'Coders'-auteur Clive Thompson: "Meer efficiency heeft een keerzijde"

Clive Thompson schrijft als journalist over tech voor onder meer de New York Times en Wired. Voor zijn boek 'Coders: The Making of a New Tribe' interviewde de Canadees ruim tweehonderd developers. Hij kwam tot de conclusie dat zij de wereld veranderen, maar niet altijd ten goede.

“Developers zijn vandaag de dag belangrijk omdat software ons gedrag vormgeeft", zegt de auteur. "Zij maken de tools die bepalen hoe wij communiceren, werken, spelen, winkelen, noem het maar op. Als zij het gemakkelijker maken om iets te doen, dan doen wij dat vaker. En als zij iets lastiger maken, dan doen wij dat minder. Daarmee hebben zij een macht die vergelijkbaar is met die van wetgevers. En misschien wel groter."

De invloed van programmeurs valt nauwelijks te onderschatten. Dat is waarom Thompson besloot een boek aan deze groep te wijden. Hij onderzoekt in ‘Coders’ de manier waarop programmeurs denken en wat hen drijft. Wat hem is opgevallen is dat er, ondanks alle onderlinge verschillen, veel gedeelde kenmerken zijn. "Het gaat dan bijvoorbeeld om gedrag en een bepaalde manier van naar de wereld kijken. En wat ik ook heb gemerkt: een enorm doorzettingsvermogen om zelfs de meest frustrerende vraagstukken op te lossen."

Bloedhekel aan inefficiëntie

Een van de meest gedeelde eigenschappen onder programmeurs is een enorme afkeer van inefficiëntie. "Bijna allemaal haten ze repeterend werk, uit de grond van hun hart. Dat geldt niet alleen voor het werk dat zij zelf doen, maar ook voor dat van anderen. Daarom zijn ze gek op het automatiseren van taken, ook omdat zij beter dan wie dan ook begrijpen wat computers kunnen doen. Dat gezegd hebbende is deze neiging ook aanwezig bij andere beroepsgroepen, als deel van onze engineering culture. Praat bijvoorbeeld met een automonteur en je zult merken dat ook hij een hekel heeft aan frictie en allerlei geluiden onder de motorkap die duiden op inefficiënties. Hij zal er alles aan willen doen om de auto zo efficiënt mogelijk te laten werken.”

Wat programmeurs in een speciale categorie zet, is het effect van hun streven naar efficiency. Ons leven is steeds sneller geworden. "Neem een simpel voorbeeld: de tekstverwerker. Ik ben oud genoeg om te weten hoeveel werk het was om als scholier een essay te schrijven op een typemachine. Maakte je ergens halverwege een pagina een fout of kreeg je een beter idee, dan kon je weer van vooraf aan beginnen. Toen tekstverwerkers verschenen, versnelde dit het proces aanzienlijk. Je kon nu ideeën in tussenstappen uitwerken en uitdenken, op de pagina zelf. Iets dat heeft geleid tot een grote versnelling van cognitief werk."

Nieuwe uitdagingen

De laatste jaren zorgt toegenomen efficiency op veel plekken voor vaak onvermoede maatschappelijke uitdagingen. "Neem Uber. Dat is echt een klassiek voorbeeld van hoe developers zoeken naar efficiency. De bedenkers ervan zagen hoe belachelijk inefficiënt het regelen van een taxi ging. Je wist nooit waar ze reden en chauffeurs wisten nooit waar hun klanten waren. Met Uber werden deze twee dingen met elkaar verbonden, en voilà. Heel efficiënt, maar gaandeweg verscheen een second-order effect. Zoals één partij die de markt - en de tarieven - controleerde en toegenomen concurrentie voor professionele taxichauffeurs, van parttime chauffeurs die zo gemakkelijk wat bij konden verdienen. Dat laatste is voor grote steden een probleem, want traditioneel was het besturen van een taxi vaak bij uitstek een manier voor de working class, vooral immigranten, om de middenklasse te bereiken."

Een ander voorbeeld van een efficiencyverbetering met second-order effecten is AirBnB. "Stel, ik woon in New York en heb een kamer over. In Italië woont iemand die mijn stad op een betaalbare manier wil bezoeken. AirBnB helpt ons om het gebruik van de kamer te optimaliseren. Goed voor mij vanwege de bijverdiensten, fijn voor de toerist en ook voor de stad vanwege het extra toerisme. Als er op de langere termijn problemen ontstaan, is dat op civiel gebied. Appartementen verdwijnen van de huurmarkt omdat huisbazen meer kunnen verdienen aan toeristen dan aan lokale gezinnen. En dit gebeurt precies op het moment dat veel grote steden toch al met een woningtekort hebben te maken."

Favoriete publiek

Tijdens de Developers Summit 2020 op 13 februari zal Thompson spreken over programmeurs, voor een publiek van - in ieder geval grotendeels - programmeurs. Is dat niet een beetje gek? "Nee zeg. Ik spreek vaker voor dit publiek en voor mij is het juist leuker, omdat ik niet hoef te beginnen met the obvious stuff. Het publiek weet immers wat programmeren is! En ik kan ook leuke nerdy incrowd-grappen maken die bij niet-programmeurs nooit zouden aanslaan."

Als een soort antropoloog binnen de developers scene denkt de auteur iets te kunnen bijdragen aan de gemeenschap. "Veel van de slimste programmeurs kunnen zelf wel goed reflecteren. Maar ik heb vooral gemerkt dat zij ervaringen willen delen over de complexiteiten van hun vak en de bijeffecten van de coder mindset. Dit is niet iets waar binnen de industrie nu veel over wordt gepraat, vooral als het gaat om efficiency. De programmeurs die ik tegenkom zien efficiëntie als een kernwaarde, maar willen ook nadenken over de grote sociale effecten, waaronder soms venijnige second-order uitdagingen."

Schrijver of developer?

Het laat zich enigszins raden, maar ergens zou Thompson het liefst zelf developer zijn geweest. "Als kind was ik in de jaren tachtig al gek op programmeren en als ik toen een computer had gehad, was ik hoogstwaarschijnlijk wel een developer geworden. Ironisch genoeg mocht ik geen computer hebben van mijn moeder, omdat ze bang was dat ik de hele dag games zou spelen in plaats van naar school te gaan. De grap is natuurlijk dat kinderen zoals ik die wel een computer hadden, deze vooral gebruikten om games te maken in plaats van ze te spelen. Daardoor leerden ze zichzelf waardevolle vaardigheden aan waarmee zij later de clients en servers maakten die het begin van het internettijdperk markeerden. Ik had het geweldig gevonden als ik deel had kunnen uitmaken van die generatie."

