Iiyama ProLite B2409HDS-1 Zwart

Aanpassingen sinds eerste versie (van mei 2009):
• andere afbeelding bij backlight bleeding
• meer afbeeldingen
• extra informatie over ghosting
• extra vergelijking met de E2407HDS
• 17 aug 2009: ghosting wat lager beoordeeld, en pixeldefecten hoger na >3 maanden gebruik. Extra tip bij kleurinstellingen toegevoegd.

Iiama ProLite B2409HDS review

Ik begin met een mooi plaatje van de monitor met een scène uit 'The Golden Compass' (Full HD)

Alvast een waarschuwing: ik heb geen geweldige camera, dus alle foto's zijn niet 100% representatief.

Keuze
Al lange tijd zocht ik een vervanger voor mijn hoofdmonitor: een 15" tft'tje (ja echt waar!).
Omdat ik vind dat als je koopt, je het ook goed moet doen, wilde ik een 24", die voldeed aan de eisen:
- Qua resolutie en grootte toekomstbestendig (24", liefst 1920x1080 of 1920x1200)
- Weinig backlight bleeding (stoort me erg bij donkere scènes in films)
- Goede kijkhoek
- Egale lichtverdeling (heldere randen storen me ook)
- Hoogteverstelbaar
- Via DVI aangesloten
- Zo goedkoop mogelijk

Eerst had ik lange tijd de in de pricewatch en BestBuyGuide heel populaire Samsung Syncmaster 2443BW op het oog. Deze momenteel ongeveer €250 kostende monitor voldeed ongeveer aan de eisen. Alleen bij kijken in de winkel viel de beeldkwaliteit (kijkhoek en bleeding) mij enigszins tegen, dus bleef ik twijfelen. Toen vond ik via het forum deze ProLite B2409HDS

Deze heeft -in tegenstelling tot de 2443BW- een 16:9 beeldverhouding. De resolutie is iets lager (1080 pixels verticaal in plaats van 1200), en de monitor is iets goedkoper (momenteel ongeveer €230 in de pricewatch). Maar mijn belangrijkste argument was dat ik via dit topic deze uitgebreide Duitse review vond. (Engels vertaalde versie is hier te vinden). De monitor kwam erg goed uit die test, met name door de goede beeldkwaliteit, dus precies wat ik wilde.
Zoals genoemd is de B2409HDS de zakelijke variant van de E2407HDS. Het verschil zit in het uiterlijk, met een matzwarte rand in plaats van glimmend, en in de hoogteverstelbare standaard. De E2407HDS heeft die niet. Verder heeft volgens de website van Iiyama de B2409HDS een hogere contrastratio van 20.000:1 (ACR), maar volgens het boekje is het 10.000:1, dus gelijk. In het OSD van de E2407HDS mist de optie om de gamma aan te passen, die de B2409HDS wel heeft. Als laatste heeft de B2409HDS er nog een hoofdtelefoonaansluiting bij, maar wel iets zwakkere speakers (2W i.p.v. 3W)

Aankoop en installatie
Net toen ik de monitor voor €230,- + €10,- verzendkosten had besteld bij Azerty, wachtte mij in het centrum van Enschede een aangename verrassing: bij Paradigit stond dezelfde monitor voor €200,- in de schappen! Dit was behoorlijk goedkoper dan de goedkoopste in de pricewatch, en in een winkel heb je nog betere service ook. Bovendien werd mij verteld dat Paradigit's pixelbeleid is dat de monitor al mag worden omgeruild bij één hele defecte pixel, of bij drie subpixels. Ik heb dus meteen de order gecancelled en de monitor in de winkel gehaald.
Naar aanleiding van reacties hieronder blijkt dat de €200,- een éénmalige aanbieding was. Ren dus niet meteen naar de Paradigit, intussen is dit scherm daar weer €249,-

In de doos trof ik aan:
- Monitor
- Monitorvoet
- DVI kabel
- VGA kabel
- Netsnoer
- Geluidskabeltje
- Instructieboekje

