Canon EF 17-40mm f/4L USM

Kapotte 18-55mm
Ik was toe aan een nieuwe lens nadat mijn 18-55mm kitlens het had begeven door roest in de behuizing, waardoor de focus ring blokkeerde. Dit kwam op een zeer ongelukkig moment (aan het begin van een vakantie), waardoor een compact camera als vervanging diende voor de rest van de trip en de maanden daarna. Uiteraard was ik totaal niet van plan om voor lange tijd een compact camera te blijven gebruiken en daarnaast had ik toevallig ook wat centen beschikbaar om een goede investering te doen in een weather-sealed lens.

Onderzoek & Prijs…
Vanwege mijn amateur achtergrond had ik (2 maanden) onderzoek gedaan naar de perfecte upgrade lens. Het eerste wat opviel, of eigenlijk tegenviel, waren de prijzen van al deze lensen (tegen de 1000 euro!). Al gauw kwam ik erachter dat 1000 euro de standaard is voor een semi-pro / prosumer lens upgrade en dat is de richting die ik op wilde. Helaas moest ik dus wel even doorsparen….

Wat overigens niet tegenviel was dat ik tijdens dit onderzoek veel te weten kwam over fotografie en lensen. Je zult een aantal van deze dingen terugvinden in deze review.

Uiteindelijk was mijn keuze gevallen op: *drum tsss* de Canon EF 17-40mm f/4L USM!
Ik heb de EF 17-40mm f/4L USM bijna een jaar en nog steeds vind ik het een prachtobjectief. Ondanks een aantal tekortkomingen, die ik in deze review zal belichten, is ‘ie het geld meer dan waard.

In vogelvlucht:

• Optisch een zeer merkbare vooruitgang ten opzichte van de kit lens,
• Een duurzamere constructie die weather-sealed is, mits in gebruik met een filter, en daardoor niet zomaar kapot gaat bij hete, ijskoude en luchtvochtige weersomstandigheden,
• Draagbaar en is zeer gemakklijk in bediening
• Betaalbaar; kost ruwweg de helft van de meest dure optie op mijn short-list, EF 16-35mm f/2.8L, die in de praktijk vrijwel hetzelfde doet.

Voordat we in de diepte duiken met een review van de lens leg ik hier de context van mijn 2 maanden lange zoektocht uit. Dit is iets andere opzet dan in de meeste andere reviews, desalniettemin wel handig om te weten welke punten ik in aanschouwing nam. Dit kan voor een ieder anders zijn, maar voor de meeste amateurs en hobbyisten verwacht ik veel overeenkomsten.

Musts en Nice-to-haves
Als eerste maakte ik onderscheid tussen musts en nice-to-haves vs de kitlens.

• [m]Betere en merkbare verbetering in de optische kwaliteit
• [m]Goede constructie: voor die sub-tropische / benauwde jungles in Azie tot letterlijk ingesneeuwde omstandigheden
• [m]Betaalbaar: budget van maximaal 1000 euro.
• [n-t-h]EF mount: gereed voor een full-frame camera in de toekomt
• [n-t-h]Focal bereik: liefst zo groot mogelijk voor walk-around maar niet ten koste van de kwaliteit.
• [n-t-h]De lens past in een lange-termijn collectie: een wide angle, een tele-zoom (70-200mm) en aantal snelle primes (f/1.4 , f/1.8)

Tegenwoordig kan je op Youtube filmpjes van pros bekijken, foto’s op Flickr analyseren en de ervaringen van andere kopers nalezen, maar niets gaat boven de lens zelf uitproberen en je eigen foto’s te kunnen pixelpeepen op jouw PC/Mac. Daarzom zou ik iedereen dan ook willen aanraden om bij familie/vrienden/fotografie clubje te vragen of je een keer de lens die jij op het oog hebt kan lenen voor een week of paar dagen. Meestal zijn mensen wel behulpzaam maar je zou ook kunnen overwegen om een verhuurservice te raadplegen. De kosten van het lenen is een kleine ‘drop in the ocean’ vergeleken met de aanschafprijs en bied je veel zekerheid over je aankoop.

Anyway, met deze borderlines kwam ik op de volgende shortlist uit.

EF 16-35mm f/2.8L USM
EF 17-40mm f/4L USM
EF 24-105mm f/4L IS USM
EF-S 15-85mm f/3.5-5.6 IS USM
EF-S 17-55mm f/2.8 IS USM
EF-S 17-85mm f/4-5.6 IS USM

Maar Sigma en Tamron dan...?
Ik ben waarschijnlijk heel naïf in het erkennen van de kwaliteit van 3rd party lensen. Een alternatief in deze categorie is bijvoorbeeld de Signma 17-50mm f/2.8 EX DC OS HSM. Lensen van dit kaliber zullen ongetwijfeld op z’n minst vergelijkbaar zijn in kwaliteit, maar voor mij was de resale value een indicatie dat Canon lensen hun kwaliteit en waarde langer behouden.

