Spotlight in OS X Yosemite geeft mogelijk persoonlijke gegevens bloot

De Spotlight-zoekfunctie in OS X Yosemite lijkt een beveiligingsprobleem te bevatten dat er voor zorgt dat er per ongeluk persoonlijke gegevens worden blootgesteld. Dat kan gebeuren als Spotlight e-mailberichten doorzoekt.

Volgens de Duitse nieuwssite Heise zit het probleem in het feit dat Spotlight automatisch previews geeft bij de zoekresultaten. Omdat de zoekmachine ook e-mails doorzoekt, kunnen op deze manier automatisch de meegestuurde afbeeldingen worden geopend. Daardoor kan eventueel meegestuurde tracking-informatie, die verstopt zit in de afbeeldingen, zijn werk doen.

Ook als gebruikers ervoor hebben gekozen om afbeeldingen in e-mails niet automatisch te openen krijgt de zoekmachine toegang: volgens Heise houdt Spotlight zich niet aan deze instelling. Daarnaast worden ook e-mails doorzocht die in de junk-folder zijn beland. Dergelijke e-mails zullen vaker dan gemiddeld tracking-informatie bevatten.

Door het lek in Spotlight kunnen onder andere ip-adressen worden buitgemaakt en is het mogelijk te achterhalen wanneer en hoe vaak de gebruiker de afbeelding heeft bekeken, net als de e-mailadressen die deze hebben ontvangen. Dergelijke informatie is bijvoorbeeld interessant voor spammers, die willen weten of hun e-mails worden ontvangen en bekeken.

Inmiddels is er een plug-in ontworpen die ervoor zorgt dat Spotlight alleen de tekstversies van e-mailberichten doorzoekt. Daardoor worden afbeeldingen dus met rust gelaten. Het is nog onduidelijk of Apple het lek gaat repareren.

Reacties (60)

[Welleweerd]

Dit lijkt me inderdaad behoorlijk ernstig dit, kijkend naar de voorgestelde Duitse plugin lijkt me dat Apple heel snel met een fix kan komen. Niet alleen interessant voor spammers, aangezien een hoop mensen ook kopieën van persoonlijke data zoals ID bewijzen (vaak makkelijk te herkennen door identieke opbouw) en eventueel medische gegevens of wachtwoorden welke niet in plain text staan bewaren in hun mailbox.

[Reactie gewijzigd door Welleweerd op 23 juli 2024 07:40]

[Maurits van Baerle]

De inhoud van een email wordt niet doorgestuurd. Alleen een trackingpixel wordt gelezen, ook als je automatisch laden van afbeeldingen uit hebt staan.

Op zich is dit makkelijk op te lossen en dat zal ook wel snel gebeuren maar laten we ook niet overdrijven. Het worst case scenario is dat een spammer weet dat een adres bestaat en welk IP de door hem/haar zelf gestuurde email geopend heeft. Het geeft geen toegang tot andere email o.i.d.

[Reactie gewijzigd door Maurits van Baerle op 23 juli 2024 07:40]

[Jan-E]

Daarnaast maakt het de informatie voor de spammer juist iets minder waardevol. Een spammer wil weten of een mailtje aankomt en of een mailtje bekeken wordt. Dat laatste is nu niet meer te zeggen, want het zou goed kunnen zijn dat alleen Spotlight de trackingpixel heeft geladen. Een ongeopend mailtje in de spambox is dus echt niet door de ontvanger bekeken.

[griphin]

Deze mail is dan niet door de gebruiker bekeken inderdaad, maar de spammer krijgt bevestiging dat hij een actief mailadres te pakken heeft. Resultaat is vaak dat er meer spam naar dat adres wordt gestuurd en de gebruiker krijgt dus meer kans om alsnog spam in zijn inbox aan te treffen. Actieve mailaccounts zijn geld waard voor spammers, waarom denk je anders dat ze die tracking pixel invoegen?

@BoringDay: heel simpel. een unieke URL in die tracking pixel. Zodra die wordt benaderd is het mailadres actief en dat is precies wat Spotlight nu blijkt te doen. Scroll maar eens over de links in je spammailtjes heen. Allemaal een uniek gegenereerde URLs. Dit werkt hetzelfde met de inline plaatjes en tracking pixels.

[Reactie gewijzigd door griphin op 23 juli 2024 07:40]

[BoringDay]

En hoe krijgt de spammer dan een bevestiging? door meta tags van een image in een mailtje?

