Reacties (94)
1) Langstudeerboete: Deze boete schrikt aankomende studenten af, met name in de armste sociale klasse klasse van NL. Hier is gewoon niet het geld aanwezig om zo'n studie te doen en lenen voor een studie is heel vaak een "no go".
Ook schrikt deze boete de mensen af die met een beperking zitten, denk bijvoorbeeld aan dyslexie. Hoewel onderwijsinstellingen voldoende gelegenheid bieden om met bijvoorbeeld dyslexie rekening te houden, zijn het wel mensen die extra tijd nodig hebben.
2) Duur en intensiviteit: Hoewel Bèta studies nog enigszins een baangarantie in Europa hebben, is deze pas echt effectief in combinatie met een master. Dat betekend dat de studie lengte naar tenminste 5 jaar gaat en voor de minder vlotte misschien zelfs 6 of 7 jaar.
Ook aan bovenstaande reacties valt op te merken dat de intensiviteit van Bèta studies boven gemiddeld is. Bij sommige opleidingen is de "slachting" enorm.
3) Continuïteit en onstabiliteit van de markt: Omdat Nederland zich wil prefereren als kenniseconomie, moet er een hoog niveau én hoog niveau tempo op gebied van innovaties zijn. Dit kan zich vertalen naar een hoge werkdruk tegenover een gemiddeld salaris.
Vanwege de Europese economische crises proberen bedrijven momenteel met man en macht om ontslagen te voorkomen. Traditioneel bezuinigen bedrijven eerst op communicatie uitingen, personeel en innovatiebudgetten.
Daarbij is ook uit een aantal onderzoeken gebleken (bron helaas kwijt) dat sommige aankomende studenten kijken naar de baanzekerheid en het salaris NA de studie op basis van de huidige omstandigheden in de markt. U kunt zelf wel invullen hoe die momenteel zijn.
4) Bèta studies zijn niet echt "hip" / populair als studiekeuze. Wordt vaak gezien met een grote 'nerdfactor'. Echter kan ik dit statement niet goed (verder) onderbouwen
Eerst gaan we bezuinigen op onderwijs, we maken het moeilijker voor lang studeerders en verhogen de kosten. Daarna ga mensen studies doen die ze kunnen betalen en afronden omdat ze geen schulden willen hebben. Dan studeren er minder mensen af in 'moeilijkere' of duurdere studies en gaan we dit weer oplossen door één willekeurige studie uit te kiezen en die gratis te maken.
Gaan ze steeds als de markt er om vraagt een studie gratis maken? Zien ze nu niet in dat ze het eerst stuk maken en dit niet de structurele manieren zijn om het op te lossen?
Daarnaast krijg je volgens mij juist extra kosten van mensen die de studie normaal gezien nooit zouden kiezen en uiteindelijk afvallen of niet in die markt gaan werken.
Wat ik eerder als optie zou zien is het aantrekkelijker maken van mensen die al werkloos zijn en zich om willen scholen naar een (uitgebreidere) technische studie.
Er is wel degelijk een vraag en aanbod mechanisme, maar het werkt niet meer met een landelijke markt, maar met een redelijk internationale markt.
Het is daarnaast niet zo dat er een salaris plafond is voor mensen in loondienst bij technische bedrijven, dat zie je op veel gebieden en is altijd al zo geweest. Het moment dat je door wilt groeien zal je inderdaad project begeleiding en kennis overdracht moeten gaan doen, oftewel management functies.
Ik zeg niet dat er niets verkeerds speelt op de technische banenmarkt, het is alleen niet zo dat de problemen compleet uit de hand lopen. Er is tekort (gekwalificeerd) personeel, wat ervoor zorgt dat je de instroom van niet-Nederlandse technici doet toenemen indien de salarissen hier hoog zijn. Daarnaast zal er met vertraging meer interesse zijn bij beginnend studenten. En omdat bedrijven niet op volle capaciteit draaien, zal de overheid wat inkomsten mislopen, maar dat was het wel weer.
De tekorten in de zorg / onderwijs zijn naar mijn mening toch iets vervelender, gezien de eerste tot afname van kwaliteit van leven zorgt (en dus economische activiteit) en de tweede tot verdere tekorten / verlaagde economische activiteit / verhoogde zorgvraag / toename in kosten van rijksdiensten zorgt.