Gelukkig had hij ook een talent voor schrijven en in zijn middelbareschooltijd koos hij voor een loopbaan als journalist. Daarbij ging hij zich richten op het vastleggen van de sociale, culturele, politieke en economische impact van tech. "Programmeren doe ik ook, maar dan als hobby. Eerlijk gezegd is dat leuker dan betaald programmeerwerk. Ik kan kleine, gekke projecten beginnen zonder dat ik me zorgen hoef te maken over eisen van opdrachtgevers. Misschien heb ik nu wel het beste van twee werelden. Ik vond het bijvoorbeeld leuk om dertien jaar lang een column te verzorgen voor Wired, waardoor ik me in allerlei ideeën heb kunnen verdiepen. En ik heb artikelen geschreven voor The New York Times, bijvoorbeeld over het effect van statusupdates op social media, of de cultuur rond Minecraft - waarin veel programmeren is verwerkt."

Kan inefficiency een oplossing zijn?

Over technologie in het algemeen en programmeurs in het bijzonder kan Thompson eindeloos vertellen. Maar als er dan toch één kernboodschap is waarvan hij hoopt dat die ook bij zijn publiek in Utrecht zal blijven hangen, dan is het wel die over het gemak én de nadelen die het gevolg zijn van efficiency. "Wat mij intrigeert is de vraag of er momenten zijn waarop wij software zouden moeten gebruiken om frictie juist te verhogen en de snelheid van processen te vertragen. Misschien zorgt dat wel voor een betere wereld. Ik besef dat dit tegen de intuïtie ingaat van een typische programmeur en diens manier van problemen oplossen. Maar toch hoor ik van veel programmeurs dat zij er ook zo over denken."

Wil je erbij zijn tijdens de Developers Summit 2020 op 13 februari in DeFabrique in Utrecht? Er zijn nog tickets beschikbaar!

Reacties (41)

[NoobishPro]

Ik moet eerlijk bekennen dat ik mij als programmeur totaal niet kan vinden in dit artikel.

Om me heen zie ik enkel inefficientie in ruil voor de illusie van snellere productie. In de praktijk is namelijk al gebleken dat deze middelen van snelle productie altijd terugkomen om je in je achterste te bijten en op de langere termijn meer tijd zullen kosten dan stabiele maatwerkproducten.

Either way, spreek ik enkel als web & app developer... Maar in mijn wereld ben ik één van zeer weinigen welke nog écht efficiënte systemen maakt en ik geef ook eerlijk toe dat de markt wie deze efficientie echt zoekt, een aardige niche is.

De meeste systemen gebruiken kant & klare oplossingen om het snel te kunnen produceren, waar vervolgens een hele berg "lagen" aan server-side software bovenop wordt gesmeten om het zo dicht mogelijk bij de snelheid van een bloat-vrij systeem te krijgen... Dit is zó inefficiënt dat deze websoftware belachelijk veel servercapaciteit vereist en dat is weer slecht voor enorm veel zaken.

Wanneer er één van deze lagen uit knalt, is het hele systeem kapot en ben je afhankelijk van de makers van de eerder genoemde laag om het probleem om te lossen....

Nee nee, ik ben het zeker niet met dit artikel eens.

[Vayra]

Herkenbaar en ik kan dit alleen maar beamen. Sowieso, de ironie van een standaardapplicatie waar je vervolgens (en: gaandeweg!) tot de ontdekking komt dat je zonder maatwerk eigenlijk niet goed kunt leveren... en dan kom je in een ontzettend inefficient en kostbaar proces terecht met ontelbaar meer afhankelijkheden dan je voorheen als eigenaar van je applicatie ooit kon bedenken.

Al doende leert men, maar dit is denk ik wel de grootste valkuil van elke SaaS oplossing tegenwoordig. Zo'n oplossing moet haast wel samen gaan met de harde boodschap richting stakeholders dat je heel veel wensen moet gaan inslikken óf opnieuw moet formuleren. Maar ja... dat is een ongemakkelijke waarheid.

Als hij het dan heeft over frictie... misschien moeten we zijn verhaal dan meer betrekken op de eindgebruiker, en dan nog specifieker, misschien wel alleen de particuliere eindgebruiker - de consument, de burger. In een enterprise setting slaat het iig compleet nergens op Frictie genoeg...

[Reactie gewijzigd door Vayra op 23 juli 2024 06:13]

[iskelmaikel]

Ik ben het gedeeltelijk met je eens, maar ik -als ontwikkelaar zijnde- probeer het breder te bekijken dan alleen vanuit mijn eigen werkervaring. Je slaat de spijker aardig op zijn kop wanneer het aankomt op ontwikkelen zelf en het dagelijkse traject wat ik ook doorloop. Maar je noemt wat dingen die toch degelijk met "efficiëntie" te maken hebben. Het ligt een beetje aan welke bril je opzet en wie in jouw optiek kiest voor efficiëntie.

"De meeste systemen gebruiken kant & klare oplossingen om het snel te kunnen produceren, waar vervolgens een hele berg "lagen" aan server-side software bovenop wordt gesmeten om het zo dicht mogelijk bij de snelheid van een bloat-vrij systeem te krijgen."

^ inefficiënt voor ontwikkelaars. Ben ik helemaal met je eens. Maar bekijk het eens zo:

Als je als ontwikkelaar bezig bent met het ontwikkelen van product X en afdeling of CTO Y willen zo snel mogelijk geld verdienen, neigt Y al gauw naar oplossing Z. Dat is precies wat de auteur hier beschrijft. Management ziet dat het wiel niet opnieuw hoeft worden uitgevonden en wil daar mee aan de slag. Dat het vervolgens niet handig is voor ontwikkelaars is de nasleep.

"Als zij het gemakkelijker maken om iets te doen, dan doen wij dat vaker. En als zij iets lastiger maken, dan doen wij dat minder."

Bovenstaande zin uit het artikel beschrijft in mijn beleving vrij aardig de gemaakte keuzes van partij Y uit het voorbeeld dat ik noem.

Een ander voorbeeld zou zijn: een semi-technische ZZP'er die met een kant-en-klaar oplossing zijn eigen website in elkaar flanst zonder tussenkomst van een bureau of ontwikkelaar.

