AOpen AK72, KX133 Athlon bord

Een Introductie

Met de aankondiging van VIA KX133 chipset kwamen de geruchten al snel op gang. AOpen zou bezig zijn met de ontwikkeling van een Athlon moederbord. Als één van de 3 bedrijven uit de 3 grote A’s (Asus, Abit en in dit geval dus AOpen) is AOpen de 2e die met een Athlon bord op de proppen komt. Omdat wij hier in Nederland nou eenmaal niet boven op de bron zitten hebben wij helaas niet de kans gehad om als eerste met een review op de markt te komen. Anand is al eerder met een review gekomen, echter niet zeer uitgebreid. Zijn mening was niet erg positief, en zijn bezwaar was met name gericht op de tegenvallende stabiliteit. Het hoe en waarom heeft hij echter niet duidelijk gemaakt.

Tweakers heeft nog niet eerder echt een bord van AOpen onder de neus gehad, dus toen het bord plotseling bij het testlab op de mat lag hebben we in aller ijl een testteam samen gesteld en werd het tijd om de AOpen goeroe uit het team er aan zijn kortgeknipte kuif bij te trekken. Veel dank voor dit verslag gaat dan ook uit naar Jorgen Rosink, die mee wilde helpen met de tests en Lydia, die haar man dankzij dit festijn een weekeinde missen moest.

Onze dank gaat tevens uit naar Informatique uit Bergschenhoek voor het sponsoren van de Athlon500 en Klein Informatica uit Schiedam voor de donatie van 256 MB PC133 geheugen voor onze test machine.

Hoe, Wat, Waarom en Wanneer?

Waarom heeft AOpen zo lang gewacht?
Wij kunnen het niet met zekerheid zeggen. Boze tongen kunnen sissen dat het Intel is geweest die de fabrikantenmarkt in een wurggreep heeft gehouden, maar die deze greep door haar vele fiasco’s heeft verloren... Mogelijk ook dat de Athlon voor deze fabrikant gewoon nog niet in het strategische model paste.

Waarom nu dan plotseling wel?
Nou ja, plotseling, de aankondiging en nog veel langer de geruchten maken deze happening niet echt plotseling, maar het is wel opvallend dat het pas nu met de KX133 begint. De KX133 is de eerste chipset van een nieuwe generatie. Wanneer AOpen na vertraging pas met de Amd750 set op de markt waren gekomen, hadden ze slechts een hele korte tijd kunnen produceren zonder dat de aantrekkelijkheid van het product verloren zou gaan. Met een maandje of 2 was de KX toch uitgekomen, en was hun markt weer verloren gegaan. Nu genieten ze mee vanaf het begin.
Zoals Anand al terecht opmerkte beginnen de OEM’s nu echt aandacht te krijgen voor de Athlon. Belangrijk is het dan voor moerderborden fabrikanten om een zo’n uitgebreid mogelijk pakket moederborden aan te leveren, omdat een OEM het liefste zijn waren van een enkele fabrikant betrekt. Dit resulteert in goedkopere deals, bespaart een hoop contract besprekingen enz. Heb je als fabrikant geen producten om een processorlijn te ondersteunen, dan is er best een kans dat je ook je andere contract verliest aan en concurrent.

Januari zou het bord toch al uitkomen?
Ja, dat zeker, maar helaas liet het langer op zich wachten. AOpen wilde kennelijk het bord pas aankondigen nadat ze een zekere stabiliteit hadden verkregen. En die ontbrak er voorheen nog aan. En ook na de aankondigingen op de CeBIT in Hannover is het bord nog enige malen uitgesteld. Een belangrijke reden voor dit uitstel is de Stabiliteit. AOpen heeft al heel lang bekend gestaan om een voortdurende vrij hoogwaardige stabiliteit waarbij de producten toch redelijk flexibel blijven. Het is een delicaat evenwicht waarbij AOpen in een terugblik altijd tussen Asus en Abit in heeft gestaan, waarbij Asus het bord voor de ‘hoogwaardige’ en duurdere bedrijfsmarkt was, AOpen meer voor de thuisgebruiker, en Abit voor de freaks en overklokkers (is dat niet het zelfde? Voor sommigen in ieder geval wel).
Het is belangrijk voor AOpen om niet haar naam te verliezen die zij met langdurige inspanningen heeft opgebouwd, en het AMD platform leent zich helaas niet zonder slag of stoot voor een eenvoudig te implementeren stabiel platform. De KX133 is daar nog eens een lastiger onderdeel van. AOpen heeft al deze tijd nodig gehad om een moederbord te creëren dat voldoende stabiel is voor haar standaard. De visie van AOpen is al enige tijd dat deze stabiliteit wordt bepaald aan de hand van kleine condensatortjes rond de voet van de northbridge. Of dit ook effect gehad heeft, dat is iets waar wij over mogen oordelen.