Dus nee, mijn mening mag duidelijk zijn, vooral NIET gratis maken die studie. Daarnaast werkt het niet en gaat iedereen die toegelaten wordt dan maar technisch studeren met veel afhakers en lang studenten wat de kwaliteit niet ten goede gaat komen en demotiverend is voor docenten, waar ook nog een hogere vraag naar komt, terwijl er toch al tekort personeel is.
- de overheid is veel meer kwijt dan 3000 euro per student, collegeboetes bestaan niet in Nederland. Minder subsidies bedoelt men.
- omzet is geen winst en al helemaal geen directe belastingopbrengst.
- het bedrijfsleven zal structureel tientallen miljoenen meer belasting moeten gaan afdragen door deze maatregel. Collegegeld dient immers ook elk jaar weer betaald te worden.
Hoofdpunt: er is geen fatsoenlijk argument te bedenken waarom de studenten die nu al technische studies doen (10 tot 20 duizend volgens jou) tientallen (een eerlijke rekensom betekend honderden miljoenen) meer gaan opbrengen als de studie die ze nu gaan afronden, achteraf gezien gratis was geweest. Nee, die extra inkomsten zullen allemaal uit de extra studenten moeten komen.
En ook daar is weer een belangrijke kanttekening te maken. Die extra studenten zijn waarschijnlijk jongeren die dan een andere studie niet zullen doen. Dus er moet rekening gehouden worden met de opportunity costs. Wat zullen deze studenten extra generen ten opzichte van wat ze zouden generen als ze die andere studie zouden afronden.
Vergeet natuurlijk ook niet de vele kosten die de overheid zal gaan maken doordat Beta studenten hen tempo gegarandeerd wat terug zullen schroeven. Als je ziet hoeveel minder langstudeerders er al zijn bij een relatief kleine stijging in studiekosten, dan zal er een immense stijging aan langsstudeerders zijn als het toch allemaal gratis is.
Al met al, maak jij een gecompliceerd plaatje veel te makkelijk.
[Reactie gewijzigd door Malarky op 22 juli 2024 20:17]
Middelbare school vakken zijn totaal niet te verglijken met WO-niveau, je komt daar verder als je weet hoe je hard moet studeren.
Niet voor alle studies. Ik vind het altijd zo pijnlijk als ze dit zeggen op open dagen over studies waar veel wiskunde in zit. Dan weet je gewoon dat iedereen die daardoor overtuigd raakt een beta-studie te gaan doen, heel hard gaat falen in hun eerste jaar. Voor universitaire studies als natuurkunde heb je gewoon echt een wiskunde-knobbel nodig want met enkel hard werken en geen talent haal je gewoon keihard een 4. Ik heb er zo veel zien afvallen die het hele harde werken na enkele weken al keihard afgestraft zagen worden.Cijfers zeggen niks. Iemand die met hard werken een 6 voor wiskunde haalt, maakt op de TU meer kans dan iemand die een 9 haalde zonder iets te doen.
Over dit nieuwsbericht: Ik zie er (als beta-student) totaal niets in, zo kun je alles wel gratis maken. Wat ik wel zie zitten is een betere promotie van deze vakken. En ook (driemaal raden welke studie ik doe) wat meer aandacht aan informatica op de middelbare school. Het is een heel belangrijk deel van de maatschappij aan het worden maar ik kon het op mijn middelbare school niet kiezen, ik merkte pas dat het interessant was toen ik al iets anders studeerde. Een verplicht vak voor één jaar van de 6 voor VWO is niet zo'n moeite voor iets wat tegenwoordig meer werkgelegenheid biedt dan natuurkunde of scheikunde?
En het afschaffen van de studiebeurs in de masterfase is al helemaal de manier om mensen weg te jagen bij beta-studies en geneeskunde, omdat die nou eenmaal een langere en voor de student dus veel duurdere master hebben.
[Reactie gewijzigd door bwerg op 22 juli 2024 20:17]
Iemand die zonder echt wat te hoeven doen een 9 voor wiskunde haalt heeft die skills wel. Het enige waar die persoon wel moeite mee zal kunnen gaan hebben is dat hij/zij straks echt aan de bak moet. Dat zijn die types vaak niet gewend.
Zoals jij al zei, het enige waar die types moeite mee hebben is als hij/zij aan de bak moet, iets dat absoluut zeker aan de orde is in een beetje universiteit. De meeste universitaire opleidingen zijn niet opleidingen waar je alleen theorie te zien krijgt, de hoeveelheid toepassing en praktijk is soms behoorlijk groot.
