De Sony X90J is een 4k-lcd-tv met een full array local dimming backlight. Doordat het aantal dimbare zones aan de lage kant is, levert dit model niet de beste hdr-ervaring op, maar doordat de zones op een slimme manier worden ingezet, is de weergave van beweging bij dit model erg goed. Daarom is dit een aanrader voor sportliefhebbers. Ook heeft deze tv een prettige helderheid voor overdag en is het beeldscherm goed ontspiegeld. De inputlag is prima en daarbij kunnen 4k-beelden met 120fps worden weergegeven. Op zich een goede keuze voor gamers dus, maar variabele framerates worden pas bij een toekomstige firmware-update mogelijk.
Als je op zoek bent naar een nieuwe tv die alles kan wat je van een moderne tv mag verwachten, hoef je allang niet meer voor een topmodel te gaan. Zaken als HDMI 2.1-ingangen waarmee 4k-(game)beelden met 120fps weergegeven kunnen worden, en full array local dimming voor een goede hdr-weergave zijn tegenwoordig op midrangemodellen te vinden. De Sony Bravia XR X90J die we in deze review bekijken, is zo'n middenklasser, die zeker niet goedkoop is, maar een heel stuk betaalbaarder dan de topmodellen.
De X90J is voorzien van een full arraylocal dimming backlight die niet alleen ingezet kan worden om het eigen contrast van het lcd-paneel te verbeteren, maar ook voor een slimme vorm van black frame insertion. Hierdoor kan beweging scherper worden weergegeven zonder dat je het beeld ziet knipperen, wat niet mogelijk is met een lcd zonder fald backlight.
Net als bij de meeste televisies heeft de X90J luidsprekers die onder in de behuizing zijn gemonteerd en die het geluid naar beneden uitstralen, maar doordat Sony twee tweeters hoog aan de zijkanten achter het scherm heeft toegevoegd, lijkt het alsof het geluid uit het beeld komt in plaats van uit de onderkant. Naast ondersteuning voor Dolby Atmos-geluid biedt deze tv nog gewoon ondersteuning voor DTS, een audioformaat dat helaas door veel concurrenten achterwege wordt gelaten om te besparen op licentiekosten.
Uiteraard is er smart-tv in de vorm van Googles Android TV, waardoor het app-aanbod enorm is in vergelijking met de andere smart-tv-platforms. De meegeleverde afstandsbediening is voorzien van een microfoon waarmee spraakzoekopdrachten kunnen worden gegeven. De X90J is leverbaar in vier maten: 50, 55, 65 en 75 inch. Wij bekeken voor deze review de 65"-versie, die op het moment van schrijven voor zo'n 1500 euro in de Pricewatch is te vinden.
Uiterlijk en aansluitingen
De X90J heeft een strakke, maar een beetje onopvallende vormgeving zonder al te veel opsmuk en met smalle bezels rond het scherm. De glasplaat voor het beeldpaneel beslaat het grootste deel van de voorkant en loopt helemaal door tot aan de randen. Als de tv aanstaat, blijft er een smalle strook rond het scherm over die donker blijft. Rond de behuizing lopen dunne, donkere plastic randen die glad zijn afgewerkt. De rand onder het scherm is van metaal en voorzien van een Sony-logo in het midden. Onder het logo is een sleuf aangebracht met de omgevingslicht- en infraroodsensor, vergezeld door een statusled.
Het toestel staat op twee voeten die aan weerskanten van het scherm onder de behuizing zitten. Dit ziet er mooi uit, maar vereist wel dat het tv-meubel net zo breed is als de tv. Om de X90J ook op smallere meubels te kunnen plaatsen, heeft Sony twee extra bevestigingspunten voor de voeten gemaakt die dichter bij het midden zijn geplaatst. We vinden het geheel er met de centraal geplaatste voeten minder mooi uitzien, maar het is natuurlijk wel fijn dat deze mogelijkheid er is.
De achterkant van de X90J is gemaakt van zwart plastic dat voor 89 procent recyclebaar moet zijn. Het plastic van Sony, dat de naam Sorplas heeft meegekregen, is op zijn beurt voor 99 procent uit gerecycled plastic vervaardigd. We merkten verder geen enkel verschil met de plastics die we normaal op televisies tegenkomen, en dus vinden we dit een goede ontwikkeling van Sony.
Aansluitingen
Alle aansluitingen zijn verzonken aangebracht, waardoor ze ook bij muurmontage handig te gebruiken zijn. Het meegeleverde netsnoer is met een lengte van 1,6 meter aan de korte kant, maar doordat het afneembaar is, kun je het eenvoudig vervangen door een langer exemplaar. Het CI+-slot heeft een eigen uitsparing aan de achterkant gekregen. Er is een stuk plastic meegeleverd waarmee het slot beschermd kan worden tegen stof als het niet wordt gebruikt.
Aan de rechterkant treffen we, van boven naar beneden, de volgende aansluitingen aan: twee USB-aansluitingen, waarvan een bedoeld is voor opnamen, een Toslink-digitale audio-uitgang, een 3,5mm-koptelefoonaansluiting die ook als analoge audio-uitgang kan worden ingezet, een 3,5mm-composiet-ingang met stereogeluid, vier HDMI-ingangen waarvan alleen 3 en 4 geschikt zijn voor 4k120p-beelden en een HDMI-ingang die voorzien is van een (enhanced) Audio Return Channel, een netwerkaansluiting, twee f-connectors voor satelliet en een antenneaansluiting die geschikt is voor kabel en Digitenne.
Android TV en afstandsbediening
De high-end modellen van Sony draaien sinds jaar en dag op Android TV van Google, waardoor er zeer veel apps beschikbaar zijn. Dit jaar zijn we bij versie 10 aangeland en dat betekent dat er een nieuwe interface is. Het homescreen ziet er hetzelfde uit als dat van de Chromecast met Google TV en biedt ook dezelfde functionaliteit. Hiermee is het verschil tussen Android TV en Google TV dus aan het vervagen.
