Computers worden elk jaar sneller, maar ook de geluidsproductie en het formaat nemen tegelijkertijd toe. De meeste mensen weten niet beter of de computer is een lomp apparaat dat druk staat te zoemen. VIA heeft als antwoord op deze ontwikkeling de Mini-ITX standaard geïntroduceerd en de C3 en Eden processors. Wij kregen van Bon Chic een Epia-800 moederbord uitgerust met een C3-processor en een bijbehorende kast. Lees hier in de review wat wij er van vonden.
Het Epia-800 Mini-ITX moederbord
Het moederbord waar het om draait is de Epia-800 plank. Deze plank voldoet aan de Mini-ITX specificatie wat inhoud dat het moederbord slechts 170x170mm meet. Een stuk kleiner dan Mico-ATX moederborden en helemaal klein vergeleken met een standaard ATX-plank. Om dit kleine formaat mogelijk te maken is veel onboard functionaliteit geïntegreerd in de north- of southbridge.
Het moederbord is gebaseerd op de VIA Apollo PLE133 chipset die bestaat uit de VT8601A northbridge en de VT8231 southbridge. De northbridge beschikt over een 133MHz FSB om te communiceren met de processor en het geheugen. Het moederbord beschikt over een tweetal DIMM-gleuven die elk maximaal 512MB PC133 SDRAM slikken. Verder is de northbridge uitgerust met geïntegreerde graphics. Hier zul je niet teveel van moeten verwachten. 2D-plaatjes op de monitor toveren is geen probleem, maar alleen bij het idee van 3D begint de chip al te zweten. In bijvoorbeeld 3DMark 2001 SE haalt de kaart bij 640x480x16 slechts 223 3DMarks. Met zo'n score zal het alleen mogelijk zijn om flink gedateerde 3D-games soepel draaien, moderne games kan je vergeten.
De southbridge zorgt in combinatie met enkele hulpchippies voor de rest van de I/O-functionaliteit. Aan de achterkant van het moederbord vinden we naast de videoaansluiting twee PS/2-aansluitingen, één parallelle aansluiting, één seriële aansluiting en twee USB 1.1-poorten. Verder zien we een onboard 10/100Mbit ethernet aansluiting, onboard AC'97 geluid en twee TV-uitgangen: één composiet exemplaar en een S-Video exemplaar. Dankzij deze feature is het moederbord erg geschikt om te gebruiken als basis voor een DivX-speler. Enig probleem is dat de processor net een klein beetje power mist. Het decoderen van de meeste films gaat zonder schokken, maar wanneer de bitrate's te hoog worden of er bijvoorbeeld AC3-geluid aanwezig is wordt het net te zwaar voor de processor. Het gevolg is dat sommige frames niet worden weergegeven wat uiteraard niet de bedoeling is. Daarom kan je in dat geval beter kiezen voor een iets snellere variant van dit moederbord.
Een ander gebied waarvoor dit moederbord geschikt is kantoorgebruik. Voor een tekstverwerker of een internet browser is geen zware grafische kaart nodig, en ook worden er geen hoge eisen gesteld aan de processor of het geheugen. Desondanks had het Epia-800 systeem het er niet makkelijk mee. Het moederbord in combinatie met 512MB PC133 geheugen en een 40GB Maxtor D740x hardeschijf haalde in de office productivity benchmark van Sysmark 2002 slechts 39 punten. Ter vergelijking: de huidige topsystemen halen gemakkelijk score's tussen de 150 en 200 punten.
Bij een dergelijk klein moederbordje hoort ook een vergelijkbaar kleine kast. Het zou mogelijk zijn om het Epia-800 moederbord te plaatsen in een normale Micro-ATX kast of een standaard ATX-kast, maar daarvoor schaf je uiteraard niet zo'n moederbord aan. Bij de introductie van de Mini-ITX standaard begin dit jaar waren er praktisch nog geen geschikte kasten beschikbaar, maar dat is ondertussen aan het veranderen. Van Bon Chic kregen wij een geschikte partner opgestuurd voor het moederbord.