[Reactie gewijzigd door Amanoo op 22 juli 2024 20:17]
Ik ben zelf altijd flierefluitend door de basisschool en het vwo heen gewandeld, het niveau is niet heel erg hoog en de meeste dingen worden zoveel herhaald dat ik niet tot nauwelijks huiswerk heb gemaakt en meestal toch wel een 5.5-8 had. Die houding heeft me echter wel opgebroken toen ik aan een beta studie ben begonnen, je moet daar gewoon veel tijd in steken en dat heb ik de eerste jaren niet gedaan. Die houding kun je echter veranderen (al is dat lastiger dan het lijkt). Maar je hebt maar een maximum aantal uren in de week. Als je al veel tijd nodig had om op het vwo zesjes te halen, ga je op de uni gewoon niet genoeg uren in de week hebben om je vakken te halen.
Zou een lijdensweg zijn geworden als ik dan gratis naar Delft was gegaan, wat ik wel kon waren de gamma-vakken, en heb gelukkig dat hele "hoger aangeschreven beta" links laten liggen. Kijk waar je goed in bent, laat je niet ongelukkig maken.
De gemiddelde beta kost veel meer tijd dan een alpha studie, er naast werken zit er gewoon vaak niet in. in de masterfase is het al helemaal hopeloos ken er een aantal die 60 uur bezig zijn met hun studie per week. en ik ken het zelf ook er ligt altijd nog een opdracht die nog af moet en je leeft van deadline naar deadline (master werktuigbouwkunde tudelft)
[Reactie gewijzigd door gertrudi op 22 juli 2024 20:17]
Ik denk dat het dus sterk afhankelijk is in hoeverre een studie je ligt en je het leuk vindt. Studeren voelt dan niet als 'werk' maar als 'kennis opdoen'.
Het is niet mijn doel op een alpha vs beta discussie te openen maar ik vind het belangrijk om het beeld wat te nuanceren.
[Reactie gewijzigd door CurlyMo op 22 juli 2024 20:17]
Ik doe ingenieur wel in Belgie niet Nederland maar maakt nu niet zoveel uit.
Ik doe het perfect maar ik zou echt niet moeten beginnen aan een studie zoals sociale wetenschappen, rechten, ... . Is echt niets voor mij en zou echt slecht in zijn in al die vakken.
Maakt dat die studie moeilijker als mijn studie ? Het hangt gewoon af aan wie je het vraagt volgens mij. Voor mij zijn ze in ieder geval moeilijker.
Er zijn wel studies die simpeler zijn. Zo wordt burgerlijk ingenieur in Belgie als één van de moeilijkere studies gezien, maar rechten wordt toch ook als moeilijk aanzien.
Natuurlijk zijn er in beide gevallen de simpelere studies, maar dat geld zowel voor de exacte als de niet exacte imo.
Als jij zo goed bent in de niet exacte vakken, had je beter een ander richting gekozen veronderstel ik.
[Reactie gewijzigd door Nactive op 22 juli 2024 20:17]
Met gevolg dat ze in het tweede of derde jaar toch nog afvallen omdat het hen niet zo ligt of omdat ze het allemaal veel te veel onderschat hadden.
Iets gratis aanbieden moet je echt niet doen want daar komen altijd freeloaders op af, en hier spreek je niet over een koekje of over een fles cola, maar over de toekomst van mensen! Het zou beter zijn dat als men aangeeft dat mensen die de studie aanvangen beloningen krijgen wanneer ze het goed doen en op die manier minder kwijt zouden zijn...
Zo scheidt men ineens het kaf van het koren en zij die geknipt zijn voor de job hebben inderdaad een goedkope studie...
bv; Per vak dat je geslaagd bent krijg je xx% van je inschrijving terug voor het volgende semester. Zo zet je iedereen aan om het goed te doen en beloon je de mensen alsnog. Zij die geen aanleg hebben voor het vak zullen dan wel afvallen en niet 'gratis' kunnen studeren...
