Sony Reader Touch Edition PRS-600 Rood

Inleiding

Vorige maand was ik op vakantie en ik had een boek meegenomen om te lezen tijdens de reis. Nu liep ik tegen twee dingen aan. Ten eerste had ik na een paar dagen het boek uit en had ik niets meer te lezen. Ten tweede zat ik de rest van de reis met dat boek in de tas en iedere keer dat ik iets nodig had, kwam dat boek naar voren. Dat kan eenvoudiger en dus ben ik op zoek gegaan naar een leuke e-reader, een apparaatje waar je tientallen, zo niet honderden boeken op kan zetten om te lezen, en wat maar heel weinig ruimte inneemt.

Het is niet zo dat je op dit moment al heel erg veel keus hebt, aangezien e-readers nog een beetje in de kinderschoenen staan. Het is al verder dan een paar early-adopters, maar nog niet echt een massaproduct. Misschien dat ik daarom beter eerst kort kan stilstaan bij de werking van e-readers en dan met name natuurlijk het e-ink-scherm, omdat het niet vanzelfsprekend is dat iedere lezer van deze review al weet hoe een e-reader in elkaar zit.

De werking van een E-ink-scherm

Toen ik de Reader Touch net voor het eerst aan had gezet, deed het me denken aan een Etch-a-sketch, zo'n tekenbordje voor kinderen met twee van die draaiknopjes, die er voor zorgen dat er een zwarte lijn getekend wordt op een grijsachtig scherm. Het scherm lijkt er een beetje op als het aan staat, alleen dan een heel stuk scherper en veel beter af te lezen.

E-ink is een schermtechnologie waarbij de eigenschappen van inkt op papier worden nagebootst. Er zit dus geen backlight achter als bij een laptop of TFT-scherm, de batterij is alleen nodig om de letters op het scherm te zetten en niet om het op het scherm te houden. Door het gebrek aan backlight en de afwezigheid van een refresh rate zoals bij monitoren, is het rustiger voor de ogen om te lezen.

Het scherm bestaat eigenlijk uit een paar lagen. In de bovenste en onderste laag zitten electrodes, waarvan die in de bovenste laag uiteraard transparant zijn. Daartussen zitten een soort van capsules met E-ink er in. De electrodes zijn verdeeld in een soort grid, een beetje vergelijkbaar met pixels. De inktdeeltjes zijn negatief geladen, waardoor ze naar de bovenkant van het scherm getrokken worden op de plaatsen waar de bovenste electrode positief geladen is (en de onderste negatief) en naar beneden getrokken op de plaatsen waar de bovenste electrode negatief is (en de onderste positief). Dat kun je zien op het onderstaande plaatje.


Bron: Wikipedia

Op het plaatje zie je - sterk uitvergroot - een doorsnede van het scherm met de electrodes en de inktcapsules daartussen. De inktcapsules worden bij elkaar gehouden door een vloeibare polymeer. Daaronder zie je een bovenaanzicht van het scherm.

Zo'n inktcapsule is ongeveer 40 micrometer groot en de dikte van het hele scherm is 80 micrometer, slechts twee keer de dikte van een velletje papier. Bij de Sony Reader Touch Edition zit er bovenop de bovenste electrodelaag ook nog een beschermende laag en daarop de aanraakgevoelige laag van het touchscreen.

Sony Reader Touch Edition PRS-600

De PRS-600 is op de markt sinds augustus 2009, nog niet zo heel erg lang dus. Het is de opvolger van de PRS-700 en het grote broertje van de PRS-300, die met een 5 inch scherm zonder touch-functionaliteit is uitgerust.

Waarom dan deze gekocht? Ik wilde een e-reader die op zijn minst overweg kon met het ePub-formaat, omdat het merendeel van de verkochte boeken in Nederland in dat formaat is. Ik lees niet zo heel veel Engelse boeken, hooguit 20% van de boeken die ik lees. De Sony PRS-600 is ook verreweg de meest populaire e-reader in de Pricewatch. Dat is niet altijd een garantie, maar het is wel een indicatie. Deze Sony is ook gemaakt van aluminium en de kleur zag er mooi uit Ook niet onbelangrijk voor een gadget. Plastic gadgets gaan bij mij nogal snel kapot en metaal is dan net even wat duurzamer. Ook een belangrijke reden waarom ik deze gekozen heb is het touchscreen. Ondanks dat het wat minder goed is voor de batterijduur krijg je er wel een bruikbaarder apparaat voor terug.



