Cowon iAudio S9 16GB Zwart

Update 2009-12-31: Een paar dingen waren niet actueel meer, dus die heb ik aangepast. Nog steeds blijft staan dat een eventuele nieuwe mp3-speler van heel goede huize moet komen om deze bij te benen of te overtreffen. En alleen een groter scherm telt dan niet.

Update 6 april 2011: Ik gebruik de speler nog steeds naar volle tevredenheid, alleen tegenwoordig in combinatie met een Sennheiser IE 8. Een topkoptelefoon die hoort bij de geluidskwaliteit van deze S9. Ik heb een vergelijking met een iPod Touch toegevoegd, en de hele review nog eens nagelopen.


Waarom de S9?

Iedereen lijkt tegenwoordig met een iPod rond te lopen, misschien omdat het hip is? Ik heb me hier altijd van weerhouden en heb twee andere merken geprobeerd. Hiervoor heb ik korte tijd een Sandisk Sansa Clip gehad, en voor het "echte" werk had ik een Creative Zen Vision:M (staat niet (meer) in de Pricewatch). Die laatste was eigenlijk prima, maar de geluidskwaliteit was niet helemaal geweldig. Zeker niet in verhouding met de beloofde kwaliteit van de S9. En zoals het vaak gaat met dit soort gadgets: het was ook een beetje een impulsaankoop... De belangrijkste argumenten om deze speler te kopen, waren de kwaliteit van het geluid en het beeld, in combinatie met een sierlijke vorm en een geweldige batterij. Inmiddels heb ik de speler bijna een jaar, en de belangrijkste argumenten zijn meer dan waargemaakt.

Na ruim 2 jaar gebruik ben ik nog steeds helemaal tevreden. Ik heb genoeg concurrenten gezien, en ook Cowon zit niet stil. Deze speler is inmiddels ongeveer opgevolgd door de Cowon J3. De J3 biedt eigenlijk niets extra's of beters dan deze S9. Ook vind ik de S9 stijlvoller en mooier dan de J3. Wel heeft Cowon de D3 aangekondigd, en o wat kan die veel. Die kan zelfs full hd-video afspelen. Maar volgens Pocketables is dat apparaat tergend traag, en ondersteunt het geen gapless playback. Jammer.

Het apparaat zelf

De Cowon S9 is vrijwel even groot als een iPod Touch, de S9 is iets smaller en hoger, en iets dikker in het midden. Het is gemaakt van plastic, waardoor het opvallend weinig weegt en helaas een beetje goedkoop oogt. De voorkant is glanzend zwart, met het display in het midden. Het display is overigens krasbestendig. Ik heb de speler gewoon in mijn jas/broekzak en gebruik hem vrijwel elke dag. Het scherm bevat inmiddels 3 kleine krasjes van nog geen millimeter per stuk, en zijn alleen waarneembaar als je het scherm laat spiegelen in een lamp. Een van de krasjes is tijdens een film wel zichtbaar, en zit een beetje in de weg links bovenin het scherm. Het is alsnog beter dan heel veel krassen, in het algemeen vind ik het scherm dus heel goed! De achterkant is verkrijgbaar in twee kleuren: Chrome Black en Titanium Black. Chrome Black is hetzelfde glanzende zwart als de iPod heeft, en Titanium Black is wat je hier op de foto's ziet. Het ziet eruit als koffiebruin, en ik vind het zelf erg mooi en discreet, zeker vergeleken met glanzend zwart.

Aan de bovenkant zitten hardkeys voor play/pause, volgende en vorige track en het volume. Aan de onderkant zit de koptelefoonaansluiting in het midden, die wordt geflankeerd door de usb-aansluiting en de aan-uitschuifschakelaar. De koptelefoonaansluiting is niet handig geplaatst als je een koptelefoon met een haakse plug hebt, die plug zit altijd in de weg, de knoppen bovenop zijn wel handig. Op de achterkant zitten tenslotte de microfoon en de resetknop. Die zitten gevaarlijk dicht bij elkaar, ik zie mezelf een keer de microfoon kapot prikken als ik wil resetten.

