Microsoft Windows Vista Ultimate

27-01-2009: Ik heb op dit moment wat problemen met mijn webserver, mochten de plaatjes niet laden, excuses voor het ongemak.



Inleiding
Windows Vista van Microsoft, een besturingssysteem waar al veel over gesproken en geschreven is. Ik hoor tevreden gebruikers, maar ik heb de vergelijking met Windows ME ook meer dan 1 keer gehoord. En mocht je pas net met computers bezig zijn: nee, dat is GEEN compliment .

Ik ben zelf Vista gebruiker vanaf dag 1. Ik heb toen Vista net uit was een nieuwe PC gekocht en daarbij een Vista Ultimate 32-bit OEM licentie gekocht. Vista leek me de meest logische keuze, aangezien XP er langzaam aan toch uit zou gaan. Daarbij ben ik wel iemand die vrij snel een nieuw OS probeert. En zou Vista in het begin slecht zijn, dan had ik altijd nog de mogelijkheid het OS in de kast te leggen totdat het eerst servicepack uit was. Maar dit heb ik nooit gedaan.

Ik heb nu ruime ervaring met het OS en derhalve wilde ik er een keer een userreview over schrijven. Dit komt mede door de negatieve geluiden die ik vaak over Vista hoor, waarbij de redenen die gegeven worden lang niet altijd meer kloppen. Het is de bedoeling een zo objectief mogelijk verhaal te schrijven, met duidelijk uitleg waarom ik bepaalde dingen vind.

Ik ga ervan uit de de lezer ervaring heeft met andere Windows OS-en en dat de basis bekend is. Ik zal regelmatig een vergelijking maken met Windows XP.

Waarom Ultimate 32-bit
Vista Ultimate heeft alle opties van de andere versies aan boord. Daarnaast zijn er de zogeheette Vista Ultimate extra's: programma's en opties die speciaal voor Vista Ultimate gebruikers beschikbaar worden gesteld. De extra's blijkt in de praktijk erg tegen te vallen, zowel qua kwaliteit als de hoeveelheid en is al vaker een punt van kritiek geweest naar Microsoft toe. Persoonlijk kunnen mij die extra's niks bommen. Ik heb Vista Ultimate gekozen omdat ik zowel Microsoft's webserver IIS alsmede het Vista Media Center wilde hebben. Ik ben namelijk .NET programmeur, waarbij IIS erg handig is en ik wil de optie open houden dat mijn PC als mediacenter dienst kan doen. Vista Ultimate is de enige versie waarbij deze twee opties samen in het OS zitten. Voor de extra's heb ik het verder niet gedaan.

Op moment van kopen was ik er absoluut nog niet van overtuigd dat de 64-bit versie van Vista een goede keuze zou zijn. XP 64 is ook nooit ECHT heel lekker van de grond gekomen en driver support liep vaak achter. Ook het feit dat Vista x64 alleen signed drivers accepteert en geen 16-bit meuk meer kan draaien hebben eraan bijgedragen dat ik voor het veilige gekozen heb: de 32-bit versie. Ook had mijn PC op het moment van kopen 2GB geheugen, dus dat was ook geen probleem.

Overigens zou ik, mocht ik Vista nu kopen, wel voor de 64-bit versie gaan. Drivers lijken in bijna alle gevallen volwassen en aangezien mijn PC nu 4GB geheugen heeft (waarvan er dus ruim 3 aangesproken kunnen worden) is de noodzaak voor 64bit groter geworden. Wat ik begrepen heb, is het mogelijk om met de 32-bit OEM key de 64-bit OEM versie te installeren. Dit ga ik binnenkort proberen.

Edit 05-03-2009:
Ik heb dit in de tussentijd geprobeerd. Ik heb de Nederlandse OEM DVD van Vista Home Premium 64-bit geleend van een vriend van mij. Ik heb Windows vervolgens geinstalleerd met mijn eigen Vista Ultimate key. Het klopt inderdaad dat blijkbaar alle versies op een OEM DVD staan. Het enige verschil is dat op mijn DVD alle 32-bit versies staan en op de DVD van die vriend van mij alle 64-bit versies. Met mijn key installeerde Windows dus Vista Ultimate. Activeren ging daarna ook zonder problemen. Ik heb Microsoft niet hoeven te bellen, de online activatie ging in een keer goed.

Verpakking
De OEM versie komt helaas niet in de mooie afgerondde doos die iedereen van de reclame kent. De OEM versie wordt geleverd is een doorzichtige DVD case met daarin een boekje. Om deze DVD case zit een kartonnen hoesje met daarop een hoop waarschuwingen en licentie voorwaarden. Als dit hoesje verwijderd wordt, wordt de DVD case zichtbaar. Op dit hoesje zit de OEM sticker met de licentiecode, die eventueel op de computerkast geplakt kan worden. Ik heb hier gebruik van gemaakt, hoewel het achteraf niet echt handig is dat de code achterop mijn kast zit en mijn kast op de grond in de hoek staat Ik heb met pen maar even de code op het boekje geschreven. Het boekje bevat enkel was basisinformatie en kon wat mij btreft weggelaten worden. De OEM disk bevat in dit geval enkel de 32-bit versie van het OS.