[kluyze]

Er zit in de email een link naar een onzichtbare afbeelding, bv een afbeelding van 1x1 pixels. Deze afbeelding wordt van het internet geladen en is te vinden op www.spammer.nl/tracking.gif. In de mail staat als src nog een variabele erbij die voor iedere mail uniek is, www.spammer.nl/tracking.gif?id=123456789 met een gegenereerd id wat hij kan linken aan het emailadres. Hierdoor krijgt dus de spamserver een http request als jij de afbeelding laad. Of dat nu via jouw mail programma is of via een andere applicatie maakt niet uit. De spammer weet omdat iemand de afbeelding met dat id geladen heeft dat de mail op een bestaand adres is aangekomen.

Daarom dat je kan uitzetten dat afbeeldingen automatisch geladen worden en dat mails in de spam folder meestal nooit afbeeldingen laden.
Maar blijkbaar gaat spotlight alle mails doorzoeken en ook de afbeeldingen uit de mails laden en tonen, dus ook die afbeelding van www.spammer.nl/tracking.gif?id=123456789 gaat geladen worden om jou te tonen.

Dit is een techniek wat software voor mailinglijsten maar ook spammers gebruiken om te weten of hun lijst met emails werkende emails zijn, omdat deze ingeval van spammers duurder verkocht kunnen worden.

[Reactie gewijzigd door kluyze op 23 juli 2024 07:40]

[BoringDay]

Nou wow, of dat nu in mijn mailbox of via spotlight gebeurd kan me werkelijk geen donder schelen. Spam verwijder ik, trash leeg ik.

Die spammers verdienen niet eens mijn aandacht om me hierom druk te maken.

[kluyze]

Of het jou iets scheelt of niet, spam is een vervelend iets dat zeker niet in de hand gewerkt moet worden!

Als jouw email als geldig beschouwd is dan gaat deze meer opbrengen om te verkopen en dus ook meer verkocht worden.
Hierdoor kan de hoeveelheid spam toenemen.
Ik heb soms dat er wel eens een mailtje dat ik wel wil ontvangen in mijn spam folder komt, dus bekijk ik meestal eerst wat er in mijn spam zit eer ik die folder ledig.
Meer spam wilt ook zeggen dat de kans dat er toch een spam mailtje door komt en in je inbox komt groter is. Dat kan je oplossen door strengere/betere filters maar dan is het risico hoger dat verkeerde mails als spam gezien worden en in je spam folder komen. Die dan ook dus weer voller is en het weer moeilijker is om die enkele goede mail er uit te vissen. En andere spamfilters kunnen ook meer resources vragen wat of een hogere kost meebrengt of een verminderde performance.

Naar schatting is zo'n 90% van alle email verkeer ter wereld spam.

http://en.wikipedia.org/wiki/Email_spam

Cost of spam

A 2004 survey estimated that lost productivity costs Internet users in the United States $21.58 billion annually, while another reported the cost at $17 billion, up from $11 billion in 2003. In 2004, the worldwide productivity cost of spam has been estimated to be $50 billion in 2005. An estimate of the percentage cost borne by the sender of marketing junk mail (snail mail) is 88%, whereas in 2001 one spam was estimated to cost $0.10 for the receiver and $0.00001 (0.01% of the cost) for the sender.

En als het je toch niets uitmaakt; waarom zet je dan niet je mailadres in jouw profiel?

[Reactie gewijzigd door kluyze op 23 juli 2024 07:40]

[griphin]

Volgens mis je het hele punt hier. Je mailclient zal deze tracking pixels of plaatjes niet automatisch downloaden. Op die manier beschermt je mailprogramma jouw mailadres tegen een steeds groter wordende stortvloed aan spam. Helaas gaat Spotlight hier niet zo zorgvuldig mee om en bevestig je alsnog het werkzaam zijn van je account als je een preview van een spammail via spotlight bekijkt. Dat jij het niet boeiend vindt geeft al aan dat je niets van de spamproblematiek begrijpt.

Het probleem met spam is dat je zonder bovenstaande techniek en een spamfilter tegenwoordig geen mailbox meer normaal kan gebruiken. Als bovenstaande niet goed wordt gevolgd, kan je erop rekenen dat je mailbox meer en meer spam te verwerken zal krijgen. Stel je je spamfilter vervolgens te los af, krijg je alsnog dagelijks een stortvloed aan rommel binnen. Stel je hem te strak af, verdwijnen sommige valide mails ook in de gekrochten van je spambox. Veel succes als jij net dat ene mailtje nodig hebt dat per ongeluk als spam is geïdentificeerd en terecht is gekomen in de tsunami aan malafide reclames.

