Daar istie dan! Die zetten we 's mooi in het zonnetje.
Als je dan een review gaat schrijven over een product zoals de ‘be quiet! Silent Loop 2 280mm’ dan gebeuren er bij mij een aantal dingen. Om te beginnen visualiseer ik hoe ik de koeling daadwerkelijk in m’n kast moet gaan krijgen. Of dat een beetje wilde lukken, behandel ik uiteraard in deze review. Ook ontstaat er een mentale verhandeling over wat waterkoeling onderscheidt van luchtkoeling, closed loop AiO (all-in one), bijvullen, cpu-koper-water-radiator-lucht en nog wat dingen spelen dan door m'n hoofd. Om het af te maken loop ik inmiddels al een tijdje rond met het nummer It’s ohh so quiet van Bjork rond.
Er zijn medicijnen voor, ik doe daar echter niets mee.Waterkoeling versus luchtkoeling
Als je hier kwam voor een review over de ‘be quiet! Silent Loop 2 280mm’ dan heb je geluk, want verderop ga ik in op dit product. Voor ik alleen verder in ga op deze koeler geef ik nog een kleine toelichting op het verschil tussen ‘water-koeling’ en ‘lucht-koeling’. Ooit, zo rond 1999 en vlak voor ik een Tweakers account aanmaakte, had ik een AMD K9-III en heb deze voorzien van waterkoeling. Schoonvader hardsoldeerde een rudimentair koelblok en met het nodige leidingwerk en een aquaruimpompje, een oud olie radiatortje en een bufferbakje wist ik m’n computer watergekoeld te maken. Een luchtkoeler was toen nog klein en de fan erop lawaaierig, dus in theorie was waterkoeling toen al ideaal voor goede koeling met weinig geluidsoverlast.
De CPU produceert warmte, geeft dit af aan een metalen blok waar water doorheen stroomt, wat de warmte weer meeneemt naar een radiator waar door middel van lucht weer warmte aan ontnomen wordt. Feitelijk verplaats je dus de warmte van de cpu middels een medium (water) naar buiten via een ander medium (lucht). De warmte opslag capaciteit van een all-in-one oplossing zoals door mij getest is echter piepklein, er is immers geen buffervat met veel volume en de radiator is bescheiden. Ik heb voor de vorm het gewicht van mijn luchtkoeler en dat van de AiO closed loop koeler eens gemeten – als een indicatie voor het vermogen om zelf warmte op te nemen. De crux van mijn zelfgebouwde installatie in 1999 was dat ik gewoon een bak koud water gebruikte als buffer, dat was aan het einde van de avond wel warmer, maar dat duurde gewoon een tijdje. Dat principe is bij huidige cpu’s met een TDP van soms honderden watt’s natuurlijk zinloos. Of je moet echt groot denken, qua water reservoir.
Ik denk meteen aan het hoe-warm-ik-mijn-zwembad-op topic.
De 'oude' setup met luchtkoeler, beeld jezelf in hoe de lucht door de kast gaat.
Een ander essentieel verschil is dat een luchtkoeler de warmte van de koeler afblaast, je kast in. Het moet daar alsnog je kast uit getransporteerd worden. Een AiO waterkoeler systeem monteer je doorgaans bovenin je kast. Toevallig en gelukkig kan ik mijn kast makkelijk aan de bovenzijde openmaken om de radiator op te hangen. De lucht (uit de kast, dus al relatief warm) blaast zo via de radiator meteen je kast uit. Ja, je hoort me denken: wat als we die radiator nu buiten de kast plaatsen en voorzien van frisse lucht?
Wie weet proberen we dat nog uit, for the sake of it. Kortom: als je je koeling wilde optimaliseren in 1999 moest je goed nadenken over wat je deed en een hoop knutselen, maar met de ‘be quiet! Silent Loop 2 280mm’ in je kast hoef je het geheel alleen te monteren en ben je feitelijk klaar. Wel zo makkelijk.