Wat opviel was dat de monitor vrij zwaar is. Dat komt o.a. door de stevige metalen hoogteverstelbare stand. Dat is wat mij betreft alleen maar positief, de monitor komt robuust over. De matzwarte rand die bij deze zakelijke uitvoering hoort vind ik mooi en neutraal overkomen. De knopjes zijn vrijwel onzichtbaar, behalve de powerknop omdat die er een oranje/blauw ledje bij heeft zitten. Ze zijn goed voelbaar, alleen doordat ze zwart zijn zit je er soms even naast.

Hieronder een foto van de achterkant, met een goede blik op de stand


Installatie was een makkie: Met twee schroeven, waar niet eens een schroevendraaier voor nodig was door de handgreepjes eraan, moest de ronde draaischijf onder de stand geschroefd worden, en klaar is kees. Ik maakte alleen de fout de borgpin van het hoogtemechanisme los te trekken voordat de monitor rechtop stond: tsjak!, monitor 10cm over de tafel geschoven. Dat ging gelukkig goed, maar maak die fout dus niet!

Volgens sommige mensen werkt de monitor via DVI niet tijdens het booten, omdat de resolutie te laag zou zijn. Daar had ik bij mijn Asus p5k moederbord in ieder geval geen last van, ik kon gewoon booten met beeld. Alles liet zich verder prima instellen.
Ik had geluk: mijn monitor had géén dode pixels of subpixels. De enige reden dat ik daar 4/5 heb ingevuld is dat 5/5 zou moeten staan voor 'geen pixelfouten na langdurig gebruik', en ik heb de monitor nog maar 2 weken.
Edit na > 3 maanden: inmiddels heb ik de beoordeling hier opgetrokken naar 5/5. Er zijn geen pixelfouten en ik verwacht niet dat die nog gaan komen.

Features
De monitor beschikt over de volgende features:
- Hoogteverstelbare voet
- Voet kan bijna 360^o draaien
- Pivotstand
- VGA, DVI én HDMI ingang met HDCP ondersteuning
- Energiebesparende modus (maar volgens mij is dat hetzelfde als de monitor donkerder instellen)
- DDC/CI ondersteuning (dit zorgt er o.a. voor dat de monitor via iiyama's 'softOSM' programmatje via software in te stellen is)
- 2x2W interne speakers
- ACR (dynamisch contrast, door het backlight te dimmen in donkere scènes)
- Laag stroomverbruik
- Koptelefoonaansluiting

Op deze afbeelding zijn de aansluitingen aan de onderkant te zien:


De voet bevalt me zeer goed. Hij voelt stevig aan en gaat precies zwaar genoeg omlaag en omhoog. Er zit een handige kabelklem aan de achterkant. Die is alleen niet zo handig in combinatie met de pivot-stand, want als de kabels in de houder zitten trek je ze daaruit als je de monitor kantelt. De pivotstand is zelf trouwens wel erg extreem bij een 16:9 monitor: je kunt dan bijna 2 a4'tjes op ware grootte onder elkaar tonen in MS Word, maar dat is naar mijn mening een beetje te hoog.
Alleen de draaiing op de ronde schrijf die als standaard dient is niet helemaal perfect: op mijn bureau glijdt die weg als ik het scherm draai. Dat zal niet op elk bureau zo zijn, want de mijne is wel een beetje glad.

De speakers heb ik even getest, maar die klinken in vergelijking met mijn eigen speakers wel wat zwakjes. Er is vast prima mee te werken, maar ik houd het mij mijn eigen setje.