Blijkbaar vindt jij dit acceptabel in OS X en boeit het je weinig, maar voor de meeste mensen met kennis van zaken is dit gewoon duidelijk een foutje in de implementatie van spotlight met een potentieel kwalijke bijwerking. Ik ga er dan ook van uit dat Apple dit binnenkort gewoon patcht.

[BoringDay]

Maar natuurlijk het gaat om Apple en dan is het meteen ernstig.
Verder browsed iedereen toch ook op het interent, alsof men dan alles op plaintext gaat zetten?

[Reactie gewijzigd door BoringDay op 23 juli 2024 07:40]

[z1rconium]

laat jij spammail in je mail zitten ? zo ja met welk doel ?
er is hier werkelijk geen vuiltje aan de lucht.

[Pendora]

Het plaatje wordt geopend door spotlight en dat zien ze weer op de server.

[BoringDay]

Wat is er ernstig aan? je doet gewoon een zoek opdracht onder je eigen account.
Of ik nu een email in mijn mail client bekijk of via spotlight in de preview, who cares?

[Verwijderd]

Je mail client geeft je de optie om de plaatjes niet te laden, spotlight doet dit blijkbaar automatisch. Het is natuurlijk minder erg als je de spam direct verwijderd in je mail client voordat je spotlight gebruikt, behalve natuurlijk als hij automatisch nieuwe mailtjes indexeert

[BoringDay]

Dan blijf je bezig, nergens meer plaatjes ... geen software meer installeren en ga zo maar door. Je kan ook gewoon je ook gewoon proberen de FW in stealth te zetten, je router poort Ident buiten de range te stellen.

Het is verloren tijd om daar allemaal tijd aan te besteden, ze spammen je hoe dan ook toch wel.

[Verwijderd]

Je kan ook gewoon in system preferences bij Spotlight instellen dat hij geen resultaten van mails weergeeft. Als je dan toch mails wil doorzoeken kan dit nog gewoon in je mail client.

Eerste wat ik doe na nieuwe installatie is bijna alles uitzetten behalve applicaties, omdat ik spotlight enkel gebruik als applicatie start manager.

[MadEgg]

Applicatie start manager? Daarvoor heb je zo'n mooie knop rechts in je dock, gelabeld "Programma's", toch?

[Verwijderd]

appeltje-spatie, een paar letters intikken en dan enter is veel sneller om je apps te starten.

[MadEgg]

Heej, die sneltoets kende ik nog niet Ik miste altijd al de Alt+F2 functionaliteit van Linux in Mac OS X maar op deze manier werkt het aardig hetzelfde.

Overigens werkt de app launcher rechtsonder bijna hetzelfde: erop klikken en een paar letters intikken en op enter drukken. Alleen heb je daar dus wel je muis voor nodig, heb nog geen mogelijkheid gevonden om een sneltoets te gebruiken om het Programma's menu te openen.

[Zoop]

En kan dat best een lijst zijn, en moet je je app dus daartussen zien te vinden. Opstarten via spotlight gaat daarom veel sneller.

[MadEgg]

Nee, je kunt net als in spotlight in de Programma-lijst ook gewoon de naam van het programma intypen en dan wordt ook het juiste programma geselecteerd. Wat dat betreft net zo veel werk als Spotlight dus.

[Zoop]

Is wel zo, maar het blijft een lijst, en je moet kijken of hij de goede dan highlight.

[MadEgg]

Dat moet je bij Spotlight toch ook? Tenminste, net zo goed als in de Programma-lijst. Ik doe het nooit, ik type de juiste letters in en ram op enter, maar mocht je daar je twijfels over hebben dan zou je dezelfde problemen met Spotlight hebben lijkt me, die laat ook meerdere resultaten zien indien die aan de zoekopdracht voldoen.

[Verwijderd]

Klopt

[Zoop]

Je hebt wel gelijk, maar ik spreek meer uit eigen gebruikers ervaring, is grotendeels op mening gebasseerd, maar programma's laat alles zien en highlight je selectie, als daar veel in staat, is het nog een beetje lastig (snel) zien, waarin je bij spotlight alleen naar het bovenste resultaat hoeft te kijken. Bovendien tik je echt een tekst, en kan je corrigeren met backspace ed. Wat allemaal niet kan in een programma's-mapje.

