Ikea Trådfri E27 LED 980lm, Set van 2 lampen met verbindingshub

Wat begon als een haperende keukendimmer (van IKEA nog wel..) resulteert uiteindelijk in mijn eerste stappen in huisautomatisering.

Lichtdimmers van goede kwaliteit zijn duur. En als het zich voordoet dat er eentje uitvalt in het logistieke centrum van je woning - de keuken -, dan weet je dat het tijd is om je te beraden op de mogelijke opties.

Domotica
Ik had de dimmer kunnen vervangen en verdergaan met mijn leven. Maar... de domotica lonkt. Er is steeds meer mogelijk met LED, de woonkamer met haar 433 MHz geschakelde licht mag ook een update hebben, de buitenlampen geschakeld op zonsopgang en -ondergang, en wellicht nog meer mogelijkheden die ik nu niet kan bedenken. Domotica of thuisautomatisering maakt je een hoop gemakkelijk.
Een niet-werkende dimmer was de reden dat ik ben overgegaan op 4 nieuwe GU10-lampen in de TRADFRI lijn van IKEA. Dat werkte zo goed dat ik daarna de TRADFRI startset heb gekocht (2 lampen wit spectrum met grote fitting, afstandbediening, netwerk-hub) om ook de rest van de woning te voorzien van slimmer licht.

Wat je koopt
Op het moment van schrijven is deze set alleen in de winkels van IKEA te koop, dus niet in de webshop. Voorraden verschillen enorm per vestiging. Als je je hand op de set hebt weten te leggen, heb je twee lampen met grote fitting, een afstandsbediening en een netwerk-hub.

Het uitpakken van de set is een ware krime. De hoeveelheid overbodig plastic compenseert ruimschoots wat je bespaart aan energie met de leds. Een gemiste kans van IKEA.

Na uitpakken is het als vanouds bij IKEA: Eerst de handleiding lezen en dan aan de slag. In dit geval: Eerst de hub aansluiten, dan de afstandbediening aanmelden en vervolgens de lampen koppelen aan de afstandsbediening. Die volgorde is belangrijk, want daarmee kom je meteen in de logistiek van IKEA terecht: Lampen horen bij een zone, en elke zone wordt gedefinieerd door de afstandsbediening waarmee ze bediend worden. De hub kan tien afstandsbedieningen aan, en per afstandsbediening kan je 10 lampen aansluiten. Dus max 10 zones met elk 10 lampen.

Als je bij IKEA lampen koopt met afstandsbediening in één doos, zijn ze al gekoppeld, maar de lampen in deze startset zijn niet gekoppeld aan de meegeleverde afstandsbediening. Het proces van koppelen is overigens eenvoudig: De lamp aanzetten en de afstandsbediening binnen 5cm van de lamp houden en dan 10 seconden de koppel-knop (op de AB) ingedrukt houden.

De werking
Als de hub aan de AB is gekoppeld, en die afstandsbediening op haar beurt weer aan de lampen, is het tijd om te zien wat er allemaal wel en niet werkt. De AB zelf werkt sowieso meteen na koppeling. De werking van de hub is na te gaan met bijv. IKEA's eigen TRÅDFRI-app in de appstore of playstore.
Bij de eerste keer openen van de app krijg je (na zoeken) de vraag om de hub toe te voegen dmv de QR-code (op de onderzijde) die het ID en een unieke key bevat. Die key kan je beschouwen als wachtwoord voor de hub.

Als de IKEA app eenmaal is opgestart heb je de mogelijkheid om je zones namen te geven. Mocht je alleen deze startset hebben gekocht, dan kan je maar een zone hebben; er is maar een afstandsbediening beschikbaar.

Uiteindelijk verloopt al het koppelen nog redelijk soepel, en is de procesbeschrijving door IKEA wat we gewend zijn van dit bedrijf: makkelijk uitgebeeld met gestileerde striptekeningen. Alsof je een Billy-kast bouwt.

De lampen
Bij de startset zijn twee lampen met grote fitting (E27) meegeleverd. IKEA meldt dat het lampen van 980 lumen zijn. Dat is een hoop licht! Bovendien zijn het zgn. "wit-spectrum"-lampen; je kan schakelen tussen koud wit, normaal licht en warm licht. Door op de afstandsbediening op links en rechts te klikken, roteer je door de verschillende standen in het spectrum. De lampen geven een aangename kleur en behoeven duidelijk niet op de hoogste stand aangezet te worden. Sluit de lampen overigens niet achter een dimmer aan; behalve dat het overbodig is, is het licht ook een stuk minder comfortabel.
Bij het wisselen van de standen en de lichtsterkte reageren de lampen even snel. Een minpuntje is overigens dat de lampen op de laagste dimstand nog redelijk veel licht geven. Ik zou ze liever nog donkerder willen kunnen zetten.
Let er overigens op dat je de lampen uit de buurt moet houden van apparatuur die kan storen op de 2.4GHz band. Denk hierbij aan een router, of andere home-automation apparatuur. In mijn geval was een luidspreker al voldoende om de lamp zo nu en dan niet te laten reageren.

