Inleiding
Aftermarket-koelers voor cpu's zijn tegenwoordig vaste prik, maar bij videokaarten wordt de koeler minder vaak vervangen door een ander exemplaar. En dat terwijl er toch een behoorlijke winst valt te behalen: behalve voor lagere temperaturen kan het vervangen van de gpu-koeler ook voor een aardige afname van de geluidsproductie zorgen.
Wij lieten vier fabrikanten hun nieuwste koeler opsturen en monteerden het viertal op een HD 5870. We kozen voor de HD 5870 omdat deze high-end videokaart populair is en omdat hij een relatief hoog verbruik heeft. De resultaten kunnen eenvoudig worden vertaald naar langzamere videokaarten, met gpu's die minder energie verbruiken en dus minder warmte genereren.
Uiteraard werd er gekeken naar de effectiviteit op het gebied van de geluidsproductie en de temperatuur van de gpu, zowel bij minimale als bij maximale belasting. Daarnaast geven we een oordeel over het gemak - of ongemak - van de montage. De vier geteste koelers zijn de Thermalright Shaman, de Arctic Cooling Accelero Xtreme Plus, de Scythe Setsugen 2 en de Zalman VF3000A.
Testmethode
We hebben ervoor gekozen om het testsysteem in een open opstelling te testen en niet in een gesloten behuizing. Niet alleen is elke behuizing anders, ook kan de airflow op elke koeler een ander effect hebben. In een open testopstelling zijn de omstandigheden voor elke koeler hetzelfde.
Daarnaast hebben we uitsluitend Arctic Cooling's MX2-koelpasta gebruikt. We willen namelijk weten welke koeler het beste koelt en het minste geluid maakt, en niet welke meegeleverde koelpasta het beste presteert.
Zoals gezegd worden de koelers op een HD 5870 gemonteerd, die een opgegeven tdp heeft van 188W. Deze werd gemonteerd op een EVGA X58 Classified-moederbord. De Core i7 920-cpu, die op stocksnelheid draaide, werd gekoeld door een Thermalright Ultra Extreme 120, met een zeer stille fan. Om de geluidsproductie nog verder in te perken, draaide het OS vanaf een Intel 80GB Postville-ssd.
Om de gpu te belasten werd er gebruik gemaakt van Furmark 1.7, waarvan we weten dat het zowel AMD's als Nvidia's gpu's maximaal kan belasten, zonder dat de videokaarten zichzelf terugklokken of op een andere manier minder energie proberen te verbruiken. Met behulp van een Voltcraft 322 Datalogger wordt de geluidsdruk gemeten, op een afstand van 20cm.
De gpu werd minimaal 10 minuten met Furmark belast, waarna we de temperatuur noteerden zoals GPU-Z die weergaf. Dit programma werd ook gebruikt om de temperatuur van de voltage regulator modules te meten, want, zoals later zal blijken: ook die worden behoorlijk warm.
Arctic Cooling Accelero Xtreme Plus
We beginnen met de Accelero Xtreme Plus van Arctic Cooling, die met zijn drie fans en een erg lang koellichaam van alle koelers ook echt het meeste extreem oogt. Vanaf het koperen blok voeren vijf heatpipes de warmte af naar in totaal 84 aluminium koelvinnen. De drie 92mm-fans kunnen door middel van pwm-aansluitingen door de videokaart zelf gereguleerd worden, maar er kan ook voor gekozen worden om de fans via een molex-stekker op 7V of 12V aan te sluiten.
/i/1289457790.png?f=thumb)
Na het verwijderen van de stock-koeler komen naast de gpu ook de geheugenchips en de vrm's bloot te liggen. Arctic levert daarom een aantal heatsinks mee, die met behulp van een soort koelpastalijm vastgeplakt moeten worden. Met name bij de kleinere vrm's kan het lastig zijn om niet met de lijm te knoeien.
:fill(white)/i/1289428022.jpeg?f=thumb)
Na het aanbrengen van de heatsinks is het de beurt aan de koeler zelf. De montage hiervan is erg eenvoudig: er zijn vier bevestigingsbusjes, die door de bevestigingsgaten op de kaart worden gestoken en van plastic ringen worden voorzien, om beschadiging van de videokaart te voorkomen. Vervolgens wordt een viertal boutjes vastgedraaid en zit de Accelero Xtreme Plus vast.
Er is geen backplate of iets dergelijks, zodat de koeler er binnen een minuut op zit. Wel moet er eerst nagedacht worden hoe de fans aangestuurd worden, want het is vrij lastig om de pwm-header op de videokaart aan te sluiten als de koeler eenmaal is geïnstalleerd.
Scythe Setsugen II
De Setsugen II is een compleet andere koeler dan de Accelero Xtreme Plus: de Scythe bestaat uit een groot, vierkant koelblok, met daarop een enkele, grote ventilator. Volgens Scythe maakt de koeler gebruik van een zogeheten multiple airflow pass-through-structuur, net als de populaire cpu-koeler Mugen II. De Setsugen 2 onderscheidt zich van andere koelers door de meegeleverde slim-fan, die de dikte van de koeler beperkt houdt. De fan is verder voorzien van een simpele fancontroller, waarmee de snelheid traploos afgeregeld kan worden.
