Tweakers.net bezoekt CeBit

Groot, groter, grootst

Het Duitse Hannover biedt jaarlijks onderdak aan de CeBit-beurs, waar bedrijven uit de hele wereld aanwezig zijn om hun mooiste software, hun bruutste hardware, de nieuwste snufjes en de gladste verkopers aan den volke te tonen. In drie van de vier zijn we bij Tweakers.net geïnteresseerd, en dus werd er een afvaardiging van de redactie voor de poorten van het mega-evenement afgezet. Hieronder vind je ons verslag van een dag die een maand had mogen duren.

CeBit 2007: logo De Hannover Messe is een gigantisch complex. Bijna veertig hallen, elk een paar voetbalvelden groot, zijn er tot en met woensdag tot de nok toe gevuld met bedrijven die hun ei kwijt willen: van embedded apparaatjes van een paar vierkante centimeter tot vijftig kuub UPS, van serverracks die voorover een gietijzeren brandkast in kunnen kantelen tot lasers voor de betere point-to-pointverbindingen, van Diebold-flappentappen tot en met een door de Chinese overheid uitgenodigde producent van analoge weegschalen: het is er allemaal. En we waarschuwen maar vast: we hebben lang niet alles kunnen zien. De 280.202 vierkante meters waar ruim zesduizend bedrijven acte de présence geven, bevatten genoeg informatie om de Tweakers.net-delegatie tot half april bezig te houden.

We betreden de beurs aan de goede kant: de tien hallen met 'Digital Equipment and Systems' blijken voor een groot deel gevuld met moederborden, grafische kaarten, opslagsystemen en wat dies meer zij. De eerste de beste stand die we opzoeken is die van Asus, waar we meteen een primeurtje meekrijgen: het bedrijf ontwikkelde voor de highendgebruikers een geluidskaart die binnen drie maanden de strijd met Creatives X-Fi aan moet gaan. De volledige specs van deze zogeheten Xonar D2, die in een pci- en een pci express-uitvoering gaat verschijnen, worden pas eind volgende maand gepubliceerd, maar woordvoerster Elaine Wen wil alvast kwijt dat de Xonar een signaal/ruisverhouding van liefst 118dB meekrijgt en een hele trits Dolby-standaarden zal ondersteunen.

Grote afwezige is Sony's Entertainment-divisie: op een zakelijke stand is in een hoekje een soort namaakhuiskamer ingericht, en daar staat de enige PlayStation 3 die het bedrijf bij zich heeft. Ook elders op de beurs is slechts een enkele PS3 te bespelen, en opvallend genoeg zijn de Xbox 360 en de Wii evenmin populair bij de standhouders. Van de pc-fabrikanten krijgen gamers echter alle aandacht: Intel verzaagde zelfs zes Formule 1-chassis om de snelheid van zijn chips te demonstreren.

Ook elders worden games gebruikt om de kwaliteiten van bijvoorbeeld lcd-schermen, processors en custom controllers in de verf te zetten. Een driedimensionaal scherm van NEC blijkt echter zelfs met een zorgvuldig gebakken demonstratiefilmpje voornamelijk voor hoofdpijn te zorgen: alleen als de bezoeker zijn hoofd zorgvuldig stil houdt op een zorgvuldig uitgekozen positie, is er wat diepte in het beeld te zien. Details over de gebruikte techniek blijken nog niet beschikbaar.

Samsung heeft een enorme stand met grote, zorgvuldig gestileerde stellages voor zijn kleine mobieltjes, maar als we een fototoestel tevoorschijn halen komt er een beveiligingsbeambte op ons afgestormd: 'No pictures! No pictures!' We gaan er dus maar vanuit dat deze toestellen (bijna) geen aandacht nodig hebben en richten ons op de gadgets waar we wel een foto van mogen maken. Opvallend is het aantal aanbieders van mobiele dvb-t-ontvangers die niet groter zijn dan een normaal mobieltje. Daarmee wordt televisiekijken in auto of openbaar vervoer een stuk eenvoudiger. Helaas zijn in Nederland alleen de zenders van de publieke omroep te ontvangen, maar als je in Scandinavië woont schijn je met zo'n ding uitgebreid de show te kunnen stelen. Of digitale zenders het tegen mobiel internet zullen kunnen opnemen hangt uiteraard erg af van het aanbod van content, dus hoewel de techniek er prachtig uitziet, valt een snelle doorbraak hier te lande nog niet te verwachten.