Hoewel de interface dus is vernieuwd, is de hardware waarop het smart gedeelte draait, niet vernieuwd. De X90J heeft namelijk de mt5895-soc van MediaTek, die we vorig jaar ook al zagen. Deze is voorzien van vier Arm Cortex-A73 cpu-cores die op maximaal 1,8GHz draaien. Er zijn 3GB ram en 16GB flashopslag, waarvan slechts 2,5GB beschikbaar is om je eigen apps te installeren.
De Mali-G52-gpu is prima in staat om 4k-beelden te renderen, maar helaas draait de interface nog altijd op een resolutie van 1920x1080 pixels. Het blijft ons verbazen dat, hoewel we al vele jaren 4k-televisies hebben, de interface nog altijd niet in 4k wordt gerenderd. Dat heeft ongetwijfeld te maken met de relatief goedkope soc die wordt gebruikt. Hoewel de interface er prima op draait, vinden we dat er best een high-end soc in deze tv had mogen zitten.
Door de aangescherpte energielabels hebben zo'n beetje alle televisies dit jaar waarschuwingen in de interface gekregen. Elke keer als we iets aan de beeldinstellingen veranderden, kregen we een melding in beeld die ons vertelde dat dit gevolgen kon hebben voor het energiegebruik. We vinden het een goede zaak dat de gebruiker wordt geïnformeerd over het verbruik, maar na een paar keer begint de melding toch echt te irriteren. Desondanks vinden we het een prettig besturingssysteem, dat vlot werkt en mooi is vormgegeven. Bovendien mag je van Sony tijdelijk gratis gebruikmaken van de Bravia Core-dienst.
Afstandsbediening
De meegeleverde afstandsbediening geeft een prettig knopgevoel en ligt fijn in de hand dankzij afgeronde hoeken aan de achterkant. Het lange en slanke ontwerp heeft een erg duidelijke lay-out. Hierdoor went het apparaatje snel en hoef je nooit lang te zoeken naar een toets. Afgezien van de d-pad zijn alle knoppen gemaakt van rubber. Het plastic aan de achterkant is voorzien van een structuur voor extra grip. De bovenkant is afgewerkt met een reliëf dat doet denken aan geborsteld metaal, maar overduidelijk van plastic is gemaakt.
Uiteraard is ook deze remote voorzien van een microfoon voor Googles spraakassistent en ook is hij voorzien van vier gesponsorde knoppen. Hiermee kun je direct naar de apps van YouTube, Netflix, Disney+ en Prime Video gaan. Handig wellicht als je al deze diensten gebruikt, maar wij vinden de grote, gekleurde logo's afbreuk doen aan het ontwerp van de afstandsbediening. Wij hadden liever een paar zelf te programmeren toetsen gezien, maar die leveren Sony natuurlijk geen geld op.
Gaming en chroma-subsampling
Als je een gameconsole hebt, wil je een tv met een zo laag mogelijke inputlag, oftewel een televisie die de beelden van je console die via HDMI binnenkomen, zo snel mogelijk weergeeft. Bij zowel 1080p60- als 2160p60-beelden komt de inputlag van de X90J, gemeten met onze Leo Bodnar-lagtester, uit op ongeveer 17ms. Dat betekent dat de vertraging net ietsje meer dan een enkel beeldje bedraagt.
Bij 120fps-beelden bedraagt de inputlag 9ms, wat opnieuw neerkomt op een vertraging van een klein beetje meer dan een beeldje. Hiermee is de inputlag prima en valt er goed te spelen op deze tv, maar als je op dit gebied het beste van het beste wilt, presteren de duurdere modellen van LG en Samsung nog net even beter. Alleen HDMI-ingangen 3 en 4 zijn geschikt om 4k-beelden met 120fps weer te geven. De ingangen 1 en 2 kunnen maximaal 60fps aan in 4k.
Sony heeft beloofd dat de X90J ook variabele framerates gaat ondersteunen na een toekomstige firmware-update, maar wanneer deze beschikbaar komt, is op dit moment nog niet bekend. We vinden het een gemiste kans van Sony dat deze feature nog niet beschikbaar is, zeker gezien het debacle rond de XH90 van vorig jaar. Deze tv gaf 4k-beelden bij 120fps slechts met de halve resolutie weer. Sony beloofde dit probleem op te lossen met een firmware-update, maar hoewel de weergave van 2160p120-beelden wat is verbeterd, worden ze nog altijd met de halve verticale resolutie weergegeven. De X90J geeft 4k-beelden met 120fps overigens wel perfect weer. Als je variabele framerates een belangrijke feature vindt, raden we je voorlopig af om de X90J aan te schaffen.
Chroma-subsampling
Het menselijk oog kan kleine helderheidsdetails veel beter waarnemen dan kleurdetail. Deze eigenschap wordt al sinds de begintijd van kleurentelevisie gebruikt om bandbreedte te besparen. Nog altijd maken alle videocodecs die worden gebruikt voor videodistributie, gebruik van chroma-subsampling, waarbij voor de kleurinformatie een lagere resolutie wordt gebruikt dan voor de helderheid. Ook uhd-tv's maken vrijwel allemaal gebruik van chroma-subsampling om bandbreedte te besparen bij de interne verwerking van 2160p-beelden.
Bij het kijken naar video heb je daar geen last van, maar als je de tv inzet als monitor bij een pc of als je in het bezit bent van een gameconsole die 2160p-beelden genereert, krijg je kleurartefacten in beeld te zien. Bijvoorbeeld bij kleine, zwarte letters op een witte achtergrond zie je dan valse kleuren bij pixels die kleurloos horen te zijn. Bij de X90J kun je de volledige kleurresolutie behouden door in het menu te navigeren naar Instellingen > Algemeen > Zenders & Ingangen > Externe ingangen > Indeling HDMI-signaal. Je kunt daar voor elke afzonderlijke HDMI-ingang 'Verbeterde indeling' aanzetten, waarna 2160p-beelden in hun volle glorie worden getoond.