De ‘be quiet! Silent Loop 2 280mm’ onder de loep
Genoeg gemijmerd, aan de slag.
Focus. Het gaat hier om een product van Be Quiet (*
Bjork sings*) en daar kleven verwachtingen aan: een stille, doch verkoelende, werking. Het is überhaupt traditioneel gezien een reden voor waterkoeling: minder geluid, betere koeling. Eens kijken of dat voor mijn N=1 opstelling ook op gaat.
Dit vraagt om een driedelige Netflix docu - alleen over het unboxen!
Ik zie sommige reviewers overigens supervette overzichten van alle specs en stats maken bij hun review. Dat ga ik niet doen: simpelweg omdat bij het product de link naar de fabrikant staat en de voornaamste specs al genoemd zijn op de productpagina. Ik beperk me tot een paar andere dingen. Zoals dat dit de tweede generatie van dit product van be quiet is en het vorige model uit 2017 stamde en de reviews uit die tijd al positief waren. Ik neem de minpunten daaruit mee in mijn oordeel, voor zover mogelijk. We zijn nu dus 4 jaar verder voor versie 2 van dit product. Ook staat er in de naam van het product 280mm en dat slaat op de omvang van de radiator en daardoor passen er twee be quiet! Silent wings 3 140mm op (280mm lang, 140mm breed). De waterpomp zit bij dit geïntegreerde systeem op de CPU koelblok en deze past op de meest voorkomende en moderne sockets: 1150, 1151, 1155, 1200, 2011, 2011-3, 2066, AM3, AM3+, AM4.
In mijn geval gaat de waterkoeler plaatsnemen op een AM4 socket met daarin een Ryzen 2600X cpu die voor de gelegenheid een extra lading warmte heeft gekregen in de vorm van een hoger voltage en vaste, hogere clocksnelheid. We willen immers resultaat zien!
Unboxing en installatie
De vloeistof zit er dus al in, niets meer aan doen!
In 1999 pakte je je spulletjes gewoon uit, installeerde je ze en daarna stuurde je een e-mail aan je vrienden dat het vet tof was allemaal. Nu maken we een presentatie van het uitpakproces en neem ik je uiteraard bij de hand mee door het installatieproces.
Al schreef ik toen ook al 's voor Tweakers.
In de keurige doos tref je alles aan wat je nodig hebt en nog een beetje meer: Naast de te verwachten brackets voor Intel en AMD, koelpasta en de fans, vind je ook een RGB controller voor het geval je moederbord dit niet kan aansturen. Ook een splitter om 2 fans op 1 fan header aan te sluiten is aanwezig. De duidelijke handleiding maakt het plaatje compleet, samen met een flesje koelvloeistof.
Op het contactvlak van de pomp-koeler van de be quiet zit een folie met daarop in rode letters geschreven dat je deze er af moet halen voor gebruik.
Ik meld het er nog maar even bij.Oude koeler verwijderen
Oude koelpasta vervang je altijd voor je een nieuwe koeler monteert.
In mijn geval zit er een Scythe Mugen op de Ryzen CPU. Deze verwijder ik en ik maak de CPU schoon. Dit kan doorgaans met een tissue of ander zacht papiertje, als je niet weet hoe dan vindt je favoriete zoekmachine wel een filmpje hoe dat werkt. Ik heb voor de grap nog even beide koelers gewogen en de Scythe komt op 750 gram en de be quiet! op 915 gram. Beide zonder de fans. Qua ‘massa’ om warmte op te nemen en af te geven geen enorm verschil, maar het principe is dermate anders tussen beide koelers dat je net niets kunt met deze informatie.
Brackets en positionering
Daarna gebruik je de bestaande backplate in het geval van de AM4 socket en monteer je twee beugeltjes met de AM4 aanduiding rond je socket en de CPU. Je kunt de radiator met de twee fans erop gemonteerd (de handleiding is duidelijk hierover en het kan eigenlijk maar op 1 manier) zowel voorin je kast als bovenin de kast monteren.
