Lenovo ThinkPad T61 (6464WAP)

Introductie
Sinds mijn eerste laptop ben ik steeds een tevreden Thinkpad-gebruiker geweest. Mijn eerste IBM Thinkpad T41 (survey) was een betrouwbare, stevige computer maar was ondermaats qua specificaties. Daarom ben ik na een jaar overgestapt naar een nieuwer model, de Lenovo Thinkpad T60 (survey). Zoals de naam al zegt was dit ook de eerste Thinkpad die van Lenovo kwam na de overname van de pc-divisie van IBM door Lenovo. Ondanks de aanvankelijke angst dat deze overname het einde zou betekenen van de bekende Thinkpad kwaliteit is deze laptop een waardige opvolger gebleken voor de T-serie en heb ik er tevreden gebruik van gemaakt.
Helaas is er begin dit jaar bij mij thuis ingebroken en is onder andere mijn T60 meegenomen. Daarom moest ik vroegtijdig de beslissing nemen voor een nieuwe laptop. Omdat ik zo tevreden was met mijn T60 heb ik zonder veel aarzelen gekozen voor zijn opvolger, de T61. Toen begon de zoektocht eigenlijk pas echt want het aanbod bestond voornamelijk uit widescreen-laptops en mijn voorkeur ging uit naar een standaard formaat scherm, maar daarover later meer.

[img=620]0bn8zcQH[/img]

Specs van mijn Lenovo Thinkpad T61 (889202U):
14.1 inch TFT 1400x1050
Intel Core 2 Duo T7500 2.2GHz Processor
4GB DDR2 RAM
100GB 7200rpm HD
nVIDIA Quadro NVS 140M 128MB
CDRW/DVDRW Dual Layer DVD Burner
Intel 4965AGN 802.11agn WiFi
Bluetooth/Modem
Intel Gigabit Ethernet
Secure chip
Fingerprint reader
9 cell Li-Ion accu
Windows XP Professional

De Thinkpad T61
De overgang van IBM naar Lenovo is goed te zien aan de T61. Waar de T60 nog een IBM logo op de voorkant had en de naam IBM aan de onderkant is dit op de T61, voor grote zakelijke klanten in ieder geval, vervangen door een zilveren Thinkpad logo. Lenovo had nog het recht om een aantal jaar de naam IBM te gebruiken maar heeft klaarblijkelijk voldoende naamsbekendheid opgebouwd om de naam IBM vaarwel te zeggen. Het is wel even wennen in het begin en de look van de T-serie is nog cleaner geworden doordat wat kleur van het IBM logo is weggenomen, maar na een tijdje weet je niet beter. Voor de rest is er aan de buitenkant weinig veranderd en is de T61 nog identiek aan een T-model van pakweg tien jaar geleden. Dat wil niet zeggen dat Thinkpads ouderwets ogen, ik noem het eerder tijdloos, professioneel en functioneel. Dat hetzelfde design nog steeds wordt gebruikt spreekt boekdelen. Het is waar dat het tegenwoordig in is om gekleurde of glimmende laptops te maken maar zwart blijft een kleur die altijd meekan. Ook de degelijkheid van de T61 is onveranderd goed gebleven. Als je de T61 oppakt voel je dat je kwaliteit in handen hebt. Stevige scharnieren houden het scherm vast en nergens geeft het plastic mee of kraakt als je erop drukt. Thinkpads zijn gemaakt om zwaar dagelijks gebruik te doorstaan en jarenlang mee te gaan.



De T-serie vertegenwoordigt de thin-and-lights bij Lenovo en is de meest populaire serie in het gamma. Licht en klein genoeg om overal mee naar toe te nemen (BxDxH: 313,4mm x 255mm x 27,5mm en 2,3 KG) maar toch nog een redelijk scherm van 14 inch (4:3 standaard in mijn geval maar overwegend widescreen) en een full-size keyboard. Mocht je de voorkeur geven aan een groter scherm dan is er ook een 15,4 inch widescreen variant verkrijgbaar. Dit betekent helaas wel weer extra gewicht en een groter formaat, dus de keuze is aan jou of dat het je waard is. Wil je nog kleiner binnen het Lenovo-gamma dan kom je bij de X61 serie terecht. Dit zijn 12 inch ultra-mobiles en lekker klein maar de ergonomie heeft daaronder te lijden door een kleiner scherm met een resolutie van 1024x768 en een kleiner keyboard. Misschien interessanter is dan de recent uitgebrachte Thinkpad X300 met een 13,3 inch scherm en een gewicht vanaf 1,33 kg, maar deze is nogal aan de prijzige kant.

De inhoud van de black box
De T61 is in feite een doorontwikkeling van de T60. De grootste verandering aan de binnenkant is de overstap van het Intel Napa platform dat met de Intel Core Duo werd geintroduceerd naar het Intel Santa Rosa platform. De bijbehorende nieuwe chipset is de Intel PM965 (of GM965 met geintegreerde video). Hoewel nog steeds de 'Merom' Core 2 Duo op 65 nm wordt gebruikt zit deze nu in Socket P en is de FSB verhoogd van 667 MHz naar 800 MHz. Een hogere FSB is voor een notebook altijd lastig omdat dit automatisch een hoger stroomverbruik betekent. Intel heeft dit nu opgelost door een dynamische FSB toe te passen. Dit betekent dat bij licht gebruik de FSB wordt teruggeklokt naar 400 MHz om stroom te besparen. Als je dus alleen maar licht officewerk doet of een dvd'tje kijkt zal je een nog lager stroomverbruik hebben dan bij de vorige generatie. Ook is er een nieuwe Enhanced Deeper Sleep state toegevoegd die in idle-mode de cpu cores en de chipset uitschakelt. Nieuw is ook de Centrino Pro benaming om zakelijke notebooks van consumenten-notebooks te onderscheiden. Die vereist onder andere een implementatie van Intels vPro technologie die het systeembeheerders makkelijker moet maken om een grote laptopfleet remote te beheren zelfs als ze uitgeschakeld staan.



In deze T61 zit de Core 2 Duo T7500 die op 2,2 GHz werkt. Het is de twee-na-snelste cpu met de Merom core en een behoorlijk snelle processor voor een laptop, zeker een thin-and-light. Op dit moment heeft Intel al een nieuwe generatie Core 2 Duo's gepresenteerd gebaseerd op de Penryn core (45 nm), dus die van mij is eigenlijk al weer verouderd. Door gebruik te maken van Intel Speedstep technologie zal deze processor zich in idle-stand terugklokken naar 1600 MHz. Behoorlijk hoog nog, maar dat heeft te maken met de hoge FSB van 800 MHz. Als je weinig processorkracht nodig hebt kan het nuttig zijn om de snelheid op deze 1600 MHz vast te zetten. Het is meer dan voldoende voor licht werk en bespaart weer op je accu en zorgt voor minder warmte en lawaai.

De processor gaat vergezeld van 4 GB geheugen op 667 MHz, bijzonder ruim dus. De T60 serie had nog een 3 GB limiet doordat de gebruikte Intel 945 chipset niet meer geheugen ondersteunde. Dit is nu gelukkig opgelost en de T61 kan dan ook de volledige 4 GB aanspreken. Dit vereist natuurlijk wel een 64-bits OS. Op mijn T61 draai ik Windows XP Professional 32-bits en helaas is maar 3GB in totaal beschikbaar. In tegenstelling tot mijn desktop met Intel P35 chipset, waar nog 3,25 GB was te gebruiken van de totale 4 GB, is de vierde GB dus eigenlijk 'weggegooid'. Toch is er een voordeel: de twee modules draaien nu wel in symmetric Dual Channel doordat ze beide identiek zijn. Het snelheidsvoordeel is helaas niet groot, hooguit zo'n acht procent. Het model dat ik kocht was standaard al uitgerust met 4 GB dus ik heb het niet speciaal daarvoor gedaan .



