nog een molex naar 2 keer sata verloopkabeltje. Deze kabel is twee keer 15 cm lang.
• Rechtsboven zien we tot slot een molex naar fdd verloopkabeltje. Fdd? Ja, floppy disk drive!

Dit geeft ons in totaal 6 sata aansluitingen en 5 molex aansluitingen. Daarvan kan er 1 molex nog omgezet worden naar 2 sata voor totaal 8 sata aansluitingen. De kabels lijken mij van voldoende lengte om in de meeste kasten comfortabel overal bij te komen en ze nog goed weg te kunnen werken. Alleen in de allergrootste kasten zou je wellicht in de problemen kunnen komen. Als je de sata verloopkabel op de langste molex kabel aansluit en deze maximaal uittrekt dan heb je ongeveer 105 cm om mee te werken. Uiteraard wordt dat minder als er onderweg ook apparaten op de kabel aangesloten moet worden.
De kabels zien er netjes uit, met op de 24 pin kabel na alles in nette zwarte flatcables wat het makkelijk moet maken om deze strak op elkaar te binden om een net uiterlijk in je kast te bewerkstelligen zonder afwijkende kleurtjes hier en daar.
Bij de kabels hoort ook weer een net tasje waar de kabels die je niet in je systeem gebruikt hebt netjes kunt bewaren.

Overige accessoires

Verder vinden we in de doos nog twee losse boekjes, een handleiding en een garantieboekje. Hier staat echter niks in wat de gemiddelde Tweaker niet allang weet.

Los in de doos vinden we ook een blokje wat op de 24 pin voedingskabel past. In eerste instantie was me niet duidelijk waar dit voor zou dienen, maar het blijkt een 24 pin jumper te zijn. Dat wil zeggen dat de twee pinnen waarmee het moederbord normaal gesproken aan de PSU aangeeft dat het aan wil gaan (oftewel, je hebt op de power knop gedrukt) in het blokje kortgesloten zijn.

Ik heb hem zelf even aangekoppeld en inderdaad, de voeding gaat vervolgens gelijk aan zodra je de fysieke schakelaar achterop in de aan-positie zet. Dit kan handig zijn als je om een of andere reden de voeding wil gebruiken zonder deze aan een moederbord te koppelen. Denk daarbij aan een systeem dat zeer veel vermogen trekt waarbij je twee voedingen gebruikt, of bijvoorbeeld aan het testen van je custom waterkoelingloop zonder stroom op de electronica te zetten.

De meegeleverde kabel om de voeding aan het stopcontact te koppelen is 145 cm lang, inclusief de pluggen aan beide uiteinden. Een redelijk standaard lengte voor zover mij bekend.

Tot slot zit er nog een zakje bij met een aantal kleinere zaken.

We vinden hier:

• Vier zwarte schroeven om de voeding mee in de kast te monteren
• Een Prime Seasonic sticker
• Een dikke luxe casebadge (voor wie in het jaar 2000 is blijven hangen)
• 12 tiewraps van 15 cm lang en ongeveer 2 mm breed
• De quick installation guide (die meer nuttige informatie bevat dan de handleiding)
• 5 klittenband-kabelbinders.

Vooral de tiewraps en kabelbinders zijn erg fijn om er bij te hebben. Dat maakt het een stuk makkelijker om alle kabels netjes in je kast weg te werken zonder dat je zelf weer achter dit soort hulpmiddelen aan hoeft te gaan.

Performance

Helaas beschik ik niet over de nodige apparatuur of kennis om de voeding echt uitgebreid te testen. Wat ik wel gedaan heb is testen of en zo ja hoeveel mijn PC nou zuiniger werd door deze superzuinige voeding te gebruiken. De enige vergelijking die ik daarbij heb is mijn huidige voeding, een 6 jaar oude Seasonic M12-II 620 Bronze. Die voeding is niet alleen al aan de oude kant, maar natuurlijk ook veel goedkoper (minder dan de helft). De verwachting is dan ook dat we toch wel duidelijk minder stroom uit de muur zouden moeten trekken.