Qua OSD instellingen vind ik de monitor prima, maar niet uitmuntend. Je kunt de waardes voor contrast, helderheid, gamma, en kleurtemperatuur (per kleur instelbaar) allemaal instellen, maar alléén als je de 'picture mode' op standaard zet, en de ACR stand uit. Zet je de ACR aan, dan kun je alleen gamma en kleur nog instellen. Stel je een 'picture mode' in (dat is een voorinstelling) dan wordt alles ingesteld en heb je verder niets te kiezen. Daarbij heb je de keuze uit Text, Internet, Game, Movie, Sports, en Standaard. Die voorinstellingen vind ik goed bruikbaar, maar net niet helemaal perfect. Movie is bijvoorbeeld qua kleurverzadiging een beetje erg hoog.
Tip: Na enige maanden gebruik bevalt het mij het beste om de monitor in te stellen op het kleurtemperatuurprofiel "sRGB". Hierbij is blauw wat zwakker en rood helderder. Helaas zorgt dit profiel ervoor dat alle andere instellingen geblokkeerd worden (contrast, brightness, gamma, etc). Omdat ik het scherm dan 's avonds te helder vind, heb ik het 'user' kleurprofiel op dezelfde kleurverhouding ingesteld, en daarbij de helderheid op 60%. Zo heb ik nog maar twee instellingen nodig, waar ik tussen kan wisselen 's avonds en overdag.

Interessant is dat je met iiyama's tooltje 'softOSM' in Windows alle monitorinstellingen van het OSD ook kunt aanpassen. Het is zelfs mogelijk om het OSD te blokkeren. Hier heb ik nog niet alles van geprobeerd, maar er is in elk geval veel mee mogelijk. Ook het scherm draaien voor de pivotstand gaat hier gemakkelijk mee. Er staat zelfs een 'autorotation' functie tussen, die het scherm mee zou moeten draaien als je hem zelf in pivot zet. Ik weet alleen niet of dat bij dit scherm qua hardware mogelijk is. Het werkt bij mij in ieder geval niet.

De ACR stand vind ik niet helemaal fijn. Het is namelijk zichtbaar dat de backlight feller en minder fel wordt, als je een groter deel licht in je scherm hebt. Dat kon ik bijvoorbeeld zien als ik in Windows een wit venster resizede: de rest van het scherm verandert dan mee qua helderheid.
Ook in een film was soms zichtbaar wanneer de ACR in werking trad. Niet heel duidelijk, maar net een beetje.

Qua stroomverbruik is dit scherm erg goed. Het scherm verbruikt maximaal 48 Watt bij 100% helderheid. (gemeten aan het stopcontact met mijn vermogensmeter). Wordt de helderheid verlaagd, dan verandert het stroomverbruik mee, en bij 0% helderheid (dat is wel vrij donker) verbruikt het nog maar 20 Watt. Als het scherm op stand-by of helemaal uit staat meet ik 0 Watt, maar dan is mijn meter niet meer nauwkeurig. In de eerdergenoemde review werd respectievelijk 1,2 en 0,3 Watt gemeten.
Het scherm heeft ook sneltoegankelijke eco-modussen. De standen daarvan zijn heel toepasselijk '-25W', '-15W', '-10W' en 'Off'. Volgens mij doen die standen niets anders dan het scherm wat donkerder zetten, het effect is in ieder geval hetzelfde: het scherm wordt donkerder en het verbruik daalt. Bij maximale helderheid gaat het verbruik naar respectievelijk 26W, 33W en 40W. De beloofde verminderingen worden dus bijna gehaald.
Overigens meldde de eerder genoemde Duitse review dat het scherm een geluid zou maken als de helderheid minder dan 100% was. Hier heb ik gelukkig geen last van, er is niets te horen.

Beeldkwaliteit
Dan nu één van de belangrijkste punten wat mij betreft. Ik ben geen grafisch ontwerper, en de kleurechtheid is voor mij niet zo belangrijk. Wat ik wel heel belangrijk vind is dat de monitor prettig leest voor tekst. Ook wil ik dat hij weinig afwijking heeft qua kijkhoek, voor als ik een beetje ga verzitten, en ik wil graag een egale helderheid. Bij mijn vorige monitor stoorde ik me een beetje aan de bleeding aan de randen. Ook wil ik graag dat de monitor goed zwart kan worden.