Voor het videogedeelte maakt de T61 gebruik van de nVidia Quadro NVS 140M in combinatie met 128 MB eigen geheugen. Voorheen werden altijd ATI chips gebruikt maar met de T61 is de overstap gemaakt naar nVidia. Volgens Lenovo is dit gedaan naar aanleiding van feedback van eindgebruikers en zag de roadmap van Nvidia er beter uit. Zij kwamen bijvoorbeeld eerder met DirectX 10 compatible chips uit. Wat de reden ook mag zijn, slechter is het zeker niet geworden. De Quadro NVS 140M is gebaseerd op de G84M chip, die ook word gebruikt in de 8400M GS. Dit is een instapmodel en dus moet je van de 140M niet te veel verwachten. Bovendien is het ook nog eens de professionele variant. Dit houdt in dat de drivers geoptimaliseerd zijn voor compatibiliteit en een stabiele werking, veelal ten koste van performance. Toch is dit nog een zeer redelijke chip die qua performance ongeveer gelijk is aan de Mobility Radeon X1400. Door gebruik te maken van third-party drivers die de performance verbeteren kan je de prestaties zelfs nog naar een hoger niveau krijgen mocht je vaker willen gamen. Bijkomend voordeel van deze chip is dat het ook Purevideo ondersteunt en dus HD video kan versnellen. De keuze voor een chip als deze is dan ook goed te begrijpen. Ten eerste is deze laptop bedoeld voor de zakelijke markt en 3D-prestaties zullen voor deze doelgroep geen hoge prioriteit hebben. Bovendien zijn stevige videochips sowieso ongebruikelijk in het segment van kleine thin-and-light laptops. Zuinige en efficiente chips zijn dan nodig en geen heethoofden. Over het algemeen is het dan ook zo dat hoe kleiner de laptop wordt, hoe 'slechter' de grafische oplossing is. Grote 17 inch desktopvervangers hebben vaak stevige chips als de 8800M terwijl subnotebooks van 12 inch en kleiner voornamelijk integrated chips gebruiken. Wat dat betreft zijn de graphics in de T61 zeker van een hoger niveau dan wat gebruikelijk is.
Lenovo biedt wel als optie de T61P aan met de NVIDIA Quadro FX 570M met 256 VRAM. Dit is de workstationversie van de T61 die niet voor niets alleen in 15,4 inch formaat wordt geleverd. Mocht gamen of HD video totaal niet belangrijk voor je zijn en gebruik je geen professionele applicaties die baat hebben bij een dedicated videochip, overweeg dan zeker om een T61 te nemen met een integrated videochip, de Intel X3100. Integrated chips zijn nog altijd veel zuiniger dan een dedicated oplossing, wat een langere accuduur oplevert. Bovendien worden ze ook minder warm zodat je fan minder vaak hoeft te draaien. De X3100 is ook ruim genoeg voor de Vista Aero-interface. Zelf heb ik de 140M gekozen omdat ik zo nu en dan wel eens spelletje speel. Dit zijn al wat oudere games, zoals Warcraft 3, dus over performance heb ik niet te klagen. Nieuwere games zullen ook speelbaar zijn met al dan niet wat details teruggeschroefd.

De opslag wordt verzorgd door een 100 GB harde schijf van Hitachi op 7200 RPM, de Hitachi TravelStar 7K100. 100 GB is voor een laptop ruim voldoende, mits je niet je complete audio- en videobibliotheek er op zet. Helaas is niet de volle 100 GB beschikbaar doordat ook een gedeelte is gereserveerd voor de recoverypartitie. De schijf werkt op een snelle 7200 RPM. Bij laptops is de harde schijf vaak een onderschoven kindje tijdens de aankoop. Er wordt goed op de processor gelet en het geheugen, maar bij de harde schijf wordt alleen maar gekeken naar de grootte. Toch blijkt in een laptop meestal de harde schijf de bottleneck te zijn doordat een notebookschijf trager is dan zijn desktopbroertjes. Regelmatig worden dan ook nog eens trage 4200 RPM schijven gebruikt. Ondanks een snelle processor zal het systeem dan toch langzaam aandoen doordat programma's trager opstarten en windows gebruik moet maken van een tragere pagefile. Een 5400 RPM schijf of, nog beter, een 7200 RPM model kan sneller de data vinden en aanvoeren en maakt het systeem veel responsiever. Zeker als je Vista gebruikt, een OS dat regelmatig de harde schijf gebruikt, zal dit veel helpen.

Aan de rechterkant zit de DVD Multiburner. Deze bevindt zich in de Ultrabay Slim Drive, een hot-swappable bay waarin je in plaats van de DVD drive ook nog een eventuele extra harde schijf of een extra accu kan plaatsen. Mocht er binnenkort een blu-ray speler uitkomen voor Ultrabay Slim dan kun je dus gewoon upgraden. Panasonic heeft al een blu-ray speler geintroduceerd van 9,5 mm, het formaat dat wordt gebruikt voor Ultrabay Slim drives, dus wie weet.
Een extra harde schijf vereist wel een losse adapter waar die ingebouwd kan worden. Als je graag zo licht mogelijk reist kun je ook de DVD drive er uit halen en er een optionele travelcover in stoppen om zo veel mogelijk gewicht te besparen.

Een laptop kan tegenwoordig niet meer zonder wireless lan, en dat is volgens mij ook een van de innovaties geweest die het gebruik van laptops enorm heeft gestimuleerd. Het zorgt er voor dat je toch connected bent, ook al zit je niet achter je bureau. In deze T61 zit de nieuwste generatie wireless van Intel, de Intel Wireless 4965AGN. Hoewel Lenovo ook andere merken levert is deze Intel chip noodzakelijk om het Centrino beeldmerk te mogen dragen. De 4965AGN is de eerste chip van Intel die naast 802.11a/b/g ook het nieuwere 802.11n ondersteunt. Hoewel het lijkt of het eeuwig duurt voordat er eindelijk een definitieve standaard voor 802.11n is bepaald zijn al veel fabrikanten met producten gekomen gebaseerd op de laatste draft standaard. Wireless n heeft een grote potentie op het gebied van bereik en snelheid en het is dus een welkome uitbreiding. Ik ben zelf niet zo weg van Intel Wireless chips omdat deze meestal geoptimaliseerd zijn voor een zo laag mogelijk energieverbruik. Het grote nadeel hiervan is dat het bereik altijd tegenviel. Vooral op mijn vorige T60 met een 3945ABG chip merkte ik een nogal beperkt bereik. Waar ik voorheen altijd 'excellent' ontvangst had was dat vaak teruggelopen naar 'good' of 'very good'. Na de overstap naar de T61 moet ik zeggen dat dit zeker is verbeterd. Nog niet zo goed als de Atheros chip in mijn oude T41 maar zeker beter. De reden kan zijn dat de overstap naar de n-standaard ook voordelen biedt als je nog met b/g connect, maar dit lijkt me vreemd. Een logischer verklaring is het feit dat Lenovo niet langer gebruik maakt van een traditionele magnesium displaycover maar dat deze nu van plastic gemaakt is met een magnesium display roll cage om het display (waarover later meer). De antennes zitten buiten de roll cage onder het plastic. Plastic laat natuurlijk radiosignalen veel makkelijker door dan een metaal als magnesium, zodat dit een positieve uitwerking heeft op het bereik van een wireless signaal. Dit zagen we al eerder bij de eerste Apple MacBooks met titanium cover. De wireless ontvangst had hieronder flink te leiden. Bij Thinkpads werd voorheen getracht dit op te lossen door op de plekken waar de antennes zaten plastic tabs te plaatsen, als een soort 'doorgangetje'. Hoewel dit natuurlijk enigszins hielp werd een groot deel van het signaal nog steeds gehinderd, dus wat dat betreft is dit een grote vooruitgang.




Wil je nog beter ontvangst dan kun je er voor kiezen de chip te vervangen. De wireless functionaliteit zit ingebouwd door middel van een mini Pci-Express kaartje en is dus makkelijk te vervangen. Atheros chips staan bijvoorbeeld bekend om hun goede ontvangst maar verbruiken meer stroom en worden wat warmer dan Intel chips.

