Intro
Jarenlang is het betrekkelijk rustig geweest op de markt voor geluidskaarten. De ontwikkelingen die eind jaren tachtig begonnen bij de fossiele 8-bits Adlib kwamen zo'n vier jaar geleden in rustig vaarwater. 16-bits was 16-bits en stereo was stereo. Creative had de touwtjes stevig in handen en bepaalde de standaard. Lastige 'klanten' zoals de Gravis Ultrasound kregen nooit veel voet aan de wal.
Zoals altijd kon onze grote vriend Bill wel bereid gevonden worden om een eind te maken aan deze vredelievende situatie. Meneer bracht Windows 95 op de markt en vertelde er meteen bij dat we voortaan onze spellen onder Windows zou draaien. Dat klonk in eerste instantie misschien lachwekkend, maar bleek later wonderbaarlijk genoeg toch mogelijk te zijn, met de komst van DirectX. Het belang van Soundblaster ondersteuning werd in één klap ongedaan gemaakt. Zolang het geluidskaartje maar van een windows driver vergezeld ging was alles okay.
Ongeveer tegelijkertijd begon met de komst van NVIDIA NV1 (Diamond Edge 3D) en Rendition Vérité 1000 de opkomst van de 3D (graphics) accelerators. Op geluidskaarten gebied bleef het rustig. Wavetables die meer simultane stemmen konden weergeven, maar verder geen opwindende gebeurtenissen waar de huis-tuin-en-keuken gamer zijn deatchmatch sessie voor zou moeten onderbreken.
Het duurde tot begin 1998 voordat er serieus beweging kwam in de audio markt. Aureal introduceerde z'n Vortex (AU8820) chip, de eerste die écht 3D geluid kon weergeven (dus geen spatializer achtig fase verschuivings effectje). Noem het gerust een revolutie, want het gaat hier niet om een simpele kwaliteitsverbetering, maar om een wezenlijk verschil in beleving: interactieve, 3 dimensionaal gepositioneerde audio.
Creative zat intussen ook niet stil. Het kocht know-how en technologie van andere bedrijven op (bij Microsoft ook wel 'innovatie' genoemd): Cambridge Soundworks voor de speakers, Ensoniq omdat het te lui was zelf een PCI kaart te bouwen en EMU vanwege hun ervaring met synthesizers en DSP's. Uiteindelijk had dit tot gevolg dat eind 1998 de Soundblaster Live! (met EMU DSP) werd geïntroduceerd, ongeveer tegelijkertijd met de Aureal Vortex II.
Het slachtoffer van deze review is de Storm Platinum, een op de Vortex II gebaseerde geluidskaart van de in Nederland nauwelijks bekende australische fabrikant Xitel. Van Narwal IT Services, de Nederlandse Xitel importeur, kregen we een test exemplaar van de Storm Platinum toegestuurd.
Aangezien het me onzinnig lijkt om de Storm Platinum te reviewen zonder enige vergelijking te trekken met concurrende kaarten zul je regelmatig de Diamond MonsterSound MX300 en Creative Labs Soundblaster Live! voorbij zien fietsen. Het gaat hier zuiver om een theoretische vergelijking, ik heb bij de kaarten niet kunnen testen.
Ok, laten we beginnen met de specs...
De specs
Hoewel Xitel in Nederland vrijwel onbekend is, heeft het in het buitenland al een zekere reputatie opgebouwd. De Xitel Storm VX werd algemeen beschouwd als één van de beste Vortex kaarten. Met de Storm Platinum, die gebaseerd is op het high-end SuperQuad Digital PCI reference design van Aureal, hoopt Xitel deze reputatie verder uit te bouwen.
De specs:
Controller Chip
- Aureal Vortex 2 - AU8830 Controller
CODEC
- Quad Channel Output 18-bit AC'97 CODEC
Features
- Hardware Accelerated A3D 2.0 and DirectSound 3D *
- 96 DMA Hardware Accelerated Channels
- Professional 320 Voice MIDI Synthesizer
- Digital 10-Band Graphic Equalizer
- Multiple Speaker/Headphone Support
- Optical S/PDIF (TOSLINK) Output - Minidisc compatible *
- Accelerated Joystick Port
- SoundBlaster Pro Hardware Support
Inputs and Outputs
- CD In (MPC)
- Aux In (MPC)
- Modem In (MPC)
- Mic In (for electret and condenser mics)
- 2 Stereo Line Outputs For Up To 4 Speakers
- Optical S/PDIF Output (TOSLINK) - Minidisc compatible *
- MIDI/Joystick Port
- Wavetable Header
- Expansion Header
General MIDI Interface
- MIDI MPU-401 UART Mode
- 16 Byte FIFO’s For MIDI IN and MIDI OUT
- Doubles as Joystick Port
Signal Specification
- Output: 1Vrms Typical (AC'97 Specification)
- Input: 1Vrms Typical (AC'97 Specification)
- Frequency Response 20Hz - 20 kHz
- THD+N: Less than 0.007%
- SNR: Better than 95 dB
Hardware Acceleration Features
- Full A3D 1.0 and A3D 2.0 *
- DirectSound and DirectSound 3D *
- MIDI Synthesis Including DirectMusic
- 48 kHz Sample Rate Conversion
- Digital Mixing
- 10-Band Graphic Equalizer
- Joystick Port Commands
API's Supported
- Aureal A3D 1.0 *
- Aureal A3D 2.0 *
- Microsoft DirectSound *
- Microsoft DirectSound 3D *
- Microsoft DirectMusic *
- Microsoft DirectInput
- EAX (future driver revision)
Operating Systems
- Microsoft Windows 95/98
- Microsoft Windows NT (items marked with * are not supported presently)
- Microsoft DOS
MINIMUM SYSTEM REQUIREMENTS
- Microsoft Windows 95/98 or Windows NT 4.0
- Pentium PC 100 MHz or Higher
- 8MB of System RAM (16MB Recommended)
- 15MB of Hard Disk Space for Installation
- CD-ROM Drive for Installation
- 1 Available PCI Bus Slot
- Headphones or Powered Speakers
Voor de duidelijkheid heb je hier m'n eigen config, dan weet je op wat voor systeem ik met de Xitel heb zitten klooien:
- 464Mhz Selderij
- Abit BX6-II Rev2.02
- 384Mb SDRAM
- Hercules Dynamite TNT op 115/130Mhz met 1.73 TNT2 reference drivers
- Windoos98NL, vers & kaal uit de doos.
- Gelukkig ook nog een harddisk, CD-ROM drive en ander spul dat er hier niet toe doet...
Naast de Storm Platinum heb ik ter vergelijking een Gravis Ultrasound PnP 8Mb en een el cheapo Aureal Vortex1 kloon (merk 'Professional Multimedia Product' - ja, dat klinkt eng 
) gebruikt.