Energiegebruik en geluid
Per 1 maart van dit jaar zijn er nieuwe energielabels voor televisies en andere huishoudelijke apparaten, zoals koelkasten en stofzuigers. Om de fabrikanten aan te moedigen om almaar zuinigere apparaten te ontwerpen, zijn de regels flink aangescherpt. Dit heeft tot gevolg dat zo goed als alle televisies dit jaar energielabel G dragen. Daarmee is de letter op het energielabel, op dit moment, een minder handig hulpmiddel om een energiezuinige televisie uit te kiezen. Als het goed is, komt daar in de toekomst verandering in, als het verbruik van televisies verder is teruggedrongen. Meer over dit onderwerp lees je in dit artikel.
Ook de Sony X90J draagt dus energielabel G, maar ondanks de rode kleur op het label is het verbruik van dit model prima in orde. Ons 65"-testmodel verbruikt in de standaardmodus zo'n 112W gemiddeld, waarbij het scherm ongeveer 341cd/m² aan helderheid produceert. Als we het scherm afstellen op 250cd/m², daalt het verbruik naar 93W. Bij 120cd/m², een helderheid die 's avonds bij weinig omgevingslicht nog een goed beeld oplevert, daalt het gemiddelde opgenomen vermogen naar 69W. Daarmee is de X90J in vergelijking met oled-tv's erg zuinig. Als je de X90J in de filmmodus zet, de stand waarbij je de beste beeldkwaliteit te zien krijgt, loopt het verbruik op naar gemiddeld 150W, waarbij het scherm een helderheid van 284cd/m² heeft. De X90J is voorzien van een omgevingslichtsensor waarmee je de helderheid van het scherm automatisch aan het omgevingslicht kunt laten aanpassen. Zo krijg je altijd een prima beeld en gebruikt de tv niet onnodig veel energie.
Geluid
De X90J heeft een luidsprekersysteem dat bestaat uit twee breedbandluidsprekers die zich aan de onderzijde van de kast bevinden en geluid naar beneden uitstralen, en twee tweeters die aan de zijkanten achter het scherm zijn geplaatst. De grote luidsprekers aan de onderkant zijn voorzien van basreflexpoorten voor een betere laagweergave, maar juist op dit vlak presteert de X90J niet geweldig. De bassen lopen niet al te diep door, waardoor het geheel een wat iele indruk maakt.
Wat maximaal volume betreft weet de X90J dan weer wel te imponeren, want ondanks het bescheiden opgegeven vermogen van 2x10 watt kan deze tv behoorlijk hard en weet het toestel zelfs grote ruimtes prima te vullen met geluid. In de hoogste volumeregionen klink het geheel wel wat schel, maar overstuurd klinkt het zelfs op de hoogste stand niet.
Veel televisies hebben een reeks geluidsinstellingen waar je in de praktijk niet veel aan hebt. De X90J is echter voorzien van een goed werkende zevenbandsequalizer, waarmee het geluid prima naar eigen smaak is aan te passen. Door de laagste band omhoog te draaien krijgen we zowaar wat meer bas te horen en klinkt het geheel wat meer in balans. Ook de optie spraakzoom, die bedoeld is om stemmen duidelijker verstaanbaar te maken zonder dat daarvoor het volume omhoog moet, werkt prima. Als je spraakzoom hoger zet, worden de middentonen versterkt weergegeven, waardoor de verstaanbaarheid van stemmen duidelijk toeneemt. Ideaal dus om 's avonds laat tv te kijken zonder huisgenoten te storen.
Het idee achter de hoog geplaatste tweeters achter het scherm is dat het hierdoor lijkt alsof stemmen daadwerkelijk uit het scherm komen. Dit werkt prima en dialoogscènes in films en series komen duidelijk overtuigender over. Wel verdwijnt dit effect snel als je niet recht voor de tv zit. Het geluid klinkt dan nog steeds goed, maar lijkt niet langer uit het scherm te komen. Er is ondersteuning voor Dolby Atmos-geluid en ook de DTS-codec wordt ondersteund. Die laatste wordt door Samsung, LG en Panasonic niet langer ondersteund om zo licentiekosten te besparen.
Beeldeigenschappen
Sony maakt voor de X90J gebruik van een VA-paneel. Dit type lcd wordt gekenmerkt door een relatief goede zwartweergave en, daarmee samenhangend, een goed contrast. Het biedt echter over het algemeen een minder mooi beeld als je het scherm onder een hoek bekijkt. Om de kijkhoeken goed te laten zien, hebben we twee foto's gemaakt die identiek zijn belicht. De linker is recht van voren genomen en de rechter is onder een hoek van 45 graden gemaakt.
Recht van voren zien we een mooi helder, contrastrijk beeld met een prima kleurweergave. Als we echter onder een hoek kijken, zien we dat de helderheid duidelijk terugloopt en dat de kleuren minder verzadigd worden weergegeven. Ook zien we dat de kleuren wat warmer worden weergegeven dan de bedoeling is. Voor het beste beeld moet je dus redelijk recht voor de X90J plaatsnemen.
Het is voor fabrikanten van lcd-tv's een grote uitdaging om, tegen een aanvaardbare prijs, een backlight te maken die het beeldpaneel mooi uniform verlicht. We hebben twee foto's gemaakt van een volledig wit scherm, waarbij we voor middengrijs hebben belicht om de helderheidsverschillen duidelijk zichtbaar te maken.
We zien dat vooral de uiterste hoeken wat donker blijven en ook zien we dat de bovenste en onderste zones een tikje donkerder zijn dan de rest van het beeld. Onder een hoek zien we opnieuw de helderheid flink teruglopen en ook is de wat warme kleurbalans goed te zien.