CeBit 2007: Asus-rig voor acht cores en quad-sli

Brute hardware was alomvertegenwoordigd

Hardware in de overtreffende trap

CeBit 2007: Interessant detail van de I-Spider op de Cooler Master-stand Opvallend is de aandacht die overklokken en casemodden op de beurs ten deel valt. Veel fabrikanten maken goede sier met de overklokbaarheid van hun producten. Bedrijven als Gigabyte, Cooler Master en Asus zijn geen uitzondering met hun bizar grote cpu-koelers. Een beetje heatsink is tegenwoordig groter dan een kiloverpakking zout, en bij de fans zijn 10"-modellen - geen spelfout, vijfentwintig hele centimeters en dan nog een beetje extra - tegenwoordig heel acceptabel om een behuizing van een fatsoenlijke airflow te voorzien. Diverse bedrijven hebben prachtige casemods geëtaleerd; Cooler Master heeft er vijf staan, waaronder de ons welbekende I-Spider. Even verderop zien we de Taiwanees coolaler en Shamino uit Singapore aan het werk, die op de G-Skill-stand met droogijs een Intel Core 2 X6800 van 2,93GHz naar 4,5GHz tillen. Elders staat een heuse cascade te knorren - 'idle temp minus 110', glundert de meegeleverde Japanner - en diverse 'gewone' phase change-koelers moeten her en der duidelijk maken hoe ruim de aangeboden hardware in zijn oc-headroom zit.

CeBit 2007: Titan Amanda - heatpipes en een tec Een voorbeeld van brute cpu-koelers vinden we bij Titan, waar men ons de Amanda demonstreert, een enorm stuk koper met heatpipes dat gebruikmaakt van de al bijna vergeten peltier-techniek. Van de Amanda - 'Hier hebben we twee jaar naartoe gewerkt!' - komt 'binnen een paar maanden' een versie uit die zowel op Intel- als op AMD-chips gemonteerd kan worden. Het verbruik zou dankzij de zogeheten tec rond de 50W liggen, en Tweakers.net mag er eventueel eentje testen 'maar dan moeten jullie wel een overgeklokte Prescott gebruiken, want anders zie je niet goed waar deze koeler toe in staat is', aldus de bezorgde standhouder. Die weet ook nog te melden dat deze Amanda, waar inderdaad een leuke juffrouw op is afgebeeld, een topmodel van Zalman 'makkelijk met tien graden verslaat'. Voor de wat minder veeleisende gebruiker is er de Vanessa, die in de vorm van een vlinder is gezaagd. Oók heel leuk.

CeBit 2007: Commodore-kast Niet alle modificaties zijn even geslaagd: bij de stand van Commodore blijkt de met veel bombarie aangekondigde 'essentiële' game-pc het te moeten hebben van het lollige artwork, dat naar keus van de gebruiker kan worden aangepast. Nou is het natuurlijk wel aardig om vier met fullcolor afbeeldingen beplakte panelen op je kast te kunnen schroeven, maar er heeft helaas niemand tijd om ons uit te leggen wat dat moois moet kosten, hoe lang het beplakken van de kast duurt, of je het in de winkel of via internet kan bestellen, en waarom die plakplaatjes zo belangrijk voor gamers zijn. 'Please check our website for details', vertelt een juffrouw, die ook niet weet waarom gamers hier op zitten te wachten. De gamers weten het zelf ook niet: de stand is opvallend rustig. Teleurgesteld druipen we af.