Installatie & Handleiding
Nou, die specs klinken lekker of nie? Laten we het ding openmaken. Allereerst de doos: die ziet er mooi uit...althans het plaatje op de site van Xitel. Van Narwal kreeg ik een kale witte doos toegestuurd 
. Maar goed, niet zeuren. Wat zit er in:
- CD
- Kaart
- Handleiding
- Koptelefoon!
De printplaat van de Storm Platinum is donkerbruin/zwart gekleurd. Hoewel de kleur in feite geen ene moer kan boeien ziet het er wel tof uit en draagt het bij aan een kwalitieve uitstraling. De Storm Platinum is zoals gezegd gebaseerd op het Aureal's SuperQuad design met 4 speaker support en S/PDIF. Op de Storm tref je daarom 2 line-outs aan en een digitale S/PDIF aansluiting. Verder bevinden zich aan de buitenkant de gebruikelijke mini-jacks voor line-in en microfoon. Uiteraard vinden we daar ook een gecombineerde game/MIDI poort.
De line-outs van de Storm Platinum worden (in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Diamond MX300) versterkt. Dat is handig bij het gebruik van een koptelefoon of als je speakers zonder versterker gebruikt (hmm...wie doet dat nou?). De keerzijde is dat het in theorie de kwaliteit van het signaal nadelig beïnvloedt. In de praktijk zul je daar echter weinig/niets van merken (tenzij je een of andere audio malloot bent die dingen hoort waar een normaal mens niet bij kan).
Op de kaart zelf bevinden zich aansluitingen voor CD-in, Aux-in, TAD, een wavetable header en een geheimzinnige expansion header. Al met al zijn er voldoende mogelijkheden voorhanden om externe geluidsbronnen op de Storm Platinum aan te sluiten.
De bijgeleverde force feedback koptelefoon is een apart verhaal, daarover straks meer.
Installatie
Het installeren van de Storm Platinum is een koekje. Eerst zet ge uw pc uit en zoekt ge naar een vrij PCI slot. Hoppa, kaart erin douwen en pc aanzetten. Windows weet te vertellen dat het iets nieuws heeft ontdekt. Effe de driver CD erin en naar de juiste directory pointen en windows installeert het ding zonder zelfs maar opnieuw op te moeten starten, zo simpel dat ik het zelfs m'n moeder uit zou kunnen leggen.
Nou is het wel zo dat zo'n eenvoudige installatie tegenwoordig normaal is, maar 'vroeger' was dat wel anders. Dit werd me nog maar eens duidelijk gemaakt toen ik voor deze review een poging ondernam om m'n Gravis Ultrasound PnP aan de praat te krijgen. Dat ging dus niet lukken... De GUS PnP eet in z'n eentje al 3 IRQ's dus dat begint onherroepelijk herrie te trappen met andere hardware in de windows config. Na een uur klooien, eindeloos rebooten en GUS DOS setups draaien lukte het me nog niet om het ding volledig aan de praat te krijgen. Er kwam geluid uit, maar niet in Half-Life en WinAMP (DirectSound?).
Ter vergelijking heb ik m'n oude Vortex1 kaartje weer even terug gezet en die liet zich, net zoals de Storm, zonder protest installeren.
Handleiding
Maar goed, verder met de handleiding. hmm...waar ligt de handleiding?
Aah, de handleiding. Geen super geil vormgegeven full color gevalletje dit keer, de handleiding is gewoon zwart-wit. Maakt het uit? Nee, want in de eerste plaats zul je die hele handleiding nooit nodig hebben, mits je enige ervaring hebt met het installeren van harde waren. Voor mensen die dat niet hebben zijn er duidelijk stap-voor-stap aanwijzingen. Ook wordt per windows versie (Win95 retail, Win95 OSR2.x en Win98) uitgelegd hoe het installeren van de drivers moet worden uitgevoerd.
Minpuntje: NT4 wordt bruut vergeten. Aangezien ik hier zelf geen NT4 bij de hand heb kon ik niet checken in hoeverre er problemen zijn bij het installeren van de kaart onder NT. Als je hardware mag installeren op een NT4 bak dan wil dat meestal zeggen dat je er verstand van hebt, dus dat zal geen problemen opleveren verwacht ik.
Verder vind je in de handleiding een opsomming van de specs en een overzicht met betekenis van de aansluitingen op de kaart.
Mooi, nu het kloppend hart van de Storm Platinum...
De Aureal Vortex II chipset
Het hart van de Storm Platinum wordt gevormd door de Aureal AU8830 aka Vortex II. Aureal was met de oude Vortex / AU8820 chip de eerste fabrikant die een 3D audio chip op de consumentmarkt bracht. De mogelijkheden van de AU8820 waren al indrukwekkend ten op zichte van de concurrentie, met de AU8830 gooit Aureal er nog een stevige emmer verbeteringen tegenaan.
Vortex II features en verschillen met de oude Vortex
Allereerst de rauwe pauwer: was de Vortex1 met 300MIPS nog redelijk bescheiden, de Vortex II doet het viervoudige: 1200+ MIPS (million instructions per second), sneller dan de 1000 MIPS van de EMU 10K1 DSP op de Soundblaster Live!
Ten opzichte van de oude Vortex ondersteund de Vortex II het dubbele aantal audiostreams in hardware: Vortex II doet er 96. Hoewel, dat is maar ten dele waar: sommige kanalen worden voor I/O verkeer toegewezen. In de praktijk houden we 92 DirectSound kanalen over, of 76 kanalen in 3D (A3D2.0, A3D of DirectSound). Bij het gebruik van de wavetracing engine (ondersteund in A3D2.0) hou je 16 echte streams over en 60 reflecties van deze streams.
Met een indrukwekkende 48KHz 18-bit sampling rate en een signaal/ruis verhouding die hoger is dan 95KHz valt er op de geluidskwaliteit weinig aan te merken. Nieuw en erg handig is een 10-bands stereo equalizer in hardware.
Aan de wavetable werd weinig versleuteld, deze is in feite identiek aan de Vortex, alleen ondersteunen de drivers nu ook 256 extra MIDI stemmen in software, waarmee het totaal op 320 komt.
De Gameport van de Storm Platinum accelereert DirectInput commando's en kan de X en Y-as van de joystick uitlezen zonder tussenkomt van de CPU. Zodoende worden weer een paar koktikken gesaved voor belangrijkere zaken.
A3D 2.0
Wat betreft de hardware zit het bij de Storm Platinum dik in orde. De Vortex II is veruit de meest geavanceerde audio processor van dit moment. Om de mogelijkheden van de Vortex II optimaal te benutten heeft Aureal een nieuwe versie van de A3D API ontwikkeld: A3D 2.0. Een opsomming van de features:
3 Dimensionaal gepositioneerde audio
Dit is een cruciale vereiste bij 3D geluid: de mogelijkheid om geluidsbronnen op ieder mogelijke locatie op de x, y en z-as te positioneren. Dit gebeurt interactief, wat in dit geval wil betekenen dat er niet gebruik gemaakt wordt van voorgebakken (stereo) geluiden, maar dat de geluidsgolven in realtime gerendert worden.