Installatie
Ik installeer Windows versies al vanaf Windows 95 en dat is eigenlijk nooit een probleem geweest. Dit geldt ook voor Vista. De installatie is vergelijkbaar met de installatie van XP. Dit houdt in dat het een duidelijke installatie is, waarbij er naar mijn mening te weinig opties zijn om onderdelen wel of niet te installeren.

De installatie start door de computer vanaf de Vista DVD op te starten. De opties die langskomen zijn onderhand gelijk aan die van XP, alleen ziet het er grafisch allemaal net wat beter en duidelijker uit. Ik wil daarom niet te lang stil te staan bij de Vista installatie.
Er zijn echter twee verschillen die me opvielen. Een belangrijke verbetering is het installeren van RAID drivers. Waar je bij XP nog aangewezen bent op een diskette, kan je in Vista de drivers van alle beschikbare media installeren. Denk bijvoorbeeld aan een partitie op een harddisk die al bestaat, een USB stick of een memorycard.
Ten tweede viel me op dat Vista niet meer vraagt om een wachtwoord voor het Administrator account. De eerste gebruiker die aangemaakt wordt in het systeem is blijkbaar de administrator. Er is niet meer echt een Administrator gebruiker. Geen idee of dit goed of slecht is, maar ik heb er geen problemen mee gehad.

Eerste indruk
Het eerste 'WTF?' moment had ik tijdens het opstarten van Vista. Waar je in XP tijdens het laden getrakteerd wordt op een 'Microsoft Windows XP' tekst en bijbehorende logo en bijbehorende animatiebalkje, zie je in Vista alleen maar een zwart scherm met het animatiebalkje. Ik was bang dat er tijdens de installatie iets fout gegaan was, maar gelukkig bleek dat er niks aan de hand was.

De eerste indruk na het inloggen in Windows was niet het 'WOW' waar Microsoft reclame mee maakte. Maar ik vond (en vind) het een behoorlijk chique, zakelijke uitstraling, zonder saai te zijn. Waar ik in XP absoluut NIET te spreken was over het blauwe teletubie theme, zo vond ik Vista een prima default theme hebben.
De indeling is verder zoals verwacht: onderin het beeld staat een taakbalk met daarin het start menu (zonder 'start' tekst op de knop ), de quicklaunchwerkbalk, een overzicht van de geopende vensters en de systray. Never change a winning team zullen ze bij Microsoft gedacht hebben en I can't blame them. Ik denk niet dat het slim is om ingrijpende wijzigingen te doen, omdat er een hoop gebruikers gewend zijn aan deze layout.

Uiterlijke veranderingen - Aero
Wat ik net al in de eerste indruk aangaf, de meest ingrijpende verandering die meteen zichtbaar is, is 'aero', het standaard Vista theme. Aero is in mijn mening nogal overrated. Door Microsoft wordt dit gepositioneerd als 1 of andere super handige revolutionaire interface met super coole effecten. Nou nee, dat nou ook weer niet. Maar het ziet er wel netjes en degelijk uit. De doorzichtigheid van de vensters is geinig, maar op zich redelijk overbodig. De doorzichtigheid is overigens wel op een goede manier geimplemeerd: het is nooit irritant. Raar is dan weer, dat als je een venster maximaliseerd ineens alle doorzichtigheid weg is. Maar over het algemeen ziet het er allemaal behoorlijk straks en netjes uit. De 3 knoppen in de rechterbovenhoek lijken nu netjes 'geintegreerd' in het venter in plaats van 3 lompe losse knoppen naast elkaar zoals dat in XP was. Ook als Aero, en daarmee de doorzichtigheid, uitgeschakeld wordt en het Vista basic theme aan staat ziet alles er nog steeds netjes en verzorgd uit. Alleen net het chique wat het doorzichtige van aero met zich meebrengt mis ik dan een beetje.

Ik heb grote moeite om te zien welk venster actief is. Ik werk op mijn werk met 2 monitoren en eigenlijk kan je alleen aan de minimaliseren, restore en sluiten knoppen zien welk venster actief is. De sluiten knop is namelijk rood bij het actieve venster en zwart (of lichtgrijs) bij een niet-actief venster. Maar verder zijn de verschillen zo subtiel dat ik me regelmatig vergis in het actieve venster. Dat zou beter moeten kunnen.


_{Verschil in inactief (bovenste) en actief(onderste) venster bij fullscreen vensters. (de 2 extra knopjes zijn van ultramon, niet standaard van windows )}

Al met al ben ik te spreken over Aero.

