Dell XPS 15 9550-3628

Introductie

Mijn eerste XPS 15 9550 met 4k scherm en 512 GB SSD werd in oktober 2015 dood geleverd. Ik heb daarna tot januari 2016 (in totaal 3 maanden) moeten wachten op een werkend systeem. Uiteindelijk was het allemaal het wachten en het bureaucratische gesteggel met Dell meer dan waard. Ik wilde een laptop die er strak uitziet, makkelijk is mee te nemen, waar ik een dag zonder opladen mee door kan en die krachtig genoeg is om de laatste generatie games te draaien. En dat heeft zich in de afgelopen twee maanden zeker bewezen!
Omdat ik zeker 3 jaar vooruit wil kunnen, wilde ik per se een Skylake laptop met krachtige grafische kaart – als enige alternatief blijven dan game laptops van MSI of Asus over. Deze waren voor mij geen optie omdat ik de laptop 95% van de tijd zakelijk gebruik – dan wil ik niet met een draak van een logo op mijn laptop rondlopen… Daarnaast zijn de game laptops veel zwaarder en gaat de batterij niet meer dan 3 tot 4 uur mee.

4k Scherm

[img]9bSKUxHA[/img]Voordat ik hierover wat zeg: ik heb geen ervaring met het Full-HD-scherm, ik kan alleen zeggen hoe het 4k scherm mij bevalt. En dat is in een woord geweldig. Ik werk met 200% scaling in Windows 10 en dat werkt heerlijk. Ik ben maar 1 a 2 programma’s tegengekomen die niet lekker schalen, maar dat zijn meer schermen om b.v. een driver bij te stellen en daar is mee te leven (ik gebruik dan Windows zoom). Ook webpagina’s worden haarscherp afgebeeld – als het getoonde plaatje een hogere resolutie heeft dan het frame waar het plaatje in getoond wordt, dan laat een browser als Firefox toch het hogere resolutieplaatje (en dan correct geschaald) zien. Dat levert ongelofelijk scherpe plaatjes op – door de schaling gebruikt Windows dus keurig de 4k resolutie en zal dit waar het maar ook even mogelijk is gebruiken. Ook met bijvoorbeeld Word is alle tekst – zelfs de tekst die heel klein afgedrukt moet worden nog te lezen. Ik zal een volgende keer weer meteen voor 4k kiezen.
Het touchscreen gebruik ik weinig – maar is soms handig met zoomen (‘pinch’). De schermhelderheid heb ik standaard op 30% staan – wat meer dan helder genoeg is. Het scherm spiegelt maar daar heb ik (nog) niet bewust last van gehad. Dell PremierColor zorgt voor de juiste kleurtemperatuur. Hierdoor ziet alles er meteen wat ‘doffer’ uit, maar als je daar weer aan gewend bent zijn de kleuren nog steeds stralend en spatten van het scherm af. Fabrikanten zijn sowieso geneigd om kleurintensiteit als standaard te fel in te stellen omdat dat er in vergelijking met een ander scherm ‘beter’ uitziet. Maar in het echte leven (kijk eens in je huiskamer om je heen…) knallen kleuren ook niet echt.

Grafische kaart

Als ik (professionele) reviews lees, vindt men de GeForce 960M kaart aan de lichte kant, zeker omdat je hiermee niet op 4k resolutie kunt gamen. Nu kan ik me voorstellen dat als je het een erg groot 4k scherm hebt elke pixel telt. Als je gewoon op het laptopscherm aan het spelen bent, is 1080p resolutie goed genoeg. Het menselijk oog ziet alleen scherp bij stilstaande beelden, en bij de meeste 3D spellen beweegt het beeld voortdurend. In onderzoek is al eerder aangetoond dat een soepele beweging (lees: hoge framerate) belangrijker is voor het realiteitsgevoel dan de scherpte. Dit in het achterhoofd gehouden: Star Wars Battlefront speelt op ‘high’ instellingen op 1080p met ca. 50 frames per seconde. De ervaring is geweldig en voor mij (en vermoed voor de sporadische gamer) meer dan goed genoeg. Ik heb geen last van ‘ghosting’, wat door sommige gebruikers wordt aangegeven – misschien een driver issue?