Wanneer komt deze plank in de winkel?
Van AOpen hebben wij te horen gekregen dat de AK72 vanaf ergens in week 14 in de winkel zou moeten liggen voor een prijs van rond de fl 350,-

Lay-out, Features en Setup

Het eerste wat opvalt bij het zien van dit bord is zijn forse omvang, wat het aantal kasten waar deze plank in gemonteerd kan worden al iets verkleind (maar ehh, welke tweaker heeft een desktop of mini-tower ). Verder zien we 5 PCI sloten, 1 ISA, 1 AGP en een AMR slot. Opmerkelijk genoeg is het AMR slot helemaal onderaan geplaatst i.p.v. – zoals bij veel anderen – direct boven het AGP slot. Gevolg hiervan is dat het AGP slot bij een iets langere kaart als mijn G400 net in de weg zit bij de DIMM sloten. In onze ogen is dit ietwat onhandig: als het AMR-slot er dan toch moet zijn, dan liever boven de AGP, zodat wij tweakers wat meer ruimte over houden rond de CPU voor verbetering van de koeling. Zelf zijn we als tweakers trouwens niet echt geïnteresseerd in AMR, aangezien dit slot voor ons weinig kan betekenen. In europa zijn AMR kaarten zelden tot niet te vinden, en als het er al was, dan is het voor audio toch volslagen nutteloos. Liever maken we dan gebruik van een goeie surrond kaart zoals een Aureal3D kaart of een SoundBlaster Live. In Amerika en het verre oosten schijnen AMR modem kaartjes echter razend populair te zijn. En mogelijk dat – als de kaartjes eenmaal hier door de certificering heen zijn – ze dat hier in europa ook worden. Tot dan kunnen wij ons vermoedellijk prima redden met de bestaande interne PCI en externe USB/Seriele modems.

Gelukkig eindelijk een logische plaats voor de floppy connector. De voorgaande BX borden van AOpen hadden de floppy connector schuin boven de processor zitten, waardoor je floppy kabel dwars over en door je kast heen liep. Het mag duidelijk zijn dat dit niet echt praktisch was en zeker een negatieve invloed had op de airflow binnen je kast. Helaas geld dit niet voor de powerconnector, deze zit redelijk dicht bij het processor slot, zodat wij met de gebruikte 3dfx Alpha1HO cooler wat moesten zagen om het passend te maken. Dus zeker een punt om rekening mee te houden wanneer je andere dan de standaard cooling moet gebruiken. De Alpha1HO is echter wel 1 van de grootste in zijn soort, maar een verticale plaatsing van de power connector langs de rand, zoals op het inmiddels aangekondigde ABIT bord was ons inziens wat praktischer geweest. Overigens bleek niet alleen de voedingsconnector ons lastig te vallen: een condensator (ter hoogte van de voedings connector, op de foto net boven het 1e dimm slot) zat eveneens in de weg. Wederom dus een paar stukjes uit de koeler weggehakt. De horror fan die de verminkte koeler wil aanschouwen kan dit hier doen.

Helaas moesten we opmerken dat de AK72 niet meer dan 2 fan aansluitingen biedt, waarvan er maar 1 in de buurt van de CPU te vinden is. Bij een wat grover uitgevoerde koeler zul je terug moeten vallen op adaptertjes en verloop stekkertjes naar de gewone voedingskabel. Als je systeem op stand-by gaat kun je dus niet gaan genieten van een welverdiende rust. Aan de andere kant, aangezien je als Tweaker natuurlijk mee doet aan het RC5 team Dutch Power Cow’s, kan dit je niet echt dwars zitten wel?