:fill(white)/i/1289428024.jpeg?f=thumb)
Net als bij de Xtreme Plus en alle andere geteste koelers, levert Scythe de nodige heatsinks mee. De heatsinks voor de geheugenchips zijn nagenoeg hetzelfde, en er wordt een lange heatsink met plakstrip meegeleverd voor de koeling van de vrm's. Ook zijn er enkele kleine heatsinkjes aanwezig.
/i/1289428007.jpeg?f=imagenormal)
De installatie van de koeler is van de vier geteste exemplaren het meest bewerkelijk. De koeler is geschikt voor een veelvoud aan videokaarten en de backplate beschikt dan ook over tal van montagegaatjes. In de handleiding wordt niet aangegeven welk gaatje voor welke videokaart bedoeld is; dat moet je zelf maar zien uit te vinden. Verder heeft de backplate in het midden een rubber bolletje, dat voor de drukverdeling zorgt.
Zalman VF3000A
De VF3000A, lijkt weer wat meer op die van Arctic Cooling. De koeler van Zalman heeft echter maar twee ventilators en een iets minder lang koellichaam. Het koperen koelblok beschikt wel over vijf heatpipes, die de warmte langs een onbekend aantal aluminium koelvinnen leidt. De twee 92mm-fans zijn voorzien van blauwe leds. Ze zijn uitgerust met een fancontroller, maar kunnen ook op een driepins header worden aangesloten.
:fill(white)/i/1289428018.jpeg?f=thumb)
Zalman levert de meest indrukwekkende set heatsinks mee. De heatsinks voor de geheugenchips lijken over een groter koeloppervlak te beschikken en de heatsink voor de vrm's, die uit één stuk bestaat, moet met pushpins vastgezet worden. Dat de heatsinks rood zijn is van weinig belang, want ze zijn zo goed als onzichtbaar als de koeler eenmaal is gemonteerd.
:fill(white)/i/1289428019.jpeg?f=thumb)
De installatie van de VF3000A is bijna net zo gemakkelijk als bij de Xtreme Plus. Er moeten busjes in het koperen gedeelte geschroefd worden, terwijl er aan de achterkant veertjes geplaatst moeten worden. Vervolgens kan de koeler met bouten worden vastgezet. Het is alleen jammer dat ook Zalman niet aangeeft welke gaatjes er gebruikt moeten worden. Verder viel het op dat een van de busjes muurvast aan het boutje kwam te zitten en mee bleef draaien toen de koeler weer gedemonteerd werd.
/i/1289428016.jpeg?f=imagenormal)
Thermalright Shaman
De Shaman-koeler van Thermalright lijkt weer meer op de Setsugen II van Scythe. Ook hier zien we een groot, vierkant koelblok en een enkele, gigantische 140mm-fan. De fan heeft een vierpins pwm-stekker, maar kan ook op een driepins header worden aangesloten. De acht 6mm-heatpipes zien er indrukwekkend uit. Verder voorzag Thermalright de koperen onderdelen van een laagje nikkel om oxidatie te voorkomen.
:fill(white)/i/1289428012.jpeg?f=thumb)
Net zoals Zalman levert Thermalright een wat imposanter ogende heatsinks mee dan de concurrenten. De vrm's worden voorzien van kleine heatsinks, net als bij de koeler van Arctic. De plakstrips doen hun werk goed en voorkomen geknoei met lijm.
/i/1289428010.jpeg?f=imagenormal)
Het installeren van de koeler verliep vrij gemakkelijk. De juiste gaten om de koeler op een HD 5870 te installeren, worden in de handleiding aangegeven. Daarin worden boutjes gedraaid, die met moertjes worden vastgezet. Aan de achterkant worden dan rubberen spacers en de backplate aangebracht, waarna de koeler wordt vastgezet met nog vier moertjes.
/i/1289428013.jpeg?f=imagenormal)
Prestaties - Temperatuur
De koelers verschillen in de manier waarop de fans worden afgeregeld. De een kan direct op het pcb aangesloten worden, terwijl de ander enkel via een fancontroller ingesteld kan worden. We geven de temperaturen en geluidsniveaus die bij de verschillende instelmogelijkheden horen.
Gpu-temperatuur - idle |
| graden Celsius |
Stock |
**********
38 |
Arctic PWM |
********
30 |
Scythe Low |
********
30 |
Scythe High |
*******
28 |
Arctic 7V |
*******
26 |
Zalman High |
*******
26 |
Zalman Low |
*******
26 |
Thermalright |
*******
25 |
Arctic 12V |
******
23 |
Wanneer alleen de desktop weergegeven hoeft te worden, presteren alle koelers aanzienlijk beter dan de stock-koeler. De Accelero Xtreme Plus van Arctic weet de gpu af te koelen naar 23° - amper hoger dan de kamertemperatuur.