Monteren gaat eenvoudig en het koelblok is mooi glad en strak.
Ik heb even na zitten denken en boven of voor in hebben voor en nadelen:
Voor in de kast heb je koele lucht van buiten wat je naar binnen brengt, maar je verwarmt de rest van de kast. Bovenin de kast gaat de warme lucht er meteen uit, maar trek je in potentie warme lucht uit je kast door de radiator.
In mijn kast heb ik reeds 2 intake fans (voorzijde en onderzijde) en kies ik voor 3 outtake fans (bij de cpu en de beide radiatorfans), naast de outtake van de voeding. Ik denk dat ik door meer lucht uit de kast te trekken dan erin te blazen niet snel warmte ophoping in de kast zal krijgen. De voorzijde van mijn kast is helemaal open dus er kan altijd meer lucht ingezogen worden.
Draai- en blaasrichting van fans staat er vrijwel altijd op en rechts de ruimte naast de radiator in mijn kast.
Interessant is dat mijn kast bredere luchtopeningen heeft dan dat de radiator breed is aan de bovenzijde, dat is in potentie dus een plek waar je warmte weer naar binnen zuigt nadat het er net uitgeblazen werd. Puntje van aandacht, ik kan dit altijd nog dichtmaken. De pomp en koelblok combi monteren gaat met twee schroeven die het geheel met veertjes op de plek houden op de twee net gemonteerde beugels, dit gaat redelijk eenvoudig. Wel opletten: het beugeltjes waar de pomp aan vast zit, is aan 1 zijde open en je kunt de pomp er dus zijwaarts uitschuiven. In theorie kun je de pomp dus ook verschoven op je CPU zetten zo.
Aansluiten en gaan
Ik vond op mijn Asus ROG Strix X470-F Gaming moederbord zowaar een RGB-aansluiting met de specificaties van de be quiet!. Hij heet ‘add header’ en levert de benodigde +5v, D en GND. Er zijn ook RGB headers op dit moederbord, maar die tonen 12V en hebben 4 pins. Ook vond ik zowaar een AiO pump header op het moederbord. Tis net alsof het er voor gemaakt is, dus die gebruik ik dan maar. De twee fans op de radiator gaan op de 2 CPU fan headers en de meegeleverde RGB controller gebruik ik niet.
De 'add header' aansluiting en rechts de ruimte voor het geheugen naast de leidingen.3, 2, 1 energize!
Of liftoff. Engage! Go! Enfin, voor de Trekkies onder ons: kies je favoriete ‘launch-kreet’ en start de PC weer op. En verhip, alles werkt in 1 keer! En wat leuk, de ledjes op de be quiet! volgen die van het moederbord, wederom alsof het zo bedoeld is. De leds op de be quiet! kunnen uit met behulp van een wat we normaliter een simkaart verwijder tool zouden noemen, deze zit achter in de manual meegeleverd.
Ja, dat ziet er wel erg netjes uit zo!Show me the money!
Oke oke, even wat temperaturen. Om te beginnen de CPU: Een AMD Ryzen 2600X op 4200Mhz op 6 cores met een voltage van 1.417V. Geen boost e.d, gewoon 6 cores op 4200Mhz. Het moederbord is een Asus ROG Strix X470-F Gaming, voorzien van 3600Mhz geheugen.
Wat ik bekeken heb is:
- De temperatuur in de bios
- De temperatuur ‘idle’ in Windows 10
- De temperatuur tijdens het spelen van Insurgency Sandstorm (geen framelimit)
- De temperatuur tijdens 100% load, met een online stresstest op 24 threads @ 100%.
