Zakelijke toepassingen van dronevluchten zijn in Nederland nog niet of nauwelijks aan de orde, maar dat kan snel veranderen. Odido en Drone Delivery Services werken er hard aan om het in de nabije toekomst te realiseren. Met 5G is al veel mogelijk, leggen beide bedrijven uit.
Egbert Swierts is als Nederlandse ondernemer gespecialiseerd in onbemande luchtvaart en dronetechnologie. Hij richtte OmniDrones op, een Europees geaccrediteerde opleider voor dronepiloten, en is medeoprichter van Drone Delivery Services (DDS), dat autonome luchtbezorging ontwikkelt en implementeert. Richard Marijs is netwerkstrateeg bij Odido Business en verantwoordelijk voor de strategie van het mobiele netwerk in Nederland. Zijn focus ligt op het aanbrengen van verbeteringen en het ontwikkelen van nieuwe mogelijkheden binnen het netwerk. Tweakers Partners sprak met Egbert en Richard over de rol en mogelijkheden van zakelijk 5G.
De urgentie van dronebezorging
Zowel Egbert als Richard is ervan overtuigd dat drones een steeds grotere rol gaan spelen in logistiek en noodgevallen. Egbert benadrukt dat de urgentie voor pakketbezorging via drones in sommige delen van de wereld al veel verder is gevorderd: "In werelddelen zoals Afrika en Australië zie je dat dronebezorging al operationeel is, puur uit noodzaak. Bijvoorbeeld voor medische leveringen in afgelegen gebieden."
Er worden regelmatig studies gepubliceerd over de economische impact van dronebezorging, zoals door PwC. Egbert vindt vooral de regionale ontwikkelingen in Nederland relevant: "Daarom zijn de drie noordelijke provincies betrokken bij ons consortium. Zij zien dat de leegloop uit landelijke gebieden toeneemt omdat mensen naar steden trekken. Als je wilt dat die regio's leefbaar blijven, moeten de voorzieningen er op peil blijven of zelfs verbeteren."
Een concreet voorbeeld waar DDS bij is betrokken, is de samenwerking met Biblionet Groningen, dat boeken naar landelijke gebieden wil blijven brengen terwijl fysieke bibliotheken er verdwijnen. Op dezelfde manier willen apothekers medicijnen blijven bezorgen in dunbevolkte gebieden, zonder dat ze overal filialen hoeven open te houden. "Drones kunnen hier een cruciale rol bij spelen”, aldus Egbert.
Waarom stabiele connectiviteit cruciaal is voor dronevluchten
De toepassing van 5G bij drones is een van de kernpunten in de samenwerking tussen Odido en DDS. Egbert: "Voor ons is stabiele connectiviteit essentieel. We moeten minimaal een gegarandeerde latency en bandbreedte hebben om drones veilig en efficiënt te laten opereren. Op zich zouden we met 4G al uit de voeten kunnen, maar dan praten we over één drone in één gebied. De komende vijf à zes jaar verwachten we echter een exponentiële groei in droneactiviteiten, met name in buiten-zichtvluchtoperaties."
Dit betekent dat drones niet langer lokaal met een directe radioverbinding worden bestuurd, maar vanuit een centrale controlekamer. "Vergelijk het maar met een luchtverkeersleider die meerdere vliegtuigen tegelijk in de gaten houdt. Vanuit de controlekamer kunnen meerdere drones worden bestuurd. Dat vraagt om een flinke opschaling in netwerkcapaciteit, iets waar we samen met Odido en Ericsson aan werken."
Een van de grote uitdagingen bij de huidige mobiele netwerken is dat de zendmasten voornamelijk naar beneden zijn gericht, omdat ze zijn ontworpen voor connectiviteit op de grond. "We onderzoeken hoe we antennes kunnen optimaliseren zodat ze niet alleen naar beneden stralen, maar ook een beter signaal naar voren en omhoog kunnen sturen”, stelt Egbert.