Het scherm
Tot voor kort waren Thinkpads nog een van de weinige notebooks die uitsluitend in het non-widescreen formaat werden uitgebracht, maar op dit moment is ook daar de overstap naar widescreen gemaakt. De T60 werd initieel alleen in het standaardformaat 4:3 uitgebracht en pas later werd een 15,4 inch widescreen geintroduceerd. De huidige T61 serie is juist voornamelijk in 15,4 en 14,1 inch widescreen leverbaar en later werd er nog een 14 inch standaard model aan toegevoegd voor de mensen die moeite hadden met overstappen. Lcd-fabrikanten kiezen er steeds meer voor om widescreen-panels te bouwen omdat deze efficienter kunnen worden geproduceerd. Hierdoor zijn standaard formaat panels echter nauwelijks nog te krijgen en is ook Lenovo gedwongen widescreen te gebruiken voor de Thinkpadlijn. Widescreen op zich is ideaal en kan flink wat meer werkruimte bieden. Het probleem is alleen dat een widescreenpanel minder oppervlakte heeft als een standaard panel met dezelfde diagonaal. Bovendien zijn de gebruikte resoluties in de breedte meestal wel breder maar in de hoogte geven ze juist minder. Een 14 inch high-resolution widescreen geeft bv een oppervlakte van 1440x900 terwijl een standaard panel dan 1400x1050 biedt (of bij 15 inch het verschil tussen 1680x1050 widescreen en 1600x1200 standaard). De extra breedte wegen dan niet op tegen het grote verlies in hoogte. Vooral omdat je voor standaard officewerk en internetten meer hebt aan hoogte dan aan breedte. Denk alleen maar aan de vele toolbars die programma's tegenwoordig hebben en die werkbare ruimte innemen. Pas bij een stapje hoger, in dit geval dus 1680x1050 biedt widescreen echte voordelen, maar jammer genoeg wordt deze resolutie niet aangeboden op 14 inch.

Om deze reden wilde ik weer een standaard formaat scherm hebben, maar zoals gezegd zijn notebooks in dit formaat een uitstervend ras. Gelukkig kon ik bij mijn favoriete internetaanbieder nog een 14 inch exemplaar vinden met een resolutie van 1400x1050. Dit is een behoorlijk hoge resolutie voor een 14 inch scherm en het hangt dus van de persoon af of dit als prettig wordt ervaren of niet. Persoonlijk vind ik het ideaal en ondanks dat je een kleine laptop hebt heb je genoeg ruimte op je scherm om alles kwijt te kunnen en alles is ook nog eens haarscherp. Dit betekent wel dat alles wat kleiner is dan gebruikelijk en gebruikers met een slechter gezichtsvermogen kunnen dit als onprettig ervaren. Dit kan gelukkig gedeeltelijk worden opgelost door gebruik te maken van de zoom-functionaliteit die veel programma's tegenwoordig bieden, maar het is altijd aan te raden om het eerst uit te proberen voordat je een scherm als deze koopt.




Het scherm is verder een matte exemplaar of non-glossy. Consumentenlaptops zijn vaak glossy omdat dit een helder beeld met scherpe kleuren geeft. In kantooromgevingen kan de spiegeling echter storend werken doordat je alles ziet wat er achter je gebeurt. Toch is ook de trend zichtbaar dat ook zakelijke laptops meer glossy gebruiken en het zal waarschijnlijk niet lang meer duren voordat dit ook daar gemeengoed is.

Het vreemde aan het scherm is dat het niet helemaal gecentreerd is. Het zit iets naar rechts en beneden zoals je op het plaatje kunt zien. Bovendien betekent dit ook dat de randen van het scherm links en boven wel erg groot zijn uitgevallen. Ik vind het niet mooi maar na een tijdje merk je het niet meer, maar ik kan me voorstellen dat het sommigen wel flink irriteert. Dit 'probleem' is trouwens erger op de 15,4 inch versies. De reden is de geintegreerde WWAN antenne die optioneel kan worden ingebouwd. Bij de T60 stak deze aan de rechterkant uit maar met de T61 is deze antenne in het scherm ingebouwd.

Het scherm is verder van redelijke kwaliteit. Ik heb geen dode (sub)pixels kunnen ontdekken of een enige vorm van backlightbleeding. De kijkhoeken van het scherm zijn nog steeds matig. Om met meerdere mensen te werken is dit scherm dus niet geschikt, maar het verhoogt wel je privacy als iemand stiekem wil meekijken . De helderheid van het scherm loopt ook niet over maar is ruim voldoende en volgens mij zelfs iets beter dan eerst. Lenovo heeft ook geluisterd naar de klacht dat het aantal stappen om je helderheid aan te passen aan de lage kant was. Waar je vroeger 8 stappen had is dit nu namelijk uitgebreid naar 15 stappen. De ideale instelling zit er nu dus zeker bij. Al met al is het dus een scherm van voldoende kwaliteit en zonder defecten maar dat er verder niet echt uit springt. Het is dan ook de enige zwakke plek van de T61, maar gezien het feit dat de keuze voor Lenovo steeds beperkter wordt is het in ieder geval fijn te zien dat de beeldkwaliteit niet is achteruit gegaan.

In de praktijk
Een van de zaken die bij de aankoop van een laptop over het hoofd wordt gezien is de ergonomie en dan in het bijzonder de invoerapparatuur. Je koopt een notebook immers om als een mobiele werkplek te functioneren. Een notebook kan er nog zo goed uitzien, als het toetsenbord of de touchpad van slechte kwaliteit zijn heb je er in de praktijk weinig plezier van. Bij een desktop kun je nog makkelijk je toetsenbord of muis vervangen maar bij een laptop gaat dat eigenlijk niet. Thinkpads staan evenwel bekend om hun uitstekende toetsenborden en de T61 is geen uitzondering hierop. Ondanks de beperkte afmetingen van de laptop heb je toch een full-size toetsenbord tot je beschikking. Dit houdt in dat alle belangrijke toetsen dezelfde grootte hebben als een standaard desktop toetsenbord. Alle toetsen hebben bovendien een stevige aanslag ondanks de beperkte diepte van een laptoptoetsenbord en elke slag geeft een prettige 'klik' als bevestiging. Vaak merk je bij laptops dat bij de toetsen aan de randen het toetsenbord ietwat meegeeft maar bij de T61 zit er geen enkele flex in het toetsenbord.

[img=620]n6QVUfUp[/img]

Ook de layout van de toetsen is goed doordacht en alle toetsen zitten eigenlijk op de plek waar je ze gewend bent. Natuurlijk zijn er concessies gedaan door de beperkte plaats. Zo zit het PrtSC-ScrLc-Pause blok boven de functietoetsen F10-F12 en ook de pijltjestoetsen zijn naar links verschoven en onder de Shift terechtgekomen. Toch doet dit weinig afbreuk aan de ergonomie en zijn ze intuitief te vinden. De T61 maakt gelukkig ook weinig gebruik van toetsen met dubbele functies. Op veel toetsenborden worden namelijk veelgebruikte functies als Home/End en PgUp/PgDown gecombineerd met een andere toets zodat je de Fn-toets moet gebruiken. Minder prettig is wel dat Lenovo nog altijd de Fn-toets links naast de Ctrl-toets plaatst. Hierdoor kan het gebeuren dat je per ongeluk de Fn-toets pakt in plaats van Ctrl. Ook is de windows-toets nogal klein uitgevallen. Deze kleine probleempjes zijn echter niets vergeleken met de kwaliteiten van dit toetsenbord.

De T61 heeft slechts een minimaal aantal extra toetsen. Linksboven zitten toetsen om het geluid te dempen en om het volume te wijzigen. De werking van deze toetsen is wel veranderd jammer genoeg. Waren het op de T60 nog hardwaretoetsen, je kon het volume onafhankelijk van het OS bedienen, de T61 heeft softwaretoetsen, je verandert eigenlijk het volume van windows zelf. Dit is bijzonder vervelend want het betekent namelijk dat je pas het volume kan aanpassen als je al in windows zit. Als je de vorige keer dus het volume wijd open hebt gezet om een muziekje te luisteren en de keer daarna in een stille bibliotheek zit te studeren kun je drukken op mute wat je wil maar het zal niet helpen. Pas als het windowsmelodietje al afspeelt werken de volumetoetsen ook. Daarnaast kan het ook nog eens gebeuren dat wanneer je laptop druk bezig is de volumetoetsen wat vertraging hebben. En dit gebeurt natuurlijk altijd op het 'juiste' moment .

