Pentiment
Pentiment is het game-equivalent van een boek waar je soms met moeite doorheen komt, maar waar je na afloop toch positief op terugkijkt. De game speelt zich af in een boek, wat punten oplevert voor de originele stijl, maar ook betekent dat het geheel best droog en soms ronduit saai is. Dat ligt aan de hoeveelheid onzin waar je doorheen moet voor je weer bij boeiendere gesprekken komt. In die gesprekken geef je antwoorden waardoor personages om je heen je aardig of minder aardig gaan vinden, maar het zou fijn zijn geweest als de game een duidelijker systeem zou hebben wat zou helpen dit beter te sturen. De momenten dat een personage de afweging maakt om je wel of niet extra informatie te geven, zijn namelijk heel belangrijk en het is best lastig mensen voor je te winnen. Toch maakt dat uiteindelijk niet uit: het verhaal gaat hoe dan ook verder en dat verhaal kun je, als je de game een tweede keer speelt, op een andere manier laten verlopen. Dat is de voornaamste charme van Pentiment: je kunt je rol op verschillende manieren spelen en op basis daarvan reageert de wereld anders en verloopt het verhaal anders. De manier waarop het verpakt is, zorgt voor een uitdaging en wat doorzettingsvermogen, maar de kern is alsnog heel aardig.
Pluspunten
In tijden dat games op audiovisueel vlak nieuwe standaarden zetten en steeds mooier worden, is een game als Pentiment een vreemde eend in de bijt. De game is kunstzinnig te noemen, maar we hebben het dan wel over klassieke beeldende kunst. De game speelt zich af in een soort bewegend schilderij en de personages praten in tekstballonnen. Dat betekent dat de game behoorlijk statisch is en dat er geen gesproken teksten in de game zitten. Pentiment vraagt van je dat je veel leest en kent amper actieve gameplay, los van een puzzeltje hier en daar, maar tóch is Pentiment leuk om te spelen. Het is simpelweg belangrijk om te weten wat je te wachten staat, want dat dit geen game voor iedereen is, mag duidelijk zijn.
Pentiment is van Obsidian Entertainment, een studio die we goed kennen van een inmiddels best lange rij roleplayinggames. Pentiment komt niet in diezelfde rij, want dit is om te beginnen al geen rpg. Minstens zo belangrijk: we hebben hier te maken met een passion project van Josh Sawyer, die met een relatief klein team aan Pentiment heeft gewerkt. Sawyer is vooral bekend geworden als regisseur van Fallout: New Vegas, wat zeker op het gebied van humor en dialogen een van de betere games in de Fallout-serie is. Dat levert Pentiment alvast een goed perspectief op, want een game zonder veel audiovisuele toeters en bellen valt of staat met de kwaliteit van het verhaal en de dialogen, die immers allemaal gelezen moeten worden, in plaats van dat stemacteurs dat voor je doen. Daarnaast helpt het dat de setting ook speciaal is voor Sawyer. Tijdens zijn studie geschiedenis specialiseerde hij zich in het zestiende eeuwse Beieren en dat is precies de periode en de regio waarin Pentiment zich afspeelt.
Tijdperk van religie en verandering
Dat brengt al meteen een bepaalde context met zich mee. De game speelt zich af in een periode waarin religie de wet was, maar waarin invloeden uit wetenschappelijke hoek en andere denkbeelden over religie steeds prominenter werden, hoe heidens dat ook was. Er was ook niet echt sprake van democratie. Als burger leefde je op land dat onder controle stond van de plaatselijke abt of een plaatselijke heer van stand, zoals een baron. Zij maakten de regels, bepaalden de hoogte van de belastingen en waren op juridisch gebied haast onschendbaar. Al deze elementen spelen een rol in Pentiment en als speler moet je maar zien hoe je daar op de beste manier mee omgaat.
Dat doe je spelend als Andreas Maler, een jonge kunstenaar die in de fictieve stad Tassing werkt in het scriptorium van de lokale abdij. Dat is de plek waar monniken vroeger teksten en boeken overschreven en vertaalden. De meerwaarde van dit monnikenwerk veranderde snel toen de drukpers in beeld kwam en ook dat aspect komt terug in Pentiment, maar dat is verder niet zo belangrijk. Belangrijker: Maler moet dus op dagelijkse basis in de abdij zijn en laat dat nou precies de plek zijn waar vroeg in de game een vooraanstaande baron wordt vermoord. Een van de monniken waar Maler vaak mee werkte in het scriptorium wordt aangewezen als schuldige, maar Maler is ervan overtuigd dat hij onschuldig is. Hij opent dus een onderzoek om de ware moordenaar te vinden, in afwachting van een afgezant van de aartsdiaken, die een schuldige zal willen zien voor de moord op de baron.