Uiteraard eerst gekeken met de Scythe Mugen en daarna de be quiet!. De resultaten in onderstaande tabel:
index | Scythe Mugen | be quiet! |
Biostemp | 42’c | 37’c |
Idle temp (Windows) | 41’c | 31’c |
Gamen (30-35% cpu 100% GPU) | 50’c | 44’c |
100% cpu load | 58’c | 45’c |
Wat opvalt is dat de temperatuur met de be quiet laag zijn en onder load ook niet erg hoog worden. Ik had dit verschil om eerlijk te zijn niet zo groot verwacht, omdat de Scythe Mugen al goed presteert. De koelpast zit er 2 jaar op en zag er goed uit, de lamellen van de mugen zijn niet verstopt, de airflow is prima. Ik kan er weinig anders van maken dan dat de be quiet uitstekend presteert, op mijn systeem.
Links bios temp Scythe, rechts be quiet!Shhhh, Shhhh, It's, oh, so quiet
De Scythe mugen was al niet zo lawaaierig, maar als je dan iets installeert waar ‘be quiet!’ op prijkt verwacht je eigenlijk nog minder geluid. En dat is ten dele waar: de gehele installatie werkt vrijwel geruisloos, maar mijn overgevoelige oortjes pikten wel een irritant hoogfrequent geluid op in de verte wat er niet was met de Scythe. Toen ik in de bios op onderzoek uit ging vond ik instellingen om de AiO pump header aan te sturen en daarmee de RPM van de pomp bijvoorbeeld op basis van de CPU temp te laten draaien: dit maakt enorm veel uit voor dat hoge geluid. Ik heb dit overigens in meer reviews gelezen, simpelweg van 12v op de pomp naar 9v overstappen helpt al om dat hoge geluid te laten verdwijnen en maakt voor de temperatuur weinig uit. Ik heb getest op de default 12v stand overigens en ga later wel kijken of de ‘auto-stand’ goed genoeg werkt. De fans zijn erg stil en gingen ook toen de CPU een minuut of 10 op 100% load draaide van 600rpm maximaal 800-900rpm draaien. De GPU steekt er zodra deze mee mag doen te alle tijden bovenuit qua herrie.
NB: op minder dan 9V garandeert be quiet! niet dat de pomp blijft pompen, aldus de handleiding.
In dit bios veel instelmogelijkheden voor een AiO koelsystem.Laatste puntjes en.. onderhoud!
Kortom: een happy camper hier, koelere Ryzen, weinig geluid en talloze leuke snufjes om mee te spelen. RGB led kleuren aanpassen en niet te vergeten de mogelijkheden vanuit het bios om dit te doen, tezamen met de AiO pump instellingen. Ook viel me op dat er een flesje met koelvloeistof werd meegeleverd: in de handleiding wordt genoemd dat de radiator na twee jaar bijgevuld dient te worden. Dit kan met een opening op de radiator en dat betreffende flesje.
Mental note to self: zet dit even in de agenda. Verder is het relatieve nadeel van zo’n gesloten systeem dat je er verder weinig aan kunt veranderen, maar dat weegt in mijn geval niet op tegen het gemak van dit wel hele fijne systeem. Er is sinds ik 20 jaar geleden met bakjes water en een oude olie radiator aan het knoeien was wel wat veranderd in positieve zin.
Netjes, strak, stil en koel.Veel geld of niet duur?
De Scythe Mugen was in de pricewatch te zien zo’n 50-60 euro. Bij het schrijven van deze review kost de ‘be quiet! Silent Loop 2 280mm’ 130 euro en dat is ruim twee keer zoveel. Ik zou het voor puur de koelprestaties onder normaal gebruik best prijzig vinden, tegelijkertijd ruimt je kast lekker op, is het geheel nog iets stiller en zou een CPU met hogere TDP wellicht nog beter presteren in verhouding tot luchtkoeling. Ik denk dat ik nog wel meer headroom krijg om meer uit deze of toekomstige CPU’s te wringen, plus dat ik het plaatje zo met de zwarte kast, mobo, GPU en de leds eigenlijk wel heel strak vind. Enige minpuntjes zijn dan het hoorbare pompje op 12v c.q. maximale snelheid en ik vind de kabeltjes aan het pompblokje dun en onhandig weg te werken.
Gebruikt in combinatie met: