MSI GeForce GTX 960 GAMING 2G

• Inleiding
• Specificaties
• Unboxing
• Features
• Vergelijking
• Prestaties
• Warmte- en geluidsproductie
• Overclocking
• Conclusie

Voordat ik deze review begin, wil ik MSI bedanken voor het verstrekken van een MSI GeForce GTX 960 Gaming 2GB videokaart. Ik heb voor deze review de GTX 960 vergeleken met mijn MSI Radeon R9 280X Gaming 3GB videokaart. Op het moment van schrijven is de laagste prijs in de prijslijsten voor de GTX 960 €219,=, tegenover €260,= voor de R9 280X.



Als eerste zal ik de specificaties van beide kaarten naast elkaar zetten:

GTX 960 vs R9 280X:


Te zien is, dat de 280X dubbel zoveel processors bevat dan de GTX 960. Echter is de GTX 960 hoger geklokt dan de 280X, met een verschil van 190 MHz in het voordeel van de GeForce kaart. Ook het geheugen is hoger geklokt, namelijk op 7010 MHz tegenover 6000 MHz voor de Radeon kaart.
Deze sample blijkt door MSI al voorzien te zijn van de BIOS update via in Februari aangekondigd is. Daardoor loopt deze kaart niet op 1190, maar op 1241 MHz.

De GeForce kaart bevat echter maar 2 GB aan geheugen, die gebruik maakt van een geheugenbus van maar 128 bit breed. Hoewel dit misschien weinig lijkt, kan de kaart toch aardig meekomen. De Radeon kaart heeft daarentegen 3 GB videogeheugen aan boord, wat gebruik kan maken van een 384 bit brede geheugenbus.

Een van de sterke punten van de GeForce 900 serie is het stroomverbruik. In mijn review van de GTX 980 was al te zien dat de TDP van die kaart lager lag dan van mijn R9 280X. De GTX 960 is nog zuiniger met een TDP van 120 watt. De 280X heeft een meer dan dubbele TDP waarde met 250 watt.



We pakken de doos met de videokaart erbij en het eerste wat te zien is, is de draak Lucky, het logo van de Gaming Series van MSI. Voor de rest heeft de doos groene accenten, een teken dat het hier gaat om een kaart van Nvidia. Verder staat uiteraard de productnaam op de doos, samen met een paar eigenschappen van de videokaart onderop.





Als we de doos omdraaien, dan zien we daar de koeler genoemd, te weten de Twin Frozr V koeler. Daar later meer over. Ook staan er een paar features afgebeeld: de ventilatoren, de heatpipes, de Zero Frozr technologie en de Gaming App. Daaronder staan links meer features opgenoemd en rechts de systeemeisen.



Tijd om de doos open te maken. Aan de binnenkant wordt getoond wat de voorkant is. Mocht de doos omgedraaid zijn, kan je de juiste kant boven leggen. Anders valt alles uit de doos.





Bovenop de doos ligt nog een kleine doos. Hierin zitten de accessoires.



De accessoires die MSI standaard met deze kaart mee levert, zijn:

• Verloopstukje van DVI naar VGA
• 1 x Verloopstekker van 6-pins PCI-e naar 8-pins PCI-e
• Handleiding
• DVD met drivers en programma's
• Flyer over de MSI Gaming series producten

Als we de beschermlaag uit de doos halen, dan zien we meteen de videokaart liggen.



Als we de videokaart uit de verpakking halen, dan zien we meteen het grote koelblok, die op de kaart gemonteerd is. Dit is de nieuwe Twin Frozr V koeler, waar ik later meer over vertel. Ook zijn op de foto's de heatpipes te zien, die door MSI de SuperSU Pipes genoemd worden.











De achterkant is voorzien van een matzwart PCB, waar verder niet veel op te zien valt dan soldeerpunten en wat logo's.