Achtergrond heeft invloed
Het verloop van dit verhaal en zelfs de route naar bovenstaande gebeurtenissen toe is geheel afhankelijk van keuzes van de speler. Dat begint al met keuzes over de achtergrond van Maler. Je kiest bijvoorbeeld een studierichting, een bepaalde expertise en een regio waar Maler eerder tijd heeft besteed. Die keuzes hebben gevolgen voor de mogelijkheden die je krijgt. Met een medische achtergrond kan Maler in bepaalde gesprekken dingen zeggen die hij anders niet had kunnen zeggen, maar een andere achtergrond levert weer andere opties op. De regio heeft invloed op welke talen Maler leest en spreekt. Kies je voor Flemish, dan begrijpt Maler Frans en Nederlands, maar bijvoorbeeld geen Italiaans. Dat kan een voordeel zijn als je iets of iemand vindt waarbij het begrijpen van een van die talen onmisbaar is en op dat moment kun je een belangrijke bron wel of niet gebruiken in je onderzoek. Natuurlijk leiden er wel meer wegen naar het spreekwoordelijke Rome. Het is dus niet zo dat je een ‘verkeerde’ achtergrond kunt kiezen en dan de zaken niet meer kunt oplossen.
Dat is een fijne gedachte, maar in de praktijk blijkt het oplossen van mysteries in Pentiment alsnog best lastig. Het begint allemaal simpel genoeg. Andreas begint aan zijn dag, babbelt met wat mensen in het dorp, gaat aan het werk en leeft zijn leven. De gesprekken gaan veelal over koetjes en kalfjes, met af en toe wat serieuzere onderwerpen tussendoor. En dan is daar, tijdens een gesprek, ineens de melding dat je laatste antwoord onthouden zal worden. Dit is onderdeel van het systeem dat invloed heeft op of bepaalde mensen Andreas aardig vinden of niet. Dat hoeft niet altijd van belang te zijn, maar is dat op andere momenten zeker wel: je merkt soms aan iemand dat ze meer te vertellen hebben. Vraag je daar naar, dan komt er een afrekening in beeld met daarin opgesomd alle momenten die van invloed zijn geweest op de relatie tussen die persoon en Andreas en dat levert dan een positief of negatief beeld op. Een positieve uitkomst levert extra informatie op, een negatieve uitkomst voorkomt dat die informatie Andreas bereikt en leidt dan ook vaak naar het einde van het gesprek.
Feedback?
Het lukte ons maar zelden om iemand op deze manier voor ons te winnen en dat leidde tot onvolledige informatie tijdens onze onderzoeken. Op zichzelf is dat niet erg. Pentiment is een verhaal dat doorgaat ongeacht jouw prestaties als detective. Het voelt alleen als iets dat niet helemaal binnen je controle ligt. Het zou handig zijn geweest om een feedbacksysteem te hebben dat je leert waar je op moet letten in gesprekken. Een tegenargument: zo’n feedbacksysteem zou je in het echt ook niet hebben, dus in die zin levert de huidige werking de meest natuurlijke manier van spelen op. Het zou dan alleen wel handig zijn geweest om een manier te hebben om tijdens een tweede speelsessie te kunnen zien wat je de eerste keer had gekozen, zodat je kunt proberen andere keuzes te maken. Sommige grote keuzes hadden we nog wel helder, maar de kleinere gesprekjes niet. Dit systeem had al met al dus iets beter uitgedacht kunnen worden.
Prima plot komt traag op gang
Dat je keuzes gevolgen hebben voor het verloop van het verhaal wordt in Pentiment na Act I heel duidelijk. Welke keuzes leiden naar welk (sub)verhaal, zeggen we natuurlijk niet, maar tijdens onze eerste speelsessie werd Act II compleet overgeslagen. De manier waarop je aan het verhaal bent begonnen, bepaalt voor een deel het verdere verloop van dat verhaal en van Andreas’ levensloop. In de latere acts is Andreas namelijk niet meer de jonge artiest die we in Act I leren kennen. Een later stuk laat Andreas zien op een meer volwassen leeftijd en waar het vanaf daar verdergaat, vertellen we uit spoileroverwegingen liever niet. Pentiment weet in elk geval te verrassen en een prima plot te serveren. Dat plot komt traag op gang, maar wordt later steeds interessanter.