Uiterlijke veranderingen - Startmenu
Het standaard startmenu lijkt behoorlijk op die van XP, terwijl ook het klassieke startmenu gekozen kan worden. Ikzelf heb een haat-liefde verhouding met het startmenu. Alle belangrijke opties zijn direct bereikbaar. Computer, configuratiescherm, documenten, foto's en nu ook spellen en je profielmap zijn met 1 klik te benaderen. Daarnaast staat net als in XP een lijst met een aantal populaire of laatst gekozen programma's.
Nieuw is het 'zoeken' veld. In Vista worden een aantal dingen geindexeerd, waarna er zeer snel in gezocht kan worden. Dit zoeken veld werkt erg goed, want meestal is het voldoende de eerste paar letters van de naam van een programma te typen en je hebt het gevonden. In de praktijk gebruik ik dit zoekenveld als combinatie tussen het 'uitvoeren' en 'zoeken' veld. De meeste programma's start ik op door de naam te typen. Dit is onderhand ook wel nodig, want de 'alle programma's' optie in het Vista start menu is om te huilen zo slecht. In het klassieke start menu en in het standaard menu in XP klapt er een lijst uit als de optie 'alle programma's' gekozen wordt. Deze lijst is zo breed als nodig is en kan uiteraard uit meerdere niveau's bestaan. In Vista werkt dit op eenzelfde manier, alleen heeft Microsoft ervoor gekozen dit uitklap menu als boomstructuur weer te geven. Dit is op zich geen probleem, maar er is tevens gekozen om deze boomstructuur een venster te geven ter grootte van het halve startmenu. Op de plek waar de laatstgekozen programma's staan komt de boomstructuur te staan. Hier heb je zo weinig ruimte dat je totaal geen overzicht hebt waar je nou ergens in de boomstructuur bent. Dit werkt naar mijn mening echt voor geen ene meter. Ik maak hier dan ook bijna geen gebruik van. En dat is jammer, want origineel was het startmenu JUIST bedoeld om programma's op te starten via de lijsten.


_{Beperkte ruimte in het startmenu}

Uiterlijke veranderingen - Overig
In de vorige twee hoofdstukken heb ik twee belangrijke veranderingen onder de loep genomen. Er zijn echter nog veel meer grote en kleine veranderingen in Vista ten opzichte van de vorige versies. Het zijn er teveel om op te noemen. In dit hoofdstuk wil ik er nog een paar kort bespreken.

De adressenbalk is veranderd in een breadcrumb. Dit is 1 van de meest slimme en handige nieuwe features in Vista in mijn mening. Je kan nu makkelijk 3 niveau's hoger terug springen als je wil. Veel gebruikers kennen de breadcrumb al van websites, dus ik denk dat de meeste dit zonder problemen kunnen gebruiken. Toch werkt het niet altijd even intuitief. Als je een venster vrij klein maakt heb je niet veel ruimte voor de breadcrumb. Je kan dan op een pijlje klikken daardoor je de rest van de breadcrumb te zien krijgt. Dit werkt wel, maar is wat omslachtig. Microsoft heeft met de introductie van de breadcrumb besloten de knop '1 level up', oftewel, naar 1 map hoger gaan verwijderd. En die mis ik behoorlijk in een aantal gevallen. Dat doet niks af aan de breadcrumb, maar als je dus in een map zit met een lange naam en een klein venster, dan staat alleen het huidige item in de breadcrumb. Als ik nu weer terug een niveau omhoog wil, dan moet ik dus omslachtig te werk gaan door eerst de hele breadcrumb te openen en dan een op een niveau hoger te klikken.


_{De volledige breadcrumb, met daaronder een venster waar de breadcrumb niet pas.}

Ook nieuw is het 'zoeken' venster. Dat op elk venster staat, zoals op het plaatje hierboven. Uiteraard kan je hiermee zoeken, alleen werkt dat lang niet altijd goed. Ik ga later nog op de zoekfunctie in.

Ook het netwerkcentrum is drastisch veranderd ten opzichte van XP. Zo erg dat ik in het begin moeite had om alle opties te vinden. Echter, haal bruikbaarheid en gewenning niet door elkaar! Het is even doorbijten, maar als je het door hebt werkt het eigenlijk heel erg intuitief. En dat is natuurlijk altijd de afweging die een softwaremaker moet maken. Achteraf denk ik dat het nieuwe netwerkcentrum een verbetering is, maar in eerste instantie staan de knopjes dus niet waar je ze gewend bent.

Functionele veranderingen - Wizards, meldingen, UAC en pop-ups
Microsoft zit in een moeilijke positie. Zijn software wordt gebruikt door complete n00bs tot die-hard tweakers (nee, niet klagen dat die-hard tweakers alleen Linux gebruiken!). En daarin zit hem het probleem. Van de ene kant moeten beginnende gebruikers beschermd worden tegen zichzelf, van de andere kant moet je volledige vrijheid hebben om te doen wat je wil. En ja, helaas staat standaard alle k*tzooi aan. Wat ik al zei tijdens de installatie: ik vind dat er meer mogelijkheden moeten zijn tijdens het installeren van Windows. Zo zit ik echt niet te wachten op allerlei wizards en tutorials als ik klaar bent met de installatie. Een optie tijdens de setup met de keuze tussen 'beginnend' en 'expert' gebruiker zou al een stuk in de goede richting zijn.

Ook XP gebruikers kennen het wel als ze IE7 geinstalleerd hebben: eerst moet je allerlei dingen instellen, zoals je default search provider, of je phisingfilter aan wil hebben, een melding bij elke pop-up block, een melding bij elke download etc. Dat is in Vista niet anderd.
Ook het beveiligingcentrum is weer van de partij en ook deze gaat zeuren als er iets te melden valt over de beveiliging van de PC. AVG Free Edition wordt gelukkig zonder problemen herkent, waardoor voor mij de meldingen snel ophouden. De Windows Firewall is uitgebreid en is bijna een volwaardige Firewall geworden, maar daarover later meer.