Inhoud van de doos:

• Sony Reader Touch Edition PRS-600
• MiniUSB-to-USB-kabel
• Neopreen hoesje
• Quick-start guide in 4 talen (Nederlands, Engels, Duits, Frans)
• Registratiekaartje
• Wat andere papiertjes, o.a. over het lezen van PDF's op de reader

Los aangeschaft, maar wel allebei officiële accessoires van Sony:

• Oplader voor het vaste stroomnet
• Lederen hoesje

Uiterlijk

Het uiterlijk is heel goed en het geheel voelt stevig aan. Het gewicht is ongeveer hetzelfde als 2 iPhones. Dat valt reuze mee, gezien de aluminium buitenkant. Onder het 6 inch grote scherm zitten 5 knoppen voor de bediening: vooruit en achteruit bladeren, een home-knop, zoom-knop en een knop om naar de opties te gaan. De Reader Touch is qua formaat even groot als een Poema Pocket, alleen dan een stuk dunner: ongeveer een centimeter.




Aan de bovenkant van het apparaat zit de power-knop, wat een schuifje is wat uit zichzelf terugspringt naar de beginstand. Ook aan de bovenkant zitten de twee uitbreidingssloten voor Memory Stick Pro Duo en SD-kaartjes. Rechtsboven zit de stylus verstopt in het apparaat.



Aan de onderkant zit een oogje waar je een keycord door kan doen, al zie ik nog niemand met een e-reader aan een lanyard door de stad lopen. Een polsbandje zou natuurlijk wel kunnen voor als je bang bent dat hij valt, maar hij is groot genoeg dat dat niet snel gebeurt. Daarnaast zit de aansluiting voor de oplader voor het vaste stroomnet (5.2 V), gevolgd door de mini-USB-aansluiting, een aansluiting voor een koptelefoon en een volumeknopje.

De oplader voor het vaste stroomnet ziet er hetzelfde uit als die van een PSP, maar de spanning is net iets anders, al vermoed ik wel dat je de PSP-oplader kan gebruiken (5V tegen 5,2V).



Specificaties

Sony Reader Touch Edition PRS-600
Merk	Sony
Type	Reader Touch Edition
Typenummer	PRS-600
Afmetingen	175 x 122 x 10 mm
Gewicht	286 gram
Display	6 inch Vizplex met touchscreen
Resolutie	800x600
Kleuren	8 grijstinten
Lettergrootte	Instelbaar in 5 groottes
Intern geheugen	512 MB, waarvan 380 MB beschikbaar
Geheugenslots	1x Sony Memory Stick Pro Duo, 1x SDHC (max 16 GB)
Batterij	Oplaadbare Lithium-Ion (3.7 V)
Ondersteunde formaten	ePub, BBeB, PDF, txt, RTF, Word, MP3, AAC, JPG, PNG, GIF en BMP
Besturingssysteem	MontaVista Linux

Features

De Reader maakt contact met je computer door middel van USB en dat is dan ook gelijk de enige manier om er contact mee te krijgen. Ik vind het persoonlijk jammer dat er geen draadloze variant van contact maken in zit, zoals Bluetooth of Wifi. De Amazon Kindle heeft zelfs 3G. Begrijpen kan ik het uiteraard wel, aangezien dat allemaal stroomverbruikers zijn en in een apparaat als dit is accuduur natuurlijk een van de belangrijkste criteria waarop hij afgerekend zal worden. Er zit niemand te wachten op een apparaat waarmee je nét je boek niet uit kan lezen. Sony belooft dat de batterij 7500 bladzijdes meegaat.

Naast de mogelijkheid om boeken te lezen in diverse formaten, kun je er ook MP3-bestanden mee afspelen. Een koptelefoon wordt niet meegeleverd. Niet dat het een vervanger van je iPod gaat worden door het formaat, maar je kunt er dus ook audioboeken mee luisteren.

