Wie heeft er geen hekel aan? Nagesynchroniseerde films. Een bepaalde tekst hoort gewoon in de originele taal uitgesproken te worden, en klinkt voor geen meter meer als deze vertaald wordt. Woordgrapjes vallen weg, de inhoud komt niet meer helemaal over en de gezichten bewegen niet meer synchroon. In de computerwereld komen we hetzelfde probleem tegen.
De ergernissen beginnen al met Microsoft's Windows. Eén van de eerste dingen die je tegenkomt is het woord map. Map? Toch wel een zeer vreemde vertaling van het woord directory. De officiële Nederlandse vertaling is gids, wat niet echt lijkt op Gates' variant. Het nieuwe woord lijkt weer eens in te spelen op de onwetendheid van velen, wat betreft de architectuur van de harde schijf. Bestanden staan namelijk niet fysiek in de directory, maar gewoon kriskras over de schijf verspreid. Een directory is dus eigenlijk een soort inhoudsopgave, waar selectief een aantal bestanden in gezet zijn. Gids zou de lading veel beter dekken, maar blijkbaar vond Microsoft dit niet. Een vergelijkbaar voorbeeld is de groep ontspanning in het startmenu. Volgens mij betekent games toch echt spellen. Dat verschrikkelijke patience komt bij mij nooit uit, en het is daardoor meer stress dan ontspanning .
Andere vertalingen zijn dan misschien iets logischer, maar toch kan ik me er niet in vinden. Klembord is zo'n woord. Op de één of andere manier klinkt het gewoon niet. Toen de elektronische variant werd uitgevonden, was de naam clipboard eraan gegeven, niet klembord. Zoiets hoor je te respecteren, te behouden. Het werkt vaak net zo als bij een nummer van bijvoorbeeld Frans Bauer. De smartlappen van deze beste man worden door velen als slijmliedjes bestempeld, maar de Engelstalige varianten die dezelfde inhoud bevatten worden wel mooi gevonden. De Nederlandse taal leent zich gewoon niet voor sommige dingen. En dan heb ik het nog niet eens over woorden als bladeren, slaapstand, ongedaan maken of snelkoppeling.
Sommige mensen zijn echter helemaal fan van hun eigen taal, tot in het absurde toe. Zo is in Zuid-Afrika aan software de 'ietwat' letterlijke vertaling zachtwaar gegeven. Je zal denken: zo ver zullen we hier vast niet gaan, maar het is erger dan je zou verwachten. Wie weet internetten we over een tijdje wel met het bladerprogramma Internet Ontdekker van thuispagina naar thuispagina, terwijl de e-post wordt opgehaald door uitzicht. Of starten we Vensters 2003 om even een briefje te typen met Woord, behorende bij de Kantoor-rij (voor de duidelijkheid: een vertaling van Office-suite).
Behalve de lelijk staande vernederlandsingen, vallen ook andere onlogische keuzes van de vertalers op. Zo vond ik in Windows 98 een tabblad waarin gesproken werd over IRQ's en DMA: interrupt requests en directe geheugentoegang. Verander het allebei of laat het allemaal Engels, lijkt mij dan. Maar op de één of andere manier hebben sommigen nou eenmaal de drang om alles te vertalen wat mogelijk of zelfs onmogelijk is.
Zo bestaat er bijvoorbeeld de Stichting Natuurlijk Nederlands. Als het aan hen ligt hebben we het voortaan over een aanhangsel (attachment), pleisterprogramma (patch), pookje (joystick), schijfje (floppy), webverkennen (browsen), webwimpel (banner), schakel (link) en klikplaatje (thumbnail). De Bond tegen Leenwoorden kan er ook wat van: ontbrokkelen (defragmenteren), blakspuitdrukker (inktjetprinter), wereldweb (internet), verenigbaar (compatible), samenpersing (compressie) of rekentuig (computer). Overigens vertaalt deze site alles wat los en vast zit, tot zonlichtkwikstof (vitamine D) en beeldbandopnemer (videorecorder) aan toe. Een aanrader voor een enorme lachbui.
Hmpf, eerlijk gezegd vind ik de Engelse woorden toch iets minder kinderachtig klinken. Ik zou niet zo snel tegen iemand zeggen dat ik de schijf van m'n rekentuig aan het ontbrokkelen ben, waarna ik via een pleisterprogramma van het wereldweb de blakspuitdrukker weer verenigbaar zal maken met het besturingsstelsel. Ik zou me doodschamen.
Vernederlandsen? Wat een toeval dat het woord verneuken daar nog geen 3 cm vanaf stond in mijn woordenboek .