Hoe dan ook, beetje muggezifte wellicht maar spotlight is gewoon erg handig.

[MadEgg]

Ben het ook wel met jou eens; op Linux gebruik ik de Alt+F2 functionaliteit altijd erg veel wat hier aardig op lijkt. Het zoekt daar alleen programma's maar je ziet de tekst die je ingevoerd hebt wel en de lijst wordt ook uitgedund door meer te typen. Werkt erg fijn, was mij alleen niet bewust van de sneltoets die voor Spotlight beschikbaar is.

Ik gebruik Spotlight verder eigenlijk ook niet, ik weet over het algemeen wel waar ik mijn bestanden heb gelaten.

[z1rconium]

ware het niet dat zoeken via spotlight wat verder gaan dan wat bestanden.

[z1rconium]

spotlight leert je "start-gedrag", finder niet.

[page404]

Ik verbaas me keer op keer dat mensen met een Mac dat soort snelkoppelingen niet kennen. Dat zijn precies het soort functies die OS X zo verschrikkelijk krachtig maken

[MadEgg]

Tsja, ik draai dan ook hoofdzakelijk Kubuntu op mijn MBP, dus heel verbazend vind ik het niet.

[page404]

Nee dan snap ik het wel ik kan me ook voorstellen dat Apple wat meer moeite mag doen om beginnende gebruikers wat beter op weg te helpen. Aan de andere kant zijn er voldoende tutorials en video op de Apple site te vinden, maar ik ken maar weinig mensen die de moeite nemen om die even te bekijken.
Hhmm, Kubuntu, aparte keuze

[MadEgg]

Och, ik merk dat ik op Linux enorm van de shortcuts ben en op OS X eigenlijk vooral de muis gebruik. Past ook wel een beetje bij de gebruikerservaring wat mij betreft.

OS X gebruik ik voor browsen en dergelijke, voor al het ontwikkelingswerk reboot ik naar Kubuntu. Kubuntu ja, Canonical gaat met Ubuntu wat mij betreft totaal de verkeerde kant op en KDE vind ik een zeer fijne desktopomgeving.

[page404]

Je bedoelt Unity? Wat een draak is dat ja! Geef my maar gewoon Gnome of als het dan moet KDE. Maar die poepbruine tinten en die quirky balk aan de linkerkant, nee bedankt.

[PhoenixT]

Dit is toch helemaal geen lek? Dit zou je hoogstens een "onoplettendheid" in het design van deze functie kunnen noemen; het is namelijk volledig de bedoeling dat Spotlight alles doorzoekt en snelle previews geeft. Een goede oplossing zou misschien zijn om (optioneel) Spotlight plaatjes te laten negeren van mails die niet van contactpersonen zijn; dan heb je het beste van beide werelden.

[Isheara]

Het gaat erom dat als je hebt aangezet in mail dat je plaatjes niet opduiken in zoekopdrachten, spotlight dit over zou moeten nemen.

Dat gebeurt dus niet. Daarin zit het probleem. Hopen dat dit snel wordt opgelost....best wel ernstig....

http://9to5mac.com/2015/0...ght-security/#more-360794

As Ars Technica reports, Spotlight search on OS X Yosemite appears to be overriding Mail’s security feature that prevents content stored on remote servers like images from being loaded which spammers can use to track personal information including IP address and more.

The way the security setting in Mail is supposed to work functions properly within the Mail app. For example, if you check the toggle labeled ‘Load remote content in messages’ off you will no longer see rich emails with images stored on servers in the message.

This behavior, however, does not extend to Spotlight search on OS X Yosemite. If you disable remote content loading and search for a term that pulls a message from Mail, you will indeed see remote stored content as if the toggle was never switched. As Ars points out, disabling remote stored content is a security feature that prevents email-based spammers from accessing personal information including your IP address.

[PhoenixT]

Ik vind het niet compleet vanzelfsprekend dat een zoekmachine rekening houdt met de instellingen van je mailclient, maar Apple zal dit nu vast toevoegen.

[MadEgg]

Wel als een zoekmachine toegang heeft tot je mailclient. Aangezien Mail.app in mijn optiek een van de meest waardeloze e-mailprogramma's ooit is gebruik ik Thunderbird, waardoor mails dan ook niet doorzocht worden door Spotlight. Gelukkig ook maar: als ik in mijn mail wil zoeken open ik mijn mailprogramma wel.