Ik heb getest door de kabel van de voeding in een stroommeter van Cresta te prikken. Deze geeft op een display dynamisch weer hoeveel watt er door de voeding gevraagd wordt van het stopcontact. Helaas bleek bij het testen dat deze waarde zowel bij de oude als bij de nieuwe voeding flink fluctueerde. Het was dus niet makkelijk om heel precies te zeggen hoeveel het systeem bij een bepaalde workload nou verbruikte. Ik heb de meter bij de diverse testen een tijd geobserveerd om een idee te krijgen van het gemiddelde verbruik. Meestal was er wel te zien dat het verbruik na pieken naar onder of boven altijd weer rond hetzelfde getal terugkeerde, maar het blijft toch een beetje een nattevinger methode. De resultaten geven dus een goed idee, maar zeggen niet alles.

Test	M12-II 620	Prime Ultra 650w Titanium
Bios	100w	93w
Desktop idle	95w	85w
Prime95	174w	164w
Furmark	280w	262w
Prime95+Furmark	335w	310w

Hierboven heb ik mijn testresultaten op een rij gezet. Daarbij heb ik elke test steeds minstens 10 minuten laten lopen om alle hardware op de eind-temperatuur te laten komen en te zien dat de fluctuaties niet meer minder werden. Ik heb getest door de PC op het bios scherm te laten staan en daarna de PC te booten en verder niks te doen (buiten wachten tot alle startup processen uitgerateld waren en te monitoren dat er niks in de achtergrond begon te updaten).
Prime95 betreft versie 26.6 en hier heb ik bij het opstarten gekozen voor de Small FFTs torture test omdat ik daarbij de minste fluctuaties in verbruik waarnam.
Furmark betreft versie 1.20.5.0 en is met de standaard GPU stress test gedraaid.
De hardware waar ik dit mee getest heb betreft een Intel Core i5 2500K overgeklokt naar 4,4 GHz, en een Gigabyte 1060 6 GB videokaart.

Zoals verwacht loopt het verschil op hoe groter het verbruik wordt. Toch bespaar ik met deze voeding dus al rond de 10 watt terwijl de PC aan staat maar niks doet. Wordt de PC maximaal belast dan loopt dat op tot 25 watt. Als je je PC dus 24 uur per dag aan laat staan dan kun je al snel 20 euro of meer besparen per jaar met een zuinige voeding als deze. Zelf doe ik dat echter niet en staat mijn PC misschien gemiddeld 8 uur per dag aan. Daarmee zou mijn besparing misschien nog zo'n 7 euro worden op jaarbasis.

Kanttekening daarbij is nogmaals dat dit in vergelijking met een relatief goedkope voeding van 6 jaar oud is. Die voeding had een 80 plus bronze certificering. Kijken we nu in de pricewatch dan zien we al allemaal 80 plus gold voedingen voor onder de 100 of zelfs onder de 50 euro. De hier gereviewde voeding is 80 plus titanium gecertificeerd, het hoogst mogelijke. Het verschil tussen mijn oude bronze voeding en deze titanium is dus aanzienlijk, maar een nieuwe gold gecertificeerde voeding zal waarschijnlijk nog maar ongeveer de helft van dit verschil in verbruik tonen. Daarmee hou je dus misschien een tientje per jaar over bij een continu draaiend maar voornamelijk idle systeem en daarmee wordt het lastig om de voeding puur op energieverbruik terug te verdienen. Een uitzondering zou kunnen zijn als je een zeer zwaar systeem hebt dat ook vaak en zwaar belast wordt. Bijvoorbeeld als je je systeem erg vaak gebruikt om te renderen of andere taken uit te voeren waarbij CPU en/of GPU voor langere tijd flink aan het werk gezet wordt.