Als er een nieuw netwerk wordt gevonden door Windows, wat eigenlijk altijd is zodra je de computer aan een andere router hangt, krijg je een popup met betrekking tot een nieuw gevonden netwerk. Je kan dan kiezen of het een openbaar, werk of thuis netwerk is. Geen idee wat het verder doet, maar ik heb nog nooit verschil gemerkt als je de ene of de andere optie kiest. Behoorlijk overbodig naar mijn idee. Voor een thuisgebruiker is dit op zich nog niet zo irritant, maar ik hoor mening systeembeheerder mopperen over die constante pop-ups.

Wat speciale aandacht vereist is UAC, oftewel 'User Account Control'. Dit is een nieuwe feature in Vista die ervoor moet zorgen dat geen software zichzelf stiekem kan installeren. Het idee is dat als er ergens Administrator rechten voor nodig zijn dat er dan om bevesting gevraagd wordt. Voor bijna alle computer instellingen en voor installaties zijn administrator rechten nodig. Als je gebruiker al een Administrator is, dan zal het een kwestie zijn van kiezen tussen 'toestaan' en 'niet toestaan'. Als je gebruiker geen administrator is, dan zal er gevraagd worden om een login en wachtwoord van een Administrator account.
Het idee van UAC is leuk, in de praktijk denk ik niet dat het werkt. Je zult het waarschijnlijk niet geloven, maar ik heb UAC aan staan. AANSTAAN? Ja inderdaad, aanstaan. Tijdens het installeren van de PC is UAC echt f*cking irritant, omdat je dan veel installaties uitvoert en veel configuratie aan het doen bent. Dit veroorzaakt een overvloed aan UAC meldingen. Maar ben je eenmaal klaar, dan valt het reuze mee. Ik vind het wel een prettig idee dat ik gewaarschuwd word indien nodig. Denk er bijvoorbeeld aan als je een PDF in je browser opent, dat je dan een melding krijgt dat je browser acrobat reader (of fox-it reader, een VEEL beter alternatief, maar goed, das offtopic) gaat openen. Het is een methode om meer grip te krijgen op je systeem en om te kunnen zien wat er allemaal gebeurd. Op zich zou ik UAC met mijn computerkennis niet nodig hebben.
En dat is het probleem. Ik weet wat UAC doet, ik weet waar het voor staat en wat ik ermee kan. En juist de mensen waar het voor bedoeld is, de beginnende/onervaren mensen, zal UAC een verschrikkelijk vervelend iets zijn. Die snappen niet wat het doet en zullen eigenlijk altijd op toestaan klikken, of een kennis vragen het uit te schakelen. Daarin faalt UAC in mijn ogen compleet. Ikzelf vind het een goede toepassing, maar helaas niet praktisch voor de doelgroep.
Overigens ben ik al een situatie tegengekomen waarbij een installatie fout gaat als UAC uitstaat: bij het installeren van een netwerkprinter wilde de printer niet installeren, totdat UAC aan stond. Erg slordig!

Functionele veranderingen: Run as Administrator en Compatibility
Een administrator gebruiker draait standaard dus niet alles met verhoogde rechten. Dit is uit veiligheidsoverwegingen. Een programma zal standaard nooit met volle rechten uitgevoerd worden. Om een voorbeeld te geven: als je de command prompt uitvoert (cmd.exe) kan je bijvoorbeeld je dns niet flushen met 'ipconfig /flushdns' en als je via notepad je hosts file aanpast zal je deze niet kunnen opslaan. Als je rechtsklikt op een programma is er nu standaard de optie 'Run as Administrator' toegevoegd. Op deze manier kan je een programma uitvoeren met verhoogde rechten. Setups en installaties hebben zoals al eerder aangegeven standaard verhoogde rechten nodig. En elke keer dat deze verhoogde rechten nodig zijn en UAC staat aan, dan zal UAC een melding geven. Vanuit een veiligheidsoogpunt is dit een goed systeem, alleen praktisch is het nog niet. Zoals ik aangegeven heb in het stuk over UAC zullen onervaren gebruikers standaard toestaan kiezen. Schakel je UAC uit, dan zullen de verhoogde rechten standaard meteen toegepast worden en ondermijn je het systeem wat qua veiligheid een hoop zou kunnen doen. Hoe het anders moet weet ik niet, maar DAT het anders moet is duidelijk.

De compatilitymode is ook weer terug, waarbij programma's onder een ander OS geemuleerd kunnen worden. Er is een checkbox toegevoegd waarbij je kan kiezen dat het programma altijd als Administrator uitgevoerd kan worden. Met UAC ingeschakeld zal dit een UAC pop-up geven als je het programma opstart.