Ventilator

De fans gaan bij het intensief gebruik van de grafische kaart aan en blazen dan behoorlijk, maar niet hinderlijk. Het is eerder de luchtstroom die je hoort dan de ventilatoren zelf. En in vergelijk met eerdere laptops zeker stiller. Bij zakelijk gebruik (mail, Word, browsen) gaat de fan niet of nauwelijks aan (soms heel even heel lichtjes – terwijl ik dit tik moet ik echt even stoppen om het te horen). De laptop stelt automatisch de ventilatie traploos in. Kortom: geen storende factor.

Geluid

Hoewel er klachten zijn over blikkerig en krakend geluid, heb ik hier geen last van gehad. Geluid is voor af en toe een kort filmpje kijken goed genoeg, en ook voor Skypen prima. Op laptops van Lenovo had ik wel last dat het geluid niet hard genoeg kon – geluid hier is hard genoeg voor mij. Bas is zo goed als afwezig - geen dealbreaker wat mij betreft - ik luister toch geen muziek via mijn laptopspeakers.

Batterij

Dell zelf adverteert met een batterijduur van 11 uur. Net als Toyota die beweert dat je 25 km per liter rijdt in hun hybride modellen, moet ook deze claim met een grote korrel zout genomen worden. Ik kan er een hele dag zonder laden op werken (op kantoor), waarbij ik dan wel de kanttekening maak dat ik altijd wel besprekingen tussendoor heb, en dus de laptop in sluimerstand gaat. Ik heb een keer de stopwatch ernaast gelegd en laten lopen als ik daadwerkelijk achter de laptop bezig was. Ik klokte toen 5 uur en drie kwartier continue gebruik voordat de laptop leeg was.

Harde Schijf

Na levering heb ik de schijf in twee partities opgedeeld:300 GB voor de systeempartitie en software en ca. 200 GB voor overig gebruik. De systeempartitie heb ik met BitLocker (beschikbaar in Windows 10 Professional) versleuteld – als zakelijk gebruiker kan ik me niet veroorloven dat bij diefstal de gegevens van mijn opdrachtgevers op straat komen te liggen. Helaas was in mijn model TPM (Trusted Platform Module – hierin kan de encryptiesleutel worden opgeslagen) niet meegeleverd. Dan was een simpele pincode voldoende om de schijf te ontsleutelen en het systeem op te starten. Volgens de Dell-site hebben nieuwe (in elk geval de zakelijke laptops met Windows 10 professional) wel TPM op het moederbord. Ik heb nu de sleutel op een USB-stick staan die aan mijn sleutelbos hangt. Als de USB-stick in de laptop zit bij het opstarten wordt de sleutel gelezen en hoef ik verder niets te doen. Als de USB-stick niet aanwezig is, moet ik een passphrase (sleutelzin) intikken, wat ook niet het einde van de wereld is.
Ik heb geen snelheidsmetingen gedaan naar de snelheid van de SSD – met encryptie aan is het systeem echter razendsnel. 10 seconden na aanzetten ben ik al in het inlogscherm en binnen twee tellen na aanmelden al in de desktop. Aanklikken van een applicatie als Firefox resulteert in een opgestarte browser binnen een seconde. Nogmaals: geen idee hoeveel Mb per seconde de harddisk aankan, maar het gebruik ervan voelt als rijden in een snelle auto met je hoofd uit het raam: het voelt meer dan snel genoeg.