Naast de volumetoetsen zit de blauwe Thinkvantagebutton. Deze knop is de oude Access IBM knop die een uitgebreid helpmenu opriep om de gebruiker bij te staan. Tegenwoordig open je er een uitgebreid servicemenu mee die je toegang geeft tot de hele collectie Thinkvantage programma's en de online help. Bovendien kun je met deze knop tijdens het booten in het recoverymenu komen om je systeem te herstellen of een eerder gemaakte backup terug te zetten. Op de pijltjestoetsen zitten ook multimediatoetsen om je mediaplayer aan te sturen en daarboven zitten nog handige back en forward-toetsen voor je browser. Verder heb je natuurlijk de gebruikelijke Fn-combinaties om bv de laptop standby te zetten, brightness te veranderen etc. Alles is behoorlijk functioneel en de gebruikelijke 'onzinnige' sneltoetsen, zoals voor internet en email, ontbreken gelukkig.

De meeste laptops worden tegenwoordig uitgerust met een touchpad en dit is dan ook de standaard bij laptops. IBM heeft vanaf het begin echter voornamelijk trackpoints gebruikt in zijn notebooks. Een trackpoint werkt net als een joystick. Door druk uit te oefenen kun je de pointer sturen. Persoonlijk vind ik de ideaal. Vooral als je veel aan het typen bent omdat je de muis kunt besturen zonder je vingers van de toetsen te halen. Een trackpoint werkt ook veel preciezer dan een touchpad en je kan het hele scherm bestrijken zonder je vinger er van af te halen. Ondanks dit alles worden trackpoints weinig gebruikt en zijn ze meestal beperkt tot de zakelijke modellen. Het kost namelijk meer tijd om het onder de knie te krijgen terwijl je met een touchpad zo aan de slag kunt. Zakelijke klanten hebben meer baat bij een hogere productiviteit dus voor hen is deze learning-curve aanvaardbaar. De trackpoints op Thinkpads worden over het algemeen als beste beschouwd. Ook kun je de caps aanpassen aan je voorkeur. Ik geef zelf de voorkeur aan een trackpoint met een groot oppervlak waar je hele vinger op past. Onder de spatiebalk bevinden zich drie knoppen die de muisbuttons voor de trackpoint zijn. De middelste geeft scrollfunctionaliteit aan de trackpoint als je hem ingedrukt houdt.



Om ook gebruikers tevreden te stellen die liever een touchpad gebruiken is ook deze op de T61 aanwezig. Hoewel de oppervlakte relatief klein is, werkt hij erg prettig. De response op beweging is goed en de oppervlakte is een beetje ruw, wat prettiger werkt dan een gladde touchpad. De touchpad heeft twee eigen muisbuttons en de gebruikelijke scroll-zones rechts en beneden om te scrollen. Met de meegeleverde software kan de functionaliteit hiervan worden ingesteld. Ook kan je de touchpad dan wel de trackpoint uitschakelen of ergens anders voor gebruiken als je hem toch niet gebruikt.
Het is een goede zet van IBM/Lenovo geweest om de keuze aan de gebruiker over te laten en beide methodes in te bouwen. De keuze is namelijk heel persoonlijk. Hoewel ik zelf namelijk een grote trackpointfan ben gebruik ik beide eigenlijk door elkaar heen om zo de best-of-both-worlds te krijgen! Tijdens het werken gebruik ik meestal de trackpoint, maar als ik casual aan het surfen ben gebruik ik weer de touchpad. Anderen zullen weer juist de touchpad prefereren of alleen de trackpoint.
Een leuke Thinkpad touch is de Thinklight, een ledje dat in de bovenrand van het scherm is ingebouwd en je toetsenbord verlicht. Zo kun je ook in het donker zonder anderen te storen door werken. Het lampje zelf is niet echt sterk en zal dus alleen nut hebben in een totaal donkere omgeving. Is er maar ook een beetje omgevingslicht dan zal het weinig effect hebben. Het is niet zo hightech als de verlichte toetsen van een Mac maar nuttig is het zeker wel en daarom is het vreemd dat zulke systemen weinig navolging hebben.

De uitrusting
Thinkpads zijn zakelijke notebooks en de uitrusting is dan ook op de wensen van de zakelijke gebruiker geconcentreerd. Zo ontbeert deze Thinkpad veel functies die tegenwoordig standaard zijn zoals firewire, een cardreader en tv-out. Het vreemde is wel dat de widescreen versie weer wel firewire en een cardreader heeft. De precieze reden waarom de 4:3 versie deze dan moet ontberen is niet helemaal duidelijk. Een tv-out ontbreekt sinds de T60 en dat vind ik persoonlijk een groot gemis. S-video, de vroeger gebruikte uitgang, wordt nauwelijks gebruikt onder zakelijke gebruikers volgens Lenovo, en is daarom dus laten vallen. Dat betekent dat even een filmpje afspelen via je laptop op de tv dus niet gaat. Bovendien is het gewoon zo goed als onmogelijk om deze functionaliteit later toe te voegen wat met een cardreader wel simpel kan. Jammer, maar gelukkig wordt dit op andere gebieden weer gecompenseerd.

[img=620]5VHUV1nE[/img]

Wat hebben we tot onze beschikking? De meeste aansluitingen zijn aan de linker- en rechterkant te vinden. Wel zo prettig, omdat ze zo makkelijker te bereiken zijn. Links voor aan hebben we een PC Card en ExpressCard slot boven elkaar. Het is fijn dat, ondanks de beperkte ruimte, het toch gelukt is om beide uitbreidingsslots aan te bieden. PC Cards worden weliswaar nog veelvuldig gebruikt, maar ExpressCards zijn de toekomst. Maar wat je ook tegenkomt, de T61 ondersteunt het. Daarachter hebben we een enkele USB-poort, de microfoonaansluiting en de line-out. De widescreen varianten hebben deze audioaansluitingen tegenwoordig aan de voorkant zitten. Persoonlijk heb ik ze liever aan de zijkant zodat de kabels niet in de weg zitten en de aansluitingen meer uit het zicht. Daarachter zit een gigabit netwerkaansluiting. Gigabit begint nu redelijk standaard te worden en is zelfs vereist om het Centrino Pro label te mogen dragen. Op Thinkpads zijn ze al jaren gebruikelijk en wat dat betreft had ik ook niet anders verwacht. Wat me wel nog steeds verbaast is dat de modemaansluiting nog steeds zo ingeburgerd is. Met de komst van UMTS mobiel internet en de grote dichtheid van Wifi hotspots zou je zeggen dat de modem nu wel overbodig is geworden, maar toch zie je hem steeds weer terugkomen. Ik heb de aansluiting nog nooit nodig gehad en had dan ook liever iets nuttigers op die plaats gezien .
Als laatste hebben we nog de vertrouwde VGA aansluiting. Hoewel deze steeds minder wordt gebruikt hebben de meeste apparaten wel een VGA aansluiting en zeker beamers, en die zullen voornamelijk op laptops als deze worden aangesloten. Toch vragen veel personen zich af waarom deze aansluiting allang niet is vervangen door DVI of HDMI. Volgens Lenovo is de connector van DVI relatief groot. Bovendien is het een standaard die binnenkort zal verdwijnen ten gunste van Displayport. Dit, gecombineerd met het feit dat VGA gewoon nog steeds de meest gebruikte standaard is in zakelijke omgevingen, heeft de keuze voor VGA tot nu toe bepaald. HDMI is weer meer een standaard voor consumer apparatuur en weinig gebruikt bij de doelgroep. Natuurlijk zijn DVI-VGA of HDMI-DVI adapters redelijk simpel te krijgen en zou een mini-DVI port a la Apple met een adapter ook een oplossing zijn, maar die zijn makkelijk kwijt te raken en worden in de praktijk nooit meegenomen wat VGA gewoon het meest handige maakt voor de doelgroep. Zelf zou ik ook de voorkeur geven aan een DVI aansluiting, maar we zullen het nog even met VGA moeten doen tot de komst van Displayport in een jaar of zo. Die standaard zal zowel VGA als DVI vervangen in een kleine poort. Wil je toch DVI hebben dan is de enige oplossing de aanschaf van een dockingstation. Zowel de Advanced Mini Dock als de Advanced Dock hebben er een.