Het verschil tussen de eisen voor verschillende 80 plus certificeringen is hier eventueel na te lezen: https://en.wikipedia.org/...ency_level_certifications

Warmteproductie, koeling en geluid

Bij dit onderwerp komen we allereerst terug op dat extra knopje achterop de voeding, de hybrid mode. Deze stand bepaalt of de voeding de ventilator altijd laat draaien, of dat deze zichzelf semipassief koelt. Dat wil zeggen dat de voeding de ventilator uit laat staan totdat de voeding te veel stroom moet leveren en daardoor te warm zou worden. Bij het testen heb ik de hybrid mode steeds aan laten staan en alleen aan het eind deze even uitgezet (en daarmee de ventilator dus aan) om te luisteren of ik bij het betreffende verbruik de ventilator kon horen.

Ik heb geen heel zwaar systeem zoals in de stroomverbruiktabel te zien is. Het maximale wat ik de voeding uit het stopcontact heb kunnen laten vragen is gemiddeld 310 watt geweest, met wat piekjes naar boven. Toch ben ik erg te spreken over hoe koel de voeding daarbij bleef. Ik heb bij het stresstesten met Furmark en Prime95 de koeling in eerste instantie steeds in de door Seasonic voor passief koelen geadviseerde oriëntatie gehouden, dat wil zeggen met de ventilator naar boven. Bij de zwaarste test heb ik de voeding echter ook een tijd plat op zijn kop gelegd, met de ventilator opening naar beneden. Hierbij had de voeding dus alleen de achterkant als luchtopening. Na een minuut of 10 hiervan stond de ventilator nog steeds uit en voelde de voeding hooguit een beetje warm aan, niet heet.

Wanneer de ventilator wel draait is deze, in ieder geval bij de relatief lichte workload van mijn systeem, naar mijn idee onhoorbaar. Voor het geluid zie ik dan ook weinig reden om de hybrid mode te activeren. Wat ik echter wel een groot voordeel vind is dat als de ventilator niet draait dat deze natuurlijk ook geen stof aanzuigt. In mijn huidige PC kast, een Fractal Design Define R4, zit een stoffilter onderin de kast. Dat filter is echter erg onhandig er uit te halen en vooral weer terug te plaatsen met als gevolg dat ik dat eigenlijk te weinig doe. Ik merk aan mijn oude voeding dat deze tijdens het gamen af en toe ineens veel meer geluid begint te maken dan normaal. Dat is het teken voor mij dat ik dan toch echt dat stoffilter er uit moet halen om het stof er uit te kloppen. Om die reden zal ik dus wel de hybrid mode activeren en zou dat probleem de wereld uit moeten zijn.

Wanneer houdt de voeding de ventilator nou uitgeschakeld? Volgens de informatie op de website van Seasonic ligt het omschakelpunt bij 50% belasting:

Hysteresis wil zeggen dat de status van het systeem afhangt van de historie er van. Met andere woorden, als de ventilator al draaide en de belasting komt in dit gedeelte, dan blijft deze draaien. Pas als de belasting zakt tot het 'fanless mode' stuk wordt de ventilator uitgezet. Stond de ventilator echter al uit, oftewel is de belasting nog niet boven de 50% geweest, dan gaat de ventilator pas aan wanneer de belasting over die 50% heen gaat. In dit geval ligt die grens dus op 325 watt. Daar zat mijn systeem bij de zwaarste torture test wel dicht bij in de buurt, maar het gaat daarbij natuurlijk wel om het vermogen dat de voeding aan het systeem levert, niet om wat het uit de muur trekt. Nou ligt dat bij zo'n efficiënte voeding als deze dicht bij elkaar in de buurt, maar het scheelt toch net wat.
Er zijn daarnaast maar weinig scenario's waarbij een systeem zoveel verbruikt als met furmark en prime95 die CPU en GPU allebei zo hard laten werken, dus in de praktijk zullen heel wat systemen vrijwel altijd onder deze grens blijven.
Een voordeel van het hysteresis systeem is dat als je systeem net rond de 50% grens zit, dan er overheen, dan er onder, dat de fan niet steeds aan en uit gaat.

Met hybrid mode uitgeschakeld draait de ventilator alsnog zeer langzaam en veroorzaakt dus ook niet veel airflow. Wanneer ik een papieren zakdoekje voor de achterkant van de voeding laat zakken dan is er nauwelijks iets te zien van airflow achteruit de voeding. Ter vergelijking, een rustig draaiende 120mm ventilator achterin mijn case blaast het zakdoekje zo weg. De voeding zal daarom nauwelijk helpen om airflow in je case te creëren, daar heb je toch echt losse ventilatoren voor nodig.