AOpen heeft extra USB aansluitmogelijkheden aangebracht, buiten de twee reguliere aansluitingen op een ATX plank zitten er onder het derde en vierde PCI slot een aantal pinnetjes die je dmv de bijgeleverde slotcard nog eens 2 USB aansluitingen extra geven. Anand merkte op dat bij hem deze slotcard miste, maar wij vonden hem zonder problemen terug in onze doos.

Lay-out, het vervolg

Om stabiliteits redenen gebruikt AOpen al tijden veel en forse condensatoren, normaal zijn de condensatoren boven het slot A van het type 1000uF of 1500uF, op het AK72 bord zie we wel 14 2200uF ESR condensatoren.

Tevens heeft AOpen om stabiliteits reden een aantal condensatoren achter op de KX133 chip geplaatst, zoals je op de onderstaande foto kunt zien.

De 3 aanwezige DIMM sloten kunnen worden voorzien van 100/133 MHz SDRam of VCRam tot een maximum van twee gigabyte. Ook ontbreekt ATA/66 support niet op dit bord. Handig is tevens dat AOpen de IDE1 aansluiting een andere kleur heeft gegeven om misverstanden te verkomen…
Onzichtbaar aanwezig op dit bord is de geïntrigeerde volgens AC97 gedefinieerde AD1881 audio codec in de Southbridge welke je voorziet van het nodige geluid. Uiteraard is dit uit te schakelen zodat je een “betere” PCI soundcard kunt gebruiken. Dit soort onboard audio kwam al eerder ter sprake in de review van de Chaintech 6ATA2, en bleek toen qua installatie niet echt geweldig. AOpen heeft op haar driver CD in ieder geval een goede driver set en een goed werkende installatie procedure geklust, en installatie van de audio- en overige drivers ging dan ook opmerkelijk soepel. Op de installatie van dit bord is dan ook helemaal niets aan te merken. Ook het geluid is kwalitatief prima. Het blijft natuurlijk eenvoudig stereo geluid, en tegen een 3D geluidskaart trekt ie het niet, maar er is zeer weinig ruis, en dat is natuurlijk al heel mooi.

De AOpen AK72 wordt aangestuurd door het bekende Award 6.0 BIOS, die je tevens de bussnelheden en core-voltage laat veranderen, het voltage kun je in stappen van 0.05 V instellen, de FSB is er te krijgen in de smaken 100.2, 110 en 115 MHz, en na overzetten van een jumper, tevens 120, 124, 129, 133.3, 138 143 en 147 MHz.

Het wordt tijd dat we eens gaan kijken naar de prestaties van dit bord, waarbij we de volgende onderdelen gebruiken voor de test:

Athlon 500 (week 48 / .25 core)
Athlon 700 (week 6 / .18 core)
Computernerd Advanced POW!er boost GFD
Ninja Micros FreeSpeed Pro
3dfx Alpha1HO cooler
2 x 128mb PC133 geheugen
Matrox G400
Abit Stiluro TNT2 ultra

En om de AK72 een beetje “thuis” te laten voelen is dit alles in een grote AOpen HQ08 kast geplaatst.

Als software zijn geïnstalleerd:
Win98 SE, bijgeleverde VIA drivers (versie 4.20)
Matrox Powerdesk 5.52 of Detonator 5.13
En als benchmark: 3Dmark 2000.

Hoe snel is het nou allemaal?

Het allereerste wat wij ontdekten is dat dit bord ontZETTEND snel opstart. Ook Femme, die zijn troepen halverwege kwam versterken en korte tijd toezag op het gebeuren , kon van verbazing even geen adem happen. Uit volledige stilstand start het systeem in een ruwe 15 sec. op tot de login van Windows. Een belangrijk deel is gewonnen in de startup routine van het BIOS, dat alles razend snel detecteert. De IDE schijven worden gezien voor je met je ogen kan knipperen... als je het al ziet, want meestal was mijn monitor nog bezig uit zijn stand-by stand te komen en gaf nog niet eens beeld. Dit bord maakt het het bijna waard te rebooten, alleen maar om gelukzalig toe te kijken hoe snel het wel niet gaat.

Heel eerlijk moeten wij als tweakers bekennen dat de ervaring niet al te groot is met Athlon borden. Hoe het bord zich verhoudt tot andere geloofsgenoten is dan ook niet goed te bepalen. Toch krijg je de cijfers, omdat ze overeen komen met een vergelijkbare setup met een PII500E. De gegeven intel waarden komen uit een andere test, maar wel met verder dezelfde attributen.