Core business

Voor de liefhebbers van zware servers is de Cebit een paradijs op aarde. Deze markt wordt nog altijd gedomineerd door het x86-platform, waarbij Intel de boventoon voert. De overmacht van de Opterons heeft AMD geen windeieren gelegd, maar volgens Asus is de afzet van AMD-borden nooit boven de twintig procent geweest, terwijl zelfs de AMD-liefhebbers bij MSI zorgelijk kijken als de Intel-concurrent ter sprake komt. 'Verkoopt niet zo heel veel, nee', moppert een marketingman desgevraagd. Met de Clovertown wordt de noodzaak voor een spoedige introductie van de Barcelona alleen maar groter. In de wandelgangen gonsde het verhaal dat AMD een machine met de nieuwe quadcore heeft meegenomen, maar bij de tent van AMD is alleen een mediterraan zandstrandje met twee handddoeken en een halfvolle fles cola te vinden. Dat is niet waar we op hoopten.

Uiteraard treffen we hier en daar de eerste 690P- en -G-borden aan. Intel zal ook met een nieuwe chipset komen, die eind vorig jaar al werd aangekondigd. Onder meer MSI heeft al een paar borden met deze Bearlake-chipset naar CeBit meegenomen, maar de chipfabrikant heeft nog altijd een nda op zijn producten zitten. We krijgen dus niets te zien en niets te horen; pas op 17 april gaat de dekmantel van de P35 af. Bij Gigabyte heeft men een streep door het assortiment eigen koelers gezet. Voortaan worden de producten hetzij met Zalman-materiaal, hetzij - ongetwijfeld met het oog op de overal aanwezige home theatre-pc's - met passieve koeling geleverd.

We moeten overigens nog even een eervolle vermelding aan MSI geven: waar veel fabrikanten zich op extreme koeling verlieten om de kwaliteit van hun apparatuur te demonstreren, zette MSI doodleuk een oven op hun stand. Pc'tje erin, op 72 graden stoken en draaien met die handel. Toen we langs kwamen, deed hij het nog steeds, al mag niet verwacht worden dat alle onderdelen hun mean time between failures zullen halen

CeBit 2007: MSI-oven op 72 graden Celsius, en de pc doet het nog ;)

In gesprek met Art. Lebedev

In een stiekem zijstraatje van hal 22 vinden we Artemy Lebedev, die naar eigen zeggen aanwezig is 'om te laten zien dat we nog bestaan.' Een spandoek van het Optimus Maximus-toetsenbord hangt achter hem; het enige tafeltje dat zijn stand rijk is bevat twee nukkige Mini Three-toetsenbordjes en een paar Mus2-muizen, maar van de 114-knops ramplank is nog altijd geen spoor. 'Pre-orders kunnen over twee of drie weken worden geplaatst, en we hopen om eind november of begin december te kunnen gaan leveren', luidt de jongste voorspelling, en hij bevestigt ons dat het toetsenbord vijftienhonderd dollar moet kosten. 'In een later stadium komen we met een toetsenbord met een kleiner aantal knoppen met oleds, waarbij de andere toetsen het met een vaste opdruk moeten doen. We hopen te zijner tijd een uitgeklede variant voor rond de vijfhonderd dollar te presenteren.'

Artemy Lebedev en Optimus-stand (hoog) Toetsen met een zwart-wit-schermpje zijn uit beeld verdwenen: 'Daar werd het alleen maar duurder van. De verwachte oplage is gewoon te klein om veel varianten te maken.' Technische problemen zijn er allang niet meer: 'We moeten alleen nog even wat software schrijven, voor de rest is het wachten op de fabrikant', vertelt Lebedev. Over de software voor de Mini Three hebben we nare verhalen gehoord, leggen we hem voor: die zou resources vreten en langzaam zijn. 'Onzin! The load isn't high. It never was!', bijt Lebedev van zich af: als je op alle knoppen tegelijk complete films wil afspelen zal je pc het natuurlijk wel druk krijgen, maar voor normaal gebruik is er niks aan de hand. Helaas is zijn internetaansluiting ter plekke een beetje brak, anders had hij wel even laten zien hoe soepel bijvoorbeeld de Gmail-plugin werkt.