Aangezien wij mensen maar 2 oren hebben is het in theorie mogelijk om met 2 speakers of een koptelefoon 3 dimensionaal geluid ten gehore te brengen. Geluid kunnen we positioneren door het tijdsverschil te meten dat een geluid nodig heeft om onze beide oren te bereiken. Het geluid dat afkomstig is van de rechterkant van je hoofd zal je rechteroor eerder bereiken dan je linkeroor. Bij gebruikmaking van een koptelefoon lukt het op die manier redelijk goed om gepositioneerd geluid te simuleren, bij een standaard 2 speaker setup werkt het maar matig. Met 4 speakers is het stukken beter, alleen mis je dan positionering op de y-as. In de meeste gevallen is dat echter niet zo'n gemis (bij de meeste spellen speelt de actie zich vooral voor of achter je en op gelijke hoogte af).
Wavetracing
3D audio positionering is op zich geen bijzondere feature van A3D. Microsoft's DirectSound3d doet het ook, net zoals EAX, dat in feite DS3D gebruikt voor positionering. Wat A3D2.0 wel uniek maakt is wavetracing, de belangrijkste nieuwe feature in A3D 2.0. Wavetracing gebruikt de geometrie data die door de 3D engine van een spel wordt gegenereert om op een zeer realistische wijze het geluid binnen de 3 dimensionale omgeving weer te geven. Hierbij wordt het pad tussen geluidsbron en luisteraar nagetrokken en rekening gehouden met o.a. reflecties, absorptie en de materialen waar de geluidsgolf zich door voortbeweegd. Zoals je zult begrijpen komen hier behoorlijk ingewikkeld algoritmes aan te pas.
Reflections
Bij het simuleren van een realistische 3 dimensionale audio omgeving zal er rekening gehouden moeten worden met reflecties. Het geluid van geluidsbron bereikt de toehoorder niet alleen via een direkte weg, maar ook via reflecties van in de buurt liggende objecten, zoals het plafond, de vloer en de muren. De wavetracing engine van de Vortex II houdt bij het berekenen van de reflecties rekening met de fysieke eigenschappen van de objecten waarop de geluidsgolven weerkaatsen. Aan de hand daarvan wordt bepaald in welke mate de geluidsgolven worden gereflecteerd of worden geabsorbeerd.
Occlusions (insluiting)
Met het Occlusion Effect wordt berekend wat de gevolgen zijn voor een geluidsgolf als deze doorgelaten wordt door een object. Uiteraard wordt hier weer rekening gehouden met het materiaal waaruit het object bestaat. Praktisch voorbeeld: tussen geluidsbron en toehoorder bevindt zich een deur, waardoor het geluidssterkte zachter en de toonhoogte lager zal worden.
Environments
Met deze feature kunnen game designers de akoestische eigenschappen van de omgeving (lucht, mist, water) instellen. Het meest praktische voorbeeld is een onderwater scene in bijv. Half-Life. De Vortex II engine berekend de gevolgen die deze fysieke kenmerken uitoefenen op de golfvorm.
Poepoe, klinkt zwaar. Gaat dit ook werken?
Leuk, maar werkt het ook?
Terug naar de Storm Platinum, nu komen we bij het echte werk. De features van de Vortex II chip en de A3D2.0 API mogen dan erg vet klinken, het is altijd nog de vraag of het ook echt zo werkt.
Om dat te kunnen testen heb ik gebruik gemaakt van Half-Life, niet alleen een zeer wreed spel (vooral in multiplayer), maar ook dé 3D audio benchmark bij uitstek. Half-Life heeft zowel ondersteuning voor A3D2.0 als EAX, ideaal dus om de SBLive en Vortex II kaarten met elkaar te vergelijken. Zoals eerder gezegd was ik niet in staat om een SBLive te testen. Gelukkig zijn er genoeg anders sites die dat wel konden...maar eerst m'n eigen mening...
Het werkt! Goed, maar hoe goed? In veel (korte) reviews in C!T enzo zul je lezen dat "je je nu permanent een hartinfarct schrikt door van achteren komende tegenstanders". Ok, het is goed mogelijk om geluiden van achteren waar te nemen, maar eerlijk gezegd heb ik nooit het gevoel gehad dat ik daardoor ook tegenstanders op de millimeter nauwkeurig achter me kon positioneren, zonder ze eerst gezien te hebben. Ik zeg niet dat het niet werkt, maar het werkt zeker niet zo precies. Het komt ook deels omdat wij mensen wat betreft onze auditieve waarneming eigenlijk gewoon invalide zijn, en wat we dan wel horen blijkt ook nog eens vrij moeilijk om te neppen.
Het resultaat van de 3D effecten zijn uiteraard sterk afhankelijk van het programma waarmee je test. Met de Aureal demootjes (voorbij vliegende vliegtuigen enzo) valt er goed 3D gepostioneerd geluid te beleven. Die beleving wordt ook sterk beïnvloedt door je visuele waarneming: je ziet het vliegtuigje naar achter je bewegen, dus is het ook veel makkelijker voor te stellen dat-ie door ook werkelijk is. Bovendien zijn de effecten sterk gebaseerd op het doppler effect. Als je Zooeef hoort van een voorbij vliegende helicopter dan 'hoor' je beweging, Zou de helicopter stil achter je hangen, zodat het alleen een monotoom geluid produceert, dan is de beleving al veel minder sterk. De koppeling beeld <-> geluid is dus erg belangrijk.
Het is dus niet zo dat ik direkt met m'n Xitel en speakersetje aan de hemelpoort stond. Het geluid klinkt wel veel ruimtelijker en 'voller'. De merkte ik nog het beste toen ik bij mij op school weer eens aan het deathmatchen was (leuke school ik heb ). Bij een SB16 klinkt het geluid gewoon dood, suf en nep. Het geluid is er, maar verder heb je er weinig aan. Ongeveer net zo nep als wanneer je op een druk kruispunt zou staan en je het geluid maar uit twee speakers recht voor je zou horen. Met de Xitel voel je meteen een link tussen geluid en omgeving, het geluid komt ergens vandaan en correspondeert met de omgeving op je beeldscherm. Om er maar een weer een leuk buzz word tegenaan te parkeren: het geluid interacteert met de omgeving
3D audio werkt vanzelfsprekend het beste bij 3D spellen zoals first person shooters en race games. Dat is natuurlijk allemaal erg logisch. Als je voornamelijk strategy games speelt dan zul je weinig profijt van een 3D geluidskaart hebben (hoewel, nieuwe RTS spellen zoals Dark Reign II zijn wel 3D).