De benchmark liep op het volgende systeem:
Athlon 500 .25micron core / PIII 500-E
AOpen AK72 / Abit BF6
2x128 MB PC133 CAS3 geheugen
Matrox G400 SH 32MB (AGP2X only)
Maxtor 13,5 GB ATA66 harddrive.

Een vrij lege bak dus, om er maar zeker van te zijn dat matige PCI kaarten geen invloed zouden hebben op het overklok gedrag. De tests zijn gerunned in 16 bits kleur, 16 bits Z-Buffer, 16 bit textures en in 32 bits kleur, textures en Z-Buffer.

Om te beginnen een kleine vergelijking tussen een Coppermine en een Athlon. Zoals op te maken uit de resultaten is de Coppermine in 3DMark iets sneller. In mijn ogen ligt de oorzaal hiervan bij de 256 Kb Level 2 cache, die bij de CuMine op full speed werkt.

Hier onder zie je de resultaten van de 16 en 32 bits test. Bij deze test werd de athlon configuratie getest onder verschillende overgeklokte situaties, waarbij 3D Mark de machine respectievelijk testte op 16 bits kleur, 16 bits Z-buffer met 16 bits textures, en op 32 bits kleur, 32 bits Z-buffer met 32 bits textures. Zoals je ziet maakt een klok ophoging van het SDRam een leuk winstje. Dat deze functie bestaat is dus een aangename toevoeging op het bord. Met een resolutie van 1600x1200 neemt de beperking van de videokaart duidelijk de overhand, en merk je vrijwel niets meer van de processor, of de geheugensnelheid.

Grafiek Benchmark AK72 16Bits instellingen

Grafiek Benchmark AK72 32Bits instellingen

Een ander opvallend punt is dat de 115 MHz bus duidelijk verbetering van je snelheid op levert. Een 690 MHz CPU met een 115MHz bus is net zo goed presterend als een 700 MHz CPU met een 100MHz bus en 133 MHz geheugen. Mocht het dus zo zijn dat jouw 500MHz Processor zoals in dit voorbeeld net de 700MHz niet zou willen halen, of je geheugen trekt de +33 MHz niet helemaal goed, dan zou dit best een oplossing kunnen zijn. 110 MHz hebben we wel kort de revue laten passeren, en is in geval van dat net een klein beetje meer (715MHz) misschien voordelig, maar voor hetzelfde geld wil die toch niet helemaal, en dan is je eerst volgende lagere waarde (660) niet echt interessant meer.

Snelheid	Geheugen	CPU Marks
500MHz	100MHz	146
500MHz	133MHz	156
690MHz	100MHz	191
700MHz	100MHz	181
700MHz	133MHz	191

Zoals met elk bord of processor kunnen wij je niet vertellen hoe ver jouw combinatie te duwen is, alleen of het een beetje goed kan. Hoe goed de AK72 dat kan laten we je nu zien.

De stabiliteit

We lieten de over geklokte systemen eerst telkens korte tijd lopen. Wanneer de 3Dmark 2000 demo rus fatsoenlijk werd afgerond, gingen we er van uit dat het systeem min of meer stabiel was. De uiteindelijk hoogste stabiel bevonden waarde werd door ons vervolgens aan een lange duur test gezet. Een volledige batchrun met 3Dmark, die het systeem gedurende een ruwe 12 uur pest. Deze metingen werden verricht met een zware koeler op de processor, om zo het maximale uit het systeem te halen. Bij latere tests echter met een gewone enkel fan koeler, konden we – afgezien van een lichte temperatuur stijging – weinig merken van verbetering van de overklokbaarheid. Op het moment van testen waren we niet in staat een cache devider aan te sluiten, waardoor wij waarschijnlijk tegen de limiet van de cache van de Athlon aan liepen

Overklokken Athlon 500

MHz	Multiplier	FSB	CoreVoltage	Boot	Benchmark
600	6	100	1,6	OK	OK
650	6,5	100	1,6	OK	OK
700	7	100	1,6	OK	OK
750	7,5	100	1,6	FAIL
750	7,5	100	1,65	FAIL
750	7,5	100	1,7	FAIL
750	7,5	100	1,75	OK	FAIL
495	4,5	115	1,6	OK	OK
690	6	115	1,6	OK	OK
747	6,5	115	any	FAIL
660	6	110	1,6	OK	OK
715	6,5	110	any	OK	FAIL