Functionele veranderingen: sidebar
Helemaal nieuw in Vista is de 'sidebar'. De naam zegt het al: het is naast de taskbar een extra balk die aan de zijkant van het scherm staat. Op deze balk kan je zogenaamde 'gadgets' toevoegen en verwijderen. Gadgets zijn kleine programmaatjes die een specifieke taak hebben. Standaard zitten er een aantal van deze gadgets in Windows, zoals bijvoorbeeld een klok en een kladblok, maar er worden ook een hoop gadgets door gebruikers gemaakt, zoals webradio stations, wekkers, buienradar en fokke en sukke cartoons.


_{De klok, fokke en sukke en buienradar gadgets}

Ik heb een beetje een gemengd gevoel bij de sidebar. Het hangt af van wat je ermee doet of de sidebar nuttig is. De sidebar kan 'always on top' zijn, zodat de sidebar altijd zichtbaar is. De Windows vensters gaan dan gelukkig niet achter de sidebar langs, maar stoppen tegen de sidebar aan. Op deze manier is de sidebar altijd zichtbaar. Dit kan handig zijn als je bijvoorbeeld de klok wil gebruiken, of als je beurskoersen wil bijhouden. Ik zou de sidebar alleen always on top houden als je minimaal een 16:10 monitor hebt. Een 4:3 monitor heeft echt te weinig ruimte om nog een stuk bureaublad te moeten missen. Als de sidebar niet always on top is, dan zullen de vensters over de sidebar heen gaan. De sidebar is dan op te vragen via een klik in de systray.

Nogmaals het is compleet afhankelijk wat je met de sidebar wil. Ik ben een grote fan van de buienradar gadget. Ik heb de sidebar NIET always on top omdat ik dat zonde van de ruimte vind, maar 1 keer snel klikken in de systray om buienradar te zien is altijd een stuk sneller dan een browser openen en naar de website te gaan. Gebruik je de sidebar verder weinig, dan kan je 'm beter uitzetten en de resources besparen. Er zijn een hoop gadgets beschikbaar, waardoor de kans groot is dat er ook wat voor jou bij zit. Zo zijn de webradio gadgets zeer populair. Je kan dan vanuit je gadget een radiostation zoeken, starten en stoppen.

Ik zie zeker de mogelijkheden van de gadgets. In het begin is het vooral grappig en probeer je een hoop uit. In de loop van de tijd blijven er een handvol gadgets hangen die ECHT wat toevoegen en handig zijn. Of een gadget handig is hangt ook af van de vraag of de sidebar on top is of niet. Een klok is niet echt nuttig als de sidebar bijna nooit zichtbaar is, terwijl een webradio gadget prima op de achtergrond kan. Maar dat moet ieder voor zich uitmaken.

Functionele veranderingen: overig
In deze versie van Windows zijn de 'Mijn documenten' en 'Mijn afbeeldingen' folders gescheiden. Voorheen stond de 'Mijn afbeeldingen' folder in de 'mijn documenten folder'. Nu staan deze allebei op de root van de profielmap en heten nu gewoon 'Documenten' en 'Afbeeldingen'.

De Vista firewall is een uitgebreide versie van de XP firewall. De Firewall in XP was sinds SP2 al een volwaardige firewall, maar het beheer ervan liet nogal te wensen over. In Vista heb je onder systeembeheer een optie 'Windows Firewall with advenced settings'. Hier kan je behoorlijk gedetailleerd instellingen aan de firewall doen. Ik vind het niet gebruikersvriendelijk opgezet, maar alle opties zijn er wel!

Zoekfunctie
De zoekfunctie in Vista is nieuw. Net als programma's als Google desktop search en Microsoft's eigen Search worden een aantal delen van de harddisk geindexeerd om zo sneller te kunnen zoeken. De zoekfunctie werkt naar mijn mening veel te onduidelijk.

Standaard worden er maar een paar locaties geindexeerd. Denk bijvoorbeeld aan je documenten folder, de programma map en je mailbox van outlook. Het zoeken in deze lokaties gaat verschrikkelijk snel. Meestal heb je binnen 2 seconden gevonden wat je wil hebben. De overige lokaties zijn niet geindexeerd en daar gaat het zoeken net zoals altijd: alle files worden doorlopen, wat behoorlijk wat tijd kost.