Ook is er verlichting aangebracht in de rand van de koeler, die het MSI logo op verschillende manieren kan laten oplichten als de computer aan staat. De verlichting kan, indien gewenst, ook uitgezet worden.











H.265 ondersteuning
Een van de dingen die voor het eerst aanwezig is op een videokaart, is de ondersteuning voor HDMI 2.0 (waarmee het mogelijk is om 4k beelden naar het scherm te sturen op 60Hz) gecombineerd met een hardwarematige H.265 decoder, ook wel de HEVC (High Efficiency Video Codec) videodecoder genoemd. De H.265 is de opvolger van de bestaande H.264 codec en biedt dezelfde kwaliteit met de helft van de bestandsgrootte. Het is hiermee mogelijk een hogere beeldkwaliteit te leveren bij een lagere bitrate. Op dit moment wordt H.264 nog overal gebruikt, maar in de toekomst zal het stokje overgenomen worden door de nieuwe standaard, vooral als er meer 4K content beschikbaar komt. En aangezien de videokaart nu de decodering op zich kan nemen, is er ook geen zware processor meer nodig die dat werk moet verrichten. Perfect voor een HTPC die toekomstbestendig moet zijn.

Zero Frozr

De Twin Frozr V koeler heeft een technologie genaamd "Zero Frozr". Dit houdt in dat als de temperatuur laag genoeg is, de ventilatoren niet draaien. De grens hiervoor ligt bij 60 graden. Als de ventilatoren niet draaien, dan is er ook geen geluid. Mooi voor elk systeem, maar wederom ideaal voor een HTPC.

Gaming App

Bij deze videokaart wordt ook de Gaming App meegeleverd. Dit is een tool om bepaalde instellingen van de videokaart aan te passen. Zo is het mogelijk om met 1 druk op de knop de kaart over te klokken of hem op de stille modus te zetten. Echter lijkt mij de stille modus overbodig met de aanwezigheid van de Zero Frozr technologie, waarbij de ventilatoren het grootste deel van de tijd niet draaien. Mocht de kaart dan toch zo warm worden dat de ventilatoren wel gaan draaien, dan is de kaart alsnog stil. Verder is het mogelijk om, door middel van een klik op het sneeuwvlokje, de ventilatoren een korte tijd voluit te laten draaien om de kaart snel af te laten koelen.

Verder is het mogelijk om met de Gaming App de verlichting van de kaart aan te passen. Standaard staat het licht gewoon aan en blijft het branden. Maar het is ook mogelijk om hem (zoals een stukje terug te zien is) in een "breathing" mode te zetten, waarbij het licht langzaam aan en uit gaat. Ook kan je het licht laten knipperen.


Bron: MSI

Verder is het mogelijk om bij het oog icoontje het contrast aan te passen in een standaard instelling van MSI. In de "Eyerest" modus wordt het blauwe licht gefilterd. Dit zou rustgevender moeten zijn. De Gaming mode zorgt voor een hoger contrast, zodat je beter zicht zou moeten hebben. Verder is er nog de movie mode, die dynamisch het contrast aan past aan de beelden. Ten slotte is het mogelijk zelf een profiel in te stellen. Een leuke toevoeging, maar of deze veel gebruikt zal worden is maar de vraag.


Bron: MSI



We zetten beide kaarten naast elkaar om de verschillen te bekijken. Op de foto's is goed te zien dat het PCB van de Radeon R9 280X wat langer is dan de GeForce GTX 960. Echter is de koeler van de GTX 960 weer wat langer, waardoor het verschil in lengte tussen de 2 kaarten teniet wordt gedaan.
De GTX 960 meet 26,7 centimeter terwijl de ATI kaart 26,9 centimeter lang is. De GTX 960 is 13,9 centimeter hoog, terwijl de 280X 12,8 centimeter hoog is, 1 centimeter verschil in het voordeel van de Radeon kaart. Het hoogteverschil is echter geen probleem. Beide kaarten passen prima in de hedendaagse kasten.