Toch is dat begin wel een probleem. Pentiment wisselt belangrijke gesprekken af met minder belangrijke gesprekken, maar die laatste categorie is zeker in de openingsfase ruimer aanwezig. Dat maakt dat je gaandeweg steeds meer gesprekjes begint over te slaan. Jammer, want veel van die dialogen zijn uitstekend geschreven. Pentiment beschikt over een gezonde dosis humor en kleurrijke personages. Wie er de tijd voor neemt, kan genieten van deze kant van Pentiment, maar er zullen zeker spelers zijn die na een tijdje vooral door willen met het verhaal en geen zin meer hebben in het eindeloze gebabbel.
Dat verschillende personages praten in een ander letterype, geeft een grappig effect. De monikken praten in klassieke letters, maar van de drukker wordt zijn tekst in de tekstballon gedrukt. De game simuleert de tekstballonnen op zo’n manier dat het net lijkt alsof ze live geschreven worden. Het detailniveau daarin is bewonderenswaardig. Zo zul je eerst de zwarte tekst zien verschijnen en daarna open plekken in rood of blauw opgevuld zien worden. Logisch: de denkbeeldige schrijver wisselde daar zijn zwarte voor een rode pen. Wie goed kijkt, ziet zelfs schrijffouten die snel verbeterd worden. Erg leuk gedaan. Het is alleen wel jammer dat het opschrijven van de teksten soms wat lang duurt. Dat is te versnellen, maar daarmee vergaat ook een deel van de charme. Ander nadeel: de geluidseffecten die horen bij dat schrijven, zijn continu te horen. Zeker bij ‘type drukpers’ kan dat best irritant zijn. Wie trouwens geen zin heeft in de stijlvolle, maar soms lastig te lezen fonts, kan alle teksten simpeler weer laten geven. Dat oogt uiteraard minder mooi of apart, maar is wel een stuk beter leesbaar.
Dat de game allerlei inkteffecten simuleert is geen toeval; Pentiment speelt zich namelijk af op de bladzijden van een boek. Elke keer dat je naar een ander stukje van de stad gaat of ergens naar binnen gaat, wordt er een bladzijde omgeslagen. Ook alle menu’s bevinden zich in het boek. Dat levert een originele look op, die versterkt wordt door de grafische stijl aan de binnenkant van dat boek. Die stijl is gebaseerd op Der Basler Totentanz van Johann Rudolf Feyerabend. De aquarelkopie van Feyerabend komt uit 1806, dus de inspiratiebron komt niet echt uit dezelfde tijd als waarin de game zich afspeelt, maar het werkt prima. Een laatste puntje om op technisch vlak nog even aan te stippen, is dat de game bij ons meerdere keren crashte. Je voortgang wordt voortdurend opgeslagen, dus je bent nooit veel kwijt, maar het blijft natuurlijk wel een beetje irritant.
Der Basler Totentanz, het kunstwerk waar de grafische stijl van Pentiment op gebaseerd is, zit zelf ook in de game.
Conclusie
Pentiment is een game voor lezers. Oké, dat is misschien wat overdreven, want zó veel leeswerk is het nu ook weer niet, maar toch: je moet wel over een gezonde portie geduld beschikken, wil je deze game op waarde kunnen schatten. Gesprekken voeren en merken dat je gemaakte keuzes daadwerkelijk veel invloed hebben op het verloop van het verhaal is tof, maar in de hoeveelheid gesprekken die weinig bijdragen aan het verhaal verliest de game veel tempo. Dat vormt af en toe wel een hindernis: meermaals legden we de game even weg omdat we gewoon geen zin meer hadden. Toch kwamen we altijd terug en uiteindelijk wint de game aan tempo en daarmee aan aantrekkingskracht. Pentiment beschikt namelijk wel degelijk over een prima plot, dat duidelijk op allerlei manieren tot stand kan komen en ook op verschillende manieren kan eindigen. Dat laatste is iets dat we kennen van Obsidian Entertainment. Het mag dan een passion project met een klein team zijn; het is des te meer duidelijk dat de studio een verhaal kan vertellen en de speler het gevoel kan geven zelf verantwoordelijk te zijn voor hoe dat verhaal verloopt. Pentiment is daaromheen wat minder een ‘game’ en daarom niet voor iedereen geschikt, maar wie door de saaie stukken heen weet te bijten, kan zich hier best mee vermaken.
Pluspunten
:strip_exif()/i/2005463442.jpeg?f=imagearticlefull)