Bloatware

Naast McAfee LiveSafe (antivirus – daarover later meer) zijn er alleen Dell-beheerprogramma’s geïnstalleerd. Hierdoor heb ik ook niet de behoefte gehad om Windows opnieuw te installeren. Ik heb de programma’s laten staan, sommigen kunnen nog wel handig zijn:

• Dell PremierColor- om te zorgen dat je scherm conform bijvoorbeeld Adobe standaard gekalibreerd is
• Dell Notification Center – hiermee kun je direct ook instellingen (b.v. Wifi aan of uit) beheren. Ik vind het wel handig.
• Dell Update – zou automatisch updates van drivers en applicaties binnen moeten halen. Ik heb wel een of twee keer een melding gekregen van een update die zo is doorgevoerd, maar firmware updates en meeste andere updates worden niet via deze app gemeld. Het is aan te bevelen om op de Dell-site een mail-alert in te stellen bij gewijzigde drivers/firmware/programma’s – dan krijg je vanzelf een mailtje met overzicht van updates (en kun je die zelf handmatig installeren). Dit werkt beter – hoewel ook niet alles (b.v. laatste firmware update) niet gemeld worden. Dus het beste werkt om 1x per maand op de Dell Support-site te kijken.
• Dell SupportAssist – hiermee kun je een technische analyse laten doen van je hard- en software. Deze heb ik gebruikt om een zeer intensieve hardware-check uit te voeren nadat mijn 2e systeem geleverd was. Hierdoor wist ik zeker dat de machine hardwarematig in elk geval goed werkte.

Door mij niet gebruikt:

• Dell Product Registration – kan ook online.
• Dell Customer Connect – kan ook online.
• Dell Digital Delivery – alleen als je via Dell software hebt gekocht, anders overbodig
• Dell Help and Support – kan ook online.

Antivirussoftware

Omdat ik de laptop zakelijk gebruik, kan ik niet zonder een antivirusprogramma, en dan liefst eentje van een gerenommeerd merk (ik wil niet bij mijn klanten aankomen dat mijn beveiliging wel op orde is met een onbekend antivirus pakket – hoe goed dit ook is). McAfee LiveSafe werd 1 jaar gratis meegeleverd – ik heb dit uitgebreid naar 3 jaar. Daar heb ik geen spijt van. Dit zijn mijn ervaringen tot nu toe:

• De scanner werkt op de achtergrond en is niet voelbaar aanwezig (qua performance).
• De applicatie houdt ook bij als er updates voor Windows, maar ook voor geïnstalleerde programma’s (bijvoorbeeld FileZilla, VLC player, etc.) zijn en kan deze dan installeren. Ik vind dit (zeker voor de applicaties) erg prettig werken.
• Het programma kan op alle apparaten (PC, Mac, tablet, telefoons) binnen een huishouden geïnstalleerd worden. Dus op de familielaptop heb ik nu dezelfde bescherming.
• Naast antivirus, zit er ook een anti-spam module bij die automatisch wordt aangezet in je mailprogramma. Ook worden in je browser websites beoordeeld en waarschuwingen gegeven als je naar sites gaat die potentieel malware verspreiden.
• Voor Intel’s TrueKey worden 5 licenties meegeleverd. Dit is een passwordsafe waarin je alle wachtwoorden kunt opslaan en die onder andere met biometrische versleuteling werkt. Op de XPS15 kan ik dit ontgrendelen door mijn gezicht voor de webcam te houden, op mijn iPhone kan ik met mijn vingerafdruk toegang tot de wachtwoorden krijgen. Ondertussen heb ik bijna 200 websites met wachtwoorden opgeslagen. Door deze applicatie (die ook sterke wachtwoorden kan genereren) heb ik meteen mijn wachtwoorden voor de sites kunnen opschonen en gebruik ik niet meer hetzelfde wachtwoord voor verschillende sites. De applicatie heeft een plug-in in de browser en vult automatisch de inloggegevens in. Bij het aanmelden bij een nieuwe site herkent TrueKey dit in 90% van de gevallen goed, en slaat dit op in de database. Alle wachtwoorden zitten in de cloud (versleuteld) opgeslagen, het toevoegen van een wachtwoord op mijn laptop betekent dat ik op mijn iPad ook meteen dit nieuwe wachtwoord tot mijn beschikking heb. Alleen al om deze passwordsafe ben ik al blij dat ik een drie jaar licentie heb genomen.