Speakers of koptelefoon?
Zoals ik al eerder zei is het 3 dimensionale effect bij gebruikmaking van 2 speakers veel minder sterk dan bij koptelefoon of 4 speakers. Het probleem bij 2 speakers is dat je gewoon hoort dat het geluid uit de speakers komt, die speakers zullen in de meeste gevallen voor je staan, dus hoor je de geluiden ook uit die richting. De Vortex II mag dan zulke mooie 3D effecten genereren, dat geluid werkt daar echt niet tegenop.
2 Speakers
Aureal zegt zelf dat ze geluid kunnen positioneren met slechts 2 speakers. Om dat effect mogelijk te maken gebruiken ze 'crosstalk cancellation'. Wat het doet is het beste te verklaren via onderstaande afbeelding: de speaker aan de ene kant produceert anti-golven die de geluidsgolven afkomstig uit de andere speaker opheffen op het moment dat beiden met elkaar interfereren (golf 1 is exact een halve periode verschoven tov golf2). Dit voorkomt dat geluid uit de linkerspeaker niet alleen je linkeroor maar ook je rechteroor bereikt. Deze techniek klinkt op zich best heftig, maar in de praktijk vind ik 3D audio met 2 gewoon slecht werken.
Koptelefoon
Dan met koptelefoon: heeft meteen als voordeel dat je volk in de buurt (huisgenoten en familieleden) niet tot last bent. Minder is dat je opgescheept met zo'n irritant ding op je hoofd. Terug naar 3D: dat werkt in principe het beste met een koptelefoon omdat je dan volledige controle hebt over de input van beide oren, er hoeft geen rekening gehouden te worden met 'crosstalk' en positionering op de y-as is ook mogelijk. In de praktijk werkt 3D audio uitstekend met koptelefoon, vooral met de bij de Xitel geleverde Takstar force feedback koptelefoon is het effect sterk.
4 Speakers
De ultieme setup is naar mij mening nog steeds een 4-speaker systeem. Ik gebruik zelf een Cambridge Soundworks CSW100 set als front speakers en een Acoustic System APR-767 als rear speakers. De CSW100 is in feite gelijk aan de bekende Creative Four-point-surround, dus een redelijke subwoofer met 2 satellites. Persoonlijk vind ik de hoge tonen weergave van de CSW100 satellites maar matig. Met de 2-weg AS speakers kan ik dat goed compenseren, die hebben een vrij goede weergave van de hoge tonen, maar hebben een mindere bass. De echte audiofiel zal het allemaal wel bagger vinden maar ik ben uitermate tevreden met m'n setup.
Ok, 3D dan: dat gaat erg goed met 4-speakers. Omdat je het geluid ook écht van achteren of voren hoort komen hoef je niet met allerlei trucjes genept te worden. De vette bass van de subwoofer maakt het feest compleet. Dit zul je gewoon nooit kunnen beleven met een koptelefoon.
4-speakers beschouw ik (mits je goede speakers hebt) daarom als de ideale setup. Om die reden zou ik ook geen goedkope Vortex kaart nemen, want die heeft geen ondersteuning voor quad speakers.
Vortex II / A3D vs SBLive! / EAX
Mooi, A3D werkt dus zeker. Aureal is echter niet de enige producent van 3D geluidskaarten op deze aardkloot, laten we vooral Creative niet vergeten.
Wat A3D voor Aureal is, is EAX voor Creative. Een API dus. Zonet hebben we het al over de theoretische reutemeteut rond A3D gehad, laten we nu EAX in het verhaal betrekken.
EAX is in feite een extensie op Microsoft's DirectSound3D. DS3D verzorgd de positionering van de audio streams, EAX gooit er een paar leuke effecten bovenop die de illusie van 3D compleet (zouden) moeten maken. Als we het over effecten hebben dan spreken we bij EAX vooral over reverb, in goed hollands zoiets als 'weerkaatsing' of 'reflectie' (goh, daar hadden we het zonet ook al over). Nu kunnen we Reverb op twee manieren doen:
1. Gebruik de geometrie data van de 3D engine en bereken aan de hand daarvan hoe de geluidsgolven door de kamer heen bouncen.
2. Gebruik een reverb engine die de effecten aan de hand van een stel voorgekookte omgevingen simuleert.
Zoals je zult begrijpen is methode 1 veel moeilijker te realiseren, maar is het resultaat veel realistischer. Aureal heeft duidelijk voor realisme gekozen, terwijl Creative kiest voor de gemakkelijke weg van methode 2.
Hoewel EAX technisch gezien duidelijk minderwaardig is aan A3D, heeft het ook een sterk voordeel: omdat EAX relatief eenvoudig is kan het ook veel simpeler door developers toegepast worden in hun games. Creative heeft een 26-tal presets (standaard omgevingen zoals een grote hal, kerk enz.) gemaakt. In feite hoef je alleen nog maar te vertellen waar en wanneer een bepaalde preset op een audio stream moet worden toegepast en huppakee je bent al klaar. Dit zou kunnen betekenen dat de support voor EAX groter zou zijn, in de praktijk blijkt echter dat veel developers (zeker bij de top titels) kiezen voor zowel EAX als A3D ondersteuning.
Hardware
Verder naar de hardware: een voornaam verschil tussen de Aureal AU8830 / Vortex II chip van de EMU 10K1 van de SBLive! is het feite dat de EMU chip een DSP oplossing is, terwijl de Vortex II hardwired is. De Vortex II is sneller, maar ook veel minder flexibel: omdat de EMU10K1 een DSP processor is kun je er van alles in laden en is het dus ook mogelijk om achteraf nieuwe features toe te voegen.
Creative zal dit in nieuwe versies van EAX zeker doen, maar het valt te betwijfelen of men ooit een volwaardige wavetracing engine zal kunnen implementeren, simpelweg omdat de EMU chip niet krachtig genoeg is. Creative heeft gezegd dat het werkt aan A3D1.0 emulatie, A3D2.0 zit er voorlopig niet in. Een mogelijke reden is dat Aureal het verbiedt, het zou echter ook goed kunnen komen omdat de 10K1 te traag is.
Performance Penalty
Een punt waar altijd sterk op gezeken wordt als men het over de Vortex II (en dus de Storm Platinum) heeft, is de impact van A3D op de framerate. Omdat ik geen SBLive! leek het me niet zinnig om zelf te gaan benchmarken, je hebt immers pas wat aan een benchmark als je referenties hebt met andere produkten. Gelukkig zijn er genoeg sites die wél benchmarks met een Vortex II en SBLive! hebben.