Wat mij betreft een enorme faal van Apple. Hoe het volgens mij geimplementeerd zou moeten zijn is dat zodra je mailprogramma een e-mail laadt hij dit volgens de voorkeuren van de gebruiker moet doen, en dan zelf actief toevoegen aan de Spotlight index. Hierdoor is wat in de index staat altijd in overeenstemming met de instellingen van de gebruiker en hoeft Spotlight geen rekening te houden met wat voor instellingen dan ook maar alleen indexeren waar het opdracht voor krijgt.

En dan nog het zeer kwalijke gebruik vantracking-pixels. Wanneer komen er eens clients die detecteren of een afbeelding wel of niet zichtbaar is en op nasis daarvan deze afbeelding wel of niet laadt? Het hele concept is vrij dubieus en raar dat dit in het algemeen als aanvaadbaar beschouwd wordt.

[Isheara]

Wat mij betreft een enorme faal van Apple. Hoe het volgens mij geimplementeerd zou moeten zijn is dat zodra je mailprogramma een e-mail laadt hij dit volgens de voorkeuren van de gebruiker moet doen, en dan zelf actief toevoegen aan de Spotlight index. Hierdoor is wat in de index staat altijd in overeenstemming met de instellingen van de gebruiker en hoeft Spotlight geen rekening te houden met wat voor instellingen dan ook maar alleen indexeren waar het opdracht voor krijgt.

Op dit punt zal Apple dus snel (moeten) patchen.

[Basbarbrbarbr]

Het is inderdaad niet gewenst dat een zoekfunctie binnen een besturingssysteem instellingen van de gebruiker overschrijft. Deze functionaliteit heeft een ongewenst effect. Toch vind ik de implicaties die met dit probleem genoemd worden uitersten zijn en waarschijnlijk niet voor veel gebruikers van toepassing zijn. Een gebruiker zou moeten zoeken naar een term van een naam van een afbeelding die in span e-mail voorkomt. Daarnaast moet de span e-mail alle requests per e-mail identificeren. Deze combinatie lijkt mij ongebruikelijk.

[kozue]

Nee, de gebruiker hoeft alleen maar te zoeken naar tekst die in de email voor komt. Dit is makkelijk te misbruiken door een hoop standaard termen in de mail op te nemen, waardoor de mail snel naar voren komt in zoekopdrachten.
En volgens mij snap je de werking van tracking pixels niet. Die worden altijd per email geïdentificeerd. Er worden meestal url's gebruikt met het adres in de query string: http://host/trackme?address=[e-mail]

[bop]

Helaas is het ook zo dat als je zoekt in spotlight - hij ook zoekt in eerder bezochte websites of bookmarks via Safari en vervolgens deze websites op de achtergrond opent voor een preview (alleen al als hij inde zoekresultaten naar voren komt, je hoeft niet eens het zoekresultaat te selecteren).

Een website die via een url query een aanpassing maakt, of die jou registreert als actief? Zodra hij in de spotlight naar voren komt dan voert hij die aanpassing uit aan de website.

@elbo hieronder: natuurlijk kan je het uitzetten - maar dan moet je het wel eerst weten. Je kan ook spotlight in zijn geheel uitzetten, dan heb je de problemen uit dit artikel ook niet.

[Reactie gewijzigd door bop op 23 juli 2024 07:40]

[Verwijderd]

Dat zet je dat in je systeem instellingen voor spotlight toch gewoon uit?

[page404]

Ja duh. Als je niet weet dat er een bug is dan weet je ook niet dat je het beter uitzet. Nu dat wel bekend is heb je die keuze. Wat is je probleem verder? Dat probleem wat jij noemt met die URL query heb ik nog nooit problemen mee gehad. Ik denk dat dat ook vrij lastig te omzeilen is en geen specifiek probleem van Spotlght. Hoe kan een zoekmachine weten dat de link in jouw bookmarks of geschiedenis een dergelijke URL is?

[GerardVanAfoort]

Sinds iOS 8 is ook voor i-devices de automatische preview in Spotlight beschikbaar. Weet iemand of ook hier een soortgelijk iets kan ontstaan? Ik heb meerdere e-mail accounts in mijn Mail app, op een enkeling ontvang ik sporadisch spam. Ik zou het inderdaad niet wenselijk vinden als hierdoor de spammer een teken van leven van mij ontvangt (pixel of picture ophalen van server).
Vooralsnog zet ik de functie maar even uit door bij Spotlight zoekresultaat de mail te de- selecteren.

