Een paar jaar terug was het duidelijk; een telefoon los kopen met een sim-onlyabonnement was in veel gevallen de goedkoopste optie. Maar nu? Nu is dat lang zo duidelijk niet meer. Dezelfde telefoon kan, afhankelijk van de provider en de retailer, honderden euro's duurder zijn dan met een abonnement. Hoe kan dat en wie betaalt dat?

Rekenvoorbeeld
Een voorbeeld: neem nu de Samsung Galaxy S20 5G. Een voor veel mensen aantrekkelijke telefoon, maar stel je voor dat je niet vastzit aan een provider en je kunt een abonnement erbij nemen. Hoe zag de situatie eruit op 26 november, de dag dat ik dit verhaal begon te schrijven? Voor de duidelijkheid: op het moment dat je dit leest, kunnen de prijzen alweer anders zijn.
S20 5G | Los | KPN | Vodafone | T-Mobile |
Mobiel.nl | 749 euro - direct | 576 euro - direct | 490 euro - direct | 490 euro - direct |
Belsimpel | 839 euro - 2 weken | 504 euro - direct | 491 euro - direct | 486 euro - 2-4 werkdagen |
Dat zijn relatief grote verschillen. De losse-toestelprijs ligt in elk geval hoog. De telefoon kwam in maart uit voor 999 euro, maar Samsung-telefoons behouden hun waarde vaak niet supergoed en 839 euro is aan de hoge kant voor een telefoon als deze. Het verschil tussen een los toestel en een abonnement bij retailer 2 is 353 euro, 42 procent van de originele prijs.
Dat prijsverschil is niet in alle gevallen zo groot. Een OnePlus Nord kost je bij BelSimpel los 399 euro. Met een abonnement kan dat ook zomaar 419 euro zijn, hoewel dat volgende keer ook anders kan zijn. Wie nog denkt dat een los toestel altijd goedkoper is, zal dus vaak bedrogen uitkomen, maar niet altijd.
Waarom prijzen zo verschillen
De vraag is natuurlijk waarom dat zo is, en het antwoord is simpel en ingewikkeld; onafhankelijke retailers kopen telefoons op verschillende plekken in tegen verschillende prijzen. Stel je een magazijn voor vol met telefoondoosjes. Dan zijn er verschillende stapels met dezelfde telefoons: een stapel voor losse verkoop, een voor de combinatie met KPN-abonnementen, een voor Vodafone-abonnementen, een voor T-Mobile-abonnementen en een stapel 'marktvrij', te combineren met alle providers dus. In de back-end staan dan ook verschillende ID's voor dat ene model telefoon.
Onafhankelijke retailers zijn niet gebonden aan plekken van inkoop. Ze kopen bovendien kort van tevoren in; de voorraad is er misschien voor een week. Dat kunnen partijen zijn die over zijn bij de fabrikant of die elders in Europa worden aangeboden bijvoorbeeld. Dat is anders dan bij providers, die veelal voorraad voor maanden vooruit inkopen en die proberen te slijten. Als er echter een grote voorraad is, dan is er een kans dat een fabrikant korting wil geven om er zo meer te verkopen; een lagere prijs leidt immers tot hogere verkopen en telefoons opslaan is een dure hobby; ze verouderen en verliezen dus waarde. Bovendien is opslagruimte niet gratis.
Laten we even uitgaan van een theoretische telefoon: de Manufacturer Phone Y. Fabrikant Manufacturer wil niet dat er grote voorraden blijven liggen en sluit een deal met een provider om te regelen dat retailers de telefoons met korting kunnen gaan verkopen. Als Phone Y normaal 700 euro kost en een provider kan die verkopen voor 450 euro, dan wil de provider niet dat een klant van de retailer zíjn Phone X combineert met een abonnement van de concurrent. En dus betaalt de retailer 700 euro, maar krijgt hij 250 euro terug als hij die Phone Y verkoopt in combinatie met een abonnement.