Ik hoop dat ik je reactie juist interpreteer. Je geeft vooral aan dat het vanuit ontwikkelaars perspectief helemaal niet efficiënt is. Waar het artikel (ook) aandacht schenkt aan het resultaat van de eindgebruiker (zie het voorbeeld van Uber). Deze eindgebruiker ziet enkel het eindresultaat wat in veel gevallen vrij soepel werkt en de dagelijkse sleur voor hem verlicht

[Reactie gewijzigd door iskelmaikel op 23 juli 2024 06:13]

[NoobishPro]

Je maakt een sterk punt, inderdaad.

Vanuit management perspectief kan ik me er inderdaad in vinden en zie ik deze problemen inderdaad ook zo.

Ik ging inderdaad puur uit van het perspectief als ontwikkelaar.

Hoewel ik hier dus wel bij stel dat management er hiermee vaak naast zit. Uiteraard verschilt de kwaliteit in deze snelle oplossingen enorm. Één voorbeeld van mij uit is dan echter weer de tegenstelling;

Het systeem wordt vaak onstabiel met groei of omdat servers "hikjes" krijgen door de inefficiëntie van de software zelf.

Één voorbeeld is dus één van mijn eigen klanten, waarbij de goedkope oplossing was gekozen.
Deze klant moest mensen aannemen om de telefoon te bemannen wegens de vele issues en een hoge prioriteit prijs betalen voor snelle service omdat het systeem zoveel problemen had.
Hiernaast was het één grote ongedocumenteerde bende en kon bijna niemand er mee overweg.

Uiteindelijk heb ik dit systeem omgezet naar een maatwerksysteem voor een bepaald bedrag. 1 jaar later was het nieuwe systeem compleet terugverdiend i.v.m. de serverkosten, welke van ong €1250,- per maand zijn gedaald naar maar liefst €40,- p/m en het kunnen loslaten van de telefoonbemanning. De telefoon gaat nu namelijk nog maar één keer per maand over en dit is meestal omdat de gebruiker het zelf niet begrijpt.

Nu moet ik hier dus wel bij zeggen, dat de eerder genoemde problemen meer aan de kwaliteit van het programmeerwerk (India) dan ivm de oplossingkeuze, dus dit voorbeeld is een extreme.

Maar goed, puntje bij paaltje, ben ik het dus zeker met jou eens! En die semi-technische ZZP-er... Tja, dat is dan inderdaad een keuze, maar deze weten dan vaak ook dat ze niet het beste van het beste hebben. Er is natuurlijk voor iedereen een oplossing, inderdaad.

[mschagen]

Communiceren is nog nooit zo gemakkelijk geweest met alle opties die we nu hebben, maar ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat dat vooral slordig communiceren in de hand werkt. één regelige whatsapp berichtjes, eindeloze kettingen van korte emails die ideeën slecht verwoorden of waarbij iemand duidelijk gereageerd heeft zonder goed te lezen.
Terug naar de ganzeveer zou wat overdreven zijn, maar ik heb de indruk dat als communicatie wat meer moeite vergt, er meer de tijd genomen wordt om even na te denken voordat je iets op opschrijft, wat de kwaliteit wel ten goede komt. Het zou niet voor het eerst zijn dat ik tijdens het zorgvuldig opstellen van een email met de probleemstelling, ik zelf al het antwoord achterhaal. Soms gedwongen worden even na te denken voordat je iets doet kan ook wel eens goed zijn. Efficiënt is iets anders dan snel of vaak.

[FreezeXJ]

Bij het beantwoorden van vragen moet je dan ook nooit meer tijd spenderen dan de vragensteller Als je dat als basisregel aanhoudt wordt communicatie een heel stuk eenvoudiger, ook met betrekking tot zinloze vragen. 1-regelige dingen als "me computer doet et nie, en de stekker zit erin" beantwoord je dan ook met "das balen, haal een nieuwe".

[NumesSanguis]

Ik ken dat gevoel met Stack Overflow. Tijdens het opstellen van de vraag even een goede minimal program maken en dan erachter komen dat het probleem helemaal niet zit waar ik dacht dat het zat Of ineens nieuwe inzichten krijg hoe ik het zou kunnen aanpakken.

[Orion64]

'Daarom zijn ze gek op het automatiseren van taken, ook omdat zij beter dan wie dan ook begrijpen wat computers kunnen doen.'
hoe herkenbaar...

[dwilmer]

Obligatory xkcd: https://xkcd.com/1319/

Maar inderdaad: het doet pijn om meer dan drie keer hetzelfde te moeten doen, al heb ik inmiddels ook geleerd dat het niet altijd de moeite waard is om te automatiseren. Dat geeft toch een soort berusting.

[Verwijderd]

Vooral de ALT Text geeft het probleem mooi weer.

[IR_Cornelius]

Zie ook deze: https://xkcd.com/1205/

Het automatiseren van een taak is niet altijd even efficiënt!

[crackletinned]

Ik verdenk de schrijver ervan dat alle 'nadelen' die hij noemt alleen nadelen zijn als je economie niet snapt. Helaas heb ik al geld uitgegeven aan het boek, dus ik zal het nog wel gaan lezen, dan weet ik meer. Vooral vanwege dit voorbeeld:
"Zoals één partij die de markt - en de tarieven - controleerde"
Alleen zolang consumenten daarvoor kiezen. Inmiddels bestaat Lyft ook. Maar een monopolie hoeft helemaal geen probleem te zijn zolang de dreiging van concurrentie er maar is. Monopolies hebben een slechte naam omdat ze veroorzaakt worden door overheidsbeleid en dan richt het veel schade aan. Daarbij heeft dit bedrijf helemaal geen controle, ze moeten elke dag de gunst van de consument winnen en daarvoor moeten ze een wens van de consument vervullen voor een prijs die de consument bereid is te betalen. De consument heeft de echte controle.

"toegenomen concurrentie voor professionele taxichauffeurs, van parttime chauffeurs die zo gemakkelijk wat bij konden verdienen."
Werk is geen recht, als je arbeid voor de samenleving niet genoeg oplevert moet je wat anders gaan doen. Dat is helemaal niet erg en gebeurt niet in 1 keer. Een bedrijf als Uber heeft maanden nodig om populariteit op te bouwen, dus taxi chauffeurs hebben tijd zat om te zien wat er gebeurt en zich aan te passen. En nee dan hoeven ze niet allemaal verpleger te worden. Ze kunnen gewoon zelf uitzoeken wat bij ze past. Helaas maakt de overheid het erg duur en risicovol om mensen aan te nemen waardoor een opleidingstraject niet altijd door bedrijven betaald kan worden.