De zwartweergave is bij lcd-tv's een traditioneel zwak punt doordat het licht van de backlight nooit volledig kan worden tegengehouden.
Het weergeven van een volledig zwart scherm gaat de X90J goed af. Dankzij het VA-paneel is er niet veel licht te zien bij ons zwarte testpatroon. Onder een hoek zien we dat het licht van de backlight duidelijk minder goed wordt tegengehouden, maar nog altijd is de zwartweergave beter dan bij lcd's met een ips-paneel.
Beeldverwerking
Sony heeft de X90J naar eigen zeggen voorzien van een revolutionaire Cognitive Processor XR, die cognitieve intelligentie zou toepassen om het beeld te verbeteren. Zo'n beetje alle televisiefabrikanten wijzen in hun marketinguitingen op het gebruik van kunstmatige intelligentie om de weergave te verbeteren. Zoals altijd nemen wij dit soort uitspraken met een flinke korrel zout, want heel intelligent is de beeldverwerking over het algemeen niet.
Zo zien bijvoorbeeld opgeschaalde hd-beelden er prima uit op de X90J, maar vinden we ze er niet mooier uitzien dan op een goede hd-televisie. Met de feature Realiteits Creation kun je het beeld er scherper uit laten zien. Het werkt wat subtieler dan de normale scherpteregeling, waardoor het bij wat onscherpe beelden best aardig werkt. Bij beeldmateriaal van goede kwaliteit levert het echter een wat hard beeld op en kun je het beter niet gebruiken.
Er zijn twee ruisonderdrukkers aanwezig. 'Willekeurige ruis verminderen' en 'Digitaal ruis verminderen'. De eerste werkt goed bij kleurruis in donkere gedeelten van het beeld en ook filmkorrel wordt er effectief mee bestreden. De tweede is bedoeld om compressieartefacten tegen te gaan, zoals blokkerig beeld en mosquito noise. De ruisonderdrukkers werken prima, maar kosten zoals altijd wat scherpte in beeld en dus kun je ze maar beter niet gebruiken bij beeldmateriaal van goede kwaliteit.
Om beweging er vloeiender en scherper uit te laten zien, is er beeldinterpolatie in de vorm van Sony's motionflow. Door tussenliggende beelden te berekenen wordt de framerate verhoogd en daardoor zien bewegende beelden er vloeiender en scherper uit. Helaas is geen enkel algoritme foutloos en zeker als de beelden in real time moeten worden berekend op betaalbare hardware, levert dat artefacten in beeld op. Ook de X90J laat duidelijk fouten in beeld zien.
Sony heeft een wat ons betreft een zeer nuttige vorm van backlightscanning toegepast, ook bekend als black frame insertion. Deze heeft de marketingnaam XR-Motion Clarity meegekregen en is te gebruiken door onder Motionflow voor Gebruiker te kiezen, waarna je de werking met Helderheid kunt regelen. Er wordt hierbij gebruikgemaakt van de backlightzones om het beeld scherper weer te geven. Eerst gaan de bovenste zones aan en vervolgens gaat de rij zones daaronder aan. Daarna gaat de rij daar weer onder aan en zo ontstaat een horizontale balk van licht die van boven naar beneden beweegt. Doordat het beeld nooit helemaal aan of uit is, zoals normaal bij black frame insertion het geval is, zie je het beeld niet knipperen.
Backlightscanning in zones gefilmd met hoge framerate
Wel wordt beweging veel scherper weergegeven doordat de beelden korter zichtbaar zijn. Hierdoor kan er geen bewegingsonscherpte op je netvlies ontstaan. Dit effect is vergelijkbaar met flitslicht in de fotografie, waarmee beweging perfect te bevriezen is. Deze functie kost wel wat helderheid, maar daar staat een erg mooie en scherpe weergave van beweging tegenover. Vooral bij het kijken naar sport biedt dit echt meerwaarde.
Metingen en hdr
Het contrast is zo'n beetje de belangrijkste eigenschap als het op beeldkwaliteit aankomt. Hoe meer contrast er in het beeld zit, hoe beter de kijkervaring. De X90J is voorzien van een full array local dimming backlight waarmee in theorie het contrast kan worden vergroot door gedeelten van het scherm die donker moeten blijven, niet te verlichten. Het aantal zones waarin de backlight is onderverdeeld, is echter te laag om veel effect te hebben. Horizontaal is het scherm namelijk verdeeld in slechts 4 zones en verticaal 6 voor een totaal van 24.
Dat de local dimming het contrast in beeld niet helpt, zien we terug bij de ANSI-contrastmeting. Hierbij wordt de helderheid van acht witte en acht zwarte vlakken op een schaakbordpatroon gemeten. Het contrast komt uit op 3395:1. Dit komt overeen met wat je van een VA-paneel mag verwachten, een prima contrast voor een lcd-tv dus, maar niet zo goed als de duurdere lcd's met een fald backlight. Uiteraard doen oledtelevisies het op dit vlak nog veel beter.
We hebben de kleurweergave gemeten aan de hand van een serie grijstinten, en met onze SpectraCal C6-colorimeter en Portrait Displays Calman Ultimate-analysesoftware. Deze meting zegt meer over de kleurweergave dan metingen aan zeer verzadigde kleuren. Zolang de grijstinten de juiste helderheid hebben en geen kleurzweem vertonen, zal het grootste deel van de kleuren immers correct worden weergegeven. De beste preset wat weergave betreft, is Bioscoop. Voor het meten hebben we de gamma ingesteld op 2, want standaard is het scherm afgesteld op 2,4. Dat is een waarde die bedoeld is voor kamers die veel donkerder zijn, zo'n tien lux, dan de gemiddelde huiskamer.
Na het aanpassen van de gamma-instelling loopt de helderheid nagenoeg exact langs de gamma 2,2-curve op, waardoor er geen details in beeld verloren gaan. Wel is de kleurtemperatuur een tikje aan de hoge kant, waardoor het beeld er wat te blauw uitziet. Met een gemiddelde ΔΕ2000 van 4,3 is de afwijking echter klein, want pas boven een waarde van 3 ga je het verschil zien.