De kast meet slechts 340x275x96mm en dus ideaal om te gebruiken in een omgeving waar er geen plek is voor een lompe computerkast. Hierbij kan je denken aan de woonkamer, maar bijvoorbeeld ook een kantooromgeving. Wat niet als een verrassing zal komen, kijkend naar het formaat, is het beperkte aantal uitbreidingsmogelijkheden. De kast is uitgerust met één externe 5,25" bay, één externe 3,5" bay en één interne 3,5" bay.
De 5,25" bay zit verstopt achter een klepje waardoor de kast niet ontsierd kan worden door een lelijk witte of beige cd-speler. Ook de externe 3,5" bay is verborgen achter een klepje. Tevens vinden we achter dit klepje ruimte om USB, FireWire en/of infrarood aansluitingen te plaatsen. De benodigde kabeltjes worden echter niet standaard meegeleverd, deze zullen los moeten worden aangeschaft.
De kast is uitgerust met een 150W voeding die maximaal 10A kan leveren op de 3,3V lijn, 14A op de 5V lijn en 4,2A op de 12V lijn. Hieruit blijkt wel dat het Epia platform zuinig omspringt met energie, waar sommige computers tegenwoordig uitgerust met 400+ Watt voedingen kan dit systeem het doen met minder dan de helft. Niet alleen prettig voor de warmteproductie, maar ook voor de energierekening. De enige koeling die aanwezig is in de kast is dan ook één klein 40mm ventilatortje in de voeding. Als je meer koeling wilt hebben is het mogelijk om nog een extra 40mm ventilatortje in de kast te plaatsen, maar in een normale situatie zal dat niet nodig zijn.
Zoals je hebt gezien is het Epia-800 moederbord uitgerust met één PCI-gleuf, en die kan je ook gebruiken in deze kast. Hiervoor is echter wel een extra riser nodig aangezien de PCI-kaart parallel met het moederbord moet lopen. De kast is namelijk niet hoog genoeg om op een normale manier een PCI-kaart te herbergen. Ook een riser-kaartje wordt niet standaard meegeleverd en zal je dus los moeten aanschaffen.
Conclusie
De Mini-ITX standaard heeft zeker veel potentieel, maar de hier geteste hardware is in mijn ogen een klein beetje teleurstellend. Ondanks de geringe warmteproductie van de C3-processor is er voor gekozen om deze actief te koelen waardoor het systeem toch redelijk wat geluid produceert. Het systeem is wel stiller dan de gemiddelde computerkast, maar zeker niet geruisloos waardoor het toch minder geschikt is om te gebruiken in bijvoorbeeld te woonkamer.
Ook de snelheid van het systeem laat een te wensen over. Wonderen kan je niet verwachten van het systeem, maar dat zelfs het afspelen van DiVX al een zware opgave is, is wel een minpunt. Daarom zou ik persoonlijk voor een snellere oplossing gaan (VIA heeft ook Mini-ITX moederborden in het assoritiment met ondersteuning voor DDR-geheugen), maar voor simpele kantoor applicaties is het moederbord en de kast perfect. Klein, energiezuinig en stil is alles wat je nodig hebt in die situatie. Tel hier bij op dat de kosten laag zijn en het is duidelijk waarom de Mini-ITX standaard de laatste tijd steeds populairder wordt.
Met dank aan Bon Chic voor het beschikbaar stellen van de kast en het moederbord.
:strip_icc():strip_exif()/u/37855/icoon.jpg?f=community){kind=small}
/u/31252/IMG_31102011_151837_edit2_60.png?f=community){kind=small}
/u/13460/JUN982.GIF?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/17039/Division-Brabant-avatar-got.gif?f=community){kind=avatar}
:strip_exif()/u/2172/crop57acf4ac04e70.gif?f=community){kind=small}