De algemene conclusie is dat EAX veel minder impact heeft op de prestaties. Dit komt uiteraard omdat EAX veel simpeler is vergeleken met A3D2.0. EAX werkt met voorgebakken effecten, A3D2.0 pakt de zaken wetenschappelijk aan. Bij gebruik van A3D2.0 dropt de framerate met zo'n 8 tot 18%. Dat lijkt tamelijk dramatisch, maar zolang je een snel systeem hebt maakt het in de praktijk niet zoveel uit. Als ik zou moeten kiezen tussen Half-Life op 1024x768 met 34fps en suf 2D geluid, of Half-Life op 1024 met 30fps en A3D dan kies ik zonder twijfel voor de laatste optie.
De Aureal drivers blijven sterk verbeteren, bij iedere nieuwe release blijkt de CPU belasting weer omlaag gebracht te zijn. De performance is verder sterk afhankelijk van de wijze waarop A3D geïmplementeerd wordt door developers. Half-Life wordt algemeen beschouwd als dé 3D audio benchmark, maar heeft absoluut niet de meest efficiënte A3D implementatie. Bij Half-Life wordt de (audio) geometrie setup in software berekend, hoewel de Vortex II dat in principe in hardware zou kunnen doen. Dit is grotendeels een kwestie van betere bekendheid bij developers met de A3D API. Aureal doet in ieder geval z'n best bij de ondersteuning van ontwikkelaars.
Wat betreft DirectSound performance blijkt er vrijwel geen verschil te bestaan tussen de Vortex II en SBLive! kaarten, in beide gevallen is de CPU belasting vrijwel 0.
'2D' geluid
Verder met het non-3D gedeelte: wat betreft 'normale' audio heeft de Storm Platinum de zaakjes perfect voor elkaar. Nadat ik de Storm in m'n pc had gezet merkte ik meteen een groot verschil met de Vortex kloon die ik daarvoor gebruikte. Dat ding heeft namelijk een extreem zuigende output: veel te sterke midtones, geen bass en hoge tonen. De CSW100 speakers (zonder trebble control) hebben er nooit veel soeps van kunnen bakken. MP3's klonken voor geen meter op de Vortex kaart.
Met de Storm platinum is alles weer okay. Om een of andere reden is de balans veel beter. Ik heb geen idee of ze er bepaalde filters tussen hebben gehangen, maar de output is vergelijkbaar met de Ultrasound en is gewoon _veel_ beter.
De specs zeggen dat signaal/ruist verhouding groter is dan 95Db. Ik heb geen meetapparatuur om dat hier na te gaan, maar ik heb in ieder geval geen vreemd ruis of distortion op kunnen merken.
De Storm Platinum heeft een 10-bands equalizer, in hardware dus zonder performance penalty. Dit is m'n eerste kaart met equalizer en ik moet zeggen dat het uitermate handig is. Ik heb een hekel aan midtones en die kan ik er op deze manier mooi uit filteren.
4-speaker support bij niet-3D audio leek aanvankelijk nog wel een heikel punt. Je kunt via het Storm Platinum control panel instellen of je quad speakers, twee speakers of een kop telefoon gebruikt. Bij de quad speaker instelling wordt de normale audio, bijv. een MP3tje alleen weergegeven via de front speakers. Stel je 'm in op twee speakers of koptelefoon dan wordt het geluid gedupliceerd op de tweede uitgang. Heb je in dat geval 4 speakers aangesloten, dan krijg je geluid uit alle vier speakers. Deze "nep surround sound" is ideaal bij het afspelen van MP3tjes, de muziek klinkt dan veel ruimtelijker, hoewel niet echt 3D.
Wat ik echter erg jammer vond is dat het geluid op de line-in niet over de front en rear speakers wordt verdeeld Ik heb m'n TV op de line-in zitten en ik zou die graag over alle 4 speakers willen horen. Een driver update lostte dit probleem op: de line-in is nu wel over alle 4 speakers hoorbaar. Met de nieuwe drivers is het nu bovendien ook mogelijk om de equalizer op een analoge input (line-in, CD-ROM enz.) toe te passen! Moch je na het lezen van deze review de Storm Platinum willen kopen, vergeet dan niet om de laatste drivers van de Aureal site te plukken.
Oja, nog ff over de tweede line-out: die maakt het ook mogelijk om twee koptelefoons tegelijkertijd te gebruiken, wat weer erg handig kan zijn als je gezellig met z'n tweeën achter de pc zit te socialiseren, maar geen herrie mag maken...
MIDI en Wavetable
De Vortex II ondersteund 64 MIDI stemmen in hardware en 256 in software. In totaal kom je dan aan 320 stemmen. Ik ben maar een doodnormale Achterhoeker, geen MIDI expert ofzo, maar ik begin me zo langzamerhand wel af te vragen wat je met al die MIDI voices moet. De SBLive heeft er bijvoorbeeld al 512. Het aantal stemmen lijkt ieder jaar met een factor 2 toe te nemen. Als we zo doorgaan dan kunnen we over 15 jaar de complete Nederlandse bevolking op de wavetable onderbrengen 
Oei, laat ik serieus blijven. In verband met kostenbesparing worden de MIDI samples in normaal systeem RAM opgeslagen, een vergelijkbaar idee als bij AGP textures. Op zich lijkt me dit niet zo'n probleem. 128Mb is tegenwoordig al redelijk standaard, dus de meeste systemen zullen over voldoende geheugen beschikken om de 4Meg grote sound bank onder te brengen.
Custom samples
Het is mogelijk om eigen soundbanks te gebruiken met de Vortex II. Ooit was dit een unieke feature op de allmighty Gravis Ultrasound, maar tegenwoordig is het zo goed als standaard. De Vortex II begrijpt soundbanks van het formaat DLS Level 1 en ARL (Aureal native). In tegenstelling tot de SBLive! (32Mb) heeft de Vortex II geen limiet wat betreft het formaat van de soundbanks, zolang het ding maar in je geheugen past. Ik had dus in principe een soundbank van 350Meg kunnen uploaden naar de Vortex II, alleen had ik daar ff geen zin in .
Kwaliteit
Specs klinken weer goed, maar uiteindelijk gaat het om kwaliteit. Eerlijk gezegd ben ik nooit onder de indruk geweest van wat voor wavetable dan ook. Komt waarschijnlijk omdat ik er de verkeerde dingen mee wil doen (gitaren uit een wavetable halen, dat zuigt gewoon). De Storm Platinum is niet anders: het klinkt allemaal voldoende, maar opwindend is het niet. Ik heb wel ergens het gevoel dat de kwaliteit van m'n Ultrasound met 5,6Mb MIDI patch beter was.
Erg veel ophef moet je ook niet gaan maken over de MIDI kwaliteiten van de Storm. Eerlijk gezegd geef ik geen biet om MIDI en ik zal absoluut niet de enige zijn die er zo over denkt. De Storm Platinum is vooral voor gamers bedoelt en welk spel gebruikt er tegenwoordig nog de wavetable?