We vragen of hij zich geen zorgen maakt dat de Optimus Maximus zo lang op zich laat wachten. Is hij niet bang dat andere fabrikanten er met het idee vandoor gaan? 'We don't worry', grijnst hij: 'We trekken al drie jaar alle mogelijke publiciteit en tot dusverre heeft niemand actie ondernomen. Ja, er zijn wat fabrikanten die lcd'tjes in een paar knoppen hebben gebouwd maar dat kan je toch moeilijk concurrentie noemen? Ons toetsenbord wordt veel mooier; de Optimus zal mogelijkheden ontsluiten waar de gemiddelde gebruiker niet eens weet van heeft. Wij trouwens ook niet: bij de Mini Three bleek het eindproduct ook heel andere toepassingen te hebben dan wat we vooraf verwachtten, maar dat is natuurlijk alleen maar leuk.' Dat vinden we nogal holistisch. Waarom bouw je iets waarvan je geen idee hebt wat het op de markt gaat doen? 'Ik heb er nooit van gedroomd om een keyboard salesman te worden', grinnikt Lebedev. 'Ik ben ook geen zakenman, ik ben een designer. Ik maak wat ik zelf leuk vind, en compromissen hoef ik niet te sluiten. Dat heeft vast nadelen, maar zeg nou zelf: Logitech heeft alle mogelijke ervaring en het budget om een soort Optimus te bouwen, maar ze durven niet te experimenteren.'

'De Optimus aan een fabrikant verkopen? Dat kan volgens mij niet eens: de technologie is vrij beschikbaar, en de naam heb ik gewoon uit een Latijns woordenboek geplukt en een beetje getweakt om te zorgen dat hij met Google terug te vinden is. Daar ga ik dus ook al geen copyright op krijgen. Verder draait onze business om inspiratie - we hebben geen iso-certificatie of iets dergelijks, dus ze willen ons vast niet hebben.' Die inspiratie is volgens Lebedev uniek in Rusland. 'Russia is good for nothing except building spaceships', klinkt het. We zijn het er snel over eens dat wodka een uitzondering op die regel vormt, maar het punt blijft: 'Innovatief denken is de Russen vreemd'. En dan, met een knipoog: de laatste revolutie die in Rusland plaatsvond was ook al geen succes.'

We zijn dan ook benieuwd naar nieuwe producten. Komt er een 'gebroken' versie van het toetsenbord? Lebedev meldt dat hij twee Microsoft Natural-toetsenborden heeft, dan kan er eens een stuk gaan. 'Maar een Natural mikt op een andere niche dan de Optimus. Kijk maar om je heen: gebroken toetsenborden worden op deze beurs nauwelijks of niet aangeboden. Bovendien liggen de productiekosten veel hoger dan bij een normaal Optimus-toetsenbord: met minder dan vijftig verschillend gevormde toetsen kom je er niet, en we zouden ook speciaal gevormde pcb's nodig hebben. Ik zeg niet dat het er niet van komt, want ik zou er zelf ook wel een willen hebben, maar er zijn wel een paar honderd zaken die een hogere prioriteit hebben. Wij concentreren ons liever op vernieuwend werk, daar zijn we goed in. Wat vind je van mijn klok?' Hij laat een foldertje zien van een klok die voor elk tijdstip een aparte tekst of een unieke afbeelding kan tonen. 'Kan je kwart over drie door te laat! vervangen.' Ondertussen doet zijn internetverbinding het ook weer, maar de Mini Three weigert het binnengekomen mailtje te openen. Werk aan de winkel, maar 'gelukkig' er zijn nog minstens acht maanden om de software te perfectioneren. Wordt dus vast en zeker vervolgd.