Dan het scherm: het is een 480x272 AMOLED-aanraakscherm, dus met de resolutie zit het wel goed. Bij AMOLED zijn pixels zelf een lampje, waardoor ze alleen oplichten als er iets anders dan zwart weergegeven moet worden. Bij een TFT is dat net andersom: het beeld is altijd licht en wordt donker gemaakt door de pixels. Dus is zwart op een AMOLED altijd zwart, en dat is echt verbazend mooi. Het TFT-scherm van mijn Zen Vision:M was al niet slecht op dit gebied, maar dit overtreft het nog een eens. Vergelijk het met een gewone LCD-tv en de nieuwste LED-tv's. Verder verbruikt het AMOLED-scherm weinig stroom door het ontbreken van een grote bouwlamp als in een TFT. De aanraakgevoeligheid van het scherm valt een beetje tegen. Je moet soms harder drukken dan je denkt dat nodig is. Het helpt wel als het scherm niet vol zit met vette vingers. De speler flipt als je meer dan 1 vinger gebruikt, maar het is dan ook geen multitouchscherm.

De batterij belooft 50 uur muziek en 11 uur video te geven voor het apparaatje uitgaat. Ik heb het niet precies geteld, maar het benadert de werkelijkheid wel. In elk geval heb ik nog niet gemerkt dat de batterij onverwachts uitviel. Het maakt wel veel uit of het scherm aan staat, want muziek luisteren met het scherm aan houdt ook na 11 uur wel op. Opladen gaat enkel via usb, met -- uiteraard -- een unieke kabel, wat prima snel gaat (2-3 uur). Ook na ruim twee jaar (!) is de batterij nog altijd even goed.

Geluid- en beeldkwaliteit

Over het beeld heb ik het al even gehad: het is werkelijk verbluffend mooi. Foto's en video komen zo echt tot hun recht, ik kijk liever een film op dit kleine schermpje dan op het grotere scherm van mijn laptop (bijvoorbeeld in de trein). Tegenwoordig wordt in Androidtelefoons van Samsung nog wel gestrooid met AMOLED-schermen, en ook HTC heeft er een paar. De beeldkwaliteit van die schermen is hetzelfde, al hebben die nog een hogere resolutie (800x480). Toch zijn dat telefoons, waarbij de batterij veel sneller leeg gaat als je films gaat kijken. De S9 ondersteunt XviD, DivX en WMV (7/8/9)-video, zodat je vrijwel elke gedownloade/geripte film zo kunt afspelen zonder eerst te moeten converteren. Dat is ideaal! Ook ondertiteling wordt ondersteund, in het srt-formaat.

Het geluid is daarbij natuurlijk ook minstens zo belangrijk. Wederom heeft Cowon hier goed zijn best gedaan, geluid klinkt fantastisch. Ik gebruik nu een Sennheiser IE 8 hoofdtelefoon, onder het motto: bij een goede versterker hoort een goede koptelefoon. Met alle geluidstweaks uit klinkt muziek al erg goed. Je zit nog net niet middenin de zaal als je naar een live-opname luistert, maar het komt dicht in de buurt. Het geluid komt goed gebalanceerd uit de speler.

De equaliser is ook geweldig. Geluid vervormt niet, en wordt ook niet zachter als je aan de equaliser gaat draaien. Ook als de bass op stand 12 staat (dan wil je er alleen niet meer naar luisteren, omdat je hoofdpijn krijgt van de bass). Ook bij schofterige volumes (dit ding kan hard!) vervormt het geluid niet. Maar goed, ook de koptelefoon gaat schofterig hard. En niet alleen bass, maar ook de andere tonen zijn goed vertegenwoordigd. De equaliser is natuurlijk vaak niet nodig, maar het is wel fijn om een nummer met flinke beats met extra basversterking goed te kunnen beluisteren. Ook hier is weer een keur aan geluidsformaten: mp3, wma, ogg, wav en flac (!). Flac is voor de geluidsfreaks geweldig, ik hoor zelf geen verschil tussen mp3 320 kbps en flac (heb een blinde test gedaan). Misschien horen anderen het wel.