Dan heb je uiteraard ook nog acties, zoals wanneer je iets extra's krijgt bij de bestelling van een telefoon met abonnement, bijvoorbeeld bluetoothoortjes of een smartwatch. De prijs wordt daar iets hoger van en retailers beslissen per keer of ze willen meedoen of niet. Deze constructie, met verschillende stapels per telefoon in het magazijn, zorgt er ook voor dat levertijden kunnen verschillen; soms is zo'n stapel leeg. De telefoon is dan op voorraad in een versie voor bijvoorbeeld Vodafone, maar als je hem hebt besteld in combinatie met een abonnement van T-Mobile, kan het zijn dat je langer moet wachten. Dat leidt soms tot verwarring, want zelfs die acties kunnen verschillen. Een telefoon voor een provideractie komt dan pas later binnen, maar je kunt diezelfde telefoon in combinatie met diezelfde provider buiten die actie bestellen en meteen opgestuurd krijgen.
Mag dat allemaal?
De volgende vraag is natuurlijk of dat mag. Immers, het kopen van een telefoon boven de 250 euro bij een abonnement geldt als lening. Dat is echter niet wat dit is; het is de koppeling van de aanschaf van een telefoon aan een abonnement en daar korting voor verlenen. Daarbij zijn maatregelen om het nemen van krediet te bevorderen, verboden. Dus het bedrag dat je betaalt als je in een keer afrekent, moet bij benadering hetzelfde zijn als het maandbedrag maal de looptijd van het abonnement. Kost een telefoon bij een tweejarig abonnement 480 euro? Dan moet het bedrag uitkomen op 20 euro. Voor de rest staat het fabrikanten, providers en retailers vrij om te handelen en bepaalde kortingen onder voorwaarden te geven.
Koppelverkoop is het ook al niet, want hoewel beide dingen gekoppeld worden verkocht, kun je ze ook los aanschaffen. Het bieden van korting in ruil voor het afnemen van een abonnement is niet per se verboden; de regelgeving van vijf jaar geleden ging specifiek over telefoons kopen op afbetaling, wat de wetgever voortaan ziet als lening. Bovendien gebeurt het veel vaker dat twee producten in combinatie met elkaar goedkoper zijn.
Ict-jurist Arnoud Engelfriet ziet ook geen problemen met deze praktijk, zegt hij tegen Tweakers. "In de telecomwereld zit genoeg concurrentie. Als deze bundel niet gewenst is, gaan mensen gewoon elders shoppen voor telefoon en abo. Pas als je zegt: deze provider of retailer is zó machtig, daar kun je niet omheen, gaan we praten over de mededingingswet."
Retailers gaan niet mee in élke actie. Soms zijn ze goedkoper af door een telefoon elders in te kopen en doen ze dus niet mee met de actie. Een telefoon met en zonder actie tegelijk aanbieden, is echter niet de bedoeling; dat kan verwarring scheppen.
Tot slot
Het is, als je er even nuchter naar kijkt, een vrij bizarre constructie: fabrikanten die telefoons willen slijten via acties die lopen via providers en via retailers. Het is een keten die voor consumenten soms dus veel voordeel kan opleveren, maar het heeft ook een groot nadeel; het koppelt de koop van een telefoon aan de koop van een mobiel abonnement.
Er zijn diverse redenen te verzinnen waarom je dat niet zou willen. Ten eerste kan een telefoon stukgaan als een abonnement nog lang niet is afgelopen, of je hebt alleen een abonnement via werk en je kunt dus geen gebruik maken van het voordeel. Ook kan een provider geen bereik hebben op plekken die voor jou belangrijk zijn, of je hebt een voorkeur voor of juist een afkeer van een provider.
Daarnaast is de mobiele markt allang geen markt op zich meer. Alle grote mobiele providers zijn ook providers van vast internet, telefonie en tv. En allemaal proberen ze klanten te binden door voordeeltjes te bieden. Het nadeel is dan dat je vastzit; je kunt niet zomaar van aanbieder wisselen. Dat maakt het publiek voor deze constructies een stuk kleiner dan een aantal jaar geleden. Het is zonde dat fabrikanten mensen dan opleggen om meer te betalen, simpelweg omdat die niet kunnen of willen overstappen naar een provider waarmee een fabrikant toevallig een actie heeft.