Ook plaatjes kun je weergeven met de Reader Touch Edition, in vier verschillende formaten: JPEG, GIF, BMP en PNG. Weliswaar in 8 grijstinten, dus heel erg veel nut heeft het niet. Als e-readers in de toekomst wellicht een kleurenscherm krijgen, dan zou het wel heel goed van pas komen.

Gebruik

Bij het eerste gebruik moet je hem aan de USB-poort van de computer koppelen. De batterij zelf is helemaal leeg en het duurt een minuut of 5 voor er een melding op het scherm komt dat hij verbinding maakt met de computer door middel van USB. Als je de USB-kabel er dan uittrekt, dan kun je de basisinstellingen als taal en de calibratie van het scherm instellen. Het duurt een uurtje of 4 voor hij de hele batterij heeft opgeladen.

De menu-structuur is eenvoudig. Je hebt vier grote pictogrammen (2 bij 2) en daaronder drie kleinere. Je moet wel een hele slechte motoriek hebben om daar verkeerd te tikken met je vinger of met de stylus. Linksboven staat (als je een boek bekeken hebt) "verder lezen" waar je verder gaat in het laatst geopende boek op de laatst geopende bladzijde. Daarnaast staat "Boeken", waaronder alle boeken staan die in het apparaatje staan opgeslagen. Linksonder staat "Alle notities", waar je notities terug kan vinden die je gemaakt hebt in de boeken. Rechtsonder staat "Collecties", waarin de boeken staan vermeld die in een collectie zitten. Die collecties kun je zelf aanmaken uiteraard.




Daaronder zitten de drie kleinere pictogrammen "Kladblok", "Handschrift" en "Meer". In kladblok kun je aantekeningen maken door middel van een qwerty-toetsenbord op het scherm. Dat gaat best langzaam, aangezien het scherm moet refreshen bij iedere letter die je intikt. Dat duurt een fractie van een seconde, maar net lang genoeg om te irriteren als je een heel lang bericht er in wilt zetten.

Kies dan maar voor handschrift, daar kun je je aantekening zelf schrijven. Dat is vergelijkbaar met wat je tegenwoordig ook moet doen als je een pakketje van TNT of DHL aanneemt waarvoor getekend moet worden op zo'n PDA. Een lichte vertraging zit er wel in, maar niet storend of zo.

Bij het lezen van een boek duurt het maar een fractie van een seconde voor de bladzijde is omgeslagen. Dat vind ik wel erg fijn. Ik was best bang dat het een seconde of 2-3 zou duren voor de nieuwe bladzijde op het scherm stond. Het scherm knippert wel even bij het omslaan van een bladzijde, waarbij het even helemaal zwart wordt. Het opstarten vanuit stand-by gaat net zo snel als het omslaan van een bladzijde. Het scherm knippert eventjes zwart en dan staat ook meteen de pagina voor je klaar. Naast de knopjes kun je ook gewoon over het scherm vegen om een bladzijde om te slaan.

Tekstgroottes kun je zelf wijzigen, afhankelijk van hoe brak je bent, in 5 standen van S tot en met XXL. Hieronder een foto die ik genomen heb met de tekst op medium-stand (tot nu toe mijn favoriet). Hierop zie je ook een beetje van de glare van de lamp die ik aan het plafond heb hangen. De reader lag op mijn knie tijdens het maken van de foto, terwijl ik op de rand van het bed zat.



Het is mogelijk om aantekeningen te maken in de kantlijn, of op de bladzijde zelf. Je kunt ook nog woorden onderstrepen of opzoeken in een woordenboek als je niet weet wat het betekent. Er zit alleen een Engelstalig woordenboek in. Hopelijk maakt Sony ook nog eens een Nederlands woordenboek beschikbaar. Naar het woordenboek gaan doe je door te dubbelklikken op een woord.