"Dat laatste is voor grote steden een probleem, want traditioneel was het besturen van een taxi vaak bij uitstek een manier voor de working class, vooral immigranten, om de middenklasse te bereiken."
Het levensdoel van immigranten is niet om taxichaffeur te worden, maar om geld te verdienen. Waarom zou een immigrant die ergens nieuw is de meest geschikte persoon zijn om een taxi te rijden? Wanneer mensen meer geld over hebben na een taxi ritje kunnen ze dat geld weer ergens anders uitgeven. Daar kunnen die migranten dan weer een baan vinden. Of ergens anders, wat ze willen.

[flabber]

Ik verdenk de schrijver ervan dat alle 'nadelen' die hij noemt alleen nadelen zijn als je economie niet snapt.

De economie 'niet snappen' is wel een heel erg negatief beeld en weerspiegeld vooral een eigen vooringenomenheid:

Maar een monopolie hoeft helemaal geen probleem te zijn zolang de dreiging van concurrentie er maar is. Monopolies hebben een slechte naam omdat ze veroorzaakt worden door overheidsbeleid en dan richt het veel schade aan.

Worden monopolies veroorzaakt door overheidsbeleid? Eh.. wat....?
Er zijn inderdaad zaken waarop overheden een monopolie hebben; meestal zaken als , eh, het uitgeven van geld, het hebben van een polite- of legermacht, het spreken van recht, etcetera.
Vroeger zaten daar nog tal van monopolies bij op het vlak van verschillende nuts voorzieningen als treinvervoer, post, elektra, gas, etcetera.

En monopolies zijn vaal/meestal slecht juist omdat er geen (noemenswaardige) concurrentie is; dat zit eigenlijk al wel een beetje verscholen in het woord monopolie.....
ik ben geen voorstander van monopolies, maar commerciele monopolies zijn minstens net zo erg.

[Reactie gewijzigd door flabber op 23 juli 2024 06:13]

[Tha_Butcha]

Er zijn inderdaad zaken waarop overheden een monopolie hebben; meestal zaken als , eh, het uitgeven van geld, het hebben van een polite- of legermacht, het spreken van recht, etcetera.
Vroeger zaten daar nog tal van monopolies bij op het vlak van verschillende nuts voorzieningen als treinvervoer, post, elektra, gas, etcetera.

Hij had het vooral over de slechte naam die monopolies hebben, dat die meestal worden veroorzaakt door overheidsbeleid. De dingen die jij opnoemt - gelduitgave, geweldsmonopolie, rechtspraak - hebben op zijn zachtst gezegd wat problemen met effiency, verantwoordelijkheid afleggen, transparantie en uberhaupt doen waarvoor ze bedoeld zijn.

En de voormalige monopolies functioneren net zo slecht: vanwege de algehele cultuur die er geldt (erfenis van overheid) gecombineerd met een nadelen van een private bedrijf (totdat het misgaat).

Er zit helemaal niks slecht verscholen in het woord monopolie, het heeft vaak een negatieve connotatie, door de context waarin het wordt gebruikt.

Steam had zo goed als een monopolie en een groot deel van de bezoekers hier zweert daarbij (mijzelf incluis). Epic, Ubisoft en EA hebben daar geen verandering in kunnen brengen.

Commerciele monopolies die niet goed functioneren zijn erg, maar lang niet zo erg als die van een overheid: Je kan altijd een concurrerende dienst beginnen (al is dat soms lastig) en de commerciele sector heeft geen geweldsmonopolie of een oneindige schatkist. Tot slot maakt een commerciele partij geen wetten over zijn eigen sector, laat staan dat een commerciele partij daar zelf de rechtsspraak over voert.

[crackletinned]

Monopolies kunnen in een vrije markt ontstaan.
Vooral als het een volwassen markt is waar weinig innovatie meer is.
Dat hoeft helemaal geen probleem te zijn.
Zo'n bedrijf kan prima in staat zijn om goede diensten te leveren.
En in potentie heeft het ook efficiency voordelen.
Een fysieke concurrent hoeft niet aanwezig te zijn, een virtuele is genoeg.
Een vrachtwagen fabrikant is bijvoorbeeld een virtuele concurrent voor een autofabrikant.

Het probleem zit het hem in de drempel om tot een markt toe te treden.
En die worden weer hoog gemaakt door overheidsbeleid.
Echte monopolies waarbij 1 bedrijf expliciet een monopolie krijgt komen niet zo vaak voor.
Maar het effect van regulering is vaak dat bestaande/grote partijen een voordeel hebben.
Eventueel doordat ze bureaucraten omgekocht hebben.
Zoals bij de Clean Air Act in de VS.
Bestaande vervuilers mogen daar gewoon doorgaan met vervuilen, nieuwe moeten betalen.
Dit werpt een gigantische drempel op voor toetreders op de markt.

De monopolies die jij noemt zijn de ergste.
Er is niet alleen een hoge drempel maar een volledige blokkade tegen alternatieven.
Je zit niet alleen bij een organisatie vast, je kunt er ook nog eens niet voor kiezen om het product niet te kopen!
Kun je voorstellen hoe het zou zijn als je elke week een reep chocolade van merk x zou moeten kopen?

En fallisement is er helemaal nooit.
Dat lijkt een problematisch aspect, maar is wel nodig.
Denk je eens in dat ondernemers vaak hun toekomst in hun bedrijf hebben zitten en er toch duizenden per jaar falliet gaan.
Motivatie is dus niet genoeg.
Af en toe moet een organisatie helemaal afgeschaft en vervangen worden.
De vervanger produceerd vaak niet hetzelfde.
Net zoals een podlood en een pen dezelfde functie kunnen vervullen.
Zo zullen veel falliete bedrijven 'vervangen' worden door een bedrijf met een ander soort oplossing voor het probleem.
Als het al zinvol is om een bedrijf op het probleem te zetten.
Kinderopvang bijvoorbeeld zou prima door de ouders/familie gedaan kunnen worden.

[Reactie gewijzigd door crackletinned op 22 juli 2024 14:48]

[laptopleon]

Voor dreigende monopolies zoals die van Uber en AirBnB is een betrekkelijk simpele oplossing te bedenken: Standaardiseer de communicatie van e-Commerce, net zoals bij email, newsgroups, bittorrent etc.