Overklokken Athlon 700

MHz	Multiplier	FSB	CoreVoltage	Boot	Benchmark
800	8	100	1,60	FAIL
800	8	100	1,65	FAIL
800	8	100	1,70	OK	FAIL
800	8	100	1,75	OK	OK
770	7	110	1,60	FAIL
770	7	110	1,75	FAIL
770	7	110	1,70	FAIL
770	7	110	1,65	OK	OK

115 MHz bus tests konden wij bij de Athlon 700 vanwege het vroege vertrek van Femme niet uitvoeren, maar gezien de moeite die de CPU al met 110 MHz had, kan dat met 115MHz (x7 = 805) niet veel zijn geworden. Dit heeft echter een oorzaak die eerder bij de CPU gezocht moet worden dan bij het moederbord.

Hoewel de hogere bussnelheden (ingeschakeld met de JP21 jumper) leuk zijn voor de specificaties en het advertentie blaadje in de winkels, is het iets waarvan ik in praktijk het nut nog van moet zien. Door de afgelopen maanden heen hebben we gezien dat de Athlon zich met moeite laat overklokken via de FSB tot een 110, 115 MHz max, harder is zover ik kan nagaan eigenlijk nog niemand geweest. Dat dit AOpen bord er in slaagt 115 MHz FSB te draaien en nog behoorlijk stabiel ook, zegt wel iets over de kwaliteit van het bord. Misschien zien reviewers wel liever dat het bord net als sommige BX-borden ruim over de 133 MHz heen komt (143, ik heb zelfs een 159 MHz systeem op tafel gehad) maar om dit bord af te kraken omdat ie dat niet kan is onzin. Er is nog geen ander bord in deze klasse (Athlon klasse dus) die dat wel heeft gepresteerd. Ik denk gerust te kunnen stellen dat dit te wijten is aan de KX133 chipset, en mogelijk de overige architectuur die zich daar niet echt toe laat verleiden.

De hoop dus dat je zeer actief kan overklokken zonder je case, en daarmee je garantie, te kraken is dus ook met de AK72 niet vervuld. Een Gold Finger Device blijft voor de overklokker pure noodzaak.

Een Advies bij problemen met het geheugen is om CAS3 geheugen te gebruiken, of CAS2 geheugen middels een instelling in het bios op CAS3 te forceren. Veelal zal dit de timing problemen tackelen, en je toch op HostCLK +33 laten draaien. Wanneer echter de overgeklokte busspeeds gebuikt worden, is de hostclock+33 in praktijk niet langer bruikbaar. Reden hiervoor is mede te vinden in het feit dat de +33 niet zozeer voor 33 MHz staat, maar voor de PCI-bus speed. Deze snelheid is net zoals op de BX mobo’s weer een fractie van de systeem bus (die standaard 200MHz is, en PCI dus 33MHz). Als je overklokt naar 115 MHz (systeembus dus naar 230MHz) dan zal de PCI bus ipv 33MHz 38,3 MHz worden, waarmee je geheugenbus met de +33 setting dus 153,3MHz wordt voor het meeste PC133 geheugen al een stevige tik.

AGP4x

De KX133 is de eerste AGP4x capable chipset voor de Athlon. “Oh wow... betekent dat nou dat ik 4 AGP kaarten in mijn computer kan stoppen?” JAH, daar heb je speciale adapters voor...

Afgezaagd, die grap hebben we een jaar geleden of zo bij AGP2x ook al gehad.