In al die dingen werd ik niet teleur gesteld. Helderheid, kleur en contrast zijn naar wens instelbaar, en met enig instelwerk krijg ik neutrale kleuren. Meten kan ik het niet, dus ik doe het gewoon op gevoel.
Het beeld verandert wel iets als ik vanuit verschillende hoeken kijk, maar het blijft bij normaal gebruik mooi egaal, en de kleur verandert maar heel weinig. Hier is een foto van boven, en hier een foto van opzij te zien.

Bij een zwart scherm is het beeld behoorlijk zwart. De bleeding die er is is behoorlijk egaal verdeeld, waardoor het niet zo storend is. Alleen onderaan is het iets feller. Ik heb geprobeerd het duidelijk te maken op de onderstaande foto, maar bij elke foto is het effect anders. Onderstaande foto geeft de bleeding het meest weer zoals ik het ervaar. Op deze foto met langere sluitertijd lijkt het veel lichter, waardoor de verdeling beter te zien is.


Ook bij een volledig wit scherm is de helderheid gelijkmatig, zoals hieronder te zien.
(excuus voor de wat wazige foto)


In andere reviews las ik dat het scherm veel last van ghosting zou hebben. Dit heb ik getest met deze website en met het programmatje PixPerAn. Bij de kleur rood is er sprake van zgn. inverse ghosting, zoals op onderstaande foto te zien is.


Met de 'Chase Test' van PixPerAn is het meer uitgebreid en per kleur te testen. Dat gaf de volgende resultaten:

• Geel-Paars-Wit-Paars overgang
  Vrijwel geen ghosting achter zowel het gele als het witte blok
  Hier een filmpje
• Rood-Grijs-Wit-Grijs overgang
  Na het rode blok een behoorlijk blauwige ghost, zoals in bovenstaande plaatje. De ghost is blauw, dus het is een zgn. inverse ghost
  Hier een filmpje
• Blauw-Groen-Wit-Groen overgang
  Hier is ook weer vrijwel geen ghosting.
  Hier een filmpje

In spellen heb ik de ghosting niet opgemerkt, en er dus geen last van gehad. Daar moet ik bij vermelden dat ik geen grote gamer ben.
Edit na > 3 maanden gebruik: Nadat ik wat meer met het scherm gegamed heb, merkte ik wel ghosting op tijdens het spelen. Bij donkere objecten die met een gemiddelde snelheid over het scherm bewegen is erachter een lichtere rand te zien, en bij lichte objecten andersom. Hierdoor worden fijnere details ook wat minder goed te onderscheiden als ze bewegen. Bijvoorbeeld in de MMORPG die ik speelde waren namen van spelers tijdens het rondkijken slecht leesbaar. Door deze ervaring heb ik de score voor ghosting verslechterd van 'acceptabele ghosting' naar 'veel ghosting'. Ik kan het niet goed vergelijken met andere LCD's, ik kan enkel zeggen dat het bij dit scherm wel merkbaar is. Speelbaar zeker nog wel, maar het zorgt wel voor een minder goede classificatie als game-scherm.

De inputlag die het scherm heeft heb ik gemeten door het te vergelijken met mijn oude IBM CRT monitor. Ik weet niet of die vertragingsvrij is, maar zoals op de foto te zien, is het verschil slechts 10ms. Nauwkeurig was die meting overigens niet, doordat de 1ms-teller niet liep.


Conclusie
Al met al ben ik zeer tevreden. Voor €200,- heb ik een 24" full-HD scherm, dat hoogteverstelbaar is, qua beeldkwaliteit goed, en rijk aan features. Ik zou dit scherm zeer aanraden, meer dan de Syncmaster 2443BW, hoewel ik die alleen op het eerste gezicht heb kunnen beoordelen.

Voor een ieder die nog meer wil weten raad ik van harte deze review aan!