Technisch geen probleem, alleen zullen de Ubers en AirBnB’s van deze wereld het uiteraard niet willen. De overheid zou het betrekkelijk eenvoudig kunnen afdwingen. Hebben we gelijk een beetje inzicht of iedereen zich wel aan de regels houdt. Stuk eerlijker, je kan ingrijpen waar het uit de hand loopt en criminele geldstromen aanpakken, want dit is typisch waar de onderwereld en bovenwereld zich vermengen. Maar goed, mag allemaal niet vanwege privacy uiteraard. EU houdt zich liever met de connector van USB-kabeltjes bezig, dat is veel belangrijker natuurlijk

[crackletinned]

Aan welke regels moet men zich dan houden?
De regels die jij wilt?
Als die regels zo belangrijk zijn kun je prima ervoor kiezen om het product van die bedrijven niet te kopen.

Het is heel makkelijk screeuwen van de zijlijn dat alles anders moet.
Maar het staat je vrij om met ze te concurreren.
Als dat dan niet lukt lijkt het erop dat er goede redenen zijn voor hun manier van doen.

Waarom zouden terroristische dreigingen van de overheid inzicht geven in wat anderen doen?
De overheid kan drugs niet eens uit gevangenissen houden.
Het idee dat er via overheidsbeleid goede doelen behaald kunnen worden is belachelijk.

[Reactie gewijzigd door crackletinned op 23 juli 2024 06:13]

[laptopleon]

Ik schreeuw niet van de zijlijn dat het anders moet, ik geef een voorbeeld van hoe het anders kàn.

Aan welke regels moet men zich dan houden? De regels die jij wilt?

De wetten van het land zouden wel fijn zijn. En nee, die verzin ik niet. Daar gaat het ook niet om. Het gaat er om dat het speelveld voor iedereen gelijk is, qua wetgeving dan.

Waarom zouden terroristische dreigingen van de overheid inzicht geven in wat anderen doen?

Toe maar, met gestrekt been erin. Als je de Nederlandse overheid terroristisch noemt, houdt het voor mij wel een beetje op qua discussie. Ze zitten eerder aan de andere kant van het spectrum: veel te soft.

De overheid kan drugs niet eens uit gevangenissen houden.

Oh, ik dacht net nog dat de overheid zo hardcore was, op het terroristische af? Nee, de overheid is geen wondermiddel wat alle problemen oplost. Waarom zou ze veel van haar beperkte energie steken in zoiets als er 100 andere zaken zijn die meer belang hebben?

Het idee dat er via overheidsbeleid goede doelen behaald kunnen worden is belachelijk.

Ik weet niet in welk land je woont en of je wel eens een geschiedenisles gevolgd hebt? De afschaffing van kinderarbeid, de leerplicht, een pensioen voor iedere inwoner, een ziektekostenverzekering voor iedereen, openbaar vervoer, de aanleg en onderhoud van wegen en spoorwegen, vaccinatie, riolering en waterleiding voor iedereen, de Deltawerken – om maar eens een greep te doen – zijn allemaal de laatste 100, 150 jaar mogelijk geworden doordat er een overheid is die zich daar sterk voor maakte. Ik ben ook kritisch op de overheid maar er zijn wel degelijk heel veel goede doelen behaald. Die anders van z'n lang zal ze leven niet van de grond komen.

Als je het alleen maar aan 'de economie' overlaat oftwel de vrije markt, komt er bijvoorbeeld geen dam met een tweebaansweg naar de Zeeuwse en Zuidhollandse eilanden, maar blijft er altijd een pondje varen waar 35 auto's op passen. Krijg je hormonenvlees en genetisch gemanipuleerde mais in de supermarkt, want dat is goedkoper. Nee, daar wordt de wereld beter van.

[Reactie gewijzigd door laptopleon op 23 juli 2024 06:13]

[crackletinned]

> Ik schreeuw niet van de zijlijn dat het anders moet, ik geef een voorbeeld van hoe het anders kàn.
Blijkbaar realiseer je je niet dat je oproept tot het gebruik van geweld tegen vreedzame mensen.

> En nee, die verzin ik niet.
Die worden verzonnen door politici en bureaucraten, wat geeft hen het speciale recht om deze regels te bedenken? Het lijkt me dat ze gewone mensen zijn zoals jij en ik. Maar omdat we aangevallen worden als we hun regels niet gehoorzamen, doen mensen het maar. Op de korte termijn is het makkelijker. Regels zouden onderhandeld moeten worden, zoals prijzen.

> Het gaat er om dat het speelveld voor iedereen gelijk is, qua wetgeving dan.
Dat is niet zo. Gelijkheid is een progressieve illusie. In de realiteit heeft het nooit bestaan en dat zal ook nooit zo zijn. AOW krijg je bijvoorbeeld pas vanaf een bepaalde leeftijd. Maar ook op punten waar de overheid wel gelijkheid wil, lukt het niet. Zoals onderwijs, daar blijven grote verschillen tussen bevolkingsgroepen. Nekschot die midden in de nacht van zijn bed gelicht wordt. Edwin Wagensveld die gearresteerd wordt voor het dragen van een varkensmuts. Ik vind hoofddoekjes aanstootgevend, maar daar is nog niemand voor gearresteerd.

> Toe maar, met gestrekt been erin.
Er zijn zat mensen die gematigd deze discussie voeren, ik hou me niet in nee.

> Oh, ik dacht net nog dat de overheid zo hardcore was
Je hebt duidelijk geen goede definitie van terrorisme, het is meer dan het zichtbare en dodelijke. Verreweg de meeste, door de overheid erkende, terroristische aanvallen in het westen worden bijvoorbeeld gepleegd door dierenactivisten. Niet dodelijk en dus heeft het weinig nieuwswaarde.
Een consistente definitie van terrorisme is als volgt:
> Geweld tegen vreedzame mensen
De meeste overheden hebben een vergelijkbare definitie, alleen maken ze een uitzondering voor zichzelf. Met woordjes als "onwettig". Blijkbaar weten ze heel goed dat hun activiteiten terroristisch van aard zijn.

> De afschaffing van kinderarbeid
Ouders laten kinderen alleen werken uit armoede. Toen onze overheid die ouders met geweld bedreigde was de kinderarbeid al flink afgenomen. We zien in arme landen wat er met die kinderen gebeurt. Het is niet een magische fontein van onderwijs, geld en geluk. Die kinderen moeten op de een of andere manier aan eten komen. Dus vaak belanden ze in de prostitutie of komen ze om van de honger:
https://fee.org/articles/...abor-is-your-only-option/
Dan was het kind beter af geweest werkervaring op te doen.