Bediening en snelheid

Tot nu toe alleen maar positieve punten.. Maar toch geen 10 als eindcijfer. Dat zit volledig in de bediening. Het apparaat kun je volledig met het touchscreen bedienen. Dat gaat prima, maar het is lang niet perfect zodra je de hardkeys erbij betrekt. Bijvoorbeeld doen de volumeknoppen en de playknop alleen wat je verwacht als je in het muziek- of videomenu zit. In de muziekbibliotheek werken ze respectievelijk als scrollknoppen en als knop-zonder-functie. En dit komt vaker voor. Ook zijn sommige symbolen niet al te duidelijk: je wilt iets verwijderen (met het kruisje), en krijgt dan een rondje en een kruisje voor je kiezen als "ja" en "nee" respectievelijk. Pas als je de handleiding hebt gelezen, kom je hier achter. Ik ga verder niet alles opsommen, er zitten meer van dit soort rare dingen in. Er is aan te wennen, maar hier is gewoon niet genoeg over nagedacht. Het is ook op te lossen door een custom user interface te installeren (zie verderop).

De snelheid is wel goed genoeg. Menu's werken behoorlijk soepel en snel, er hoeft niet nagedacht te worden als je een lijst van 1000 nummers opvraagt en scrollen werkt prima. Foto's laden gaat ook vrij snel, een 10 megapixelfoto is in 2 seconden geladen. Hierna kun je zonder vertraging zoomen en scrollen. Deze speler heeft geen limiet op de bestandsgrootte of het aantal megapixels. Je merkt alleen dat een grote of kleine foto verschil maakt in de laadtijd.

Video's die groter zijn dan het scherm worden keurig verkleind, en starten zonder vertraging op. Dus geen Loading... (zoals elke Archos-speler heeft!) als je op een film klikt, gewoon meteen kijken vanaf het punt waar je vorige keer gestopt bent. Dit wordt per video onthouden.

Uitbreidingen

Wat verder opvalt is dat er geen uitbreidingsmogelijkheden zijn. Je kunt bijvoorbeeld geen SD(HC)-kaart erin stoppen. Dus blijft de 16 GB over, wat in een tijd van hd-video niet erg veel is. De speler is dan ook niet bedoeld voor hd-video, maar dan nog. Ook voor de hele muziekcollectie is niet genoeg ruimte, je zult moeten kiezen wat je wel en wat je niet op de speler zet. Het is niet heel erg, maar je moet er rekening mee houden. De "opvolger" Cowon D3 kan dit overigens wel, net als elke smartphone.


Firmware en uitgebreidere user interface

Cowon heeft in de laatste twee jaar 14 firmware-updates uitgebracht, de laatste versie is nu versie 2.53. Vooral in het eerste jaar zijn er heel veel verbeteringen doorgevoerd: niet alleen bugfixes maar ook toevoegingen in functionaliteit. De zeer knullige CoverFlow-variant van foto's is vervangen door een betere, al is deze nog altijd niet vergelijkbaar met Apple's CoverFlow. De speler kan WMV 7 en 8 nu ook spelen, en flac en mp3 wordt nu gapless afgespeeld. Dit houdt in dat tussen twee opvolgende nummers geen hoorbare overgang zit. Voor flac werkt het beter dan mp3, maar dat komt ook doordat mp3 het zelf slecht ondersteunt. Verder zijn er verbeteringen in ondertitels en bluetooth-ondersteuning, en er zijn een paar equalisersettings bij gekomen. De snelheid is in het algemeen enorm verbeterd ten opzichte van eerdere versies.