De wat verzadigdere kleuren meten we aan de hand van de ColorChecker-kaart, die sinds jaar en dag in de fotografie wordt gebruikt om de kleurweergave te controleren.
Ook bij deze meting zien we dat er wat te veel blauw in het beeld zit, maar doordat de gemiddelde ΔΕ2000 precies op 3 uitkomt, zal de afwijking van de belangrijkste kleuren, zoals huidtinten, er nog prima uitzien. Wel is de kleurweegave nog wat te verbeteren met een kalibratie. Door de hoeveelheid blauw iets terug te draaien en de hoeveelheid rood iets omhoog kom je al een heel eind in de richting van de perfecte weergave.
Hdr
De Sony XH90 kan hdr weergeven in de formaten HDR10, HLG en Dolby Vision. Van alle hdr-formaten die ertoe doen, wordt dus alleen HDR10+ niet ondersteund. Dat is geen groot probleem, omdat de tv dan terugvalt op HDR10 en de beelden dus zonder dynamische metadata, maar wel in hdr, worden weergegeven.
Door het beperkte contrast van het beeldpaneel en het ontbreken van een fijnmazige fald backlight zien hdr-beelden er niet zo mooi uit als op duurdere televisies. De hdr-weergave biedt duidelijk meerwaarde op deze televisie, maar zo goed als op een oled is het bij lange na niet.
Ook de maximale helderheid is voor een televisie met een fald backlight aan de lage kant.
Bij onze tests waarbij witte vlakken van verschillende grootten op een zwarte achtergrond worden gemeten, kwamen we tot een piek van 735cd/m². Hierbij was 5 procent van het scherm wit. Een volledig wit scherm wordt met 565cd/m² weergegeven en daarmee doet de X90J het dus beter dan een oledtelevisie, die gemiddeld slechts rond de 150cd/m² aan helderheid haalt bij een wit scherm. De wat lage maximale helderheid maakt dat deze tv overdag niet veel indruk zal maken bij het weergeven van hdr. Wel is het overdag prettig dat het beeld goed is ontspiegeld.
Bij het meten van hdr drukken we de afwijkingen niet meer uit in ΔΕ2000, maar gebruiken we ΔΕITP. Hier is voor gekozen omdat ΔΕ2000 nooit is ontworpen om afwijkingen van licht uitstralende beeldschermen uit te drukken en er bij hogere helderheden grote afwijkingen optreden. Meer over dit onderwerp lees je hier en hier. De hdr-modus Bioscoop levert het beste resultaat op.
Bij het weergeven moeten hdr-beeldschermen helderheidspieken die boven het maximaal mogelijke liggen, afkappen en weergeven met de piekhelderheid van het scherm zelf. Daarbij gaan er dus details in de hooglichten verloren. Om wat meer detail in de helderste delen van het scherm te behouden, passen televisiefabrikanten een bepaalde mate van roll-off toe bij het knikpunt in de electro-optical transfer function. Dat is de functie die, vergelijkbaar met gamma bij sdr-beelden, bepaalt hoe fel een bepaalde signaalwaarde daadwerkelijk moet worden weergegeven.
Door deze roll-off van de helderheid ontstaan er wat grotere afwijkingen rond het kantelpunt. Dit zie je terug in de middelste grafiek. In de bovenste grafiek zie je de afwijkingen waarbij de helderheidsfout buiten beschouwing is gelaten. De afwijkingen lijken, door de schaal van de grafiek, groot, maar de gemeten kleurafwijkingen hebben gemiddeld een ΔΕITP van 3,9. In de middelste grafiek zijn helderheidsfouten wel meegenomen. De gemiddelde afwijking komt uit op 3,6, een afwijking die met het blote oog zichtbaar begint te worden, maar zeker niet groot is. Net als bij de sdr-metingen zijn de resultaten eigenlijk keurig, maar is het beeld net wat te blauw. Door het nette oplopen van de helderheid gaan er geen details in beeld verloren.
Conclusie
De Sony X90J is een televisie met een keurig, maar ook enigszins onopvallend uiterlijk. Dat onopvallende zal voor veel mensen een pluspunt zijn, maar wij vinden het niet het strakste ontwerp dat we van Sony hebben gezien. Wat geluidsweergave betreft presteert dit model ook een beetje gewoontjes. De laagweergave is namelijk zoals bij veel platte televisies aan de magere kant. Wel kan hij behoorlijk hard en laat hij de weergave prettig aan de eigen smaak aanpassen. Ook de opstelling van de tweeters, die ervoor zorgen dat het geluid uit het scherm lijkt te komen, kunnen we waarderen. Helaas stopt dit effect als je niet recht voor de tv zit.
Ook de beeldkwaliteit, die recht van voren zeker goed is, loopt duidelijk terug als je onder een hoek kijkt. Het scherm is ontspiegeld en levert bovendien een goede helderheid, waardoor deze tv overdag bij wat meer omgevingslicht een prima beeld biedt. De piekhelderheid is voor een lcd-tv met fald backlight wat aan de lage kant en ook is het aantal backlightzones erg laag, waardoor de hdr-weergave niet zo indrukwekkend is als die van een oledtelevisie.
Doordat Sony de backlight op een slimme manier inzet, is een erg mooie weergave van beweging mogelijk. Het is een geavanceerde vorm van black frame insertion, maar doordat er geen volledig zwarte beelden worden toegevoegd, maar slechts donkere schermgedeelten, zie je het beeld niet knipperen. Wel kost deze feature wat helderheid in beeld. Dankzij de lage inputlag en de twee HDMI 2.1-ingangen die 4k-beelden met 120fps mogelijk maken, is de X90J een prima keuze voor gamers. Daarbij moet wel worden opgemerkt dat variabele framerates pas bij een toekomstige firmware-update worden ondersteund.