De kwaliteit van de VGA aansluiting is er wel merkbaar op vooruit gegaan. Ik heb zowel de T41 destijds als de T61 nu op mijn 24" Dell 2405FPW aangesloten en ingesteld op de volledige resolutie van 1920x1200. Op de T41 was het beeld merkbaar onscherp en had ik last van een soort van 'ghosting' (letters leken licht dubbel op het scherm) waardoor het niet prettig was om mee te werken. De T61 geeft een merkbaar scherper beeld en nauwelijks 'ghosting'. Natuurlijk blijft dit een resolutie die voor VGA eigenlijk te hoog is en alleen DVI geeft een echt scherp beeld. Maar de T61 geeft een kwaliteit die alleszins aanvaardbaar is om mee te werken. Het enige 'nadeel' is dat bepaalde instellingen zijn geoptimaliseerd voor het scherm van de T61 die een hoge pixeldensiteit heeft. Tekst onder bijvoorbeeld icoontjes was iets groter dan normaal, evenals de tekst van menuitems. Die lijken dan nogal groot op een scherm met een lagere pixeldensiteit. Ik had hier nauwelijks last van omdat ik deze aanpassingen zelf al ongedaan had gemaakt.

Aan de achterkant zit tegenwoordig alleen nog maar de poort van de poweradapter. Een goede plek uit het zicht voor een kabel die je altijd nodig hebt. Aan de rechterkant hebben we alleen nog de DVD Multiburner en twee USB poorten. Dit maakt het totaal aan USB-poorten drie. Dit is wat aan de lage kant tegenwoordig maar genoeg voor normaal mobiel gebruik. Aan de voorkant zit verder nog de hardware switch voor alle wireless verbindingen. Linksvoor zit een zwart plaatje waar op de widescreenversies een kleine firewireaansluiting zit. Waarom deze is weggelaten bij de standaard versie is mij onbekend. Vroeger zat op deze plek overigens de infrarood aansluiting. De standaard versie levert dus eigenlijk infrarood in en krijgt daar niets voor terug. Heel vreemd. Natuurlijk is het zo dat infrarood op dit moment steeds minder wordt gebruikt en vervangen is door Bluetooth. Ook op telefoons komt de standaard steeds minder vaak voor. Toch vond ik het een makkelijke en veilige manier om snel kleine bestanden uit te wisselen tussen laptop en PDA/telefoon, omdat je alleen maar de apparaten hoefde uit te lijnen meteen kon verzenden. De T61 is gelukkig wel voorzien van Bluetooth als alternatief. Bluetooth is ook te gebruiken om bijvoorbeeld een draadloze muis of GPS ontvanger aan te sluiten en is dus behoorlijk multifunctioneel.

Ook vinden we aan de voorkant nog de speakers. Speakers waren altijd al een ondergeschoven kindje op Thinkpads. Ze zaten al op een rare plek aan de voorkant en waren ook nog eens naar beneden gericht. Veel moet je er dan ook niet van verwachten. Ze gaan redelijk hard maar klinken mager en zonder bass. Bovendien zijn ze snel te blokkeren wanneer je laptop op je schoot gebruikt of in bed. De widescreen versies maken gebruik van de extra ruimte naast het toetsenbord om de speakers daar heen te verplaatsen, maar van wat ik heb vernomen heeft het weinig verbeterd aan de geluidskwaliteit. Natuurlijk is dat ook niet zo heel erg belangrijk op een zakelijke laptop en betere kwaliteit is makkelijk te verkrijgen door gewoon een hoofdtelefoon te gebruiken.

Dat was nog niet alles. Thinkpads zijn ook een van de meest veilige notebooks die worden gemaakt. Laptops worden steeds vaker gebruikt en daarmee komen vertrouwelijke gegevens ook vaker buiten het fysieke terrein van een bedrijf terecht. Diefstal van een laptop kan dan veel schade aanrichten. Natuurlijk heeft de T61 de gebruikelijke BIOS beveiligingsmaatregelen zoals een Supervisor password (SvP), een Power-on-password (PoP) en een Harddiskpassword (HdP). Wanneer je deze alledrie instelt voorkom je al dat een dief je laptop kan gebruiken of je data kan inzien. Hoewel de PoP te omzeilen is door de BIOS batterij er uit te halen zijn de SvP en HdP bijna niet te omzeilen. De T61 heeft verder nog een ingebouwde securitychip of TPM chip. Deze chip verplaatst een groot deel van de beveiliging in hardware waardoor het onafhankelijk wordt van het OS en moeilijker om te omzeilen. Encryptiekeys worden bijvoorbeeld in deze chip in hardware opgeslagen. Het meegeleverde pakket Client Security Solution geeft je de controle over al deze features. Zo kan het ook de login van windows via de chip laten lopen.



Lenovo heeft ook begrepen dat meer veiligheid geen nut heeft als gebruikers het maar lastig vinden om het daadwerkelijk te gebruiken. Daarom heeft de T61 ook een fingerprintreader. Het gaat hier om een sliding sensor wat inhoudt dat de vinger over een sensor moet worden geschoven. Dit heeft als voordeel dat er meer oppervlakte van de vinger kan worden gescand dan met een 'postzegelformaat' scanner kan. Een fingerprintreader vervangt je password met een simpele swipe van je vinger en zorgt zo voor meer gemak. Bovendien stimuleert het je om sterkere passwords te gebruiken, want je hoeft ze immers niet telkens meer in te voeren. De fingerprintreader op de T61 kan onder meer je windows wachtwoord vervangen, je PoP en je HdP. Eigenlijk kunnen bijna alle password er mee vervangen worden door gebruik te maken van het meegeleverde programma Password Manager. Die zorgt er voor dat ook je passwords op internet of die van gebruikte programma's kunnen worden vervangen door een vingerafdruk. Natuurlijk moet er gezegd worden dat de fingerprintreader niet onkwetsbaar is. Er bestaan reeds methoden om deze beveiliging te omzeilen door bijvoorbeeld een vingerafdruk van een glas te halen. De professionele inbrekers houdt je dus er niet mee tegen. Toch is dit nog dermate omslachtig dat je je afvraagt of iemand in de praktijk de moeite hier voor neemt. Verder kun je natuurlijk ook een weinig gebruikte vinger als je pink gebruiken voor het inloggen. En als je data echt al die moeite waard is, is het maar de vraag of je het dan wel op je laptop moet meenemen en of je het niet beter kan encrypten...
De fingerprintreader kan ook gebruikt worden om een extra beveiligingslaag toe te voegen aan je Thinkpad. Zo kan je een combinatie van password en vingerafdruk gebruiken om in te loggen. Dit verhoogt het gemak niet echt maar zeker wel de veiligheid. Al de losse beveiligingsmaatregelen moeten dan ook meer worden gezien als extra beveiligingslagen om je laptop en je data te beschermen.
Uniek is ook de mogelijkheid voor een administrator om specifieke onderdelen in de computer via het bios te kunnen locken. Zo kunnen onder andere de wireless kaart, de usb poorten, het Pc Card slot en zelfs de optische drive en de microfoon worden geblokkeerd via de BIOS. Theoretisch kun je zo voorkomen dat welke data dan ook het systeem verlaat of er op komt .