Wat ook goed te zien is, is het verschil in koelers en ventilatoren tussen de 2 kaarten. De GTX960 bevat de nieuwe Twin Frozr V koeler, terwijl op de 280X de vorige versie, de Twin Frozr IV, gemonteerd zit. Bij de Radeon kaart zijn de bladen van de ventilator recht, terwijl bij de GTX 960 (net als bij de GTX 980) deze bladen wat meer gebogen zijn. Verder is te zien, dat de Gaming Series badge welke nog aanwezig was op de Radeon kaart niet meer aanwezig is op de GeForce kaart. In plaats daarvan staat "Lucky" afgebeeld op de linker ventilator. De stickers ten slotte zijn op de GTX 960 voorzien van een rood accent, terwijl deze bij de R9 280X nog wit waren.











Allebei de videokaarten zijn ruim voorzien van aansluitingen, maar er zitten wel verschillen tussen de 2 kaarten. Beide kaarten zijn voorzien van een DVI-D aansluiting. Ook hebben beide kaarten een HDMI poort tot hun beschikking. Echter waar de R9 280X nog een versie 1.4 aansluiting heeft, is de GTX 960 voorzien van een versie 2.0 aansluiting. De kaart is hiermee wat beter voorbereid op de toekomst, met de mogelijkheid voor het doorgeven van 4K beelden op 60 Hz. Als laatste is te zien, dat er op beide kaarten displaypoort aansluitingen aanwezig zijn. Echter bij de 280X zijn er 2 mini-displaypoort versie 1.2 aansluitingen aanwezig, waarbij je toch weer een verloopstuk nodig hebt. Bij de GTX 960 zijn 3 gewone displaypoort versie 1.2 aansluitingen aanwezig.



Aangezien de PCI-e poorten niet genoeg stroom kunnen leveren aan de kaarten, zijn ook hier weer extra connectoren op de videokaarten geplaatst. Waar de Radeon kaart een 6-pins en een 8-pins PCI-e connector gesoldeerd heeft zitten op de kaart, heeft de GTX 960 genoeg aan maar 1 8-pins PCI-e connector. Dat komt door het lage TDP van maar 120 Watt. Dit houdt in dat je ook met een minder krachtige voeding deze videokaart kunt gebruiken.





Tijd om de kaarten eens aan het werk te zetten. De GTX 960 is op dit moment wat goedkoper dan de 280X, maar laatstgenoemde ligt al wat langer in de schappen.

De tests zijn allemaal uitgevoerd op het volgende systeem:

• Intel Core i5 4670K @ 3.4 GHz
• MSI Z87-GD65 moederbord
• 2 x 4 GB Corsair Vengeance LP CML8GX3M2A1600C9
• 256 GB Samsung 830 SSD
• 2TB Seagate Barracuda 7200.14 ST2000DM001 HDD
• Nexus Prominent R kast
• iiyama Prolite E2473HDS-B1

De driverversie die voor de GTX 960 is gebruikt, is versie 347,25. Voor de Radeon kaart zijn alle tests opnieuw uitgevoerd met Catalyst versie 14,12. Voor Thief is tevens een test gedaan met Mantle ingeschakeld, wat voor betere prestaties zou moeten zorgen. Alle tests zijn 3 keer uitgevoerd en een gemiddelde is genomen van de tests, om eventuele pieken of dalen uit de resultaten te filteren. Mochten er grote afwijkingen zijn geweest, dan zijn de benchmarks nogmaals uitgevoerd. Alle benchmarks zijn afgewerkt met een resolutie van 1920 x 1080.



We starten deze testronde met 3D Mark 11. Kijken we naar de performance scores, dan is de 280X iets sneller dan de GTX 960. Het verschil is slechts 153 punten, wat neerkomt op 1.6% in het voordeel van de Radeon kaart. Bij de Extreme test is het verschil 35 punten, ongeveer 1,7%. De resultaten liggen dicht bij elkaar.