Gpu-temperatuur - load |
| graden Celsius |
Stock |
**********
85 |
Scythe Medium |
********
70 |
Arctic PWM |
********
65 |
Scythe High |
*******
62 |
Zalman Low |
*******
59 |
Zalman High |
******
52 |
Arctic 7V |
******
50 |
Thermalright |
*****
45 |
Arctic 12V |
*****
42 |
Onder load is het wederom de Accelero Xtreme Plus die de lijst aanvoert, op de voet gevolgd door de Thermalright Shaman. De Zalman VF3000A presteert ook vrij goed, maar de Scythe laat de gpu warmer worden dan 60°. Dat is overigens nog steeds een stuk koeler dan de 85° van de stock-koeler.
Bovenstaande temperaturen zijn allemaal van de gpu, maar tijdens het testen viel het ons op dat de vrm's wel erg warm werden. Dat is ook meteen de reden dat de loadtest van de Scythe-koeler op de medium- en high-standen is uitgevoerd: op de low-stand stonden de vrm's zo goed als in de fik.
Temperatuur vrm's - load |
| graden Celsius |
Scythe Medium |
**********
120 |
Arctic PWM |
*********
105 |
Thermalright |
*********
105 |
Scythe High |
*********
103 |
Arctic 7V |
*********
102 |
Zalman Low |
*******
86 |
Stock |
*******
78 |
Arctic 12V |
******
75 |
Zalman High |
******
70 |
We zien dat de Scythe Setsugen 2 onvoldoende koeling voor de vrm's levert. De ventilator kan in combinatie met de koelvinnen niet voor voldoende frisse lucht zorgen om de vrm's noemenswaardig af te koelen. Als we de 78° waar de stock-koeler de vrm's op houdt als streeftemperatuur nemen, zijn alleen de Zalman en de Accelero Xtreme Plus met de fans op de hoogste stand geschikt voor de HD 5870.
Er zijn speciale heatsinks voor de vrm's te koop, van onder andere Thermalright, maar met een prijs van rond de 30 euro zijn die niet goedkoop en wordt het koelen van een videokaart een dure aangelegenheid.
Prestaties - Geluid
De temperatuur van de gpu en de vrm's is voor veel tweakers belangrijk, maar in veel gevallen speelt de geluidsproductie net zo'n grote rol. Met behulp van een Voltcraft 322 Datalogger werd de geluidsdruk gemeten op een afstand van 20cm.
Geluidsdruk |
| Decibel |
Stock High |
**********
56,2 |
Scythe High |
*********
49,2 |
Zalman High |
********
47,3 |
Arctic 12V |
********
47,0 |
Thermalright |
********
44,2 |
Zalman Low |
*******
40,4 |
Arctic 7V |
*******
40,2 |
Arctic PWM |
*******
39,5 |
Stock Low |
*******
38,6 |
Scythe Low |
*******
38,5 |
We zagen eerder al dat de Accelero Xtreme Plus met de fans op 12V erg goed presteert, maar daar komt ook een aanzienlijk geluidsniveau bij kijken. De Zalman produceert bijna evenveel geluid op de hoogste stand, maar koelde wel iets minder goed. De Zalman met de fans op de lage stand presteerde echter ook nog heel behoorlijk, en produceert dan veel minder geluid, terwijl de vrm's nog redelijk koel bleven.
Conclusie
Als we aan de hand van de prestaties een winnaar moeten kiezen, is het de Arctic Cooling Accelero Xtreme Plus, die de gpu zonder meer het koelst houdt. Ook de installatie is vrij eenvoudig. Deze koeler heeft wel een nadeel: met de fans in de pwm- of de 7V-stand, komen de vrm's ruim boven de 100°. Met de fans in de 12V-stand blijven de vrm's wel koel genoeg, maar dan is deze koeler weer vrij luidruchtig. De Accelero Xtreme Plus is verder vrij breed en heeft dus twee extra slots ruimte nodig.
De Zalman VF3000A koelt ook erg goed, zij het iets minder dan de Accelero Xtreme Plus. Het voordeel van de VF3000A is dat deze in de lage stand de vrm's ook nog goed af weet te koelen en daarbij een stuk minder geluid produceert. De fans zijn verder traploos in te stellen, dus met iets meer geluid kunnen de vrm's nog wat verder afgekoeld worden. Net als de Xtreme Plus hangt deze koeler over twee uitbreidingsslots.
De Thermalright Shaman is een middenmoter, die goed koelt en de geluidsproductie vrij laag houdt. Het probleem zit hem in de vierpins pwm-stekker. Een moederbord moet maar net over een bijpassende header beschikken; op een driepins header draait de fan standaard op de hoogste snelheid. Een ander nadeel is dat de koeler, inclusief de 140mm-fan, weer twee extra slots nodig heeft en bovendien vrij hoog is.
Als laatste is er nog de Scythe Setsugen 2, die zelfs op de medium-stand de vrm's erg warm liet worden. De gpu wordt stukken beter gekoeld dan door de stock-koeler, bij een lagere geluidsproductie, maar ten opzichte van de concurrentie zijn de prestaties minder indrukwekkend. Als enige neemt deze koeler maar één extra slot in beslag, en de fan kan weer traploos afgeregeld worden.