Kwaliteit en degelijkheid
Degelijkheid is een punt waar Thinkpads bekend om staan. Niet voor niks wordt vaak de vergelijking met een tank gemaakt. Natuurlijk is dat overdreven, maar toch zijn Thinkpads stukken degelijker dan andere laptops. Dat merk je ook als je achter de T61 zit. Waar je ook drukt, alles voelt stevig aan en nergens laat de behuizing een kraakje horen. Lenovo gebruikt dan ook stevig en slijtvast materiaal. Wat als eerste opvalt zijn de metalen scharnieren waaraan het scherm is bevestigd. Het scherm staat dan ook als een huis en verder is dit positief voor de levensduur van de laptop. Bij veel laptops worden plastic scharnieren gebruikt die snel slijten of erger nog, gaan scheuren na verloop van tijd, maar de T61 heeft daar geen last van. De bovenkant van de T61 heeft een soort van rubberen coating die erg prettig aanvoelt. Bovendien is deze coating minder gevoelig voor krassen en geeft meer grip op de laptop als je hem vasthoudt. De rest van de buitenkant van de behuizing is gemaakt van stevig, zwart plastic. Dit plastic is ongevoelig voor normale slijtage en doordat het een wat grovere structuur heeft is het ook minder gevoelig voor krassen. Doordat er geen fancy kleurtjes op gespoten zijn kan het niet slijten of kale plekken gaan vertonen, bijvoorbeeld op de palmrest.

[img=620]wTCJ0bpk[/img]

Wat de T61 echt zo stevig is maakt is echter niet wat er aan de buitenkant zit, maar wat er in zit en ook andere niet direct opvallende zaken. Sinds de T60 maakt Lenovo namelijk gebruik van een interne magnesium roll cage. Dit is een soort van skelet uit een stuk dat door de hele behuizing heen loopt en waar de overige onderdelen ingebouwd worden. Deze roll cage geeft een grotere stevigheid aan de laptop en beschermt de interne componenten tegen schokken, net zoals de roll cage in een racewagen de bestuurder beschermt. Met de T61 heeft Lenovo dit idee weer verder uitgewerkt door niet alleen in het onderste deel van de laptop een roll cage in te bouwen maar ook een om het display. Tot voor kort werd hier namelijk nog een traditionele magnesium cover voor gebruikt. De display roll cage is om het display heen gebouwd en het maakt gebruik van een bijenkorfstructuur om het nog steviger te maken. Zo kan druk op een enkel punt beter worden opvangen. Je hoeft dus niet bang te zijn dat door druk op het display, bijvoorbeeld door boeken in je tas, beschadigingen optreden. De displaybehuizing is ook wat groter dan bij andere laptops. Dit komt doordat gebruik wordt gemaakt van een clamshell behuizing in combinatie met een full-contact-frame. Clamshell slaat op het feit dat het display grotere, uitstekende randen heeft dan gebruikelijk. In dichtgeklapte toestand wordt de hele onderkant 'overdekt' zodat er geen stof of viezigheid kan binnendringen via de randen. Doordat de hele rand van het scherm ook volledig tegen de onderkant drukt, en niet op rubberen voetjes rust, wordt druk van boven over een groter oppervlakte verdeeld zodat het scherm nog beter wordt beschermd. Bovendien voorkomt dit ook krassen op het scherm door het keyboard. Het scherm zit hiervoor ook dieper in de behuizing dan gebruikelijk.

De harde schijf is een van de kwetsbaarste, maar ook een van de kostbaarste onderdelen van een laptop. Een laptop is immers te vervangen, maar de data is vaak onvervangbaar. Om de harde schijf te beschermen is deze bij de T61 in een rubberen rails opgehangen die schokken beter kan opvangen. Dit helpt al om veel kleine ongelukjes, zoals een val, te overleven. Verder heeft de T61 het Active Protection System. Als een laptop namelijk aanstaat is deze nog gevoeliger voor een val dan normaal. De kop van de schijf kan dan namelijk op de schijf crashen en zo alle data vernietigen. De Thinkpad T-serie heeft daarom sinds de T41 een motionsensor op het moederbord ingebouwd. Die detecteert dat de laptop een val maakt en kan bliksemsnel de leeskop parkeren. Een geparkeerde schijf kan immers veel grotere schokken doorstaan. De gevoeligheid van de sensor is in de software in te stellen en ook kan je herhaalde schokken zoals in een trein laten negeren.

De nachtmerrie van iedere laptopbezitter: je bent rustig koffie aan het drinken achter je laptop en opeens stoot je je beker om. Alle koffie over je toetsenbord heen! Hoewel dit voor veel laptops meteen dodelijk is hoeft dat voor een Thinkpad niet zo te zijn. De toetsenborden zijn namelijk geseald aan de onderkant en hebben kleine afvoergaten die het vocht naar gaatjes aan de onderkant van de laptop voeren. Kleine reservoirs moeten het vocht tijdelijk opvangen voordat het kan worden afgevoerd. Natuurlijk is de laptop niet waterdicht, maar het risico dat je laptop 'verdrinkt' word wel flink kleiner.

Alles bij elkaar genomen is de T61 een degelijke laptop die de Thinkpad naam waardig is. Hij zal je niet snel in de steek laten, zelfs niet bij ruw gebruik.

Warmte en geluidsproductie
Dit is bij laptops altijd een heikel punt. Laptopbehuizingen zijn nu eenmaal klein, wat onvermijdelijk met zich meebrengt dat het moeilijker is om de warmte goed af te voeren. En hoe warmer de laptop wordt, hoe harder de koelingfan moet draaien om alles te koelen en dit zorgt weer voor meer lawaai. Vooral de geluidsproductie vind ik een belangrijk punt bij laptops. Je zit daar veel dichter op dan bij een desktopcomputer dus eventueel lawaai is veel storender. Bovendien gebruik je een laptop meestal voornamelijk buitenshuis en in een stille omgeving zoals een bibliotheek kan een loeiende laptop storend werken. Desktopcomputers hebben fans die over het algemeen continu draaien terwijl fans in een laptop temperatuurgestuurd zijn. Als de overgangen in het toerental dan abrupt zijn kan dit ook opvallend zijn.




Mijn eerste Thinkpad, de T41 met de eerste generatie Pentium M processor, was bijzonder stil. De opvolgers van de T41 kregen snellere processors die meer warmte produceerden en vooral de T43 werd warmer en maakte relatief veel lawaai voor een Thinkpad. Met de T60 kreeg de T-serie een vernieuwde behuizing met extra koelingsgaten. Ondanks dat er nu dualcore processors in zaten waren ze toch stiller dan de T43 was. Met de T61 heeft Lenovo weer een grote sprong gemaakt in de goede richting. Lenovo claimt dat de T61, ondanks de snellere en warmer wordende Santa Rosa processors, niet alleen de koelste Thinkpads ooit gemaakt zijn, maar ook de stilste! Dit is onder andere bereikt door het toevoegen van koelingsgaten aan de onderkant voor een betere airflow en gebruik te maken van een compleet vernieuwd fandesign die meer lucht verplaatst op lagere toerentallen. Ik was wat sceptisch toen ik dit las maar ik moet toegeven dat de T61 bijzonder stil is. Bij licht gebruik waarbij de processor teruggeklokt blijft zal de fan slechts nu en dan opspinnen. De fan draait dan zo langzaam en de inschakeling verloopt zo soepel dat je er eigenlijk niets van merkt. Zelfs in een stille omgeving als een bibliotheek is de fan bijna onhoorbaar! Pas als je je oor bij de fanopening houdt merk je dat hij draait. Dit komt omdat de fan evenveel geluid maakt als de harde schijf. Bij zwaarder gebruik zal de fan continu gaan draaien op een hogere stand, maar deze stand is alleen in een stille omgeving te horen. Een beetje achtergrondgeluid zal de fan al overstemmen. Pas bij zware applicaties die de processor maximaal gebruiken zal de fan luidruchtig worden, maar zelfs dan is de T61 stiller dan de meeste laptops.
Hoe hard de fan zal draaien hangt er ook van af of de laptop op een warme of isolerende ondergrond wordt gebruikt of niet. Op schoot of een isolerende placemat zal de fan eerder aangaan dan op een bureau bijvoorbeeld, waar de luchtstroming beter is.