Bij 3D Mark Firestrike zijn de verschillen tussen de 2 kaarten iets groter, in het voordeel van de Radeon kaart. Bij de normale Firestrike test is het verschil 15%. Bij de extreme test is het verschil 13,1%.



De volgende test die uitgevoerd wordt, is Unigene. Ook hier zijn de hogere scores voor de Radeon kaart, met verschillen van 20%.

Tijd om beide kaarten aan wat benchmarks te onderwerpen die bij spellen geleverd worden.



Als eerste pakken we Hitman Absolution erbij. Dit spel is 2 keer getest: 1 keer met MSAA 8X en 1 keer met MSAA 4X. Met MSAA 8X komt de Radeon kaart rond of boven de 40 fps. De GeForce kaart haalt maximaal 30 fps.



Zetten we de instellingen terug naar MSAA 4X, dan is met beide kaarten het spel te spelen. Echter is het verschil tussen de 2 kaarten groter geworden dan met MSAA 8X. Het verschil is bijna 50%.



Het volgende spel wat opgestart wordt, is Batman: Arkham Origins. Op de maximale instellingen halen beide kaarten 120+ fps. Zowel de GTX 960 als de R9 280X hebben geen problemen met dit spel.



Vervolgens is Metro 2033 aan de beurt. Dit spel staat bekend als een vrij Zowel in de high als de very high settings testen, komt de GTX 960 als winnaar uit de bus. Met hoge instellingen is het verschil 10%, in very high is het verschil nog geen 5%. Met beide kaarten is het spel wel goed te spelen.



Dan het nieuwere spel uit de Metro reeks: Metro: Last Light. In deze test is te zien dat de kaarten elkaar nauwelijks ontlopen qua prestaties. Op high settings presteert de 280X iets beter dan de GTX 960. Schroeven we de instellingen nog iets verder omhoog, dan is het verschil maar 0,2 fps, wat nihil genoemd mag worden.



Komen we aan bij de benchmarks van Thief. Bij dit spel heb ik met de Radeon R9 280X een extra test gestart, waarbij Mantle ingeschakeld stond. Zo is te zien of met deze technologie een hogere score te behalen is in Thief dan zonder Mantle. Dat is nu wel het geval. De kaart scoort 3 fps meer. Ook zonder Mantle ingeschakeld, wint de 280X het van de GTX 960. Maar met de Nvidia kaart is het ook mogelijk het spel met maximale settings goed te spelen wanneer je gebruikt maakt van de Nvidia kaart, met een score van 47,6 fps.



Het volgende spel in het rijtje is Grid Autosport. Als hier de instellingen op maximaal worden gezet, wint hier de GTX 960 het weer van de 280X met een verschil van zo'n 10%.

De test van Middle Earth - Shadows of Mordor heb ik dit keer buiten beschouwing gelaten.De score die ik behaalde met de GTX 960 bleken achteraf niet in lijn met de resultaten van andere GTX 960 tests. Het verschil met mij en anderen was bijna 50% met dezelfde kaart, wat een scheef beeld zou vormen. Hertesten is helaas niet mogelijk meer, aangezien de kaart niet meer in mijn bezit is.





Net zoals op de GTX 970 en 980 is ook op deze videokaart de nieuwe Twin Frozr V koeler geplaatst. Je kunt er dus vanuit gaan dat de koeler de videokaart met gemak koel kan houden, aangezien deze koeler ook de zwaardere videokaarten koel weet te houden. Dit is voor de Twin Frozr V geen enkel probleem. Onder idle omstandigheden wordt de kaart niet warmer dan 31 graden, terwijl de R9 280X 32 graden blijft. Grote verschil tussen de 2 kaarten is, dat de fans van de GeForce kaart niet draaien op het moment dat de temperatuur onder de 60 graden blijft. De kaart is dus echt stil te noemen. De fans van de Radeon kaart draaien wel, met een snelheid van 1010 rpm. Ook dit is stil te noemen, maar de fans moeten wel aan het werk.