Binnenin de voeding

Nou heb ik niet bijzonder veel kennis van electronica en zou ik normaalgesproken nooit zelf een voeding openmaken, maar Walter van Seasonic gaf ons expliciet op dat we dit konden doen (en zelfs dat we ons serienummer door konden geven en hij het op een lijst van voedingen zou zetten waar het feit dat hij opengemaakt is nooit een probleem zou vormen voor de garantie). Ik heb daarbij nog gevraagd hoe het zit met het gevaar op schokken waar over het algemeen voor gewaarschuwd wordt, zelfs als het apparaat niet meer aangesloten is. Hij gaf echter aan dat na een minuutje de kabel er uit alle eventuele spanning overal wel vanaf is.


Na het voorzichtig openmaken en wegdraaien van de kap zonder de kabel van de ventilator te beschadigen zien we de componenten binnen in de voeding. Ik kan weinig zeggen over de kwaliteit van de individuele componenten, maar het ziet er netjes uit. Seasonic is met name trots op het feit dat er bijna geen kabeltjes meer in de voeding zitten. De stroomtoevoer naar de PC toe verloopt allemaal via het opstaande printplaatje, wat volgens Seasonic de stabiliteit en betrouwbaarheid ten goede zou komen.
Nog enkele foto's vanuit een andere hoek en van de ventilator:





De ventilator is van type HA13525L12F-Z, waarmee ik uitkom bij een Huong Hua model. Ik zag wat discussie over de kwaliteit van deze ventilator aangezien sommige mensen blijkbaar een ratel er in horen, zoals bijvoorbeeld in deze video (niet van mij): https://www.youtube.com/watch?v=4sF0QIyunbA
Ik heb daarom zelf nog een keer de voeding aangesloten en weg van de PC (met het jumperblokje) gestart om zelf een video op te nemen hoe hij klinkt:

Dit is zonder load, maar op het moment dat de ventilator start spint hij wel even op (naar maximum vermoed ik). De ratel is bij mij in ieder geval niet te horen. Overigens werd in het forum topic over deze ventilator de keuze er voor juist verdedigd door Jon Gerow, de oprichter van Jonnyguru.com, dus ik maak me er zelf niet zo'n zorgen over. Mocht de ventilator toch gaan ratelen of anderszins moeilijk doen, dan heb je 12 jaar garantie op deze voeding.

Concurrentie

Ik heb helaas geen uitgebreide kennis van andere voedingen, maar ik wil toch een beetje een vergelijking maken. Met name met Seasonic's eigen Focus Plus 650 Gold die ook beschikbaar gesteld werd in het Tweakers Testfest (waarbij ik even dankbaar gebruik maak van een review van een mede-testfester die deze al geplaatst heeft). Deze kost ongeveer de helft van het hier gereviewde Titanium model, dus wat krijg je nou extra voor die hogere prijs?

• Evenveel Sata connectors met dezelfde soort kabels (hoewel je juist bij het duurdere model voor sata connector 7 en 8 met een verloopkabel vanaf molex moet gaan werken)
• 5 molex connectors in plaats van 3 (hoewel je er dus weer 1 kwijt bent voor de sata verloopkabel).
• De tiewraps en klittebandkabelbinders.
• De GPU en 4/8 pin moederbordkabels zijn flatcables in plaats van sleeved en je hebt een extra 4/8 pin moederbordkabel.
• De ventilator blijft uit tot een belasting van 325 watt in plaats van 195 watt en heeft de beschreven hysteresis zone.
• 12 jaar garantie in plaats van 10 jaar.
• 80 plus platinum certificering in plaats van gold, en daarmee dus een paar procent zuiniger.

Is dat de dubbele prijs waard? Dat is persoonlijk (en ga ik in de conclusie iets verder op in).