Maar de T61 is volgens Lenovo ook nog eens de koelste Thinkpad ooit, en dat lijkt niet te combineren met een stille notebook. Toch is de T61 inderdaad een laptop die zijn hoofd koel houdt. Onder licht gebruik zal de T61 koel aanvoelen en slechts onder het touchpad licht warm worden. Onder zwaar gebruik zal de linkerkant waar onder andere de heatsink zit handwarm worden. Op geen enkel moment wordt de T61 echter heet of onprettig om te voelen. Het verbeterde koelsysteem doet dus goed zijn werk. Mogelijkerwijs heeft ook de roll cage een rol hier in omdat deze ook een gedeelte van de warmte kan doorgeven. Ondanks de stillere fan en de kleine behuizing is Lenovo er dus in geslaagd om de warmte goed af te voeren.

Wat mij ook al opviel bij de T60 is dat van alle componenten de GPU eigenlijk het warmst werd. Zelfs bij standaard gebruik, wanneer er geen zware belasting wordt gelegd op de GPU, zal deze toch al een kleine tien graden warmer worden dan de rest van de componenten, wat bij zware belasting alleen maar verder oploopt. Waarschijnlijk zorgt juist de GPU er voor dat de fan gaat draaien wanneer je de T61 licht gebruikt. Dit laat zien dat ondanks energiebesparende technieken als Powermizer voor nVidia en Powerplay voor AMD/ATI, GPU's nog altijd niet zo koel kunnen draaien als Intel met zijn mobiele cpu's lukt. Wat dat betreft is het wachten op de eerste echt energiezuinige GPU. Dit benadrukt maar weer eens dat geintegreerde oplossingen voor laptops eigenlijk de beste keuze zijn wanneer accuduur, warmte en geluid voor jou belangrijk zijn.

Mobiliteit
Een belangrijk punt voor laptops, hoe mobiel is die nu eigenlijk? Zoals reeds gezegd is de T61 een thin-and-light. Het zijn dus laptops waar je gemakkelijk langere tijd of zelfs de hele dag kan werken zonder verkrampt te moeten werken door een mini-toetsenbord of naar een klein scherm te moeten staren. En met 2,4 KG is de T61 licht genoeg om overal mee te nemen. Die van mij is wel iets zwaarder, 2,5 KG, door het gebruik van een zwaardere 9-cell accu. Als je bedenkt dat 15,4 inch laptops al snel 3 KG wegen en een slag groter zijn, is het voordeel van dit formaat snel te zien. 14 Inch is ook zo'n beetje het minimum wat voor een desktopscherm kan meegaan en het geeft voldoende ruimte voor een full-size toetsenbord.




De T61 is leverbaar in widescreen en standaard formaat en vreemd genoeg gebruiken ze verschillende accutypes. Op de widescreen is de standaardaccu een 4-cells versie en de uitgebreide een 6-cells, die aan de achterkant er uit steekt. Er bestaan ook 7-cells en 9-cells accu's maar die heb ik in Nederland nog niet gezien en steken wel heel erg veel uit aan de achterkant. Voorheen was de 6-cells accu de standaard op de T-serie, en was een 9-cells accu's de uitgebreide variant. Het laat zich dan ook makkelijk raden dat de standaard accuduur hierdoor flink korter is geworden en dit las je dan ook regelmatig in de eerste reviews van de T61. De reden moet waarschijnlijk gezocht worden in het feit dat de widescreen versie minder diep is en dus aan de achterkant minder plaats biedt voor de accu. De standaard versie die ik heb heeft daar gelukkig geen last van en wordt dan ook nog steeds standaard geleverd met de 6-cell accu. Mijn laptop heeft zelfs de 9-cells variant die je nog langer mobiel laat werken.
Waar ik met de T60 met 6-cells accu een batterijduur had van maximaal zo'n 3,5 uur kan ik met de 9-cells accu maximaal 5 uur halen. Dat is wel met de processor op 1600 MHz vastgezet, brightness op 50 procent en wireless uit. Dit is een bijzonder goede tijd en vertegenwoordigt bijna een hele dag werken op een accu. Mocht dit niet genoeg zijn dan kun je zelfs nog een extra accu aanschaffen die in de Ultrabay Slim Drive past. Daarvoor moet je dus wel je optische drive opofferen. Deze accu zou de accuduur tot tegen de acht uur moeten kunnen verlengen. Omdat ik dat zelf niet heb kunnen testen kon ik dat natuurlijk niet controleren. Een andere optie is te kiezen voor een T61 met geintegreerde graphics. Deze verbruiken flink minder stroom dan dedicated videochips. Lenovo geeft voor de T61 met nVidia chip een maximale accuduur van 4 uur op bij gebruik van een 6-cells accu en 6 uur bij een 9-cells accu. Bij de versie met integrated graphics geeft Lenovo echter waardes aan van respectievelijk 5,7 uur en 8,6 uur. Natuurlijk zijn dit de officiele specificaties en liggen de waardes die je in de praktijk haalt meestal hieronder. Maar het blijft een aanzienlijk verschil.

Een nieuwe optie die Lenovo aanbiedt om je accuduur te verlengen is Battery Stretch. De gedachte hierachter is dat je soms net iets meer accuduur nodig hebt dan je accu op dat moment biedt bv om je werk nog af te maken of om die ene film af te kijken. Battery Stretch biedt extra opties om het maximale uit je accu te halen. Het doet geen wonderen maar kan je net die extra paar minuten geven die je nodig hebt als de accu op begint te raken. Het is meer een emergency optie want alles wat niet noodzakelijk is wordt uitgeschakeld. Zo wordt je display op minimale brightness gezet, wireless en bluetooth uitgeschakeld, je optische drive uitgezet en je audio gemuted. Een echt werkbaar systeem houdt je hier dus niet aan over zoals je ziet. Natuurlijk kun je afzonderlijke opties annuleren, zoals wel wireless, maar dit gaat weer ten koste van het beetje extra tijd die je hierbij wint. Alleen voor noodgevallen dus. Lenovo claimt dat dit een nieuwe technologie is en alleen op de T61 werkt omdat er veranderingen in de hardwarematige power management gedeelte zijn aangebracht. Toch zijn de meeste van deze opties ook handmatig te doen op oudere systemen. Het uitzetten van wireless of je brightness verlagen kan immers op elke Thinkpad. Het handige er aan is eigenlijk dat je het met een klik kan activeren en dat je meteen een schatting krijgt te zien van de extra accuduur.

Software
Mijn T61 is nog uitgerust met Windows XP Professional, een goede keuze op dit moment vind ik zelf. Een reden is dat Vista het systeem intensiever gebruikt wat een negatieve impact heeft op de batterijduur. Ook werden er nog veel problemen gemeld met nieuwe laptops die onder Vista draaiden. Omdat ik met XP nog nooit problemen had gehad met mijn vorige Thinkpads besloot ik daarom voorlopig nog even onder XP te draaien. Wellicht dat ik een volgende keer de overstap maak naar Vista

Laptops worden tegenwoordig ook vaak standaard uitgerust met een grote hoeveelheid 'bloatware', rotzooi in gewoon Nederlands. Dit zijn meestal zaken als Live toolbar en demo programma's die na 30 dagen gaan zeuren dat je moet betalen. De T61 heeft dit gelukkig niet (of nauwelijks eigenlijk). De meeste software van de zogenoemde Thinkvantage suite is bijzonder nuttig en functioneel. Wel moet ik zeggen dat er wel een erg grote hoeveelheid software is voorgeinstalleerd zodat het systeem niet echt clean te noemen is. Wat moet je doen als je dat niet bevalt? Een mogelijkheid is om zelf Windows te installeren maar dan moet je ook zelf alle drivers en hulpprogramma's installeren. Lenovo biedt een alternatief met de Base Software Administrator, een programma waarmee je de factoryrecovery kan aanpassen aan je eigen wensen. Je kiest gewoon welke programma's en patches je geinstalleerd wil hebben en welke niet en maakt dan een configuratiebestand aan. De volgende keer als je dan een recovery doet wordt alles teruggezet volgens jouw specificaties. Ideaal en iets wat alleen Lenovo op dit moment aanbiedt.