Mocht je desondanks toch niet tevreden zijn met de kwaliteit van de wavetable dan kun je er met behulp van de aanwezige wavetable header een professionele golftafel van bijv. Korg of Yamaha op zetten.
S/PDIF
De Xitel Storm Platinum is standaard voorzien van een S/PDIF (Sony/Philips Digital Interface) uitgang. Daarmee onderscheidt hij zich duidelijk van aartsrivaal Diamond, de MX300 heeft deze feature namelijk niet.
Met de S/PDIF uitgang kun je de output van de Storm Platinum via een puur digitale verbindingen koppelen aan een Dolby Digital receiver. De digitale verbinding voorkomt kwaliteitsverlies van het signaal en maakt het tevens onnodig dat het geluid eerst een DAC en ADC convertor passeert.
Wat de S/PDIF uitgang zo interessant maakt is natuurlijk de mogelijkheid om er DVD films mee af te spelen op je 5.1 surround setup. Op die manier kun je (bijv. in combinatie met een goedkope home theatre speaker set van Creative) vrij goedkoop een home theatre opstelling in elkaar klussen.
Minidisk bezitters kunnen de S/PDIF uitgang gebruiken om zonder kwaliteitsverlies muziek op te nemen. De meeste portable Minidisk spelers hebben helaas geen S/PDIF ingang, maar wel een optische ingang. In dat geval heb je een speciale convertor nodig.
Er zijn trouwens verschillende manieren om de data via de S/PDIF uitgang over te brengen. De Storm Platinum maakt gebruikt van een optische TOSLINK interface, maar de MX300 (met MX25 add-on kaart) en de Turtle Beach Montego II maken bijvoorbeeld weer gebruik van een coaxiale RCA verbinding. Ik heb geen idee wat dit in de praktijk voor gevolgen heeft bij het aansluiten van je S/PDIF uitgang op andere audio apparatuur.
Force Feedback koptelefoon
Hmmm...die S/PDIF maakte de Xitel Storm Platinum toch al bijzonder? Het kan nog beter: de Storm Platinum wordt geleverd men een force feedback koptelefoon!. Wataaah? Yep, een force feedback koptelefoon.
Nu zul je waarschijnlijk gaan denken: hemeltjelief, wat the fuck op moeder aarde mag in godsnaam een 'force feedback' koptelefoon zijn? In feite is het idee erg simpel: een koptelefoon die vibreert ([standaardgrap] nee nee, je zus kan er niets mee [/standaardgrap]) bij lage tonen. Het is dus niet zo dat de force feedback interactief is zoals bij bijv. force feedback joysticks. Wat de koptelefoon dus eigenlijk doet is je het gevoel geven dat je je hoofd net in de conus van een 800Watt speaker gedouwd hebt.
Links de Takstar en rechts m'n zielige Sony koptelefoon(tje) |
Werkt het ook?
Het werkt heel goed! De force feedback mag dan niet een direkte relatie hebben met je handelingen op het scherm, in de praktijk blijkt dat niet zoveel uit te maken. Lage tonen = explosie bij 3D shooters en explosie = hard trillen. Het resultaat is erg wreed.
Ik heb de koptelefoon uitgeprobeerd tijdens een Half-Life deathmatch en dat werd zonder overdrijven een veel vettere experience! Je gaat er spontaan je mitrailleur van leeg knallen, zo leuk is het. Rockets droppen is ook errug tof...
Om de mening van anderen te pollen heb ik 'm ook door m'n mede-deathmatchers uit laten proberen, en zij dachten er allemaal hetzelfde over als ik: het ding rouleert! Iedereen was positief, afgezien dan van die ene Mac evengalist die het "toch maar een speeltje" vond - die Maccer speelde overigens ook niet mee.
Hoewel ik nog steeds de voorkeur geven aan 4 speakers met vette bass komt de Takstar koptelefoon aardig in de beurt.
Muziek
In 3D shootes en racespellen bewijst de koptelefoon zeker z'n nut. Bij het luisteren naar muziek doet-ie het echter ook uitstekend. De force-feedback vond ik in dat geval echter niet echt relaxt, het constante getril aan je hoofd begint dan te irriteren. Gelukkig zit er een schakelaartje op de afstandsbediening van de koptelefoon, waarmee je drie levels (geen, hard, wreed hard) force feedback kunt instellen.
De kwaliteit van de koptelefoon is verder uitstekend. Volgens de specs heeft het ding een frequentiebereik van 16 tot 28.000Hz. Hoewel me dit een beetje overdreven lijkt, kan ik wel zeggen dat ik met de Takstar koptelefoons een breder bereik (door kunstmatig waveforms te generen in Goldwave) kon horen als met een standaard Sony phones.
Vergelijk ik de weergave van m'n Sony koptelefoon met die van de Takstar, dan kan ik rustig zeggen dan dat de Sony gewoon klote klinkt: de Takstar heeft prima hoge tonen en de bass is veel vetter, ook als force feedback uitgeschakeld is. Met force feedback knop aan worden de lage tonen extra versterkt. Ik heb er een paar heftige nummers opgedraaid, zoals bijv. Breathe van de Prodigy en Dig your own Hole van de Chemical Brothers (heel veel bass) en dat wordt allemaal zonder distortion weergegeven. Toen ik met Goldwave aan het klooien was merkte ik wel dat bij erg lage tonen (20Hz enzo) er een bromtoon optradt. Er gaat dus wel ergens iets mis bij de versterking van de lage tonen. Zonder force feedback knop, dus zonder versterking ging het wel goed (dwz ik hoorde niets).
Nadelen?
Mindere kanten heeft de koptelefoon zeker. Allereerst is-ie nogal groot. In de private omgeving van je thuis computer maakt dat nog niet zoveel uit, maar ga er niet mee over straat lopen, want dan loop je het risico om aangezien te worden voor intergalactisch mars konijn.
Verder is het ding nogal zwaar, waardoor hij de neiging heeft om van je hoofd te vallen als je voorover bukt.
Een ander probleem is het stroomverbruik: de koptelefoon wordt gevoed door twee kleine penlites. Na een week intensief gebruik had ik al nieuwe batterijen nodig. Het zou handig zijn als er een aansluiting voor een externe adapter was geweest, hoewel je die er natuurlijk ook altijd zelf in kunt klussen...