Poorten

De laptop heeft de volgende poorten:

• 2x USB 3.0 poort
• SD-kaart lezer
• HDMI-poort
• Thunderbolt poort
• Geïntegreerde koptelefoon/microfoon aansluiting

In gewoon gebruik heb ik dit als voldoende ervaren. Met presentaties heb ik af en toe wel een VGA-poort nodig. Deze had Dell nog wel aan de rechterkant kunnen plaatsen in plaats van de batterij-indicator (het nut ervan ontgaat me een beetje). Om toch een VGA-projector te kunnen aansluiten, moet je de DA-200 aanschaffen (ca. 75 Euro). Hiermee krijg je een klein kastje (ongeveer twee luciferdoosjes groot met daarin VGA, HDMI (eigenlijk niet nodig, die heb je al), Ethernet en extra USB 3.0 poort. Het rubber snoertje sluit aan op de Thunderbolt-poort en klapt netjes in de behuizing, waarmee het doosje in elk geval makkelijk is mee te nemen.
[img]qJUfBU7Q[/img]De Thunderbolt poort kan met de losse Thunderbolt Dock van Dell (razend duur: meer dan 375 Euro voor de 180w variant!) gebruikt worden met een enkele dockingkabel waarmee je dan randapparatuur (Monitor, USB) kunt aansluiten en tegelijkertijd je laptop kunt opladen. Op dit moment (maart 2016) klaagt het merendeel van de gebruikers van een niet werkbaar product – het ziet ernaar uit dat Dell ook deze veel te vroeg heeft uitgebracht en de nodige steken heeft laten vallen.

Webcam

[img]pWGRwkNL[/img]De webcam wordt in de fora al spottend ‘chin cam’ genoemd, omdat deze (door de zeer smalle randjes rond het beeldscherm) onder het scherm is geplaatst. Hierdoor krijg je bij Skypen een zeer onflatteuze camerahoek die je onderkin(nen) extra goed in beeld brengt. Mocht je veel Skypen, is een losse webcam dan echt wel aan te bevelen. Daarnaast komen je vingers bij typen daardoor gigantisch groot in beeld. Op de foto rusten de vingers van mijn linkerhand op de asdf-toetsen.

Toetsenbord en vingerafdrukken

[img]IUAMvbLM[/img]Het carbon dat gebruikt wordt voor de binnenkant (om het toetsenbord heen) heeft een beetje rubberachtig gevoel en ziet er wel (smaken verschillen) strak uit. Het is wel vetgevoelig, maar met een tissue is dit redelijk weer weg te vegen (of moet ik zeggen ‘verdelen’). Het valt wel op, maar ik vind het niet bijzonder storend. Ik kan met het toetsenbord uit de voeten en heb hier geen klachten over. Het was wel makkelijk geweest als de page-up/down toetsen niet gecombineerd waren met de pijltjes toetsen, maar het gebruik van de Fn toets om de page-up/down toetsen te gebruiken went snel. Het is wel jammer dat Dell geen nummeriek toetsenbord erbij heeft, de laptop is breed genoeg om dit aan te kunnen.

Kwaliteitscontrole – hoe schrijf je dat?