Een ander fantastisch programma vind ik Access Connections, de netwerkmanager. Met dit programma kun je alle netwerkverbindingen op je laptop beheren: bedraad, wireless, bluetooth, modem tot mobile internet aan toe wanneer je een optionele UMTS adapter hebt ingebouwd. Je maakt eenvoudigweg een profiel aan voor elke locatie waar je een netwerkverbinding maakt, zoals thuis, je werk of onderweg. Daar zet je dan in welke adapter er moet worden gebruikt, hoe je IP wordt verkregen, wat je startpagina is voor je browser, of je file-sharing aan wilt zetten etc. etc. Ook kunnen er meerdere adapters aan een profiel worden gekoppeld met een eigen prioriteit zoals eerst wired en dan wireless. Het voordeel van dit alles is dat je maar eenmalig de instellingen hoeft in te voeren en dus niet steeds je netwerkinstellingen moet veranderen voor elke locatie. Access Connections kan ook automatisch het juiste profiel selecteren aan de hand van de beschikbare netwerken.
Bij veel laptops wordt er geen enkel programma geleverd om de netwerken te beheren en wordt er vertrouwd op de standaard functies in Windows of wordt er hoogstens een simpele utility geleverd voor wireless lan. Dit is eigenlijk best wel vreemd omdat juist een laptop mobiel is en eerder op verschillende netwerken zal worden gebruikt. Zoals al eerder gezegd beschikt de T61 over een flinke hoeveelheid connectivity options en door Access Connections zijn deze simpel te gebruiken.

Degenen die weleens een presentatie houden kennen het wel. Het is altijd een gehannes om het goed werkend te krijgen. Als je eindelijk met de functie-toets de juiste uitgang hebt geactiveerd, moet je vaak nog knoeien met de beeldschermeigenschappen om de juiste displayresolutie te kiezen en kloon-mode te activeren. En eigenlijk moet je ook de screensaver tijdelijk uitzetten om te voorkomen dat die vakantiefoto van jou opeens midden in de presentatie op het grote scherm verschijnt. Presentation Director is een programma die je al dat werk uit handen neemt. Je maakt gewoon een scheme aan waar je alles van te voren in opslaat. Ook kun je de screensaver uit laten zetten, een programma tegelijkertijd laten opstarten en al je desktopicoontjes verbergen om de indruk van een nette pc te geven . Tijdens de presentatie hoef je alleen op fn-F7 te drukken en je krijgt een OSD waar je alleen nog maar de juiste scheme hoeft te kiezen. Heel makkelijk en het voorkomt veel stress aan het begin van je presentatie.



Als backupprogramma wordt Rescue and Recovery meegeleverd. Een tool die oorspronkelijk door IBM is ontwikkeld en nu inmiddels bij versie 4 is aangekomen. Dit programma verzorgt restores naar de fabrieksinstallatie of naar een backup die je zelf hebt gemaakt. Zelfs als je laptop niet meer opstart kan je nog een restore uitvoeren door de OS onafhankelijke preboot-environment op te starten. Je kan backups schedulen zodat die bv elke week plaatsvind , je kan de locatie bepalen waar de backups worden opgeslagen (standaard is dit de laptopschijf zelf, maar voor extra veiligheid kun je ook externe media zoals dvd's, een usb schijf of een netwerkschijf kiezen) en je kan de gebruikte ruimte optimaliseren door bepaalde grote bestanden buiten te sluiten. Voor normaal gebruik is dit programma ruim voldoende.

Andere handige programma's zijn Client Security System (regelt alle beveiligingsinstellingen en de securitychip), System Updater (een utility die alle Thinkvantage programma's en drivers checkt en updates voorstelt), Power Manager (beheert je energieinstellingen met uitgebreide opties) en Diskeeper Lite (defragmenteert je harde schijf). Stuk voor stuk nuttige en functionele programma's die onbeperkt werken. Alleen Norton AV wordt als 90-dagen versie geleverd en vereist daarna betaling. Maar het mooie is dat het niet is voorgeinstalleerd, je moet zelf een setup runnen om het te installeren. Wat dat betreft kunnen we dus zeggen dat de T61 trial-ware free is.

Prestaties
Tot slot heb ik nog een aantal benchmarks gedraaid om de prestaties te meten van de T61. Ik heb de T61 daarbij vergeleken met enkele andere computers die we in huis hebben.

(1) Mijn eigen desktop:
Intel Core 2 Quad Q6600@ 3.0GHz
4 GB RAM @ 1075MHz
74 GB WD Raptor
Windows XP SP2

(2) Shuttle Barebone
Athlon XP 2400+ (2 GHz)
512 MB RAM
80 GB Maxtor DX740
Windows XP SP2

(3) MSI VR610 laptop
AMD Turion X2 TL-55 1.8GHz
2 GB RAM
Windows Vista Home Premium

Om te benchen heb ik gebruik gemaakt van wPrime 1.58 en Cinebench R10

Geteste computers Test Lenovo Thinkpad T61 Desktop C2Q 6600+@3GHz AMD Athlon XP 2400+ AMD Turion x2 1.8 GHz wPrime 1.58 32M 42,656 sec. 15,594 sec. 91,437 sec. 45,458 sec. Cinebench R10 Single Core 2321 CB-CPU 3065 CB-CPU 1145 CB-CPU 1385 CB-CPU Cinebench R10 Multi Core 4216 CB-CPU 10690 CB-CPU N/A 2684 CB-CPU

Jammer genoeg kon ik hem niet meer vergelijken met mijn vorige Thinkpad T60. Als degene die hem ongevraagd heeft meegenomen, mijn T60 kan terugbezorgen zal ik graag wat extra benchmarks draaien .

Conclusie
Zoals jullie al hebben begrepen is de de T61 een kwaliteitsproduct. Het zal vooral zakelijke gebruikers aanspreken en andere veeleisende gebruikers. Zij zijn bereid om extra te betalen voor een laptop die niet al na een jaar hevig gebruikt uit elkaar valt of voortdurend in reparatie is. Zeker als je vaak onderweg bent en afhankelijk bent van een laptop voor je werk zal de betrouwbaarheid zwaarder wegen dan het nieuwste design of de nieuwste componenten. Ik kan daar zeker over meepraten want dit is al mijn derde Thinkpad en nog nooit hebben ze me in de steek gelaten. Een Thinkpad moet je daarom niet alleen op de specificaties beoordelen maar ook op de combinatie van geleverde kwaliteit, specifieke features en nuttige software. Zoek je veel multimedia features of een gaminglaptop? Dan is de T61 geen goede keuze. Maar zware mobiele gebruikers en zogenaamde powerusers zullen de T61 zeker kunnen waarderen.

Het is goed te zien dat Lenovo voor de introductie van het Santa Rosa platform niet simpelweg het vorige model heeft genomen en daar de nieuwe technologie in heeft gestopt. Er zijn een flink aantal nuttige verbeteringen aangebracht die de T-series naar een hoger niveau tillen. De T61 is zonder twijfel de degelijkste Thinkpad ooit door de nieuwe toepassing van een roll cage in het display. Verder is niet alleen de stilste Thinkpad maar ook nog eens de koelste Thinkpad! Dat is een niet te onderschatten prestatie van Lenovo. Tegelijkertijd zijn de sterke punten onveranderd gebleven, zoals het hoge resolutiescherm, het goede toetsenbord en het doordachte ontwerp. Wat dat betreft kan ik de T61 alleen maar aanbevelen.

Aan dit alles hangt natuurlijk wel een prijskaartje. De T-serie is het beste wat Lenovo heeft te bieden en dat zie je ook in de prijs. Hoewel ze relatief laag starten bij 800 Euro krijg je dan een kale laptop en stijgen de prijzen daarna snel. Dit maakt de T61 niet interessant voor iedereen. Het is daarom aan te raden om goed na te denken of dit je het waard is. Wil je dit niet betalen dan zijn de R-serie en de Z-serie een goedkoper alternatief binnen het gamma van Lenovo met veel overeenkomsten met de T-serie. Zelf heb ik er voor gekozen een T61 uit de VS te importeren om te profiteren van de lage dollarkoers van dit moment.

De T61 heeft op dit moment al een update ondergaan met de nieuwe Penryn processors van Intel. De modelnummers zijn daarbij gelijk gebleven en ook de laptop zelf.