Versus-mode (vs. 17-40mm)
Hier beneden volgt een pros-cons samenvatting van deze lensen vergeleken met de 17-40 mm die het uiteindelijk is geworden.

By no means is dit een professionele vergelijking met test grafieken en 100% ceterus paribus lichtomstandigheden, maar ik heb de 6 lensen naast elkaar gezet en daarbij plus en minpunten gezocht op specs, features en bij sommigen heb ik ook de RAW foto’s kunnen pixel-peepen ter vergelijking. De 17-85 en 15-85 vielen bij mij gelijk af door de variable diafragma opening. Het is voor mij een dealbreaker om 1 tot 2 stops licht in te leveren boven f/3.5 – f/4, wat al krap wordt in bewolkte omgevingen, voor een matig langer bereik (45cm verschil met de 17-40). Ter vergelijking, de 70-200mm telelens serie heeft wel een constante diafragma opening met een veel langer bereik (130mm).

EF 16-35mm f/2.8L USM
+ laat veel meer licht door
+ optisch zeer goed, on par met de 17-40
+ ook een ultra-wide angle op FF
- prijs ligt 30% boven mijn budget en is bovendien 2 keer zo duur vergeleken met de 17-40mm
- kleinere focus bereik, daardoor niet helemaal geschikt voor walk-around op een cropped body
- zwaarder en dikker. NB. Dit betreft de eerste versie van de lens. Versie 2 heb ik zelf niet vastgehad en blijkt veel lichter te zijn.

EF 24-105mm f/4L IS USM
+ optisch goed; wel last van heel veel distortie (enigszins te corrigeren in Photoshop (Lightroom))
+ enorm bereik
+ IS
+ weather sealing
- geen ultra-wide meer op full-frame
- krappe zoom ring in de wijdere focus lengten (bij 24-35mm)
- ongeveer 20-30% duurder in aanschaf dan de 17-40


EF-S 15-85mm f/3.5-5.6 IS USM
+ alleskunner lens met een grote walk-around range
+ IS
+ ongeveer dezelfde prijs
- geen FF mount
- geen weather sealing
- lichtverlies door variable aperture value

EF-S 17-55mm f/2.8 IS USM
+ IS
+ laat veel meer licht door
+ iets langere focus bereik
+ zeer vergelijkbare kwaliteit, betere foto’s in weinig licht, iets zachtere bokeh
- heeft wel meer last van flaring en ghosting als je recht in de zon schiet
- ongeveer 20% duurder, zelfde prijscategorie als de 24-105mm
- geen FF mount
- geen weather sealing (wel stevige hard plastic)

EF-S 17-85mm f/4-5.6 IS USM
+ IS
+ langere focus lengte
+ ruwweg helft goedkoper
- variable aperture value over het bereik
- geen FF mount
- geen weather sealing

Full-frame or no full-frame?
De eerste beslissing die ik moest maken was of ik in de nabije toekomst meer cash wil gaan splashen in een full-frame camera. Het antwoord daarop was ja. Behalve een hoger dynamisch bereik, heeft een full-frame camera een beter process om noise en grain tegen te gaan bij hoge ISO snelheden (al zul je wel moeten pixel-peepen). Door de grotere sensor worden foto's scherper door meer contrast en detail, en dat is waar het uiteindelijk allemaal om draait.

Lens collectie
Dus bleven er nog twee lensen over die binnen mijn budget waren nl., de 17-40 en de 24-105. De final choice kwam dus niet aan op optische kwaliteit, weather sealing of zelfs de prijs. Het belangrijkste voor mij was de hamvraag, hoe wil ik dat mijn toekomstige lens collectie eruit komt te zien? Daarbij is het weer zinvol om zo min mogelijk ‘overlap’ te hebben met je verschillende lensen qua bereik en diafragma waarden.