Richard bevestigt deze uitdaging en legt uit dat 'hoogte' niet automatisch 'beter bereik' betekent: "Mensen denken vaak: hoe hoger, hoe beter het signaal. Maar het tegendeel is waar. Hoe hoger je komt, hoe meer antennes je modem kan 'zien'. In een stad kan dat oplopen tot wel veertig zendmasten. Het probleem is dat al die signalen op elkaar inwerken, wat leidt tot interferentie. Het is alsof je boven festival Pinkpop zweeft en probeert naar één optreden te luisteren, maar in een kakofonie van geluiden terechtkomt." Om dit probleem op te lossen, biedt het nieuwe 5G-netwerk van Odido uitkomst.
Massive MIMO: de sleutel tot betrouwbare droneverbindingen
Volgens Richard is 5G al enige tijd beschikbaar in Nederland, maar is de echte potentie pas recent ontgrendeld met de uitrol van de 3,5GHz-band: "Samen met DDS, TNO en Ericsson onderzoeken we hoe we drones nog beter verbinding kunnen laten maken met mobiele netwerken, en welke nieuwe functionaliteiten een toekomstige standaard zou moeten ondersteunen die specifiek is bedoeld voor drones."
Odido onderscheidt zich van andere telecomaanbieders in Nederland door de grootschalige uitrol van 5G met 3,5GHz en de toepassing van Massive MIMO-technologie. Richard: "Met elke nieuwe generatie komen er vaak extra vrijgemaakte frequenties voor mobiele industrie bij, zoals bij 5G 700MHz, 3,5GHz en millimeterwave (26GHz)." De uitdaging zit in het balanceren van bereik en capaciteit; 700MHz heeft een groot bereik, maar een lage capaciteit. 3,5GHz heeft veel spectrum en biedt daardoor veel capaciteit, maar heeft juist een beperkter bereik. Millimeterwave heeft extreme capaciteit, maar nog minder bereik." Bij de meest recente spectrumveiling heeft Odido 100MHz in de 3,5GHz-band verkregen. "Dat geeft ons een enorme capaciteit, mits we hem op de juiste manier inzetten. Daarom rollen we 5G/3,5GHz als enige operator landelijk uit en gebruiken we het liefst Massive MIMO-antennes. Niet op kleine, maar op serieuze schaal."
Deze technologie ondersteunt beamforming. Dat betekent dat een antenne niet simpelweg in alle richtingen hetzelfde uitzendt, zoals een bouwlamp, maar dat de antenne gerichte 'bundels' creëert. Elke bundel kan andere data voor de gebruikers bevatten. Hierdoor kan het netwerk efficiënter omgaan met het beschikbare spectrum en meer capaciteit leveren, waardoor een antenne gemiddeld hogere snelheden levert en meer mobiele gebruikers gelijktijdig bedient.
Richard legt uit hoe Massive MIMO het verschil maakt: "Normaal gesproken praat een zendmast met één antenne en luistert hij met één antenne. MIMO - dat staat voor Multiple Input, Multiple Output - gebruikt meerdere zendantennes en meerdere ontvangstantennes tegelijk. Daardoor kunnen verschillende informatiestromen parallel worden verwerkt, wat de capaciteit aanzienlijk verhoogt. Met Massive MIMO doen we dat met een hele verzameling van kleinere antennes die samenwerken om het signaal op een slimme manier te bundelen en dynamisch aan te passen per gebruiker."
Deze technologie maakt het mogelijk om de prestaties van 5G aanzienlijk te verbeteren, vooral in stedelijke gebieden en bij toepassingen zoals drones. "Een drone wil eigenlijk een goed en sterk signaal hebben van de antenne op de grond. Hij wil dus aangestuurd worden door een gerichte 'beam' in plaats van door een willekeurige mix van signalen. Massive MIMO kan hier heel goed aan bijdragen", aldus Richard. "Dat maakt de verbinding tussen antenne en drone veel stabieler."
Odido heeft nu al 5G/3,5GHz uitgerold op 4500 locaties, waarvan 80 procent met Massive MIMO. "Dat is een wezenlijk verschil met wat de concurrentie doet." Je kunt de verschillen opzoeken via www.antennekaart.nl.