> de leerplicht
Kinderen die niet naar school willen dwingen draagt bij aan pestgedrag en verlaagd het niveau van het onderwijs. Daarbij is de kwaliteit van het onderwijs omlaag gegaan. Zeker als kinderen zouden werken, zouden ze zich veel meer realiseren wat het voordeel van onderwijs is. Maar dat wordt tegen gewerkt.

> een pensioen voor iedere inwoner
Wat een piramide spel is. De eerste die er gebruik van maakten hoefden bijna niks in te leggen. Nu zijn er steeds minder werkenden per gepensioeneerde en wordt het steeds duurder.

> ziektekostenverzekering voor iedereen
Wat erg slecht was, nu is er een klein beetje marktwerking. Nog steeds maakt de overheid alle belangrijke keuzes:
- Je moet een verzekering afsluiten
- Iedereen betaald dezelfde prijs, ook als je rookt of dik bent, erg oneerlijk
- Door excessieve overheidsbemoeienis is het extreem duur om medicijnen te ontwikkelen, wat de zorg duur maakt en veel medicijnen worden helemaal niet ontwikkeld.
- Het aantal doktors wat opgeleid wordt, wordt laag gehouden wat de zorg ook weer duurder maakt.
- Mensen mogen hun organen niet verkopen, waardoor de prijs van een orgaan erg hoog is. Daarbij verdient iedereen bij een orgaantransplantatie, het ziekenhuis, de doktor, de patient, behalve de donor.

> openbaar vervoer, de aanleg en onderhoud van wegen en spoorwegen
Wat veel beter zonder de overheid geregeld had kunnen worden. Ons spoort was laat omdat de Belgische overheid erin geinvesteerd had. Dus kregen vervoerders effectief subsidie van de belgen en konden wij dus in andere dingen investeren. Kijk maar hoe de wegen in

> vaccinatie
Dat kunnen ouders prima voor hun kinderen regelen. Daarbij vertrouw ik er niet op dat een overheid die altijd voor de laagste bieder gaat vaccinaties van goede kwaliteit levert.

> riolering en waterleiding
Gelukkig zijn water bedrijven in Nederland prive en op winst beluste bedrijven. Anders dan bijvoorbeeld in
Flint Michigan.

> de Deltawerken
Waterbeheer in Nederland kent een interessante geschiedenis.
De waterschappen zijn de 13de eeuw opgericht door boeren. Pas in toen Napoleon Nederland veroverd had nam de staat het over. Na dit staatsbeheer vond de overstroming van 1953 plaats. Daarna hebben de waterschappen weer meer onafhankelijkheid gekregen. Gelukkig stemt maar een kwart van de bevolking bij de waterschapsverkiezingen, daardoor hebben de belanghebbende (mensen met verstand van zaken) het voor het zeggen. Hierdoor hebben we in Nederland het beste waterbeheer van de wereld.

"Als je het alleen maar aan 'de economie' overlaat oftwel de vrije markt"
Dan krijg je wat de mensen willen. Als jij iets anders wilt kun je daar gewoon voor kiezen.

> genetisch gemanipuleerde mais
We doen al eeuwen aan het manipuleren van gewassen zodat ze beter groeien. Dat zorgt dat minder mensen honger lijden en ben ik een groot voorstander van. Als je liever meer geld uit geeft ben je vrij dat te doen. Zoals gezegd wordt je zonder overheid niet gedwongen een product te kopen. Ieder die dat probeert zou van een koude kermis thuis komen. Behalve als ze van de overheid een monopolie krijgen natuurlijk.

> Ik weet niet in welk land je woont en of je wel eens een geschiedenisles gevolgd hebt?
Ik ben prima op de hoogte van deze geschiedenis, maar zie het niet als een voordeel als iets mij opgelegd wordt. Daar wordt de samenleving niet beter van.

[Reactie gewijzigd door crackletinned op 23 juli 2024 06:13]

[laptopleon]

Het komt op mij meer over als dat je graag een afwijkende mening hebt, dan dat die serieus te nemen is. Omdat het in Fint een keer goed mis ging met de gemeentelijke waterleiding, is elke vorm van overheidsregulering slecht. Alsof het andersom nooit is fout gegaan.

Het omgekeerde is waar. Flint is eerder de uitzondering. Flint is één stad / gemeente met pakweg 100.000 inwoners. Kijk eens naar Parijs, kijk eens naar Londen, daar wonen samen meer dan 10.000.000 mensen. Daar is de waterleiding geprivatiseerd en achteruit gehold. Duurder en slechter.

Marktwerking is niets anders dan private bedrijven alles laten bepalen. Dat betekent niet alleen chloorkip en bestrijdingmiddelenresten in je eten maar ook dat zij geen belasting betalen, want waarom zouden ze?

Je gezondheid is ook totaal niet boeiend, sterker nog er valt meer aan je te verdienen als je wat mankeert: Voor medicijnen kun je vragen wat je wil dankzij patenten.

Hé, dat is gek, patenten worden geborgd door de overheid. Oh, misschien klopt er dan toch iets niet aan je 'markt fixt alles' theorie?

Als de overheid zich echt helemaal terug zou trekken, zou ook 'de markt' niet meer veilig zijn, want investeringen zijn niets meer waard. Want wie bewaakt je patent? Wie vervolgt de concurrent die je fabriek afbrandt?

[crackletinned]

Het is nog steeds ellende in Flint met de waterleiding. Die dingen gaat fout omdat er bij publieke goederen/diensten geen rationele keuze gemaakt kan worden over waar hoeveel te investeren. Zonder overheid heb je het prijs en winst mechanisme om te bepalen waar investeringen de samenleving het beste dienen. Dit is geen perfect systeem maar er kunnen wel rationele keuzes gemaakt worden.

Volgens wikipedia wordt het water van Parijs sinds 2010 weer door de overheid geleverd:
In 2010 the lease contracts for Paris with Suez Environnement and Veolia Water expired and the water system returned to public management.
Maar ook daarvoor vertrouw ik de term "geprivatiseerd" niet.
In dit geval is het iig contracten voor 20 jaar. Waarom niet gewoon onbeperkte contracten die op een termijn van een maand op te zeggen zijn? Verder zal er allerlei regulering zijn.

