Elke test begint met het bepalen van de beste beeldmodus. De meeste tv’s hebben meerdere presets met namen als Levendig, Standaard, Game, Film of Filmmaker. Wij zoeken daarbij naar de modus waarvan de kleurtemperatuur van grijstinten zo dicht mogelijk bij 6500 kelvin ligt: dat is de standaard die ook in regieruimtes gebruikt wordt bij het masteren van tv-programma’s, films en series.
Uit ervaring weten we dat modi zoals Levendig en Standaard vaak een duidelijke blauwe zweem hebben, terwijl Film of Filmmaker meestal beter afgestemd zijn op de juiste kleurtemperatuur. Om te controleren of dat ook echt zo is, meten we bij elke preset hoe nauwkeurig een reeks grijstinten wordt weergegeven. De beeldmodus met de neutraalste grijswaarden vormt dan de basis voor de rest van de tests.
:strip_exif()/i/2007358768.jpeg?f=imagegallery)
Daarna lopen we alle instellingen na die invloed kunnen hebben op de beeldkwaliteit. Zo schakelen we de omgevingslichtsensor uit zodat de helderheid niet automatisch wordt aangepast. Ook zetten we alle automatische beeldverwerking uit die contrast, helderheid of kleur dynamisch beïnvloedt. Deze functies kunnen de meetresultaten verstoren, dus voor objectieve metingen zetten we ze vooraf allemaal uit. Later, tijdens de subjectieve beoordeling, testen we die automatische functies wél, zodat we kunnen zien wat ze doen en of ze het beeld daadwerkelijk verbeteren.
Sdr-metingen
Als alle instellingen goed staan, begint het echte testwerk. We starten met het meten van sdr-signalen (standard dynamic range). Dit type beeld wordt gebruikt bij reguliere televisie-uitzendingen, vrijwel alle YouTube-video’s en het grootste deel van de films en series op streamingdiensten. We stellen bij sdr-metingen de helderheid van de tv’s zo hoog mogelijk in, tot het punt waarbij we zien dat het de nauwkeurigheid van de meetresultaten negatief beinvloedt.
De eerste meting is een grijswaardenanalyse: we meten hoe de tv verschillende grijstinten weergeeft, van volledig zwart tot wit, via tussenstappen zoals donker- en lichtgrijs. De software controleert hierbij of de grijstinten een neutrale kleur hebben (dus geen kleurzweem) én of de helderheid bij elke stap correct oploopt. Dat is belangrijk, want bij een verkeerd ingestelde gammacurve kunnen donkere tinten te licht of juist te donker worden weergegeven en middentonen te vlak of te contrastrijk.
:strip_exif()/i/2007358770.jpeg?f=imagenormal)
De afbeelding hierboven laat dit zien. De bovenste grafiek toont de verhouding tussen rood, groen en blauw. In dit geval zien we dat rood nipt oververtegenwoordigd is en daardoor ontstaat een iets te rode of warme zweem voor grijstinten. De tweede grafiek toont dezelfde data, maar combineert de kleurweergave met de helderheid. Hier zie je dat de tv donkere grijstinten nét iets te donker weergeeft, terwijl vooral de middentonen relatief juist wat te helder zijn.
Hoewel deze grafieken veel inzicht geven, zijn ze lastig om direct tussen tv’s te vergelijken. Daarom berekent de software ook een ΔE2000- en een ΔE ITP-waarde, getallen die aangeven hoe ver de gemeten kleur afwijkt van de ideale kleur. Deze formule houdt rekening met zowel kleurfouten als helderheidsverschillen. Voor onze sdr-test kijken we vooral naar de ΔE2000-afwijking, aangezien deze methode voor dit type videobeelden de industriestandaard is om afwijkingen in weer te geven. Een ΔE2000 van 0 is perfect. Onder de 1 is het verschil voor het menselijk oog praktisch onzichtbaar. Waarden onder de 3 zijn in de praktijk nauwelijks waarneembaar, maar boven de 5 zijn fouten meestal zichtbaar. Een ΔE van 10 of meer geldt als een duidelijk slechte weergave.
Naast grijstinten meten we ook de kleurweergave van sdr-beelden. Hiervoor gebruiken we eerst testbeelden met de primaire kleuren (rood, groen, blauw) en de secundaire kleuren (cyaan, magenta, geel). Ook hier berekent Calman een ΔE2000-waarde per kleur en deze zie je terug in onze testrapporten.
/i/2007358772.png?f=imagenormal)
Omdat de meeste echte beelden niet bestaan uit puur rood, groen of blauw doen we ook een zogenaamde colorcheckertest. Deze test bevat een reeks kleuren die veel voorkomen in echte video’s, zoals huidtinten, blauwtinten van lucht en water, en groentinten uit natuurbeelden. Samen met enkele neutrale grijstinten vormt dit een realistische doorsnede van wat een tv in de praktijk moet kunnen weergeven. Ook voor deze test geldt: hoe lager de ΔE, hoe beter.
Contrast
Kleurweergave is belangrijk, maar helderheid en contrast spelen minstens zo’n grote rol in de beeldervaring. Contrast geeft aan hoe groot het verschil is tussen het donkerste zwart en het helderste wit dat een tv kan weergeven. Hoe groter dat verschil, hoe meer diepte en impact het beeld krijgt.
We meten het contrast met een ANSI-schaakbordpatroon: een raster van afwisselend zwarte en witte vakken. Eerst meten we de helderheid in het midden van elk wit vlak, daarna in het midden van elk zwart vlak. We delen het gemiddelde van de witmetingen door het gemiddelde van de zwartmetingen en berekenen zo het ANSI-contrast.
Vooral bij lcd-tv’s is het contrast soms beperkt, omdat zwart op die schermen niet altijd echt zwart is. Bij goedkopere modellen lekt er vaak nog wat achtergrondverlichting door, waardoor donkere scènes grauw ogen. Bij oled-tv’s is dat geen probleem: die kunnen pixels volledig uitschakelen, wat resulteert in perfect zwart en dus een praktisch oneindig contrast.
Deze meting gebruiken we ook om de helderheid in sdr-modus te bepalen. Een hogere helderheid betekent dat de tv beter zichtbaar blijft in een heldere kamer. Wij zien graag dat een televisie in sdr ten minste 300cd/m² haalt bij weergave van het ANSI-patroon; daarmee kun je ook overdag comfortabel kijken, zelfs bij invallend daglicht.