Een jongen van rond de 20 met een bos donker krullend haar en een ruitjesoverhemd kijkt quasi-nieuwsgierig mee op het scherm van mijn telefoon. Het is eind mei en KPN heeft enkele maanden geleden zijn 4g-netwerk live gezet. Als deelnemer van de eerste lichting loop ik rond met een telefoon met 4g-verbinding. We staan in de avondspits op een druk perron van Amsterdam Centraal op dezelfde trein te wachten. Hij kijkt vermoedelijk mee op mijn scherm omdat ik een Speedtest-app open. Ik kijk even opzij en zie zijn ogen groter worden als de meter langzaam oploopt, van 10Mbit/s in het begin naar meer dan 20Mbit/s. Ook de upload komt hoog uit, rond 15Mbit/s. "Wow", zegt hij vol verbazing. "En dan ben ik al blij als ik hier überhaupt internet heb."
Het is een logische reactie; hoewel de diverse 3g-netwerken verschillend presteren, kun je over het algemeen snel internet in de avondspits op drukke stations vergeten. Op veel meer plekken waar mensen reizen van huis naar werk of school en omgekeerd gaat het er zo aan toe; het gebruik van 3g loopt op veel momenten tegen de grenzen van de netwerkcapaciteit aan of gaat eroverheen. Veel mensen zijn eraan gewend dat de internetverbinding even niet werkt of dat het binnenhalen van data even wat langer duurt. Een snelheidstest zien met een resultaat van meer dan 20Mbit/s is dan een vreemde ervaring.
Tijdens de testperiode van enkele maanden vielen enkele zaken op. Ten eerste: KPN liegt niet met zijn dekkingskaart. Waar de kaart aangaf dat er geen bereik zou zijn, bleek de telefoon inderdaad terug te vallen op 3g. Waar bereik zou moeten zijn, kan de telefoon inderdaad 4g ontvangen. Dat is helaas niet altijd het geval bij dekkingskaarten, maar in dit geval klopt het.
Het instellen van 4g op telefoons blijkt een eitje. Als het toestel de apn niet automatisch pakt, kun je snel een nieuwe apn aanmaken met als naam 'kpn4g.nl' en verder hoeft er niets ingevuld te worden. Wel blijkt het even te kunnen duren voordat het signaal wordt opgepakt. Als een telefoon net is aangezet, pakt hij eerst 3g en schakelt pas daarna over op 4g. Dat gebeurde bij verschillende toestellen.
De overgang van 4g naar 3g en omgekeerd gaat zonder hapering. Het bereik valt niet weg, maar blijft in stand. De dataverbinding wordt wel een fractie van een seconde onderbroken, maar tenzij je aan het streamen bent zonder buffer heb je daar geen last van. Bij de overgang naar 4g wachten veel telefoons even als de dataverbinding net wordt gebruikt.
De waarde van 4g wordt me pas echt duidelijk als internet tijdens een thuiswerkdag een paar uur uitvalt. Door tethering blijkt doorwerken geen enkel probleem en de uploadsnelheid, voor Tweakers-redacteurs belangrijk omdat er vaak beeldmateriaal geüpload moet worden, ligt hoger dan bij internet thuis. Op sommige momenten komt de upload boven 15Mbit/s uit, snelheden die verder alleen bij glasvezel- en de duurste kabelabonnememten worden gehaald.
In het dagelijks gebruik op de telefoon is 4g ook een prettige toevoeging: mail loopt sneller binnen, webpagina's zijn sneller geladen en de Facebook-feed staat sneller op het scherm. Hoeveel sneller verschilt per keer, maar elke keer is het verschil met een 3g-telefoon ernaast in seconden uit te drukken.
Het testen van 4g op zo'n vroeg moment voelt alsof je 's nachts op een verlaten snelweg rijdt. Er is verder niemand en dus kun je flink gas geven. Omdat de testsimkaart ook geen snelheidslimiet heeft, mag de maximumsnelheid die KPN aan klanten stelt ook worden overschreden. Op diverse plekken blijken dan ook snelheden van boven de 50Mbit/s gehaald te kunnen worden.
Zoals een snelweg echter alleen 's nachts rustig is en in de ochtend drukker wordt, zo zal ook het 4g-netwerk meer worden belast. Dat gebeurt in langzaam tempo. De abonnementen en toestellen met 4g zijn nu nog te duur om voor de miljoenen mensen die nu 3g gebruiken aantrekkelijk te zijn, maar dat zal in de komende jaren geleidelijk aan veranderen en dan pas zal blijken hoe snel en robuust KPN's 4g-netwerk is. Tot nog toe is het in elk geval een snelweg waarop je lekker kunt racen.