> Marktwerking is niets anders dan private bedrijven alles laten bepalen.
Alleen zolang consumenten ervoor kiezen producten/diensten van die bedrijven af te nemen. Bedrijven die de consument van dienst zijn maken het meeste winst. Dus eigenlijk betekent het dat je daarmee de consument alles laat bepalen.

> Dat betekent niet alleen chloorkip en bestrijdingmiddelenresten in je eten maar ook dat zij geen belasting betalen, want waarom zouden ze?
Wat maakt jou het uit wat andere mensen eten?
Als je het niet wilt dan koop je het toch niet!
Dit is echt control freak gedrag dat je wilt bepalen wat een ander allemaal wel en niet koopt.

> Je gezondheid is ook totaal niet boeiend, sterker nog er valt meer aan je te verdienen als je wat mankeert.
Als jij het zo wilt regelen, prima, maar dat zou ik niet doen. Ik zou een zorgverzekering nemen die alle kosten dekt en een risico profiel van mij maakt zodat ik een eerlijke prijs betaal. Het is dan in het belang van de zorgverzekeraar om mij zo gezond mogelijk te maken.

> Voor medicijnen kun je vragen wat je wil dankzij patenten.
Patenten zijn een vorm van censuur en bestaan alleen vanwege de overheid.
Ze maken het ontwikkelen van medicijnen en daarmee de zorg duurder.
Vreemd hoe de overheid beweerd tegen monopolies te zijn, maar ze vervolgens wel uitdeelt en handhaaft. Hier meer over patenten:
https://www.youtube.com/watch?v=0IfRmkCxyk8
In het algemeen werken patenten voor geen meter.
Neem bijvoorbeeld dat nieuwe type stofzuiger, zonder zak.
Het maakte de ontwikkeling veel duurder en langer, toch konden concurrenten prima wat kleine wijzigingen maken en een vergelijkbare stofzuiger op de markt brengen.
Het bestaan van patenten heeft die ontwikkelaars niet geholpen.

> 'markt fixt alles' theorie?
Dat heb ik nergens gezegd.
Ik denk dat veel dingen prima zonder markt kunnen.
Je zou bijvoorbeeld kleinere gemeenschappen krijgen die meer intern regelen.
Liefdadigheid.
Samenwerkingsverbanden als de waterschappen.
En wat mensen ook maar bedenken, zolang er geen geweldadige aggressie bij komt kijken.
Waarom denk je dat er maar twee manieren zijn om dingen te regelen?

> want investeringen zijn niets meer waard.
Nu verstoren overheidsactiviteiten de samenleving waardoor investeerders minder goede keuzes kunnen maken. Met name de rente is belangrijk bij het kiezen om wel of niet te investeren. Bij een lage rente zijn veel mensen aan het sparen die, blijkbaar, later willen gaan consumeren. Goed moment om te investeren in productiviteit die dan later tot meer productie leidt. Bij een hoge rente willen mensen, blijkbaar, graag nu consumeren en later sparen. Dus een slecht moment om te investeren, beter nu geen risico nemen met de productie. Voor iedere ondernemer is de rentestand waarop die zal kiezen om wel of niet te investeren anders, maar het heeft wel invloed.

> Want wie bewaakt je patent?
niemand, gewoon waarde leveren aan klanten, daar verdien je geld mee.

> Wie vervolgt de concurrent die je fabriek afbrandt?
Die persoon is zijn leven niet meer zeker en zijn bedrijf zal iig gemeden worden door de grote meerderheid. Iedereen zou ook gewapend zijn, waardoor het een risicovolle onderneming wordt te proberen andermans fabriek in de brand te steken.
Het is niet zo alsof we nu veel aan de politie hebben:
https://www.politieacadem.../mediatheek/pdf/92162.pdf
Men heeft vooral behoefte aan een betrouwbare politie. Misschien komt het ook wel door de heldhaftige politieseries waardoor mensen een goed (onjuist) beeld van de politie hebben.

[Reactie gewijzigd door crackletinned op 23 juli 2024 06:13]

[laptopleon]

"In het algemeen werken patenten voor geen meter."
Ze werken wel, het probleem is eerder dat men van alles patenteert waar geen of nauwelijks interesse voor is. Dan is het weggegooid geld.

"Neem bijvoorbeeld dat nieuwe type stofzuiger, zonder zak."
Nou ja, nieuw.. Dyson's "dual cycloon" patent is van 1985.

Hetzelfde jaar werd het gekopieerd en Dyson klaagde Amway aan. Het kwam niet tot een rechtszaak omdat Amway een schikking trof.

Hoover deed later hetzelfde maar wilde niet schikken en werd veroordeeld.

Vax werd aangeklaagd niet voor het feitelijke patent zelf maar omdat de vormgeving maar dat vond de rechter verschillend genoeg. Intussen was het patent zelf waarschijnlijk al verlopen want dit was in 2010 en patenten gelden nou eenmaal maar zoveel jaar.

"Het maakte de ontwikkeling veel duurder en langer, toch konden concurrenten prima wat kleine wijzigingen maken en een vergelijkbare stofzuiger op de markt brengen.
Het bestaan van patenten heeft die ontwikkelaars niet geholpen."
Toch wel. Zonder dat patent had Dyson nu geen stofzuigermerk gehad. Bestaande fabrikanten waren niet geïnteresseerd in zijn ontwerp. Als hij niet zelf zijn idee had omgezet in een consumentenproduct had ik waarschijnlijk gewoon een of andere Miele gehad met een papieren zak.

"Samenwerkingsverbanden als de waterschappen."
Waterschappen zijn gewoon onderdeel van de overheid. Het is net zo veel 'samenwerkingsverband' als de gemeente of de provincie. Er is ook niets vrijwilligs aan de macht van waterschappen. De waterschapslasten zijn gewoon verplichte belastingen en als je een sloot wil dempen of duiker wil verleggen moet je eerst naar het waterschap voor goedkeuring / vergunning en anders gaat het mooi niet door.

> Wie vervolgt de concurrent die je fabriek afbrandt?
Die persoon is zijn leven niet meer zeker

Voor eigen rechter gaan spelen dus? En dat gaat goed werken wou je zeggen?

en zijn bedrijf zal iig gemeden worden door de grote meerderheid.