Uiteraard begrijp ik wel dat je niet steeds voor elk vak altijd alle punten kan halen, dus er mag wel een kleine marge zijn; maar wie binnen de normale looptijd van de studieperiode geslaagd is (is dat 3 jaar?) die zou dan een kleine bonus kunnen krijgen ter compensatie van dat eerste kwartaal dat zelf werd ingelegd... Zo heeft die persoon dan volledig gratis kunnen studeren. Wie bv een half jaar extra nodig had door bv een paar vakken die hij opnieuw moest doen, die krijgt deze extra bonus niet... da's mss spijtig maar dan nog hebben deze personen ook een heel goedkope studie gekregen.
Aangezien er tekorten zijn van aan deze werkkrachten zullen ze trouwens sowieso wel meteen werk vinden na hun studies, dus die extra bonus is enkel maar voor zij die het echt verdienen. ze zullen toch meteen geld (en wss goed geld!) verdienen...
Het lijkt me trouwens wel een kleine noodzaak om al deze mensen die zo'n 'studie met bonussysteem' aanvangen een overeenkomst te laten tekenen dat ze geen werk mogen aanvangen voordat hun studie is afgewerkt. Anders krijg je van die situaties waar mensen in hun laatste jaar zitten en ze door werkgevers worden uitgeplukt om te komen werken. Dat lijkt allemaal leuk, maar als die werkgever 10 jaar later over kop gaat staat die jongeman wel zonder diploma op straat, en daar wordt op dat moment vaak niet over nagedacht.
Willen ze toch stoppen met hun studies om te werken moeten ze bv de laatste (2?) bonussen terugbetalen ofzo... lijkt me dan wel een goede motivatie om toch die studies maar af te maken.
Maar het verschil wat ik wel zie dat, naast het leeswerk en schrijfwerk er vaak een grote hoeveelheid practicum werk bij technische studies komt kijken. Naast de college-uren en het leeswerk wat denk ik minder is met alpha studies, kwam er gemiddeld ook wel 30 uur programmeerwerk per week bij.. En dat maakte het druk..
On topic:
Ik zou eerder een regeling doen als: Technische opleidingen gratis, zolang je minimaal tot 5 jaar na je studie in Nederland blijft werken, anders moet je als nog de bedrag betalen. Hierdoor investeer je toch in je land als overheid.
(Uiteraard moeten wel regels komen als, als je langer over je studie doet dan moet je per jaar extra toch zelf betalen ofzo)
Daardoor komt de huizenmarkt wat op gang, immers hebben starters wat meer te besteden.
Daarnaast kan ik me voorstellen dat je een maximum aantal studenten toe gaat laten op de studies waar je daarna zonder werk zitten. Met een nuance, iedereen mag de studie doen maar de x aantal beste Havo'ers/ VWO'ers krijgen voorrang. Deze betalen de normale prijs, daarboven betaal je extra. Mocht blijken dat je bij de beste 10% hoort (of gemiddeld een 7.5 scoort ofzo)dan krijg je dat geld weer terug. Zo stimuleer je goede gemotiveerde studenten.
Met technische studies kan je ook zoiets doen, door de betere studenten (bij voorkeur op cijfer en niet op % van het geheel). dan krijg je korting op je studiejaar.
De exacte details moet je dan wel uitwerken (bv herkansingen mogen van mij dan maar minimaal gebruikt worden voor deze cijferlijst, en zeker geen herkansingen van voldoende).
Op deze manier hou je studenten gemotiveerd. (bij voorkeur trouwens niet zo hard als wel en niet, maar hoe beter je scoort hoe meer je krijgt).
Dit zou sowieso voor alle studies moeten gelden, zo hou je studenten gemotiveerd.
Daarnaast moet het bedrijfsleven kijken of ze meer kunnen inspelen. Zeker op het HBO worden vaak interessante dingen gedaan waar elk bedrijf flink wat mee kan verdienen. Ik bedoel geef studenten een richting wat je wil en met begeleiding van de leraar en het bedrijf kan je het uitwerken. Een soort van gratis R&D. Daarnaast kan je daarmee ook een geldbedrag verdelen over de projecten zodat studenten als het ware wat terug krijgen voor goede dingen (bij voorkeur weer niet één winnaar maar een bedrag wat verdeeld wordt over de goede projecten).