Het aantal hardware- en softwarematige problemen met de XPS15 zijn groter dan ik ooit bij een andere machine/fabrikant heb meegemaakt. De XPS15 is duidelijk veel te vroeg vrijgegeven voor productie – en daarnaast is de kwaliteitscontrole van Dell onvoldoende. Alleen al in het Tweakersforum van de XPS15 9550 zijn er drie Tweakers waarbij de laptop dood (lees: error: Harddisk not found) is geleverd. Even aannemende dat slechts 10% van de mensen die een kapotte laptop krijgt daarover daadwerkelijk bij Tweakers in het forum over klaagt, zijn er in een maand tijd dan minimaal 30 defecte XPS15 laptops geleverd – alleen al in Nederland. Op buitenlandse fora lees ik vergelijkbare ervaringen. Hoewel veel driver-gerelateerde issues nu (eindelijk na 5 maanden sinds de release) zijn opgelost, lees ik op de fora nog steeds veel klachten over defecte/verkeerd gemonteerde hardware. Een bloemlezing van problemen waarmee de XPS zoal kampt/kampte:

Bouwkwaliteit

• Defecte pixels (in vele gevallen op exact dezelfde plaats – lijkt dus echt een fabricage probleem)
• ‘Harddisk not found’ bij start van machine. Kan alleen door Dell (omruilen of monteur) verholpen worden. Dit was geval bij mijn (eerste) machine. Daarna kon ik drie (3!) maanden wachten voor een vervangend exemplaar. Ik heb recentelijk nog een klacht gezien met deze 'not found' fout.
• Klemzittende spatiebalk door slordige assemblage.
• Uitstekende trackpad (waardoor hoek uitsteekt) of er licht (van de toetsenbord verlichting) doorheen schijnt.
• Uitstekende aluminiumrand van behuizing (scheef op carbon-deel gemonteerd). Dit is erg scherp en kan tot een snee in je vinger leiden.
• ‘Light bleed’ bij scherm randen.
• ‘Coil whine’ – een irritant hoogfrequent zoemend geluid uit adapter of erger – moederbord. Als je dit hebt is er niets aan te doen – anders dan je apparaat om te ruilen.

Driver/software issues

• BSOD – de ‘Blue Screen of Death’ komt bij sommige gebruikers erg vaak voor – waardoor deze niet echt werkbaar is voor deze mensen. Zelf heb ik de BSOD een aantal keer gehad nadat ik CloneDrive had geïnstalleerd (hiermee kun je een image van een CD, DVD of Blu-ray mounten). De crash kreeg ik met een niet gerelateerde driver – maar het probleem was meteen verholpen nadat ik CloneDrive had verwijderd.
• Krakend geluid/niet kunnen wisselen van/naar koptelefoonaansluiting.
• Ventilator die voortdurend blaast (ook als de laptop niet aan het laden is of een zware belasting door b.v. een grafisch spel heeft).
• Sommige gebruikers rapporteren dat de machine zich soms spontaan aanzet – in een tas bijvoorbeeld. Het gevolg is dat de laptop gloeiendheet wordt (hitte kan in afgesloten ruimte nergens heen) en dat de batterij leeg is als je het niet verwacht. Dit lijkt een driver gerelateerd probleem (De Surface Pro 4 van Microsoft schijnt dit ook te hebben) maar is natuurlijk wel zorgelijk.
• Display driver issues: regelmatige crash van de Intel display driver. Lijkt erop dat dit is opgelost.
• Flikkeren van scherm bij lage helderheid.
• Bluetooth muis: haperend als over Wi-Fi bestanden worden gestuurd.
• SSD-performance problemen. Lijkt met nieuwe drivers verholpen.

Het lijkt erop dat het merendeel van de driver issues zijn opgelost. Ik heb alleen ‘last’ (nah ja, zo vaak gebruik ik het niet) dat de SD-kaart lezer niet werkt na het ‘wakker worden’ van de machine. Na een volledige herstart werkt deze wel – zal ongetwijfeld een driver issue zijn – kan ik nog mee leven.