Vista heeft in het startmenu en nieuw zoekvenster gekregen en ook heeft elk explorer venster een zoekbalk in de rechter bovenhoek. Het idee van het zoeken is leuk, maar het is vrij onduidelijk wat en waar er nu gezocht wordt. Als ik het zoekveld in het startmenu gebruik neem ik aan dat er overal gezocht wordt. De zoekresultaten die ik terug krijgt zijn bijvoorbeeld programma's, maar ook documenten en mails worden gevonden. Gezien de snelheid denk ik dat deze uit de geindexeerde lokaties komen. Maar er is geen mogelijkeid om via het startmenu op niet-geindexeerde lokaties te zoeken. Het zoekvenster in het startmenu is wel prima te gebruiken als je even snel een programma wil opstarten. Typ 'outlook' en druk op enter en outlook start op zonder problemen. Typ 'calc' en je rekendoos wordt gestart.
Als je in een explorer venster gaat zoeken, dan zoekt Windows (denk ik?) in de huidige map en lager, maar ook standaard alleen de geindexeerde lokaties. Als er geen resultaat gevonden wordt, dan heb je de mogelijkheid ook de niet-geindexeerde lokaties te doorzoeken, of op bestandsinhoud te zoeken. Ik heb echter al een paar keer gehad dat ik iets echt niet kon vinden, terwijl ik zeker wist dat het er was. Vooral op bestandsinhoud zoeken werkt eigenlijk nooit zoals verwacht. Ik vertrouw de zoekfunctie daarom niet echt. Het is me vaak te onduidelijk waar en wat er nou precies gezocht wordt. Dat het systeem kan werken blijkt wel in het zoeken van Outlook mail: dit gaat verschrikkelijk handig en snel. Het nadeel is dat niet alles geindexeerd is. Dit is ook niet haalbaar, aangezien je harddisk dan alleen maar bezig zou zijn met indexeren. Micorosoft moet dit uiteindelijk fundamenteel oplossen door een file system dat geindexeerd opgeslagen wordt en niet een verouderd FS gebruiken met een halfbakken indexerings oplossing. Het idee van het zoeken en indexeren, alsmede het plaatsen van de zoekvenstertjes en textboxes is er goed, de uitwerking is voorlopig te matig.

Performance, superfetcher, geheugen, bugs en problemen
Over performance bestaan met betrekking tot Vista nogal veel hardnekkige geruchten die maar niet weg willen gaan. Het allergrootste probleem met Vista is naar mijn idee een combinatie van brakke driver support, hoge verwachtingen en een paar problemen bij de launch. Ik wil nog even benadrukken dat dit MIJN ervaringen zijn en dat het prima mogelijk is dat je andere ervaringen hebt of hebt gehad.

Bij Vista moeten we het eigenlijk hebben over twee verschillende versies: de versie bij launch en de SP1 versie. Er is namelijk een wezelijk verschil tussen de versie zoals die live ging en de huidige versie. Ik heb deze evolutie meegemaakt als gebruiker vanaf dag 1.

Om te beginnen heb ik nooit echt problemen gehad met Vista. Het voordeel wat ik had, was dat het een nieuwe PC betrof waar ik meteen Vista op gezet heb zonder eerst XP erop gehad te hebben. Hierdoor had ik misschien een minder referentiekader, van de andere kant was ik niet de hele tijd aan het vergelijken wat er beter of slechter ging qua performance dan met XP. Ik was wel te spreken over de grafische en functionele veranderingen, dat ik Vista prettige vond werken dan XP. Daarom ben ik bij Vista gebleven. Omdat het tevens een nieuwe PC betrof was hij sowieso snel genoeg voor alles, ookal zou Vista slecht(er)e performance hebben.

Driver support was in het begin behoorlijk slecht. Ik weet dat dit een heikel punt is, want wie heeft de verantwoordelijkheid? Ik ben daar vrij stellig in: het is de taak van de fabrikanten om hun drivers op orde te hebben. Dat apparatuur van een paar jaar niet meer werkt in een nieuw OS is jammer, maar zo werkt commercie nou aanmaal. Get used to it. Dit verhaal komt bij elke nieuwe Windows versie weer terug en is wat mij betreft niks nieuws.
Toch was er voor de meeste nieuwe hardware gewoon een Vista driver op de markt. Wat opviel waren vooral de slechte drivers van de grafische kaarten. AMD en NVIDIA hadden beiden Vista nogal ondeschat. Performance loss van >20% in vergelijking met XP waren in die tijd nog niet heel ongewoon. Omdat ik dus nieuwe hardware had was dit niet zo'n probleem: de PC kon toch alles wel draaien. Maar netjes is anders. Ik heb in die tijd eigenlijk ook nooit problemen gehad met instabiliteit. Een blue-screen heb ik maar zelden gehad. Eénmaal vanwege een gare NVIDIA driver, maar daarna nooit meer. En eigenlijk is alles alleen maar beter geworden. De videodrivers doen niet meer onder aan die van XP, de overige drivers doen het gewoon. Het heeft alleen erg lang geduurt voordat Creative met fatsoenlijke Dolby Digital en DTS decoders in zijn X-Fi drivers kwam. Dit reken ik Creative erg zwaar aan (ik koop geen geluidskaarten meer van die afzetters), maar Vista helemaal niet.

Bij de launch had Vista 1 heel prominente bug: file copy operations waren zo traag als dikke stront. Dit heb ik ook gemerkt. Het was 1 van de vervelendste dingen die ik in mijn ervaring met Vista ben tegen gekomen. Een patch heeft nog wel een tijd geduurt. Het probleem is in SP1 pas echt definitief opgelost. Eén van de belangrijkste negatieve dingen in Vista is daarmee van de kaart wat mij betreft.