- Het minder te laten lonen om 'makkelijke' vakken te kiezen op het voortgezet onderwijs. Een vak frans of spaans weegt totaal niet op tegen het nut van bijvoorbeeld economie of natuurkunde. Het nut van wiskunde A weegt totaal niet op tegen het nut van Wiskunde B. Dat heb ik het nog geen eens over onzinnige vakken als informatica, kunst en levensovertuiging die voor niets anders dienen dan opvulling om makkelijker het diploma te halen. Leerlingen op die leeftijd kiezen vaak om makkelijke vakken te doen, in plaats van moeite te doen voor een breder spectrum aan vervolgmogelijkheden. Zo hebben economische studies bijvoorbeeld liever leerlingen met alleen maar wiskunde B dan leerlingen met Wiskunde A, Economie en M&O. Doordat leerlingen kiezen voor makkelijke vakken wordt talent vroegtijdig geëlimineerd.
- De kosten van alfa en beta studies gelijk trekken. Zo kost het, inclusief boeken en materialen, meestal twee keer ( ! ) zo veel om een beta studie te volgen. In de masterfase loopt dit alleen nog maar meer op. Naast de veel hogere werkdruk ( soms tot wel 1.5 tot 2 keer zo veel t.o.v. andere studies ) zorgt dit voor onnodig veel spanningen en mensen die wegens deze extra stress uitvallen. Als je 60 - 80 uur per week bezig bent met je studie hou je nog maar weinig tijd over voor een bijbaantje.
[Reactie gewijzigd door Fox op 22 juli 2024 20:17]
En hoe kom je erbij dat bètastudies duurder zijn dan alphastudies? Heb je daar cijfers van? Ik snap dat tandheelkunde in de papieren kan lopen als je al je oefenmateriaal zelf moet betalen, maar ik kan me niet voorstellen dat je bij Natuurkunde zelf je heliumvaten aan moet gaan schaffen.
Tot slot spreek je jezelf ook nog eens genant tegen. Je noemt de Spaanse beheersing in het Nederlandse bedrijfsleven ondermaats maar ziet niet het nut van economie in. Heb je uberhaupt een idee waarom het Nederlandse bedrijfsleven meer Spaans sprekenden wenst, heeft misschien iets met economische activiteiten te maken?
[Reactie gewijzigd door Malarky op 22 juli 2024 20:17]
Voor een taal op school moest je hard blokken en stampen en leren, een economieproefwerkje kon je met een beetje slap gelul altijd wel binnentikken(gechargeerd uiteraard). Op die manier is economie een aanfluiting vergeleken met een taal. Natuurlijk is een goede beheersing van economie noodzakelijk voor een land, maar om handel te drijven met andere landen zul je ook mensen nodig hebben die goed in taal zijn. Overigens zijn er ook een hoop talenleraren nodig die dat "minimale aantal" mensen dat een vreemde taal nodig gaat hebben, die taal bij te leren.
Jij zegt wel dat het niveau van Frans op school bedroevend laag is - is ook zo, maar dat is geen argument om het maar helemaal af te doen als een vak met minimaal nut -, maar economie is eigenlijk veel wiskundiger dan dat je het op de middelbare school hebt. Dit komt doordat wiskunde A-mensen ook economie moeten kunnen volgen, maar of dat voordelig is...
Let wel: ik heb het hier dus over economie en talen op school.
Op je tweede argument ben ik al eerder ingegaan zie mijn eerdere opmerking bovenaan. Het lijkt me zinvol op discussie over alpha en beta achterwege te laten aangezien de meerheid hier een beta student is en naar mijn idee weinig zicht heeft op de werkdruk en kosten van een alpha studie.
[Reactie gewijzigd door CurlyMo op 22 juli 2024 20:17]
Ik heb zelf overigens wel een technische studie gedaan. Zoals bij veel technische studies bestond deze voor 100% uit mannen. Daar ligt naar mijn mening het probleem: de helft van de doelgroep, vrouwen, haakt bij voorbaat massaal af. Ik zou niet weten hoe, maar het verbeteren van die verhouding lijkt me een meer structurele oplossing dan het gratis maken van opleidingen.
Bedenk trouwens wel dat dit soort studies op dit moment een negatieve financiële prikkel hebben. De nieuwe maatregelen, de langstudeerdersboete en de afschaffing van de stufi in de masterfase, treffen de beta-student extra hard. Het is algemeen bekend dat deze studies lastiger zijn, want tot uiting komt dat de gemiddelde studieduur langer is. Dat betekent extra last van de boete. Ook duren de masters twee jaar, waar dit bij de meeste andere studies één jaar is.