Nee, de functionaliteit van AGP4x tegenover AGP2x wordt nog steeds betwist. HET grote verschil zit hem in een aanzienlijk grotere bandbreedte voor het gebruikt van Textures uit het hoofdgeheugen. Deze bandbreedte wordt bepaald door de 66MHz AGP klok en een 32 bits bus. AGP 2x maakt daarbij gebruik van een sideband kloksignaal dat 2x die 66 MHz is, en AGP4x, logischerwijs, dus 4x. Het gevolg hiervan is dat binnen een enkele cyclus er 2 resp 4x een data overdracht plaats vind van 66x32 bits, overeenkomend met 264 Mbyte/s. AGP 4x zal dan dus net iets meer dan een Gigabyte per seconde kunnen doorsturen. Die extra beschikbare bandbreedte wordt echter door de explosieve groei van het geheugen op de videokaart zelf niet of nauwelijks gebruikt.
Met het oog echter op de mogelijke groei van textures in spelletjes, die steeds realistischer worden, is het misschien toch een leuk idee om hier naar te kijken. Ook hoor je in nieuwsgroepen en fora regelmatig dat AGP4x de boel volledig in de war stuurt. Een korte test hoe goed de AK72 hier mee om springt.

De waardes zijn dan ook nagenoeg identiek. Met 3DMark is het gebruik van AGP 4X dus al vrij nutteloos. Tijdens de 4x test liep ik er tevens tegenaan dat het beeld weg viel bij de test op 1600x1200... Dit doet zich bij de stiluro alleen voor bij AGP4x. Bij AGP 2x draait de benchmark volledig uit. Of dit een beperking is van de Stiluro of van het moederbord is mij helaas nog niet duidelijk. Ook de installatie van de nieuwste VIA AGP4x/133 4.00 Turbo driver kon hier geen uitkomst bieden. Wel is het zo dat de test door blijft lopen, want na afloop dan de test komt het beeld gewoon weer terug. Gezien de snelheidsresultaten, en de de kennelijk toch aanwezige manco’s in de AGP 4x, is het dus aan te raden om ook bij deze plank gewoon in AGP2x mode te blijven werken.

Handleiding en Conclusie

De handleiding is een net boekwerkje geworden. Toch zitten er wat grappige foutjes in, zoals op de kaft, alwaar een Socket 370/PPGA en een Die-Hard BIOS worden afgebeeld, die dus helemaal niet op de AK72 voorkomen.

Helemaal duidelijk wordt dit als je door het boekje heen bladert, om dat je dan ziet dat het boekje oorspronkelijk voor de AX64 Pro is gemaakt, en naderhand op de AK72 specifieke dingen is aangepast.
Wanneer je het boekje open slaat zie je dat de pagina’s over dwars zijn gedrukt. Hoewel het nuttig is voor sommige plaatjes die hierdoor iets groter kunnen worden weergegeven, is mijn ervaring dat dit als je naar iets op zoek bent op zijn minst erg onwennig werkt. De 165 pagina’s van de gebruikers handleiding staan vol met uitleg en nuttige informatie, en het is dan ook jammer te weten dat de meeste kopers dat boekje ongelezen onder in een la donderen om er verder niet meer naar te kijken.

Rest ons slechts een Conclusie.

AOpen heeft er lang over gedaan om aan een Athlon bord te beginnen, en zo mogelijk NOG langer om hem ook daadwerkelijk stabiel te krijgen. Gezien eerdere ervaringen van snelle kopers zijn de KX133 borden van wisselende kwaliteit. Zowel tussen verschillende merken als binnen een zelfde merk. Het Athlon bord dat wij hebben mogen ontvangen van AOpen is een product van lange en intensieve ontwikkeling. Op de standaard bussnelheden, ongeacht of het PC133 geheugen middels de HCLK+33 functie is geactiveerd of niet, is het bord volstrekt stabiel. Omdat anderen echter hier geen verdere uitlatingen over hebben gedaan, maar slechts melden dat ze enige instabiliteit bespeuren, kan ik dit niet verifiëren over een groter aantal exemplaren. Bij hogere bussnelheden zijn met enig test werk en geduld wel stabiele situaties te creëren, maar over het algemeen blijkt daar weinig voordeel uit te halen te zijn. De hoop dat dit bord een einde zou maken aan het overklokken zonder je mooie kastje open te slopen is dus vergeefs en vervlogen. Tevens hebben wij er dus evenmin in kunnen slagen een hogere bussnelheid stabiel te krijgen dan 115 (230) MHz.

AOpen AK72 Award Mede dankzij de layout die te wensen over laat, en de voor koeler liefhebbers ietwat ongelukkig geplaatste 2e fan connector (of liever, het ontbreken van een 3e) en de positie van de voedingsconnector, blijft onze waardering voor dit bord steken op een 8,5.