Odido Business
Op de zakelijke website van Odido vind je informatie over mobiele- en internetoplossingen voor bedrijven. Odido biedt zakelijke abonnementen, zowel voor mobiel als vast internet, en diensten zoals voip en cloudoplossingen. Daarnaast legt het bedrijf nadruk op persoonlijk advies en flexibele contracten voor ondernemers en grotere bedrijven. Ook vind je op de genoemde site informatie over service, ondersteuning en de voordelen van Odido Business, zoals schaalbaarheid en netwerkkwaliteit.
De rol van 5G Standalone (SA) voor drones
Om optimaal gebruik te maken van beamforming en Massive MIMO moeten drones verbinding maken via een 5G-standalone-netwerk (SA) in plaats van het huidige 5G-non-standalone (NSA). Richard verduidelijkt: "Vandaag de dag draait 5G bij de meeste operators op een NSA-model, waarbij 5G eigenlijk een snelheidsbooster is bovenop een 4G-verbinding. Dat werkt prima voor consumenten, maar is nog niet optimaal voor drones en andere toepassingen. Als een drone afhankelijk blijft van een 4G-verbinding zonder beamforming, verliest hij veel van de voordelen van beamforming en Massive MIMO."
Door over te stappen op een volwaardige 5G-standalone-architectuur kan de drone direct met de juiste 5G-cellen verbinden, zonder afhankelijk te zijn van onderliggende 4G-signalen. Dit is een belangrijke stap naar een stabielere, betrouwbare netwerkverbinding voor autonome drone-operaties.
Van experimenten naar gecertificeerde dronevluchten
Het bedrijf van Egbert is nu nog niet dagelijks bezig met commerciële droneleveringen, maar richt zich op het ontwikkelen van alle technologische en regelgevende bouwstenen die nodig zijn voor gecertificeerde dronevluchten. "Een van de belangrijkste pijlers daarin is een gegarandeerd stabiele en veilige netwerkverbinding", benadrukt Egbert.
Daarom voert DDS pilots uit in samenwerking met Odido en Ericsson om te testen hoe de netwerkinfrastructuur kan worden verbeterd. Een van de innovaties waar DDS momenteel aan werkt, is vliegen op waterstof, wat langere vluchten met een zwaardere payload mogelijk maakt. "Daarmee verkennen we de mogelijkheden om op termijn lange-afstandsvluchten tussen steden te realiseren." Om deze testen veilig uit te voeren, richt men zich nu op afgelegen gebieden in Noordoost-Groningen. "Daar wonen weinig mensen, dus we krijgen er makkelijker toestemming om langere testvluchten uit te voeren", zegt Egbert.
Luister en kijk naar Verschilmakers
Egbert spreekt in de vodcast-serie Verschilmakers over de toekomst van onbemande dronevluchten. In aflevering 3 komt hij samen met Albert Maas van het bedrijf Avular aan het woord. Avular uit Eindhoven ontwikkelt autonome robots op basis van slimme software en tools. Dat doet het bedrijf voor verschillende sectoren, om bestaande machines te robotiseren en nieuwe producten te ontwikkelen.
Een snelweg in de lucht voor belangrijke goederen
Richard ziet de rol van Odido in deze ontwikkelingen als facilitator van connectiviteit: "Wij willen bedrijven en instellingen helpen hun dromen waar te maken. Als daar connectiviteit bij nodig is, zetten we alles in om dat mogelijk te maken." Hij is ervan overtuigd dat drones een belangrijke toekomst hebben.
Egbert maakt wel een kanttekening: "We beogen niet dat we straks alle PostNL- of Amazon-pakketjes met drones moeten gaan leveren. Ik zie het meer als een 'luchtcorridor', een soort snelweg in de lucht waarlangs belangrijke goederen snel tussen vaste hubs kunnen worden verplaatst."