[Reactie gewijzigd door GerardVanAfoort op 23 juli 2024 07:40]

[Verwijderd]

Zou ALFRED hier ook last van hebben?

[justincase]

Simpele oversight. Erg jammer natuurlijk, maar een bug is een bug. Laten we niet meteen allerlei conclusies trekken

[blorf]

Ik begrijp het beveiligingsprobleem niet helemaal. Wat wordt er bedoeld met het blootstellen van gegevens? Is dit een beveiligingsrisico voor als de fysieke computer in verkeerde handen komt, of worden er stieken gegevens over internet verstuurd door een programma dat bedoeld is om lokaal mee te zoeken?

[OkselFris]

De titel is een beetje overdreven. Het komt er op neer dat de spammer op deze manier kan zien of het om een actief mailadres gaat, gezien de content van een mail wordt geladen en veel marketeers graag deze activiteit traceren. In de mail-app wordt dit niet automatisch gedaan wanneer het om SPAM gaat en kan je dit voor gewone mail ook uitschakelen.

Kortom het risico en dus blootgeven is dat men kan zien dat je mailadres actief is en hoogstens je IP address. Design foutje.

Tijdelijke oplossing is even de zoek instellingen van spotlight aan te passen.
Maar als iemand zijn mailbox aardig schoonhoudt dan is het wel heel theoretisch dat net dat ene reclame bericht in je zoekresultaat voorbij gaat komen.

[mutley69]

Overdreven? Mijn ervaringen de laatste maanden met OS-X zijn niet al te positief, en dan druk ik het nog heel zachtjes uit.

[BoringDay]

Wat is er dan de laatste maanden anders dan 2 jaar geleden?
Ik merk het verschil namelijk niet en t.o.v. 10.4 is het alleen maar elke keer erop vooruit gegaan.

[page404]

Ik snap wel wat mutley bedoelt. OS X is natuurlijk de laatste paar versies enorm gegroeid en er zijn echt grote stappen gemaakt (ga inderdaad maar eens terug naar 10.4 of 10.6, je weet niet wat je ziet!), maar in Yosemite heb ik ook voor het eerst dat ik denk: verdorie, dit is gewoon SLECHT. Van die basale dingen als een inlogscherm waar alles op de verkeerde plek staat, touchpad die pas met veel moeite weer wakker te krijgen is en allerlei problemen met sluimeren en resume. Daar zit ik ECHT niet op te wachten.

[BoringDay]

Inlog scherm? ik zie geen dingen op een verkeerde plek.
Touchpad doet het hier net als altijd, inclusief de wake up (op verschillende mac's).

Misschien kan je beter wat meer analyseren of niet iets mis is gegaan met de installatie/upgrade/instellingen? plist bestanden van preferences even wissen kan soms alleen al een hoop goed maken. Desnoods ff externe schijf een clean install vanaf daar booten.

[page404]

Ik meestal ook niet, maar er zijn rare dingen aan de hand. Heb met de public beta meegedaan en intussen al een keer de versie uit de app store opnieuw geïnstalleerd, maar ik vrees dat ik naar een clean install moet. Overigens draagt het gebruik van File Vault in mijn geval ook niet bij aan de stabiliteit, maar misschien is dat toeval.
Ik zal die plist-instellingen eens wegpleuren. Thanks

[BoringDay]

FileVault zou in feite niet veel uit mogen maken, kost alleen wat extra ruimte.
En idd plist bestanden, testen met andere account, booten via externe schijf zijn altijd nog stappen die je vooraf kan uitvoeren. Niet te vergeten log bestanden bekijken in de console (bijv. bij een slecht functionerende software/ schijf/geheugen kan ook narigheid opleveren).

Zelf doe ik net als bij windows eens in de zoveel tijd de boel opschonen (clean install) ook om af te dwingen en na te gaan wat er allemaal aan informatie/documenten, software aanwezig is.

[page404]

Ok, dank
Heb trouwens gisteren naast het nodige opruimwerk een SMC reset gedaan en vandaag kwam ie voor het eerst in tijden normaal (en snel) uit zijn sluimer. Dus ik heb goede moed!

[BoringDay]

Mooizo , PRAM reset ernaast zal ook niet overbodig zijn.