Het grootste nadeel is echter dat de mijne het niet meer doet. Yep, nog geen twee week gebruikt en nu al kapot! Het probleem is de extreem gammele constructie van de afstandsbediening, waar ook de versterker in zit. Bij niet-draadloze koptelefoons komt het regelmatig voor dat je met je voet op de draad gaat staan of dat de draad ergens achter blijft haken. Als je dan wegloopt of rare bewegingen gaat maken dan wil het nog wel eens voorkomen dat het snoer onder spanning komt te staan. Bij een normale koptelefoon mag dat geen probleem zijn, het gebeurd me meerdere keren per dag met m'n Sony en die leeft nog steeds. Bij de Takstar had het echter al snel tot gevolg dat de draadjes in de afstandsbediening los kwamen te zitten. Het is me nog niet gelukt om dit zelf te fixen (wat op zich niet moeilijk zou moeten zijn, maar het ding zit nogal wazig in elkaar).
Waar ik al eerder last van had was het wegvallen van het geluid aan één kant van de koptelefoon op het moment dat ik aan de volume knop draaide. Het is jammer dat die afstandsbediening zo brak is, want voor de rest is het een uitstekende koptelefoon (totdat-ie dus kaduk gaat...).
Ik hoop dat dit laatste (problemen met de volume knop) een exemplarisch probleem betreft. Uit reacties van andere Storm Platinum bezitters bleek in ieder geval dat zij geen problemen hadden.
Software
De software bundel van de Storm Platinum bestaat uit een driver CD en verder nix. Geen vette gamebundel dus.
Is dit erg? Naar mijn mening niet. Meestal kies je toch voor de goedkopere OEM versie zonder gamebundel. In dat geval heb ik liever de unieke force feedback koptelefoon die bij de Xitel geleverd wordt, dan een of ander matig spel dat je allang hebt of dat je helemaal niet wilt hebben.
Goed, laat ik m'n aandacht dan maar vestigen op de bijgeleverde drivers en demootjes. De screenshots die je hier ziet zijn van de (op het moment van publicatie van deze review) meeste recente A3D drivers, niet de drivers die op de driver CD stonden.
Vortex Control Panel
Dit is je centrale config dingetje voor je Storm Platinum / Vortex II kaart. Desgewenst kun je een icoontje in je tray bar parkeren zodat je snel bij het control panel kunt, anders kun je 'm bereiken via het configuratiescherm.
A3D settings
Hiermee kun je je speaker/koptelefoon setup instellen. Met de test button kun je testen of je speakers juist aangesloten zijn. De Front/Rear slider kun je gebruiken om het volume op de front en rear speakers uit te balanceren.
MIDI settings
Deze spreken ook voor zich. Je kunt twee effecten selecteren. Met de download knop je custom soundbanks uploaden.
Digital Out & EQ
Digital Out spreekt voor zich. De EQ setting is nieuw bij de nieuwe A3D drivers (de drivers op de CD beschikten nog niet over deze setting). Dankzij deze setting is het nu ook mogelijk om de equalizer te gebruiken voor de inputs (met de standaard Xitel drivers had de equalizer alleen effect op de wave out).
Equalizer
In eerste instantie wist ik helemaal niet dat de Xitel een equalizer had. Ik ben zo'n harry die bij het uitpakken van de doos meteen de handleiding uit het raam flikkert en dan begint te installeren. Het duurde een paar dagen voordat ik de equalizer had 'ontdekt'. Het icoontje zit namelijk niet direkt zichtbaar verstopt in het Vortex Control Panel, dat er verder vrijwel identiek uit zag als die van m'n oude Vortex kaart - zonder equalizer. Met de equalizer kun je desgewesnt beide stereo kanalen onafhankelijk van elkaar instellen.
Demootjes
Bij de drivers worden een viertal simpele demootjes geleverd waarmee de mogelijkheden van A3D gedemonstreerd worden. De demootjes zijn leuk, maar hebben verder weinig nut.
Compatibility
Ook niet belangrijk bij het kopen van een nieuwe geluidskaart is de ondersteuning voor verschillende standaarden die het ding heeft. Met de komst van windows is dat laatste een stuk minder belangrijk geworden, hoewel de nieuwe 3D API's van Aureal en Creative weer wat meer leven in de brouwerij hebben gebracht op dit gebied.
Windows 9x
Win9x gebruikers kunnen erg blij zijn met de Storm Platinum: het Win9x drivertjes zijn prima en DirectSound, DirectSound 3D worden ondersteund. Daarnaast doet-ie het natuurlijk met Aureal's eigen A3D1.0 en A3D2.0.
Sinds de release van de Vortex II beloofd Aureal al EAX support. De EAX update was aanvankelijk voor januari gepland maar tot op heden is er weinig van gekomen. Laatste streefdatum was mei, dus ze hebben nog even. Hetzelfde geldt trouwens voor de SBLive!. Creative heeft ooit gezegd dat die A3D ging ondersteunen maar daar is voor zover ik weet ook nog weinig van gekomen.
Support voor A3D onder de gamedevelopers is uitstekend. Op de site van Aureal vind je een lijst met games die over A3D support beschikken, deze lijst is groter dan die van concurrende API EAX op de Creative site. Je hoeft dus niet bang te zijn dat je een kaart koopt waarvan later blijkt dat in geen enkel spel ondersteund zal worden. Moch EAX support er ooit nog komen, dan zit je helemaal relaxed met de Storm Platinum.
Windows NT
Windows NT4 heeft geen support voor DirectX hardware acceleratie en daarmee ook niet voor A3D (en quad speakers). Ik heb hier geen NT4 dus ik kon het niet testen, maar ik naam aan dat de kaart het verder gewoon doet onder NT.
DOS
Bij het installeren van de drivers onder Win9x wordt er een TSR in je autoexec.bat geplant die ervoor moet zorgen dat de kaart ook met fossiele DOS spellen werkt. DOS support gaat je wel een extra IRQ, I/O adres en DMA channel kosten.
Ik heb de Storm Platinum vanuit DOS (dus geen dosbox in Win98) met Quake1 en Network Q RAC Rally geprobeerd en in beide gevallen werkte de kaart zonder problemen. Met Quake1 wordt-ie meteen automatisch herkend, bij RAC Rally moet je in de setup voor Soundblaster Pro kiezen en dan gaat de rest (IRQ's selecteren etc.) vanzelf.
Linux, BeOS en andere OSsen
Momenteel wordt de Vortex II nog niet ondersteund in Linux en BeOS. Linux support is in ontwikkeling bij 4Front Technologies (www.opensound.com). Aureal werkt samen met Be Inc. om support in toekomstige releases van BeOS te bewerkstelligen. Voor Win3.x, OS/2 en MacOS zijn geen drivers gepland.
Al met al kun je zeggen dat de compatibility van de Storm Platinum / Vortex II uitstekend is. Het belangrijkste (game) platform wordt zeer goed ondersteund, de beperkte WinNT ondersteuning is een probleem van NT zelf. DOS support is uitstekend en ondersteuning voor de belangrijkste twee alternatieve besturingsystemen is in ontwikkeling.