"Wat we zien, is dat het steeds lastiger wordt om de dunbevolkte gebieden van ons land leefbaar te houden”, vervolgt hij. “Doordat steeds meer mensen naar de stad verhuizen, is er steeds minder openbaar vervoer en trekken sociale voorzieningen en apotheken weg." Hij verwacht dat dronebezorging zich vooral zal richten op spoedeisende leveringen, zoals medische benodigdheden. "Daar willen we iets aan doen, want hier zit de eerste echte noodzaak."
Egbert en zijn team werken momenteel dan ook hard aan de eerste dronecorridor tussen Assen en Groningen. Terwijl ze daar binnen de pioniersfase aan werken, krijgen ze ook al aanvragen van bedrijven die de potentie van dronebezorging inzien. "Als bedrijven nu direct een pakketje willen laten bezorgen, dan moeten we ze helaas teleurstellen", zegt Egbert. "Maar we willen de deur niet dichtgooien. Als ze early adopters zijn en willen meedenken over de infrastructuur, dan kijken we graag samen naar hoe dat eruit zou moeten zien."
Een van de cruciale vragen is welke typen drones geschikt zijn voor welke toepassing. "Je gaat niet met een scooter een lading suikerbieten vervoeren, net zoals je voor kleine pakjes geen vrachtwagen gebruikt. In de lucht zal dat niet anders zijn. Misschien heb je kleinere drones voor stedelijke leveringen nodig, en grotere drones voor langeafstandsvluchten."
Daarnaast onderzoekt DDS hoe het afleverproces het beste kan worden ingericht. "Vragen die daarbij aan de orde komen, zijn onder andere 'moeten we landen, en het pakket laten oppakken?' en 'kunnen we het in een speciale drone-locker afleveren, of zijn er andere manieren?' Dit zijn open vragen waar we nu pilots voor draaien."
Stabiliteit en bereik als kritische factoren
Uiteindelijk is een stabiel 5G-netwerk een absolute vereiste voor veilige en efficiënte dronevluchten. "Hoe krachtiger en stabieler het netwerk, hoe groter de afstanden die een drone veilig kan afleggen", legt Egbert uit.
Drones moeten realtime data kunnen verzenden en ontvangen, zeker in noodsituaties. "We willen niet alleen de drone kunnen aansturen, maar ook live meekijken. Je wilt daarbij geen vertraging van enkele seconden, maar direct zien wat er gebeurt, zodat je daar naar kunt handelen." Dit vraagt om een garantie in netwerkcapaciteit en latency, iets waar netwerk slicing en Massive MIMO een cruciale rol in spelen. Netwerk slicing verdeelt één fysiek 5G-netwerk in meerdere virtuele netwerken - dus slices, elk met specifieke eigenschappen en prioriteiten.
Tijdens de pilots die Egbert momenteel uitvoert, vliegen de drones volgens vooraf ingestelde routes. Ze worden autonoom bestuurd, maar altijd met menselijke monitoring. "Het idee is dat uiteindelijk één operator tien drones tegelijk overziet. Misschien is dat te veel, of kunnen het er juist nog meer zijn. Dat zal de tijd leren", aldus Egbert. Voor nu ligt de focus vooral op de start en de landing, de meest kritieke momenten in een dronevlucht. "De volgende stap is echter om daadwerkelijk tussen steden te gaan vliegen, en daarvoor is een perfect functionerend netwerk zoals dat van Odido essentieel."
Dit artikel is geen redactioneel artikel, maar gesponsord en tot stand gekomen dankzij Odido Business en Tweakers Partners. Tweakers Partners is de afdeling binnen Tweakers die verantwoordelijk is voor commerciële samenwerkingen, winacties en Tweakers events zoals meet-ups, Developers Summit, Testfest en meer. Bekijk hier het overzicht van alle acties en events. Mocht je ideeën met ons willen delen over deze vorm van adverteren, dan horen wij dat graag. Hierover kun je met ons in gesprek via [Discussie] Reclame algemeen].
/u/40371/pino.JPG?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/71115/plus222.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/789283/crop65b0dfe4af024_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/90151/crop605936758553a_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/451299/crop5cf7ad5fc5067_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/239451/crop6347e9fb6897f_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/153650/2women60x60a.JPG?f=community){kind=small}