Dan komen we bij nog een punt van kritiek die vaak gebaseerd is op verkeerde informatie: het geheugengebruik. Consumenten willen meer en mooier en beter, maar het moet tevens ook veiliger zijn. Dat maakt een OS natuurlijk zwaarder. Aero kost gewoon extra geheugen bijvoorbeeld. Vista verbruikt wat meer geheugen dan XP. Dat is gewoon een feit. Maar is dit nou werkelijk zo'n probleem? 2GB geheugen kost op moment van schrijven 15 euro. Daarbij is XP uit 2001, Vista uit 2007. Computers zijn beter sneller en vooral goedkoper geworden. De 15Gb installatie is misschien wat groot, maar wat is het probleem? 320GB harddiskds zijn mainstream. Als je mooier wil, dan kost dat meer ruimte.
Maar goed, terug op het geheugengebruik. Veel mensen vergeten dat Vista sowiets heeft als de 'superfetcher'. Dit is een service die de gebruiker analyseert en een soort profiel opbouwt van de applicaties die de gebruiker vaak opstart. Wat er gebeurd, is dat de superfetcher zoveel mogelijk gegevens in het vrije geheugen gaat laden waarvan waarschijnlijk is dat de gebruiker ze wil opstarten. Dit is natuurlijk erg slim en komt de snelheid van het systeem ten goede. Leeg geheugen hebben we namelijk niks aan! Je zal ook zien dat op een Vista PC met 1Gb geheugen het geheugen iets van 2/3 vol zit, terwijl diezelfde PC met 2GB ineens >1GB laadt. Doe nu 4GB in de PC en het geheugengebruik gaat verder omhoog. Dit is NIET SLECHT, maar juist hardstikke slim. Indien er een programma opstart dat meer geheugen nodig heeft dan dat er op dat moment vrij is, dan zal de superfetcher het geheugen vrij geven ten gunste van het programma wat opstart. De daadwerkelijke BASISbehoefte van Vista qua geheugen kan je niet zien door even in je taskmanager te kijken. Dit geeft een behoorlijk vertekend beeld.

Ik hoop dat het klagen over het 'overdreven' hoge geheugengebruik van Vista plaats maakt voor interessante discussies doe goed onderbouwd zijn. Want er is dus een reden waarom het geheugen gebruik excessief lijkt. Wel is en blijft het zo dat Vista standaard meer geheugen nodig heeft dan XP, dat zal niet veranderen.

Wat ik wel merk, is dat Vista mogelijk teveel wil. Ik heb het idee dat vooral de harddisk een erg beperkende factor is in Vista. Standaard staat dagelijks een defragmentatie ingeplant, want natuurlijk goed is voor het besturingssysteem, maar wel voor vertraging gaat zorgen. Zeker de eerste paar dagen na installatie zal de harddisk continue bezig zijn om te indexeren en is de superfetcher bezig een profiel op te bouwen, waardoor het systeem trager aanvoelt. Deze tijd kan genoeg zijn om iemand af te schrikken. Zet je door en loopt alles, dan is er geen vuiltje meer aan de lucht. Ik heb nu een installatie van 2 jaar, die nog steeds verschrikkelijk snel is. Dat heb ik met XP nooit gehad. Daar wilde ik na een half jaar toch echt gaan formatteren.

Net als ieder nieuw OS moet je niet gaan proberen het te installeren op hardware van een paar jaar oud. Uiteraard kan dit wel, maar dat komt de ervaring niet ten goede. Vooral de oude harddisks, die vaak relatief traag zijn, zorgen voor een slechte gebruikerservaring heb ik het idee. Als je een XP licentie hebt zie ik geen reden om over te gaan stappen op Vista. Koop je een nieuwe PC, dan zou ik geen reden om bij XP te blijven.

Gaming
Zoals duidelijk werd uit het stukje performance draaide spellen in Vista vroeger een stuk slechter dan onder XP. Dat is tegenwoordig niet meer zo. Ik merk wat dat betreft niet veel verschil. Eigenlijk doen bijna alle spellen het wel en als ze het niet doen, dan zorgt compatibility mode en/of het uitvoeren van het spel in administrator mode er voor dat het spel het zonder problemen doet. Spellen crashen zelden, op een paar uitzonderingen na. Maar vaak is het zo dat dan duidelijk is dat het spel zelf niet echt stabiel is. Denk bijvoorbeeld (gelukkig maar 1 keer) een crash van GTA IV, waarvan bekend is dat het lang niet altijd stabiel loopt.

DirectX 10 is iets wat qua gaming uniek is in Vista. Ik kan niet zeggen dat ik op dit moment het idee heb dat je wat mist als je het niet hebt. Ik zie (nog) niet zoveel verschil in DirectX 9 en 10 modes van verschillende spellen. DirectX 9 is in de meeste gevallen een stuk sneller. En dat is opvallend, aangezien DirectX 10 een stuk sneller KAN zijn. Een aantal bestaande algoritmen uit DirectX9 zijn verbeterd in DirectX 10.Daarnaast zijn er dingen toegevoegd. Echter, de vorige DirectX versies leken allemaal redelijk op elkaar, DirectX 10 is in feite en behoorlijke rewrite. Het is dus mogelijk dat ontwikkelaars nog niet zover zijn dat ze alles uit DirectX 10 weten te persen, wat met het uitgekristaliseerde DirectX9 wel lukt. Ook is het mogelijk dat de DirectX 10 drivers van de grafische fabrikanten nog achter blijven als het gaat om DirectX10 rendering. Maar tot de tijd dat het echt voordeel oplevert of noodzakelijk is, is DX10 voor mij geen must.