Zetten we de Unigene Valley benchmark aan, dan moeten bij beide kaarten de ventilatoren wel aan het werk. Hierbij wordt de GTX 960 niet warmer dan 65 graden. De ventilatoren draaien hierbij op maar 750 rpm, wat nog langzamer is dan de ventilatoren van de 280X in idle stand. Die kaart bereikt een temperatuur van 79 graden, waarbij de ventilatoren op 1650 rpm draaien. Een groot verschil tussen de 2 koelers van opvolgende generaties.



Het is tijd om eens te kijken wat mogelijk is qua overklokken met deze videokaart. Met de Gaming App is het al mogelijk om met 1 druk op de knop de videokaart te voorzien van een lichte overklok. Dit is een veilige manier om je videokaart iets sneller te maken.

Met MSI's Afterburner is het mogelijk om nog verder te gaan met het opschroeven van de verschillende waardes. Uiteraard is voorzichtigheid geboden bij overklokken. Als je de instellingen ineens met grote stappen gaat verhogen, dan riskeer je onherstelbare schade aan de apparatuur. Garantie is dan ook niet meer van toepassing. Overklokken is altijd op eigen risico!



Ik ben begonnen met het opvoeren van de Core Clock. Na het aanpassen heb ik 5-minuten durende test gedraaid met MSI's Kombustor om te zien of de kaart stabiel draaide. Na tweaken en testen is de maximale overklok die ik eruit heb weten te halen +125 MHz op de Core. Hiermee komen we uit op een Core Clock van 1376 MHz, een overklok van 10%. Op het moment dat ik hoger ging, kwamen er artifacts in beeld of hield het stuurprogramma het voor gezien.



Vervolgens ben ik aan de slag gegaan met het geheugen te overklokken. Uiteindelijk heb ik de Memory Clock weten te pushen naar een overklok van +440 MHz, wat ervoor zorgt dat het geheugen op 7890 MHz draaide. Op dat moment waren er nog geen problemen met tests, maar ben niet verder gegaan met het verhogen van de snelheid. Wellicht dat de 8000 MHz ook nog doorbroken had kunnen worden.

Nadat de grenzen bereikt waren, heb ik nogmaals de benchmark gedraaid van Metro Last Light op Very High settings. Waar de gewone test uit kwam op 52 fps, kwam de overgeklokte kaart uit op een gemiddelde van 58.3 fps, een winst van 6 fps oftewel een 12%. Al met al een leuke overklok, die zo meer prestatie levert voor hetzelfde geld.


GPU Shark tijdens een Kombustor test



De MSI GeForce GTX 960 Gaming 2GB is een mooie "bang for buck" kaart. De prestaties op 1080p zijn goed en dat bij een laag stroomverbruik. De R9 280X weet de GTX 960 wel te verslaan, op een uitzondering na zijn de verschillen in games echter niet groot. Tel daarbij op dat de R9 280X wat duurder is, veel warmer wordt, luidruchtiger is en het dubbele verbruikt qua stroom. De toevoeging van de led functionaliteit op de GTX 960 is een grappige toevoeging. Ook is er overklok potentieel aanwezig op de kaart. De Nvidia kaart is tevens goed inzetbaar voor een HTPC die toekomstbestendig is door de toevoeging van H.265 ondersteuning in combinatie met HDMI 2.0 en de zero frozr technologie.

Wil je voor het gamen overschakelen naar een hogere resolutie dan 1080p, dan is het aan te raden een stap hoger te gaan kijken. De GTX 960 haalt bijvoorbeeld in Metro 2033 op maximale instellingen 47 fps. Ga je de resolutie verhogen, dan zul je instellingen moeten verlagen. Zelfs dan is het de vraag of het spel dan speelbaar is.

Blijf je voorlopig nog op 1080p gamen, dan is deze kaart op dit moment de beste keuze als je kijkt naar prijs/kwaliteit.