De interface van de speler is gemaakt in Flash 7 (ja, oude versie ), en je kunt je eigen menu's maken mits je genoeg kennis van Flash hebt. Zo kun je bijvoorbeeld een achtergrondplaatje in je menu maken ofzo, of nog uitgebreider te werk gaan. Een fanatieke gebruiker genaamd Claw heeft zijn eigen user interface gemaakt: Claw UI, die je over de bestaande UI heen kunt plaatsen. Dit voegt enorm veel toe: de kleine irritaties als een niet-werkende playknop in het hoofdmenu zijn weg, en alles in de interface is door de gebruiker aan te passen. Zo kun je zelf je speler naar wens maken. Het is niet altijd even stabiel (een tijdlang wilde de speler alleen maar uitgaan met de resetknop), maar inmiddels is de nieuwste versie wel stabiel (genoeg). En als je die foefjes niet wilt, dan installeer je het niet. Ik kan zelf bijna niet meer zonder.

Vergelijking met een iPod Touch

De iPod Touch kun je denk ik zien als een van de grootste concurrenten van de Cowon S9. De apparaten kosten ongeveer evenveel, en kunnen allebei muziek en video afspelen.

Qua hardware is het duidelijk: de iPod wint. De iPod heeft een degelijke uitstraling, hij weegt wat meer en de achterkant is gemaakt van aluminium. Dit aluminium is niet erg krasbestendig helaas, maar het plastic van de S9 is dat ook niet. Op beide apparaten zit een eigen usb-aansluiting, dat is allebei onhandig.

Bij het beeldscherm en de geluidsweergave is het precies andersom. De S9 biedt een keur aan audio- en videoformaten, de iPod kan alleen Apple's eigen videoformaat afspelen. Voor de iPod moet je dus alle video's eerst converteren, bij de S9 hoeft dit niet. De geluidskwaliteit heb ik niet blind vergeleken, maar de geluidskwaliteit van de S9 wordt overal als superieur gezien. De equaliser van de S9 is hoe dan ook beter, zoals hierboven al aangegeven. Waar het geluid van de iPod vrij vlak blijft, wordt dat van de S9 enorm bijgewerkt door de equaliser en de geluidseffecten. En hoeft dat allemaal niet, dan is er niet heel veel verschil. De S9 is iets preciezer in de weergave van geluid.

Op de iPod kun je applicaties installeren, en spelletjes spelen bijvoorbeeld. Dit kan op de S9 allemaal niet. Ook is de g-sensor en het snelheidsgevoel van de iPod veel beter. De S9 is sinds de laatste firmware-update weer iets sneller geworden, maar het haalt het nog niet bij de iPod Touch.

De Cowon S9 kan veel meer op het gebied van beeld en geluid, en doet dat ook beter dan de iPod Touch. De iPod Touch biedt veel meer op het gebied van applicaties, en de bediening daarvan is in het algemeen soepeler.

Conclusie

Deze speler biedt veel waar voor zijn geld. Hij is compact, heeft een krasvast scherm en een waanzinnige beeld- en geluidskwaliteit. De gebruikersinterface had beter gekund, maar dat is opgelost zodra je (derdepartij)-software installeert. De standaardfirmware werkt prima, maar heeft genoeg eigenaardigheden waaraan je moet wennen. En sommigen zijn ronduit irritant. Maar dat weegt niet op tegen de voordelen, en ook niet tegen de niet misse som geld die je ervoor moet neertellen. Ik ben dus heel tevreden!

De meeste smartphones bieden tegenwoordig dezelfde functionaliteit als deze Cowon S9. De S9 biedt echter een veel betere geluidskwaliteit. Je moet zelf bedenken of je daarvoor een aparte speler wilt aanschaffen, want hij kost toch ongeveer 200 euro.
Vergelijk eens het volgende: een 7.1 versterker, inclusief radio, cd-speler en surroundset, wat samen hetzelfde kost als alleen een goede 2.0 versterker en losse cd-speler, waar je nog goede luidsprekers bij moet kopen. Die laatste combinatie biedt minder mogelijkheden, maar een betere geluidskwaliteit dan de eerstgenoemde set. De eerste set kun je zien als de smartphone, en de laatste set als de Cowon S9.