De afstandsbediening
De afstandsbediening is een rond apparaatje dat lekker in de hand ligt. Bovendien zijn de zij- en achterkant van een soort rubber gemaakt, waardoor hij wel tegen een stootje kan. Ik heb de AB al eens laten vallen, maar dat beïnvloede de werking niet.
Verder is er een magnetische houder meegeleverd, waar de afstandsbediening aan "plakt". Die houder kan aan een koelkast of ander metalen object hangen vanwege de magneet, maar er zijn ook schroefgaten in de houder aangebracht en er is een stukje dubbelzijdig tape meegeleverd.
Het bereik van de afstandsbediening binnenshuis is prima. Ik kon op 10m afstand de lampen nog bedienen. Volgens de specs van IKEA is 10 meter ook de reikwijdte in ideale omstandigheden. Doordat er met het Zigbee protocol wordt gecommuniceerd, creëren de lampen ook hun eigen mesh-netwerk, zodat een lamp info kan doorgeven aan andere lampen. Handig als je ver weg bent van die ene lamp die ook nog eens om het hoekje staat


De hub
De hub verzorgt de verbinding tussen de lampen en je thuisnetwerk. IKEA heeft een eigen TRÅDFRI-app laten ontwikkelen die de meeste basic functies wel aankan. De hub is de brug tussen de app en je lampen.

Verder is de behuizing eraf te draaien waarna blijkt dat er ruimte is om je te lange snoeren in op te bergen. Handig!
Na het aansluiten van de hub op je netwerk is het slim om hem even met rust te laten; hij gaat meteen op zoek naar updates. Als je intussen de app downloadt en installeert, kan je die verbinden met de hub. Onderop staat een QR-code met ID en sleutel; die kan de app scannen om contact te maken. Deze gegevens zijn ook in tekst afgedrukt, zodat je ook andere programmatuur (zoals bijv. Home Assist) van de hub kan laten gebruikmaken.
Je kan de afstandsbediening aanmelden bij de hub door middel van de aanmeldknop bij de batterij van de afstandsbediening. Daarna kan je je lampen aanmelden bij de afstandsbediening.

In de app kan je zien dat er een zone is toegevoegd. De afstandsbediening is in TRÅDFRI het tastbare stuk van een zone. Als je lampen zijn aangemeld, kan je die in de zone bedienen, of afzonderlijk. De hub maakt het in theorie mogelijk om minder traploos te schakelen met de dimstanden en de kleurwarmte. De app ondersteunt wel procentueel dimmen, wat niet in zulke grote stappen gaat als met de afstandsbediening, maar niet het traploos overgaan tussen de warmtestanden. Daarvoor heb je andere software of apps nodig.
Als je met je afstandbediening een wijziging doorvoert, zie je dat ook vrijwel meteen terug in de app.

IKEA heeft aangekondigd dat TRÅDFRI ook met o.a. Homekit van Apple en Home van Google zal gaan werken. Sinds de update van 1 november jl. is het met Homekit inmiddels mogelijk om TRÅDFRI te bedienen. Je kan Siri dan commando's geven als "dim het licht in de keuken met 40%". Het is leuk om te zien dat dat dan ook vrijwel meteen gebeurt. Wellicht zou Homekit nog een overgang kunnen maken, want de opgegeven dimstand wordt redelijk abrupt geactiveerd.
Het is me nog niet gelukt om met Siri tussen de standen in het spectrum te wisselen.

Conclusie
TRÅDFRI is een mooi systeem om mee te starten als je nog niet aan domotica was begonnen. Deze set is een goedkoop begin met genoeg ruimte voor uitbreiding in de toekomst. Nieuwe aankopen kunnen gemakkelijk worden toegevoegd.
Bovendien maakt de hub het mogelijk om een app te gebruiken met je verlichting, of om andere apps te koppelen aan dit systeem.
IKEA is nog druk aan het doorontwikkelen met TRÅDFRI; ondersteuning voor Homekit en Alexa zijn nog maar net toegevoegd, Google Home staat op de nominatie om ondersteund te worden, en naast de standaard witte verlichting is sinds een maand ook een RGB-LED aan het assortiment toegevoegd.

Het systeem werkt simpel. Dat heeft zijn voordelen, en zijn beperkingen. De veeleisende domoticus zal dit waarschijnlijk links laten liggen, maar wie op een simpele manier zijn verlichting wil regelen heeft met deze set een goed begin in handen.
Ik ben bovendien erg benieuwd naar wat IKEA nog meer gaat uitbrengen voor TRÅDFRI; het systeem biedt enorm veel potentieel. IKEA is goed bezig door open protocollen te gebruiken, en wie zich meer in de techniek verdiept, komt erachter dat IKEA af en toe actief devs benadert met op handen zijnde wijzigingen.

Tweakers.net heeft op GoT een eigen draad lopen met veel info en ervaringen - ook met gebruikers van andere domotica. De moeite van het lezen waard!