De games explorer die nieuw is in Vista werkt prima. Dit is een overzicht van alle spellen die de games explorer ondersteunen. Je krijgt dan de coverart van het spel te zien in combinatie met wat gegevens, zoals de uitgever, de versie en de minimale klassificatie van het systeem. Dit overzicht is te bereiken via 'games' of 'ontspanning' in het startmenu. Ik heb nog niet gevonden hoe je het overzicht kan openen als je het klassieke startmenu gebruikt. Helaas worden niet alle spellen ondersteund, waardoor je zelf nog bepaalde spellen moet toevoegen. Dit worden dan snelkoppelingen in de lijst, die helaas geen coverart laten zien. De lijst wordt wel steeds trager om te openen naar mate er meer spellen in staan.

Vista performance is sinds SP1 in combinatie met de volwassen geworden drivers gelijkwaardig of soms zelf sneller dan XP met SP3. Waar veel gamers maar blijven roepen dat Vista game performance minder is, is dat gewoon niet meer zo. Ik heb een een test gevonden waarin dit gedemonstreerd:

http://www.extremetech.com/article2/0,2845,2302500,00.asp


Conclusie
De combinatie van slechte drivers, het idee dat het geheugengebruik erg hoog is en de langzame filetransfers hebben ervoor gezorgd dat Vista in het begin een slechte naam opgebouwd heeft. En die raakt het waarschijnlijk ook niet meer kwijt. Veel gebruikers halen telkens dezelfde redenen naar voren om Vista af te kraken, terwijl een hoop daarvan al lang niet meer waar zijn.

Microsoft heeft met Vista een aantal veranderingen doorgevoerd die door mij als zeer prettig ervaren worden. De visuele veranderen, zoals Aero en de breadcrumb zijn echt geweldig. Sommige veranderingen zijn echter weer minder, zoals de 'alle programma's' optie in het startmenu.

Qua beveiliging wil Vista een hoop, maar de uitwerking is verre van optimaal. Standaard draaien programma's met beperkte rechten en moet er expliciet gekozen worden voor verhoogde rechten. Dit gaat middels UAC. UAC is echter niet duidelijk voor beginnen de gebruikers en UAC uitzetten zorg ervoor dat het het doel van beperkte rechten voorbij gaat.

De zoekfunctie heeft potentie, maar de uitwerkting is verre van optimaal. Hier blijkt dat Microsoft beter met een fundamentele oplossing in de vorm van een nieuw filesystem kan komen ipv halfbakke oplossingen. Er worden nu maar een paar lokaties geindexeerd.

Performance was in het begin behoorlijk slecht, mede door slechte drivers en de langzame file-transfer in Vista. De drivers zijn gestaag beter geworden en sinds SP1 is de filetransfer performance drastisch verbeterd. Hardware van een paar jaar oud dat niet meer ondersteund wordt is toch echt de schuld van de fabrikanten. Zo werkt commercie nou eenmaal.

Al met al ben ik zeer tevreden met Vista. Er zijn nog een aantal dingen die verbeter moeten worden, maar ik heb een stabiel systeem wat prima presteerd, zeker na SP1. Met XP had ik overigens ook nooit problemen, maar het zijn de nieuwe dingen in Vista die ik niet meer zou willen missen. Ik kan me dan ook absoluut niet vinden in de opmerkingen dat dit de nieuwe Windows ME zou zijn. Ik realiseer me dat er mensen zijn die veel problemen met Vista hebben, net als met elk OS.

Weet je je eigen reactie nog toen XP uitkwam? Iedereen vond het ook maar zwaar en overbodig, maar sinds SP2 is XP 1 van de beste OS-en van Microsoft ooit. Ik zie veel van XP is Vista en meer. Mocht je Vista ooit in het begin eens geprobeerd hebben en ontevreden zijn? Probeer het nu nog een keer met de laatste drivers en hou het in ieder geval een paar dagen vol zodat de superfetcher en de indexeer service klaar zijn. Mogelijk dat je je mening bij stelt. Ik vind voor de OEM versie 160 euro het geld meer dan waard. Het kost je 3 spellen om een OS te kopen wat je altijd gebruikt als je PC aan staat voor meedere jaren. Daar mag best voor betaald worden. De 550 euro van de retailversie vind ik dan weer compleet belachelijk, dat zou ik d'r nooit voor betalen.

Maar nogmaals: als je (wat) oudere hardware hebt met XP is er geen reden om over te stappen, maar bij een nieuwe pc is er geen reden (wat mij betreft) om nog voor XP te gaan.

Mocht ik nog meer dingen weten te vertellen, dan zal ik dat zeker toevoegen!

EDIT 29-12-2008: stukje over gaming toegevoegd
EDIT 29-12-2008: stukje over sidebar toegevoegd
EDIT 30-12-2008: tekst bijgeschaafd qua zinsbouw, spelfouten en hier en daar wat verbeterd.
EDIT 14-01-2009: Hier en daar wat bronnen toegevoegd
EDIT 05-03-2009: Stukje toegevoegd over installeren van 64-bit versie met 32-bit key