Als enthousiaste amateur hoor je wel eens iets over die 70-200mm serie en de zogenaamde ‘perfecte’ optische kwaliteiten en de standaardkeuze voor pros en persfotografen. De hype ging mij allemaal een beetje voorbij en had zoiets van whatever: het zal allemaal wel met die 70-200 serie, ik ga gewoon voor een 24-105. Totdat ik bij een bruiloft een 5-tal shots heb mogen schieten met de 70-200mm f/2.8L IS II USM binnen en buiten, en deze naderhand ook heb mogen bekijken op een computer. Wat een foto’s waren dat. Hoewel ik geen vergelijksmateriaal heb met andere telelensen reserveerde ik alvast wel een plek in mijn line-up voor een lens uit deze 70-200mm serie. Vandaar dat 17-40 beter in de range past, zonder overlap. Ik bezat al een 50mm f/1.8 II maar deze kan ik nog later upgraden naar de f/1.4

Performance van de EF 17-40mm f/4L USM
En dan eindelijk de in-depth review… Laten we beginnen met het slechte nieuws.

Slecht nieuws
- Binnen en sport - wide open f/4
De 17-40mm kan binnen gebruikt worden mits goed verlicht. Door de maximale diafragma opening van f/4 zal je echter de ISO snelheid of exposure moeten 'bumpen', als je niet lager wilt gaan dan 1/60s of 1/100s. Bij minimaal licht van buiten en 's nachts dan zit je aan een minimum van 320/640 bij normale kamer verlichting. Mijn resultaten met de 600D zijn nog prima bruikbaar tot en met ISO 3200 en dus als je een full-frame of 7D bezit dan worden de foto’s met dezelfde ISO er alleen maar beter op. In een binnen situatie met veel natuurlijk licht door het raam krijg ik echter met ISO 100 tot 200 al prima resultaten.

IS op 17mm APS-C is alleen bruikbaar als jouw objecten ook stilstaan (helpt alleen tegen camera-shake, geen subject-shake). Eerlijk is eerlijk het zou wel fijner zijn om IS te hebben, maar missen doe ik het niet. Meestal maak ik gewoon meerdere foto’s tegelijk en pik ik de beste eruit.

Buiten overdag voor sport-shooting is het weer de grootste boosdoener. Hoewel deze lens niet echt gemaakt is voor sport-shooting, review ik hem toch want er zijn momenten dat je actie wilt bevriezen, bijv op de fiets of een mooie auto die langs komt rijden. Uiteraard heb je in de zon geen enkel probleem met de lens. Is het bewolkt, grijs en regenachtig of schiet je in de schaduw? Dan zul je de ISO toch al snel moeten pompen naar 800, 1600 en 3200 om toch die snelle sluitertijd van 1/500s of hoger te houden bij deze omstandigheden. In de schaduw van bijv. een bos bij een zonnige dag krijg ik echter prima resultaten op ISO 100/125.

- Zoom-bereik
Het is merkbaar dat de lens minder ver inzoomed dan de kitlens. Voor allerlei situaties, zoals op straat en van landschappen, is focus bereik echter prima. Als je echt wilt inzoomen dan doe je dat natuurlijk met een telelens zoals een lens uit de EF 70-200 serie, maar dat is hoe ik het zou aanpakken. Er zijn alternatieve wide-angle to short-tele op de markt met een veel grotere focus lengte maar die leveren in op de optische kwaliteit en constructie zoals we hierboven hebben kunnen zien.

Goed nieuws

- Bouwkwaliteit
Weather-sealed: stof-, spatwater- en waterdicht. Er bevindt zich een rubberen sealing op de Mount om te voorkomen dat water e.d. in de komen, ook handig tegen zandkorrels weet ik uit ervaring. Ondanks het high-grade plastic omhulsel voelt de lens heel solide aan (intern is het allemaal metaal). Als je de lens vasthoud dan heb je het gevoel dat je echt wat in je hand hebt. Een bezwaar: de filterbevesting is van plastic ipv metaal zoals bij de meeste andere L lenzen.

- Draagbaarheid
Licht en klein. Een hele dag bij je dragen met de camera+lens aan een schouderriem is geen enkele issue.

- Ergonomie
De focus- en zoomringen zijn met gemak te bedienen. Met 1 vinger lukt het om te precies te zoomen en je hebt geen rare blokkeringen. De focus-ring is bijna evenredig verdeeld over het bereik.

Full-time handmatig focussen.

Focus-ring aan de buitenkant, Zoom-ring aan de binnenkant. Zorgt ervoor dat je niet per ongeluk de focus ring beweegt tussen het zoomen.

De lens wordt fysiek niet groter of kleiner tijdens het zoomen. Alles gebeurt in de lens dus je kan speciale filters gebruiken met deze lens.

Optische prestaties

- Autofocus
Snelheid: snel genoeg voor mij, ongeveer even snel als ogen kunnen focussen.
Hit-rate: 99% raak. Ook in AI Servo mode blijft de lens gelocked op het juiste focuspunt.
Geluid: vrijwel geen geluid dankzij de USM

- Bokeh
Ruim voldoende - goed. Zacht en niet-storend op f/4. In de hoeken krijg je soms wel ruwe circles als je stop down schiet, vanaf f/11. Meestal is bokeh niet echt een issue als dit op een full-frame gebruikt omdat alles in focus is.