De prijzen van de X90J zijn zeer vergelijkbaar met die van oledtelevisies van LG. Als je een liefhebber bent van films en series in hdr, waarbij je vooral 's avonds kijkt of overdag de kijkruimte goed kunt verduisteren, is dat wellicht de betere keuze. Kijk je echter graag overdag en in een ruimte met wat meer omgevingslicht, en hou je van sport, dan is de X90J een goede keuze.
Welke tv heeft dat tegenwoordig niet? Niet dat ik het goedkeur, in tegendeel, maar volgens mij kun je nu niet meer kiezen voor een nieuwe tv zonder reclames erin.
Zijn 'aanbevelingen' van applicaties en de play store dan uit te schakelen? (ik dacht dan android tv deze in toenemende mate had).
Wat is zelf overigens veel kwalijker vind, en weinig mensen over hoor, zijn die opvallende sponsor knoppen op alle afstandsbedieningen. Het is toch erger dan een tegeltje in je interface, en ook nog eens altijd aanwezig, zelfs als je TV uitstaat! De enige die het onopvallend wegwerkt is Samsung, alhoewel ik het ook daar overbodig vind.
[Reactie gewijzigd door unreal0 op 22 juli 2024 14:49]
Zijn 'aanbevelingen' van applicaties en de play store dan uit te schakelen? (ik dacht dan android tv deze in toenemende mate had).
Ja. De interface bestaat uit per app een horizontale balk, en deze zijn bijna allemaal uit te zetten. Standaard heb je één "promotional channel", met aanbevolen apps maar die kan je gewoon uitvinken.
Wat is zelf overigens veel kwalijker vind zijn die opvallende sponsor knoppen op alle afstandsbedieningen
De Netflix knop gebruik ik regelmatig dus daar heb ik geen last van. Maar ik heb ook weleens 'Rakuten TV' gezien, waar ik dan weer niet op zit te wachten.
[Reactie gewijzigd door Wolfos op 22 juli 2024 14:49]
Geen reclames, alleen kijksuggesties, maar je kan het via een omweg uitzetten of basic tv aanzetten als je een externe mp wil gebruiken. Daarbij is de voorgestelde content niet zwaar aanwezig.
Je kan ook apps in de input-selector zetten als favorieten, dan hoef je het hele hoofdmenu niet te openen en dus ook geen voorgestelde content
Samsung en lg hebben dus echt advertenties midden op je scherm
[Reactie gewijzigd door Squats op 22 juli 2024 14:49]
Dit type backlight scanning bestaat al 10 jaar op Sony tv's, dit heet line blinking ipv frame blinking. Dit is niet wat X-Motion Clarity moest voorstellen maar in de praktijk niet waarmaakt en dat is het daadwerkelijk per fald zone black frame insertion kunnen toepassen. Hier een voorbeeld van de HX920 uit 2011 https://www.sony.jp/products/picture/y_KDL-55HX920_049.jpg
Hier is X-Motion Clarity zoals bedoeld wel beter te zien: https://www.youtube.com/watch?v=X7_suxc-670 Al lijkt het meer op een combinatie van line blinking met een brightness boost in de fald zone ipv andersom.
[Reactie gewijzigd door apis29 op 22 juli 2024 14:49]
Rechts is X-Motion Clarity in actie (ik zie dat dat idd ook in de beschrijving staat). Ook een beetje misleidend aangezien het een fald model is en de zwarte vlakken gewoon de vakken zijn waar de witte stip en de timer de backlight niet triggeren en dus gedimd kunnen blijven (Youtube op slowmotion zetten maakt het allemaal wat beter zichtbaar).
Sowieso niet het beste voorbeeld verder aangezien er niks beweegt en we dus ook niet kunnen zien of de fald dimming meebeweegt of dat de stip een boost krijgt in helderheid/de helderheid niet afneemt als het zwarte frame voobijkomt. Maar er zwerven/zwerft nog een ander filmpje rond dat ook enkel zo'n zwarte balk over de hele breedte laat zien ipv black frame insertion in de zone waar het bewegend object zit.
Waarschijnlijk is het dus niets meer dan idd een zwarte balk over de breedte en dan een boost in helderheid in de zone van het bewegend object wanneer de zwarte balk daar passeert ...
Mooie televisie, maar gebruikers van een CI+ module kunnen deze televisie beter vermijden i.v.m. macro blocking problemen. Dit is een probleem in de hardware waar Sony, nu 4 software updates verder, nog geen oplossing voor heeft.
Eens! Het is wat @flanger ook al zei; vertrouw niet op software-updates (zowel qua bugs als beloofde features), want daar is Sony helaas de afgelopen jaren niet succesvol in geweest.
Overigens heb ik nu de A84J (OLED) en die is echt voortreffelijk. Wel iets bijbetaald, maar dit is wel een klasse beter.
Ik ben jong en vind het heerlijk geen apart kastje en interface vol ziggo of kpn aanbevelingen te hebben Gewoon de interface en afstandsbediening van mijn TV die ik zelf uitkies, zonder poespas. Een fantastische oplossing.
Zelf heb ik een KPN 4k Arris 5202 achter mn tv geplakt, ik zie m niet en werkt een stuk soepeler voor Netflix, Youtube en Prime dan mijn Sony tv. Gewoon de interface van de provider die ik kies, zonder poespas of reclames, perfecte oplossing.
Mijn punt is hier vooral dat een extra kastje echt niet irritant hoeft te zijn, in mijn geval is het beter dan wat mijn TV biedt. Voordeel is dat ik een TV kan kiezen op beeldkwaliteit zonder zorgen voor functionaliteit, maar zoals gezegd, dat geldt voor mij.