Artemy Lebedev wilde met zijn aanwezigheid bewijzen dat de Optimus geen 'vaporware' is. De maker van dit ruggedized embedded system kon het natuurlijk niet nalaten om te beweren dat zijn systeem dat wél was. Wij denken dat hij die grap tegen zondagavond goed zat is

AMD over Active TV

CeBit 2007: de hele beurs is vergeven van de luie stoelen (met een dure tv ervoor) Op de stand van AMD worden we voorgesteld aan Graham Kinahan van AMD en Jeff Lawrence van MediaMall Technologies, die ons een toelichting op het Active TV-concept voorschotelen. Met Active TV moet de televisie een uitvoerapparaat voor de pc worden, vertellen ze, zonder dat die twee in dezelfde ruimte hoeven te staan. 'Niemand wil gezellig met een biertje achter zijn bureau hangen: daar heb je een huiskamer voor', zegt Kinahan. 'Bovendien wordt de pc, afgezien van gamen, te weinig belast en wij willen mensen graag een nieuwe toepassing bieden waarvoor ze een stevige processor kunnen gebruiken. Eigenbelang? Ik zou het niet moeten zeggen, maar Active TV werkt ook met Intel-machines.'

Active TV is dan ook in feite niet meer dan een software-interface, die mediacenter- en internetapplicaties samenvoegt. We worden op een - erg comfortabele - bank gezet en Lawrence demonstreert: 'Kijk, er zit een YouTube-channel in. Kan je gewoon met de afstandsbediening de populairste filmpjes opvragen. Zulke channels zijn reuze eenvoudig te maken: meer dan een html-bestandje toevoegen komt er niet aan te pas.' Het Active TV-concept gaat voorlopig uit van een lichtgewicht settopbox, maar de benodigde hardware kan simpelweg in een televisie worden ingebouwd en zorgt dan voor een meerprijs van 'hooguit een tientje'. Beide heren glunderen als ze vertellen dat een PlayStation 2 kan worden ingezet om de rol van settop-box te vervullen. Ook op de pc moet een softwarepakketje worden geïnstalleerd, waarna via een willekeurig netwerk - wifi, ethernet of powerlines worden genoemd - content uit de pc kan worden getrokken om op de televisie te worden vertoond.

CeBit 2007: Spartaanse AMD Active TV-opstelling: lcd, dvd-speler, settopbox en receiver

Nadeeltje is dat het Windows-only is en blijft. Het pakket is op IE gebaseerd en hoewel de gebruiker daar nooit wat van zal merken, is de afhankelijkheid van ActiveX-controls niet te omzeilen. 'Dat geeft ons een hoop schaalvoordelen: als we voor FireFox en andere browsers zouden ontwikkelen moeten we het wiel veelal opnieuw uitvinden; door IE te gebruiken kunnen we bijvoorbeeld zonder problemen flashmateriaal van YouTube gebruiken', vertelt Lawrence. Codec-royalties zijn minimaal: alleen mpeg, want voor de rest wordt de pc-software - inclusief av-software - ingezet om een gepaste mpeg-stream naar de settopbox te krijgen.

'Active TV is een gateway die de tv de beschikking geeft over de kracht van een pc, maar dan zonder dat de televisiemakers hoeven te investeren', legt Kinahan uit. Het concept is zo sterk omdat er een enorme installed base van pc-, PS2- en televisiegebruikers is: de software draait op elke Windows XP- of Vista-machine, er zijn 'tig miljoen PS2's verkocht, en dan is alleen nog wat software en een netwerkverbinding nodig. De pc doet verder het werk om de televisie interactieve content te laten presenteren. 'We're trying to do some heavy lifting for the tv guys', aldus Kinahan. Dat hij de PS2 een extra verkoopargument geeft, wat de concurrentie voor de van ATi-chips voorziene nextgens groter zou kunnen maken, 'interesseert me niet'. Wil AMD net als Cisco in elke huiskamer bekend zijn? 'Welnee! We proberen gewoon meer processors te verkopen. Dat is ons vak.'