Door op de optieknop te drukken kun je op diverse plaatsen instellingen wijzigen. Dat kan tijdens het lezen van een boek zijn, maar ook terwijl je door de lijst met boeken aan het bladeren bent om de sortering te veranderen. Dat kan lekker met je vingers, de balken zijn er groot genoeg voor.



Het is trouwens niet mogelijk om de reader te gebruiken terwijl hij op de pc is aangesloten. Je zult hem dan eerst los moeten koppelen voor je iets kan lezen. Dat is toch wel onhandig, omdat je met de standaard meegeleverde usb-kabel ook de reader moet opladen, dus opladen en lezen tegelijk gaat niet. Dat gaat trouwens wel met de los verkrijgbare adapter voor het vaste stroomnet.

Boeken op de reader

Verrassend genoeg stonden er al een paar boeken en uittreksels/stukjes uit boeken voorgeïnstalleerd.

Volledige boeken:

• Les Trois Mousquetaires van Alexandre Dumas (Frans)
• Get Closer To Your Food van Epicurius (Engels)
• Le Rouge Et Le Noir van Stendhal (Frans)

Uittreksels:

• The Hitchhiker's Guide To The Galaxy van Douglas Adams (Engels)
• The Strain van Guillermo Del Toro (Engels)
• Fighting The Banana Wars And Other Fairtrade Battles van Harriet Lamb (Engels)
• Het Diner van Herman Koch (Nederlands)
• Der Täuscher van Jeffery Deaver (Duits)
• The Sorceress van Michael Scott (Engels)
• De Ontvoering Van Freddy Heineken van Peter R. de Vries (Nederlands)
• Qual van Richard Bachman (Duits)

Ik ben meteen begonnen te lezen in een (eigen) boek van David Baldacci en die heb ik in één ruk uitgelezen zonder dat de batterij ook maar een blokje minder is geworden. Ik ben benieuwd hoeveel boeken ik kan lezen voor de batterij echt leeg is.

Legaal omslachtiger dan illegaal

Ik heb hem gekocht bij Bol.com in een aanbieding met 10 e-books voor 40 euro er bij. Na het intikken van de couponcode krijg je 10 download-linkjes. Dan krijg je eerst opdracht om een Adobe-account aan te maken, vanwege DRM. Daarna moet je de software van Sony installeren: Reader Library. Dan kun je de boeken gaan downloaden en moet je je computer autoriseren. Dan worden de boeken gedownload en staan ze in de Reader Library onder Aangeschaft (en in de Bibliotheek natuurlijk). Als je ze dan naar de Reader Touch kopieert, dan moet je ook die autoriseren. Best een omweg voor als je er legaal gekochte boeken op wilt zetten. Gelukkig is het wel maar eenmalig die autorisaties. Als je zelf eBooks download van minder legale bron, dan hoef je alleen maar in het menu te kiezen voor "Bestand" en dan "Bestanden importeren" of "Mappen importeren". Die optie kun je natuurlijk ook gebruiken om legale eBooks die je al op je computer hebt staan aan de bibliotheek toe te voegen.




Ik heb afgelopen week, voor de Reader binnen was, al eens zitten stoeien met Adobe Digital Editions, Sony Reader Library en Calibre Ebook Management. Die laatste werkt een stuk fijner, je kunt namelijk de meta-informatie aanpassen. Niet alle bestanden die je krijgt hebben netjes titel, schrijver en uitgeverij ingevuld staan en dat kun je dan zelf nog aanpassen. Calibre kan ook nog zelf de bestanden synchroniseren met de Reader. Hoe Calibre omgaat met bestanden die met DRM zijn beveiligd heb ik nog niet geprobeerd.

Als je op eBook Store klikt, dan kom je automatisch terecht op een pagina die verwijst naar Bol.com, de partner van Sony in Nederland voor eBooks.

Audioboeken

Je kunt er prima muziek en audioboeken mee afspelen, maar het is verder een functie die niet helemaal af lijkt te zijn. Je kunt niet goed sorteren of collecties maken en hij onthoudt niet waar je in het audioboek bent gebleven. Dit had een stuk beter gekund, of ze hadden het weg moeten laten aangezien mensen voor muziek vaak al een MP3-speler hebben.