- Chromatische aberratie
Heel soms zichtbaar als je aan het pixel-peepen bent op 17mm. Je ziet dan paarse/groene kleurranden bij objecten voor lichtgrijze lucht, bijvoorbeeld de takken van een kale boom. Dit komt alleen voor aan de rand van de foto. In het centrum en wanneer is ingezoomed is de CA vrijwel verdwenen. Met software is het overigens zo opgelost.

- Distortie (vervorming)
Uiteraard zal je met 17mm wat kromme lijnen zien, maar gelukkig is ook weer niet zo dat het ernstig afleidt. Bovendien is distortie vrij gemakkelijk te corrigeren in Photoshop.

- Vingetting
Zeer weinig / vrijwel afwezig bij f/4 op 40mm, bij 17mm ietsjes meer aanwezig maar nog steeds erg goed gecontroleerd door de lens. Vanaf f/5.6 17mm lijkt het exponentieel beter te worden en bij f/8 lijkt de vengetting helemaal afwezig.

- Flaring
De lens heeft niet of nauwelijks last van flaring. Bijgeleverde lenskap heb ik daarbij niet eens gebruikt.

- Scherpte
Met een diafragmawaarde van f/4 tot en f/11 produceert de lens + camera combo foto’s die aanmerkelijk scherper zijn dan de kitlens. Je ziet gewoon meer detail en contrast in je foto’s en de kleuren lijken ook minder flets en meer natuurlijk. Ik weet niet of dat laatste het gevolg is van de lens of iets anders maar ik merk sinds ik ben overgestapt een grote vooruitgang in fotokwaliteit.

Ik heb mijn foto’s gelegd naast ander L-glas en je ziet dat deze lens het in sommige gevallen zelfs nog beter doet dan de andere duurdere L-broeders in termen van scherpte, al is dit mijn mening. Door de kleinere diafragma "wide-open" is de 17-40mm op f/4 scherper dan de 16-35mm op f/2.8. Op een 100% RAW vergroting zie je dan iets meer contrast en detail. Als je veel verder stopped dan f/11 (>f/16) dan raad ik je aan dat niet te doen met deze lens (en overigens ook veel andere lensen) omdat dan de scherpte van je foto’s weer achteruit gaat. Het optimum ligt rond de f/8.

In de hoeken treden de meeste problemen op. Een bekend fenomeen van lensen in het algemeen is de minder scherpere, zachte details in de hoeken van een foto, maar dit te verwachten effect voor een ultra-wide als de 17-40 is meer uitgesproken op full-frame dan op een APS-C sensor. Op mijn 600D heb ik de zachte hoeken met de 17-40mm nauwelijks ervaren. In een vergelijking tussen de 10-22mm op APSC-C en de 17-40mm op fullframe (beide geleend) op zachte hoeken, wint de 17-40mm op full-frame overduidelijk. Het softe gebied van de 17-40 beperkt zich nl. echt tot de uiterste hoeken (0.5 cm van de rand) van de foto op f/4. Bij de 10-22cm zie je al zonder vergroting dat er al verzachting optreedt (ik schat 2-3 centimeter op sommige foto's). Bij f/5.6 zie je al een verbetering en bij f/8 is de hoek weer net zo scherp als de rest van de foto.

De 17-40mm op een APS-C sensor vertoont zoals gezegd geen tot weinig onscherpe, zachte hoeken. Dit komt omdat deze cropped sensor kleiner is dan een full frame sensor (duh) en de camera gebruikt dus uitsluitend het scherpste deel van de lens: het midden.

Conclusie
Ondanks het ontbreken van IS, een langer focus bereik en een maximale opening van f/4 is deze lens een prachtobjectief. Je zult merkbare verbeteringen zien ten opzichte van vele andere objectieven, niet alleen de kitlens. Deze lens is waarschijnlijk een van de meest populaire Canon L-lensen vanwege de relatief lage aanschafprijs, maar doet helemaal niet onder voor ander L-glas, integendeel. De 17-40mm produceert minder vignetting en distortie in vergelijking met de 20% duurdere 24-105 en levert in sommige gevallen wide-open scherpere resultaten dan de 2x zo duurdere 16-35mm. Met de super snelle AF en ready-for-the-elements bouwkwaliteit is dit een red-ring beauty waarvan je nog lang van zult kunnen genieten.