Next Business Day On-site support (NBDOS)

Bij de aankoop krijg je 1 jaar NBDOS meegeleverd. Mijn ervaringen zijn alleen maar negatief hiermee, op de fora zijn de ervaringen ook grotendeels negatief: mensen klagen zelfs van nieuwe defecten nadat de monteur is langs geweest – de consensus lijkt vooral zo snel mogelijk aan te dringen op een vervangend exemplaar.
Mijn ervaringen:

• Nadat mijn eerste exemplaar met een ‘harddisk not found’ werd geleverd, was binnen twee dagen een monteur langs om een nieuwe SSD te plaatsen. Dit verhielp het issue niet. De monteur beloofde de volgende dag langs te komen met een nieuw moederbord.
• Volgende dag: geen Dell monteur. In de namiddag gebeld met Dell: niets bekend in hun supportsysteem – nieuwe afspraak gepland voor de volgende werkdag. In de avond een telefoontje van Dell-support: moederbord is niet leverbaar – geen idee hoelang dit duurt.
• Na twee dagen staat er in de Dellsupportpagina dat het moederbord verzonden is. Mooi dus. Nee hoor, twee dagen later zie ik in dezelfde portal dat de order geannuleerd is. Volgende dag meteen met Dell gebeld. Issue: moederbord is niet bestelbaar in Europa – supportmedewerker bestelt een vergelijkbaar moederbord met losse Windowslicentie erbij. Hij kan niet aangeven hoelang dit duurt.
• Ook dit alternatieve moederbord is niet leverbaar. Dell heeft geen idee hoelang dit gaat duren.
• Uiteindelijk (door via @DellCares te escaleren) krijg ik toezegging (na heel hard duwen) om een nieuw exemplaar te krijgen.
• Door productie/voorraadproblemen duurt het dan nog 3 maanden voordat ik uiteindelijk (half januari) een werkende laptop geleverd krijg. Je krijgt als bestaande klant geen enkele prioriteit in het productieproces en komt gewoon achteraan in de rij te staan.

Samenvattend is de NBDOS een lachertje:

• Dell heeft geen enkele zich op voorraden en hoe snel deze leverbaar zijn.
• Dell houdt onvoldoende rekening met benodigde voorraad van reserveonderdelen. Zelfs tot de dag van vandaag zie ik nog mensen op fora klagen dat b.v. een moederbord dat vervangen moet worden niet op voorraad is.
• Als je niet zelf (dagelijks) blijft duwen, is de kans groot dat het ergens stagneert.

Ga er dus vanuit dat als er een hardware issue is, dat dit enkele weken gaat duren (en niet de volgende werkdag is opgelost). Mails naar NL-support bleven vaak onbeantwoord. Via Twitter was @DellCares in elk geval binnen 24 uur terug met een reactie – hoewel die meestal een zeer hoog ‘pappen en nathouden’ gehalte hadden. Ook zij konden niets aan de situatie doen.

Leveronbetrouwbaarheid

Er is ook een apart forum voor de leversnelheid van Dell. Daaruit blijkt dat Dell beloofde levertijden systematisch niet waarmaakt en dat dit zo al jaren doet. De XPS15 is ondertussen overal bij andere leveranciers op voorraad – zelfs al zou je bij Dell een paar tientjes goedkoper uit zijn, is mijn advies ‘m vooral bij een andere leverancier te bestellen – je hebt de laptop dan de volgende dag in huis.

Epiloog

Bijgesteld september 2017: in augustus wilde de laptop na anderhalfjaar gebruik niet meer opstarten. Opgestuurd naar Dell ter reparatie: onderzoekskosten ruim 140 Euro. Conclusie: moederbord defect, of ik even 1300 Euro voor een nieuw moederbord wil betalen. Dacht het niet. Dus laptop ongerepareerd retour. Dell support weigerde vervolgens aan te geven wat het partnumber van het moederbord was. Dan kijk ik zelf wel op het moederbord. Heb het onderdeel (refurbished) op eBay voor €340 gekocht. En na een uurtje knutselen startte mijn laptop weer op. Hopelijk kan ik nu weer twee jaar vooruit. De service en kwaliteit zijn verschrikkelijk, dus de volgende wordt zeker geen Dell. Mocht je geinteresseerd zijn in een gelijke machine, de Lenovo Yoga 720 ziet er gelikt uit...