Zonder politie en justitie, wie moet de meerderheid geloven als het gaat om de dader? Of het überhaupt wel brandstichting was? Ene woord tegen het andere. Wie doet onafhankelijk onderzoek? Wie veroordeeld de dader en wie ziet toe op een rechtvaardige straf?

Iedereen zou ook gewapend zijn, waardoor het een risicovolle onderneming wordt te proberen andermans fabriek in de brand te steken.

Iedereen een wapen. Tuurlijk, dat we daar niet eerder aan gedacht hebben, dat is de oplossing! Wat kan er mis gaan?


"Het is niet zo alsof we nu veel aan de politie hebben:
https://www.politieacadem.../mediatheek/pdf/92162.pdf
Men heeft vooral behoefte aan een betrouwbare politie."

Mja, als de politie niet te vertrouwen is, is het geen politie meer, maar juist onderdeel van de georganiseerde misdaad.

[Tha_Butcha]

Ik vond de nadelen die hij opnoemde ook al redelijk typerend voor politieke stromingen die weinig op hebben met de realiteit van hoe economie werkt. En deze quote vond ik eigenlijk nog typerender daarvoor:

"Als zij het gemakkelijker maken om iets te doen, dan doen wij dat vaker. En als zij iets lastiger maken, dan doen wij dat minder. Daarmee hebben zij een macht die vergelijkbaar is met die van wetgevers. En misschien wel groter."

Wetgevers worden in vele gevallen niet eens gekozen en als dat zo is, 1x een kruisje in de vier jaar. Verder geen verantwoording over het uitgevoerde beleid, laat staan reeele straffen. Maar nog erger dan bij developers op de vrije markt: je kan niet weg, naar een ander (afgezien van emigratie).

[Ahrnuld]

Damn, had ik bij deze inleiding toch even gehoopt dat het over wat interessants zou gaan. Zoals: wat als we met een programmeer/engineering blik naar sociale vraagstukken zouden kijken? Hoe zou een naar efficiency strevende probleemoplosser de genoemde woningnood oplossen? Zou die dieper kunnen gaan met analyses dan de mensen die dat werk nu doen, en met echte lange termijn oplossingen kunnen komen? Of zouden ze juist een gebrek aan sociaal/psychologisch inzicht hebben waar alles en iedereen met een IT-associatie automatisch van lijkt te worden verwacht?

[laptopleon]

De woningnood is zo groot dat je dat niet oplost door hier en daar wat te optimaliseren. Bovendien is het probleem vrij simpel: De overheid geeft al sinds de oorlog systematisch veel te weinig bouwvergunningen uit.

Zelfs als je vier ton op de bank hebt staan en ver buiten de randstad, naar een landelijke gemeente gaat, mag je alleen bouwen op een plekje waar de provincie en gemeente van vinden dat het eventueel mag. Dan nog binnen allerlei vaak merkwaardige normen en eisen.

Fileprobleem is ook zoiets. Files kosten bedrijven jaarlijks miljarden maar de forenzen nog veel meer, alleen die verloren tijd telt men simpelweg niet mee. Files kun je een beetje verminderen met allerlei ingrepen maar het verkeer neemt de laatste decennia zo snel toe dat optimalisatie geen zoden aan de weg zet. Meer verkeer heeft op lange termijn vooral gewoon meer rijbanen nodig.

[Ahrnuld]

In de eerste zin noem je al een interessant punt. 'Hier en daar wat optimaliseren', klinkt voor mij als 'quick wins', management/politieke taal. Als je een systeemdenker bent kan je vast zien hoe dit inhaakt op allerlei andere gebieden, en hoe een wijziging op 1 vlak zich dan zou uitwerken op alle andere vlakken. Ik kan zo al 3 'simpele' oplossingen bedenken met dezelfde gevolgen voor de woningmarkt, maar heel andere gevolgen voor het het leven van de Nederlander. Jij vast ook wel toch? Juist het doordenken van de opties en komen tot een keuze die voldoet lijkt me de uitdaging.

[laptopleon]

Ik kan alleen maar gissen naar wat je in gedachten hebt, maar stel dat je het fileprobleem oplost door wat radicalere oplossingen, zoals een fiks belastingvoordeel als je vlakbij je werk gaat wonen c.q. thuis gaat werken. Als je het financieel maar interessant genoeg maakt, gaan bedrijven zich ook wel verplaatsen. Dan hebben we niet voor over optimalisatie imho, maar ga je juist de basis aanpassen. De file kun je er vast wel flink mee aanpakken, maar het zal ingrijpende gevolgen hebben voor de woningmarkt. Ineens willen veel meer mensen buiten de stad / randstad wonen. Geeft weer allerlei andere eh… uitdagingen. Bedoel je zoiets?

[Ahrnuld]

Dat is wel het soort denken wat ik bedoel, en dan met name het inzien hoe zoiets doorwerkt op andere gebieden. Bedankt voor het noemen van zo'n duidelijk voorbeeld!

[Houthacker]

Ms een draadje op GoT starten? Count me in

[Raymond Deen]

Same here. Hou niet van dingen vaker moeten doen

[Furrrr]

Of zoals een docent altijd zei: "Drie keer hetzelfde schrijven? Nee nee - goeie programmeurs zijn lui."

[barometz]

Als efficiëntie ongewenste gevolgen heeft ben je voor het verkeerde aspect aan het optimaliseren. De genoemde second-order effecten van AirBnB zijn alleen maar ongewenst als je iemand anders dan AirBnB bent, voor hen is het alles prima. Pleiten voor minder efficiëntie lijkt me dwaas - kijk liever naar conflicterende doelstellingen!

[Canaria]

Leuk! Ik ben toevallig gisteren in zijn boek begonnen op mijn Kobo. Ik deel zijn interessegebieden: heb sociale wetenschappen én informatiekunde gestudeerd. Daarnaast heb ik zowel software als artikelen geschreven. Mijn bedrijf heet Apparticle: apps & articles.

Ik ben benieuwd naar zijn ideeën over dat nieuwe paradigma omtrent efficiënt programmeren. Efficiëntie is veelal een balans tussen tijd, middelen en kwaliteit. Ik ben benieuwd in de richting van welke van deze dimensies en/of nieuwe dimensies de optimalisatie gaat. Misschien is duurzaamheid wel zo'n dimensie.

[Sensor55]

"Kan inefficiency een oplossing zijn?"
Zeker! Daarom heeft Microsoft jaren geleden al, puur op humanitaire gronden, de Ribbon ingevoerd. Een menu is gewoon veel te overzichtelijk. ;-)