Hardware compatibility
Er zijn een paar problemen geweest met bepaalde speakersets (o.a. Creative 4Point Surround en Soundworks speakers), waarbij de bass output dramatisch gedropt werd als de kaart in quad speaker mode zat. Erg wazige problemen, maar inmidels opgelost met een driver update.
Andere problemen hebben betrekking op de VIA MVP3 chipset. Dat deze chipset een brakke AGP implementatie heeft mag inmiddels bekend zijn. Ook heeft het ding problemen met PCI geluidskaarten in combinatie met de AGP poort, wat o.a. de Vortex II treft. Nieuwe VIA drivers moeten dit probleem oplossen (ik weet niet of dat inmiddels al gebeurd is).
Conclusies
Nou, dat was een berg info. Nou ga je je zeker afvragen of je die FL239,- moet besteden aan de Xitel Storm Platinum?
Allereerst en daar kunnen we erg kort over zijn: de Storm Platinum is absoluut het beste wat de huis-tuin-en-keuken gamer op dit moment kan krijgen. Technisch gezien behoort de Storm Platinum met z'n Vortex II audio processor tot de meest geavanceerde geluidskaarten van dit moment. Installatie van de kaart is een koekje en game support en compatibility zijn zeer goed. Daar krijg je dan ook nog een fantastische force feedback koptelefoon bij, dus blijft de vraag: voor 239 piek een Xitel halen, of toch kiezen voor een goedkopere MX300, SBLive! of Vortex 1 kaart?
Heb ik überhaupt iets aan een 3D geluidskaart?
Als je alleen maar Windows startup tunes zit te luisteren dan heeft het bar weinig zin om een 3D kaart aan te schaffen. 3D geluidskaarten zijn er in de eerste plaats voor gamers die 3D games spelen. Vooral de 3D shooters spelen een stuk cooler met 3D geluid.
Storm Platinum vs Diamond Monster Sound MX300
Beide kaarten zijn gebaseerd op de Aureal Vortex II en hoewel ik de MX300 niet getest hebt kun je er verzekerd van zijn dat de Storm Platinum en MX300 vrijwel gelijk presteren. Wat betreft features is de Storm Platinum een duidelijk winnaar met z'n S/PDIF uitgang en force feedback koptelefoon. De MX300 daarentegen is goedkoper: voor de OEM versie betaal je circa FL175,-. Het nut van de S/PDIF uitgang valt te betwijfelen, maar de force feedback koptelefoon van de Storm is zeker geen stom onbruikbaar speeltje: vooral deathmatchers kunnen 'm goed gebruiken. Ook bespaar je eventueel kosten voor een 4-speaker setup, met de koptelefoon krijg je ook al zeer redelijk 3D geluid. Zit je op low-budget en kun je niet meer trekken dan 175 piek, dan kun je beter de MX300 nemen (ten gunste van de nog goedkopere SBLive!).
Storm Platinum vs Soundblaster Live!
Technisch is de Storm Platinum absoluut superieur aan de SBLive! Player/Value. Dit wil natuurlijk niet meteen zeggen dat-ie in de praktijk ook beter is, maar alle Storm Platinum/MX300 (Vortex II) vs SBLive! reviews die ik gelezen heb komen tot de eenduidige conclusie dat de Vortex II beter is voor games (en de SBLive! eventueel beter voor MIDI / semi-professioneel gebruik).
De SBLive! heeft als mogelijk voordeel dat het als pure DSP oplossing flexibeler is voor de toekomst. Het valt echter te betwijfelen of de SBLive! / EMU10K1 ivm z'n beperkte power ooit wavetracing zal kunnen ondersteunen (en daarmee gelijkwaardig aan de Vortex II zou worden). Met de Storm Platinum heb je meteen alle technisch foefjes in huis, en met EAX support in de nabije toekomst zit je helemaal prettig.
Het grootste nadeel van de SBLive! is ook meteen z'n grootste voordeel: EAX is veel primitiever dan A3D2.0 en heeft daardoor ook een veel lagere performance hit. Heb je een 'trage' computer dan kun je wellicht beter voor de SBLive! kiezen. Beschik je over een redelijk snel systeem dan is dit geen issue, op m'n eigen 464Mhz Celeron heb ik van lagere framerates niets kunnen merken.
Het prijsverschil tussen beide kaarten blijkt echter behoorlijk fors: de Storm Platinum is ruim 100 gulden duurder als de SBLive!. Ben je een die-hard gamer, wil je het beste van het beste en is geld geen probleem, dan zou ik gewoon de Storm Platinum nemen. Moch geld wel een punt zijn, dan zou ik in eerste instantie voor de MX300 gaan.
Storm Platinum vs Vortex 1 kaart
Ben je echt 'arm' , dan is het misschien wat om een goedkoop Vortex 1 kaartje te nemen. Houdt er echter wel rekening mee dat die Vortex kaartjes vaak van nogal lage kwaliteit zijn. Bij de Vortex kon iedere wazige Taiwanner het Aureal reference design nabakken als-ie daar zin in had. Het gevolg was een stortvloed van extreem laag geprijsde Vortex kaartjes, die helaas kwalitatief ook weinig voorstelden. Praktisch voorbeeld hiervan is de Vortex 1 kaart die ik hier heb liggen. De geluidskwaliteit is waardeloos vergeleken met de Storm Platinum. Bij de Vortex II kaarten heeft Aureal het kwaliteitsprobleem opgelost door alleen een aantal bekende fabrikanten toegang te geven tot het reference design. Xitel is één van die fabrikanten.
Nog een nadeel van de Vortex kaarten is het onbreken van 4-speaker support. Als je met 2 speakers 3D sound hoopt te beleven dan kom je bedrogen uit: 4-speakers werken gewoon véél beter. Met koptelefoon valt het verschil nog enigzins mee, maar ja: koptelefoons zijn a-relaxed (behalve die force feedback koptelefoon die met de Xitel wordt meegeleverd dan ).
Beoordeling
Finally, de beoordeling...
- Installatie: 10
Sorry voor die 10, maar er ging dus gewoon niets fout...
- Performance: 9,5
Best of the best. Jammer van de performance hit.
- Features: 10
Tjai, wat ontbreekt er?
- Compatibility & support: 9,5
Alles wordt gesupport: DirectSound3D, A3D 1.0, A3D 2.0 en in de toekomst ook EAX. Jammer dat Linux en BeOS support ontbreekt, beter was namelijk niet mogelijk geweest.
- Prijs: 8,5
Op het eerste gezicht lijkt de prijs hoog, maar voor FL 239,- krijg je wel een geluidskaart mét koptelefoon die beter presteert dan m'n Sony's van 70 piek. Daarmee rekening houdend valt de prijs eigenlijk wel mee.
Overall: 94%
Dat is een Award waard! Ga maar snel eenXitel halen bij Narwal, ik hou nu m'n mond.