Punt blijft dat je je tv zelf heb uitgezocht, kwa kastjes is er absoluut geen keuze (ja provider, maar dat zijn er niet eens een handvol)
En er zit wel degelijk veel poespas aan, zeker bij KPN met al die film meuk en die reusachtige afstandsbedieningen
[Reactie gewijzigd door unreal0 op 22 juli 2024 14:49]
Jazeker, mijn TV heb ik zelf uitgezocht. Mijn ontvanger zicht achter de TV, de afstandsbediening van KPN is kleiner dan die van sony en in menu een keuze voor films en series is voor mij prima. Dedicated netflix en amazon apps die voor mij soepel werken. Je hoort mij echt niet klagen
Goed dat tweakers meer aandacht heeft voor het gebruik. Ik vond dat er altijd heel makkelijk gezegd werd dat oled de beste tv is. Dat is ontegenzeggelijk waar in donkere ruimtes. Maar zeker tegenwoordig zijn lcd tv’s voor sport (wat toch vaak overdag is), maar ook tv kijken en gamen overdag echt te prefereren.
[Reactie gewijzigd door giantgiantus op 22 juli 2024 14:49]
Onzin, oled tv is helder genoeg om overdag alles mee te kunnen kijken of dit nu gamen is of sport. De helderheid is zat. Marketing gepraat om de LCD tv's nog te kunnen goed praten.
Er gaat gewoon niks boven een OLED tv, kleurweergave, oneindig contrast, etc.
Gekke reactie en jammer dat je direct praat in termen van onzin. Ik heb beide technieken thuis gehad en de spiegeling bij oled was enorm. Dit kon helaas niet opgelost worden door hogere helderheid want dat kan de tv niet aan.
Oled in de slaapkamer is overigens wel geniaal maar zou in mijn huiskamer niet die oled willen gebruiken.
Heb jij ook ervaring met beide technieken of is het meer van horen zeggen?
Ik ben het volledig met je eens, en vind het ook jammer dat er door veel mensen wordt geroepen dat OLED in alle situaties het summum van beeldkwaliteit is, want iedereen die verstand heeft van A/V installatie in de praktijk weet gewoon dat dat niet waar is. Tegelijkertijd wordt er dan ook nog beweerd dat jij propaganda van de LCD fabrikanten verkondigt, terwijl het omgekeerde eerder waar is. Alles hangt gewoon af van de omgeving waar het toestel in staat, en ja, OLED presteert op meetbare criteria beter op veel vlakken in veel omstandigheden zoals je die in de gemiddelde huiskamer tegenkomt, en ik denk dat niemand dat gaat ontkennen. Maar dat wil niet zeggen dat je blind kunt zijn voor de voordelen van LCDs want die zijn er wel degelijk in heldere en/of onder bepaalde hoeken belichte ruimtes. En dan laat in de andere voordelen (goedkoper, geen mogelijkheid op inbranden, vaak betere ontspiegeling) nog even achterwege. Voor de sceptici, zie b.v. deze video voor praktijkvoorbeelden.
[Reactie gewijzigd door PhWolf op 22 juli 2024 14:49]
Bedankt voor de uitleg, ik heb video gekeken. Ja de OLED in de video reflecteert iets meer dan LCD. Maar ik heb gevoel dat video niet eerlijk was, beetje biased voor LCD.
Dat is ook weer onzin
Want bij Philips gaat hij naar zoveel uur achter elkaar aan gewoon een programma draaien om de burn-in tegen te gaan
Dit heeft wel niet elk merk , en als je uren het zelfde kijkt of doet ga gewoon eens wandelen of iets anders nuttigs
HUD elementen in een game zitten altijd op dezelfde plekken.
Zo ook de logo's van veel TV zenders.
Zo ook de nieuwsbalk onderin het beeld bij nieuwszenders.
Zo ook interface elementen van veel applicaties en OSen.
Je kunt proberen het effect tegen te gaan met een programma maar dat zal weinig effect hebben als je potentieel elke dag een aantal uur bovenstaande dingen weergeeft. Dat is echt geen buitensporig gebruik hoor. En als de enige oplossing daarvoor is om een wekker te zetten elke x minuten (hoeveel dan eigenlijk? Niemand die het weet) en dan 'te gaan wandelen' (hoe lang eigenlijk?) is dat gewoon een keihard nadeel. Ik wil niet hoeven nadenken over of ik al te lang bezig ben met mijn content omdat ik het scherm nog wel eens kan beschadigen.
HUD elementen in games zitten tegenwoordig bijzonder weinig op dezelfde plek (vaak bewegen ze) of ze geven continu wat anders weer. Anyway: inbranden is vaak een non-story. Ik heb een LG C7 uit 2017 en heb er honderden uren van dezelfde game of F1 op Ziggo met dat lekker felle oranje 'Live' logo op zitten kijken. De TV heeft 0,0 inbranding ondergaan. Tussendoor Netflixen zal ongetwijfeld schelen, maar wie doet dat niet met zo'n TV tegenwoordig?
Sorry je zit er heel ver naast , dan is het niet een paar uurtjes maar minimaal 12 uur per dag de zelfde content
Kijk op YouTube maar eens bij Rtings dan laten ze zien dat je echt moet overdrijven https://www.youtube.com/watch?v=nOcLasaRCzY&t=408s
Mijn OLED tv is er met normaal gebruik verschrikkelijk aan toe. NPO logo's ingebrand, midden het beeld zijn bij diverse kleuren donkere randen te zien die de algehele kleuren naar beneden halen...
Kijken is geen pretje meer. Maar om nou na 3,5 jaar weer een nieuwe te kopen, daar heb ik ook geen trek in.
Ik snap je punt, ben het er niet helemaal mee eens. Het is altijd een compromis... Een OLED is inderdaad in het donker prachtig en in een lichte kamer iets aan de donkere kant. Ik vind het persoonlijk totaal niet storend en vind de prachtige beelden in een donkere omgeving een dusdanige meerwaarde dat ik voor OLED heb gekozen. Meestal kijk ik casual TV en maakt de precieze beeldkwaliteit me niet zoveel uit. Als ik een 4K HDR film of documentaire kijk dan trek ik de gordijnen dicht of wacht ik tot het buiten donker is.