Zelf ben ik er voor om deze maatregelen, iig voor beta-studies, terug te draaien. Als dat niet wenselijk is, dan maar het collegegeld omlaag, zodat het op die manier weer een beetje rechtgetrokken wordt.
Ik heb zelf gekozen om Chemie te studeren instap ongeveer 2200-2500 waarbij ik ook voor chemischtechnoloog zou kunnen gaan daar krijg je 3000 bruto bij per maand als instap. Chemischetechnologie is een beroep dat absoluut niet aantrekkelijk is, maar door dit loon een stuk populairder is geworden.
bij de meeste beta studies ben jij bijna zeker van werk...
loon is 1 ding, werkzekerheid is ook zeer interessant
het probleem is meer dat veel jongeren gewoon niet weten welke studie voor welke job nodig is
Dat is ook een optie, maar ik betwijfel of dat op lange termijn veel zoden aan de dijk zet. Geld lijkt mij een slechte motivatie om voor een baan of studie te kiezen, je moet het ook leuk vinden.Zorg er voor dat de lonen hoger zijn bij afronden van deze studie's dat lokt veel scholieren.
De grote vraag is waar de overheid in deze tijden dit cadeautje van wil gaan bekostigen.
Zo kom je bij een (fatsoenlijke) technische studie niet binnen zonder wiskunde, scheikunde en natuurkunde in je eindexamen pakket.
De keuze tussen een technische studie, of wat ander maak je dus al in de 3e klas van de middelbare school.
Heel wat anders dan studies zoals rechten of psychologie, die iedereen toelaten (en daarom vol zitten met 1e jaars die eigenlijk niet weten wat ze willen)
Of het een goed idee is of niet laat ik me verder niet over uit. Ik ben benieuwd hoe ze het kostentechnisch hadden gedacht, wie gaat het bijvoorbeeld allemaal betalen ?
Het hangt er maar net vanaf hoe men dit denkt te realiseren of de student hier, op den duur, zelf voor betaald. Wanneer de overheid dit betaald zou je stelling kunnen opgaan dat ze beter verdienen en dus meer belasting betalen en het dus terugverdient word en je dus in feite dit zelf aan het betalen bent.
Echter zou het ook mogelijk zijn dat bedrijven deze kosten willen betalen mits er bijvoorbeeld een slagingspercentage is van ''x'' % en er een instroom verhoging is van nog eens een ''x''% en nog allerhande voorwaarden.
En als laatste opmerking, geheel gratis word het natuurlijk niet. Met het collegegeld ben je er als student helaas nog niet. Zo heb je nog kosten voor boeken en allerlei ander studiemateriaal. Gratis zal het dus niet zijn, wel goedkoper.
Al met al hangt het er echt geheel vanaf hoe dit gerealiseerd gaat worden, als dit überhaupt al gaat gebeuren natuurlijk.
Maar je hebt inderdaad gelijk. Het gratis maken zou in het begin dus kosten met zich meebrengen, maar betere banen betekent inderdaad meer belasting, dus op lange termijn wordt hier goed op verdiend. Daarnaast zijn de boeken en studiematerialen niet gratis. Zeker als je er vanuit gaat dat bijvoorbeeld een IT-student een duurdere laptop (en andere gadgets) gebruikt dan studenten op andere opleidingen. Wel is het naar mijn mening zo dat studeren iets moet zijn wat voor iedere burger moet kunnen. Het mag niet zo zijn dat jij afhankelijk bent van het welzijn van je ouders om te kunnen studeren (zoals in veel landen helaas voorkomt). Laatst nog een stukje over de opleiding geneeskunde waar normaliter wordt gewerkt met een loting. De ouders van studenten die meer geld neer konden leggen, konden op deze manier de loting gemakkelijker voorbij. Dit is een mooi voorbeeld van hoe het natuurlijk niet hoort te gaan. Goede scholing moet voor iedereen mogelijk zijn. Het collegeld in Nederland is (was) een soort motivatiebedrag. Het schoolgeld was zo vastgesteld dat iedere Nederlander het wel kon betalen, alleen dat het toch net te duur was om er wel goed mee om te gaan. Het is natuurlijk zonde om het weg te gooien. Dus daarom zou het eerst slim zijn om de langstudeerboete af te schaffen (vooral voor deze opleidingen die toch wat intensiever zijn) en daarna kan er verder worden gekeken naar het collegegeld.
Op dit item kan niet meer gereageerd worden.