Batterijgebruik

Ondertussen heb ik hem alweer bijna drie weken in gebruik en de batterij is voor het eerst helemaal leeg geweest. Ik heb vier boeken volledig gelezen en eentje ben ik iets meer dan halverwege in gekomen. De boeken die ik compleet gelezen heb zijn: David Baldacci - De Samenzwering (491 papieren pagina's), David Baldacci - De Verzamelaars (396), Cody McFadyen - De Stilte Van De Hel (411) en Brug Der Zuchten (687). Ik ben op pagina 157 gekomen van Daniëlle Hermans - De Watermeesters.

Ik lees op stand M(edium) en dat betekent dat 1 papieren pagina ongeveer 2,2 scherm in beslag neemt. Als ik de papieren pagina's dus bij elkaar optel, dan kom ik op 2142 pagina's, wat overeenkomt met ongeveer 4700 schermverversingen. Dat is een stuk minder dan de 7500 van de fabrieksopgave door Sony, maar ik heb er ondertussen ook veel mee zitten spelen en testen natuurlijk. Natuurlijk haal je die 7500 ook alleen maar in een laboratorium bij een test, waarbij alle omstandigheden gecontroleerd zijn. Gewoon realistisch gezien kan ik heel goed leven met het feit dat ik vier boeken kan lezen op 1 batterij. Het waren niet de dunste boeken, voor zover je met bitjes & bytejes kan spreken over dikke of dunne boeken.

Conclusie

De prijs ligt op dit moment rond de 300 euro. Het is maar net hoe je er tegenaan kijkt of dat goedkoop of duur is. Ik vind het de prijs wel waard, omdat ik dan geen boeken mee hoef te zeulen, het apparaat fijn werkt en lekker licht is. Natuurlijk kan ik me ook goed voorstellen dat er mensen zijn die denken: welke mafketel gaat er nu 300 euro uitgeven aan iets wat je ook op papier kan lezen en wat een stuk goedkoper is als je het haalt bij een bibliotheek. De Sony is wel weer een stuk goedkoper dan bijvoorbeeld de iRex Iliad, die uitkomt op 600 euro.

Mijn conclusie is dat e-readers nog steeds een opkomende productgroep zijn, waar deze Sony zich prima in staande weet te houden. Hij is snel met zowel opstarten als bladeren, duidelijk leesbaar ondanks lichte glare van het touchscreen, rustig voor de ogen en lekker compact. Door de aluminium buitenkant is hij ook nog eens erg stevig.

De tweakerkant

Voor de tweakers die ook willen weten hoe hij er uit ziet aan de binnenkant is er de service manual. Hier kun je dus heel gedetailleerd stap-voor-stap zien hoe je je eigen Reader Touch uit elkaar haalt met bouwtekeningen. Er staan ook foto's van het printplaatje en de chips in. Ik ben er zelf nog niet aan begonnen om hem uit elkaar te halen.

Op de website van Sony is het mogelijk om firmware te downloaden, al bleek de mijne al voorzien te zijn van de firmware die ook op de site staat. Deze firmware (v1.0.01.08040) fixt een fout die er voor zorgt dat er geen boeken gelezen kunnen worden van de geheugenkaart. Voor de mensen met een Mac is het fijn om te weten dat zowel de firmware-updater als de Reader Library te krijgen zijn in een Mac-versie.

Er is naast de service manual, de firmware en de software ook nog een Nederlandstalige gebruikershandleiding te downloaden.

Andere reviews

Er zijn meer mensen met een mening over de PRS-600, dus hieronder nog een aantal reviews van andere mensen.
MobileTechReview (video op Youtube) TIP!
Telegraaf
Peterdoes (video op Youtube)
ZDNet
The Gadgeteer
Ereaders.nl

Pricewatch

De Sony Reader Touch Edition PRS-600 is te krijgen in drie kleuren: rood, zwart en zilver.
http://tweakers.net/price...prs600-(rood-6-inch).html
http://tweakers.net/price...rs600-(zwart-6-inch).html
http://tweakers.net/price...-600-(zilver-6-inch).html

Alle e-readers in de Pricewatch vind je hier.