Als je ook in zeer lichte omstandigheden indrukwekkend beeld wil dan ben je inderdaad beter af met een LCD.
Sony maakt prachtige televisies. Ik snap alleen niet dat ze (en velen anderen) niet gewoon een goede soc erin proppen. Ja, het maakt de tv ietsjes duurder maar dan sta je er qua gehele pakket wel gewoon goed op.
Een TV met matige kijkhoeken lijkt me toch juist niet geschikt voor sportliefhebbers? Juist wanneer je met een groep fanatiekelingen Formule 1 of voetbal kijkt zijn goede kijkhoeken belangrijk.
Bewegingsscherpte is vast nog een stukje belangrijker (maar met een hoger model uit de reeks en van voorgaande jaren heb je dat er ook nog bij door het X-Wide Angle filter wat best aardig werkt)
[Reactie gewijzigd door apis29 op 22 juli 2024 14:49]
Wel goed om bv ook de conclusie te lezen. Ja oled heeft in goede donkere kamer zeker een voordeel. Echter in heldere ruimtes en als je geregeld overdag kijkt is oled niet altijd de beste keuze.
Ik ben bekend met de "nadelen" van OLED, ik heb ervoor gekozen goede gordijnen te nemen en aanvullende zonwering, ook heel fijn als je geen TV kijkt.
Bovendien ervaar ik het als prettiger om in een deels verduisterde kamer TV te kijken.
Bovendien gelden deze nadelen voor OLED alleen maar bij fel instralend licht, het is in de praktijk echt niet zo erg.
Daarintegen is voor mij de beeldkwaliteit en het kijkplezier (ik ben al meer dan 2 jaar dagelijks blij van mijn beluit om voor een duurdere OLED te kiezen) het allerbelangrijkste.
Heel persoonlijk, ik weet het, maar ik raad aan iedereen goed met eigen ogen een keuze te maken.
Zeker. Maar heb ze beide thuis gehad en ik vind overdag de led echt heel veel prettiger. Net zoals veel mensen die samen zijn komen testen. Heb jij ook een top end led thuis gehad?
Nee, thuis niet kunnen vergelijken, wel de kijkomstandigheden aangepast om tot de beste kijkervaring te komen.
En nogmaals, heel persoonlijk, maar geen moment spijt van gehad en nog elke dag blij!
Bij OLED heb je wel dat het flink spiegelt. Zelf geen last van en geen moment spijt gehad van de keuze voor OLED maar elders wel gezien dat als er een lamp op de verkeerde plek staat dat best vervelend kan zijn.
Lang genoeg mee gaat? Een Oled gaat gewoon lang mee hoor. Als je nu nog steeds bang bent voor Oled burn-in…. Dat is echt onzin of je moet echt constant 1 programma/afbeelding op hebben staan voor dagen lang.. Bij normaal gebruik geen issues.
Wel, ik lees daar constant tegenstrijdige dingen over. Jij zegt nu dat dit allemaal geen probleem meer is, maar hier lopen ook genoeg tweakers rond die met recente modellen toch burnin verschijnselen hebben. Ik heb gewoon geen zin om me daar zorgen over te hoeven maken, dus ik blijf voorlopig bij lcd: ik heb momenteel een recente sony lcd staan en ik heb absoluut geen klachten over de beeldkwaliteit.
Betere local dimming, hogere helderheid, beter contrast, way krachtigere processor(met smooth gradiation) XR, 4k120hz zonder resolutieverlies, nieuwe google tv met living decor(ambient mode-ish), beter geluid
:strip_exif()/i/2004290722.webp?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2004692392.jpeg?f=imagearticlefull)
:strip_exif()/i/2004692412.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004692414.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004692416.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004695542.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004695544.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004695540.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004695546.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004695560.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004695566.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004695562.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004708552.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004708554.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004708556.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004708558.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004708550.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004708544.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004708546.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004708548.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004712086.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004695360.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004695362.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004712152.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004712154.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004712156.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004712158.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004712160.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004712162.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004712314.jpeg?f=imagemedium)
Zo zien bijvoorbeeld opgeschaalde hd-beelden er prima uit op de X90J, maar vinden we ze er niet mooier uitzien dan op een goede hd-televisie. Met de feature Realiteits Creation kun je het beeld er scherper uit laten zien. Het werkt wat subtieler dan de normale scherpteregeling, waardoor het bij wat onscherpe beelden best aardig werkt. Bij beeldmateriaal van goede kwaliteit levert het echter een wat hard beeld op en kun je het beter niet gebruiken.:strip_exif()/i/2004712306.jpeg?f=imagenormal)
/i/2004712650.png?f=imagegallery)
/i/2004712652.png?f=imagegallery)
/i/2004712654.png?f=imagegallery)
/i/2004712656.png?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004290716.webp?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/u/98805/gir3.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/295699/crop609bc9a510a14_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/313905/crop67cafe3a4bc49_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/347412/crop5ad5aba6be649_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/381607/have%2520a%2520nice%2520day%2520-%2520small.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/753803/crop62a36e2076b68_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/442865/crop57a3d4c98c7db.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/280976/crop68dd45885cdb2_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/146669/Ammy.png?f=community){kind=small}
Gewoon de interface en afstandsbediening van mijn TV die ik zelf uitkies, zonder poespas. Een fantastische oplossing.
:strip_icc():strip_exif()/u/247454/crop67054448c4665.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/997883/crop5e54fadc30aca_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/511382/crop623488df13954_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/33506/icon.jpg?f=community){kind=icon}
/u/342096/crop5f9ab80a9fcbf_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/118551/crop5db303d99d132_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/891441/crop61ade79ed95c1_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/91126/icon1.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/35698/beeh.jpg?f=community){kind=small}