Vergelijk ik met andere merken dan is het lastig om even diepgaand te vergelijken. Het meest in het oog springend is de garantie. Corsair biedt heel wat modellen die 10 jaar garantie bieden wat voor mij niet significant slechter is dan 12 jaar (allebei categorie: heel lang), ook modellen die significant goedkoper zijn. Bij Be Quiet valt op dat zij nog op 5 jaar garantie blijven hangen waarmee ze duidelijk in het nadeel zijn.

Conclusie

De voeding doet wat hij moet doen en doet dat heel goed. Er zitten uitgebreide accessoires bij en alles wat genoeg zou hebben aan 650 watt moet ook genoeg hebben aan de kabels en andere meegeleverde zaken. De kabels zijn zeer net en makkelijk weg te werken in je kast. Het is erg fijn dat hij tot 50% belasting de ventilator volledig uit kan laten staan (als je hybrid mode aanzet). De voeding is ook bijzonder zuinig en tot slot zit er een zeer royale 12 jaar garantie op.

Is het daarmee een aanrader? Tja, dat hangt er nogal vanaf. De voeding is op dit moment vanaf een dikke 180 euro te vinden in de pricewatch en dat is een hoop geld voor een voeding. In eerste instantie wilde ik dan ook een conclusie hier schrijven met de strekking dat het weliswaar een goede voeding is, maar voor bijna iedereen eigenlijk te duur. Maar ik ben er toch iets anders tegenaan gaan kijken.

Waar het vooral vanaf hangt is wat je eisen zijn en wat je budget voor je volledige systeem is. Kost de rest van je systeem 500 euro? Waarom ben je deze review dan eigenlijk aan het lezen, niemand koopt een voeding die meer dan een kwart van de waarde uit gaat maken van het systeem waar deze in komt. Maar is de rest van je systeem 2000 euro? Opeens is de voeding dan een veel kleiner deel.

Kijk ik voor mezelf wat ik als echte voordelen haal uit deze voeding boven Seasonic's goedkopere uitvoering waar ik hierboven mee vergeleken heb, dan is dat de ventilator die meer uit kan blijven (en daarmee minder stof de voeding of het filter in trekt), de kabels die wat makkelijker mooi weg te werken zijn en dat hij wat zuiniger is. De meegeleverde tiewraps en kabelbinders zijn een leuke bonus maar bieden nauwelijks monetaire waarde. Als ik er zo over denk als 'is dit een twee keer zo dure voeding waard?' dan denk ik gelijk, nee natuurlijk niet. Maar als de voeding in een systeem van 2000 euro komt dan is het voor de totale computer nog maar een kleine 5% meerprijs. Opeens klinkt het een stuk redelijker om dat te betalen voor die paar voordelen.

Je zult dus echt voor jezelf moeten bepalen waar je naar op zoek bent. Wil je gewoon een voeding die je PC van stroom voorziet en verder moet het niet te veel kosten? Dan zit je hier verkeerd. Ben je wat meer uit aan het geven om een écht mooie PC voor jezelf te bouwen en zie je voordelen in de extra's van deze voeding? Dan kan de hogere prijs het ineens wel waard zijn. Heb je een systeem dat eigenlijk altijd aan staat en een groot deel van die tijd ook veel vermogen trekt? Dan wordt de zuinigheid ineens veel interessanter en zou de voeding als je de stroom meerekent op de lange duur zelfs de goedkopere optie kunnen zijn.

Het is in ieder geval een uitstekend product met nette verzorging waarvan ik niet verwacht dat iemand er echt mee teleurgesteld zal zijn.


Addendum: De foto hosting van Tweakers.net lijkt wat kuren te hebben af en toe. Als er foto's bij zitten die voor jou corrupt zijn, probeer dan met ctrl-F5 te refreshen. Helpt dat niet, dan kun je de foto's ook in mijn fotoalbum bekijken want daar lijkt het probleem vreemd genoeg niet te spelen. Daar staan ook nog wat foto's die ik niet in de review verwerkt heb (zoals ook alles wat er in de handleiding en quickstartguide staat):
gallery: Finraziel